Tíminn - 18.03.1952, Qupperneq 4

4.
TÍMINN, þríðjudaginn 18. marz 1952.
64. blað.
Haíídór Kristjánsson:
Orðið er frjálst
Kirkjan og uppeldismálin
Mörgum virðist, að umræð-
ur þær, sem fram hafa farið
í vetur um skipan prestakalla,
,'hafi verið óþarflega miklar.
Engu skal hér við þær bæta,
en þær sýna tvennt, sem vert
er að muna. íslenzk presta-
stétt nýtur enn vinsælda og
trausts og það er ætlast til
nikils af henni, og á það
;jafnt við þá, sem fækka vilja
.orestum sem hina.
Þióðin ætlast til þess, að
orestar sínir séu uppbyggileg
:ir og starfsamir menn í and-
:.egu lífi og félagsmálum, —
safnaðarlífi. Hún ætlast til
pess og krefst þess, að þeir
,'jkili fullu starfi og góðu
starfi. Skoðanir skiptast um
^itt, hvað stór og fjölmenn
;prestaköll þurfi eða megi
hafa til þess að starfskraftar
orestanna nýtist til fulls og
:.iotist vel. Þar kemur margt
;il greina, en ekki mun þó
jpurfa afar fjölmenn presta-
íöll til þess að prestur hafi
jpar fullnóg starf, ef hann
aelgar sig þeim verkefnum,
,'jem fyrir eru.
Þessi grein er skrifuð í
jþeirri trú, að prestar lands-
ins og prestefni leiði hug sinn
fullri alvöru að hverju því,
sem á er bent af fullri vin-
semd, góðvild og trausti í garð
islenzkrar þjóðkirkju. Hún á
að vera nokkur bending um
jpað, hvað prestarnir geti
gert til að treysta álit og
íramtíð stéttar sinar og kirkj
annar í heild.
Margir prestar, og þá ekki
sízt hinir yngri; eru áhuga-
menn, sem reyna að ná með
áhrif sín til yngri kynslóðar-
innar gegnum sunnudaga-
skóla, barnaguðþjónustur og
kristileg félög barna og ung-
iinga. Þetta er virðingarvert,
eins og allt framtak og við-
leitni, sem af góðum huga
er gerð.
Oft eru prestarnir einir í
þessu starfi, að því er tekur
til forustu og leiðandi áhrifa.
Segja má, að þess vegna séu
þeir nokkru frjálsari og ó-
háðari, en félagslífið bindur
þá heldur ekki neinum tengsl
um við fullorðna áhugamenn,
sem kynnu að vilja starfa að
félagslegum uppeldismálum.
Skilst mér þó, að góðum
presti ætti að vera það áhuga
mál og fagnaðarefni að ná
samstarfi við sem flesta og
geta vakið sem flesta til líf-
rænnar þjónustu við uppeld-
ismál og mannbætna.
Hitt er þó engu síður mikil
vægt í þessu sambandi, að
allt þetta félagsstarf prest-
anna nær yfirleitt ekki til
fólks nema um takmarkað
árabil, svo að oft og einatt
hefir straumur tímans borið
unglingana út af félagsmála-
sviði því, er presturinn hefir
valið sér og afmarkað meðan
þeir eru enn á mótunarskeiði
og hafa mikla þörf fyrir leið-
andi hönd og fagra forustu
í félagsmálum. Verður þá upp
eldisstarf prestsins stundum
endasleppara en hann vildi.
Þetta virðist mér allt mæla
með því, að prestar ættu öllu
meira en nú er algengast að
sækjast eftir því, að starfa í
söfnuðum sínum, með fólk-
inu, í þeim félögum, sem á-
hugasamir leikmenn halda
uppi og ætlað er að hafa upp
eldislega þýðingu til góðs. Á
þann hátt fær presturinn
ýmsa góða samstarfsmenn í barnastúkum. Og barnastúk
meðal fullorðinna og mörg urnar veita prestunum líka
tækifæri til þess blátt áfram fullt athafnasvið fyrir víð-
að vekja frá dauðum ýmsa sýnt uppeldisstarf á trúarleg
góða starfskrafta í félagslíf- um grundvelli.
inu auk þess sem hann treyst j Margt er í molum í félags-
ir uppeldislegt félagsstarf málum og uppeldismálum á
„Sveitakona“ ræðir um út-, finnst Vallanesprestinum? Eru
varpserindi séra Péturs í Valla þessar stúlkur, sem mest sam-
nesi. skipti hafa við þá, að gleðja þá
og gera þeim lífið ljúfara?!!!
Að hlusta á svona kenningar
og það af vörum kirkjunnar
þjóns, finnst mér í hæsta máta
„Sæll og blessaður Starkaður
minn! Mig langar nú að líta inn
í baðstofuna til þin og leggja
Andi sérhvers félagsskapar stæð sem skildi. Úr því þarf, skemmta okkur við um þess-
skiptir meira máli en form að bæta á næstu árum. Tíl ar "lun,dl1': Þ®gar,, hun ,G°a
hans. Því er það ekki megin- Þess á aö skapa þjóðarvakn- a e ‘f ™ r f*d_
atriöi málsins, hvort það fé-.mgu gegn áfengi og tobaki a ^ ioa 0g þeir bræöurnir Frosti
lag, sem presturinn og aðrir grundvelli lífrsenna hug- og gtormur hjálpað til að leggja
góðir menn starfa í, heitir sjóna og umbótavilja. Sú ant iíf í dróma. Þá er það út-
kristilegt félag, ungmenna- , seska, sem vill láta gott af j varpið, sem helzt er til að flýja,
félag, íþróttafélag, málfunda sér leiða, bæta land sitt og, til að afla sér andlegra verð-
félag eða eithvað annað. Það, fegra þjóðlíf sitt, verður bind j mæta, svo að orð skáldsins megi
sem hér hefir verið sagt hef-, indissöm af sjálfu sér, því að notast: „Vér eigum sumar ínnra
ir almennt gildi, óháð öllum hún hafnar áfengi og tóbaki ffyrir “Sír Sía?” " “
félagsnöfnum og nafngiftum. hálfvelgjulaust, svo að eitur-
Einn er sá félagsskapur hér'nautnir deyfi ekki krafta
á landi, sem mér finnst að hennar og dragi starfsþrek og
kirkjan eigi mjög vandgert Úármuni frá nýtilegu verki
við, en það er Góðtemplara- föerum dáðum- En hróður _
reglan. Hún er i fyrstu byggS^B samúð meS öðrúm yekur ÞM,™r ,a„s Peturs otor
a trúarlegum grundvelli »g i-f^ “ “IvfbetSVm1 S5SSESr"T fySIvCr,
að því býr siðastarf hennar ser leiða> °S Þvi betur, sem -------.„ ^
enn, enda Þótt templarar sú samúð er varmari og víð-
vilji byggja upp félagshreyf-.feðmarh
ingu sína um heim allan fyr- . Þegar þess alls er gætt
ir konur og karla, án tillits finnsf mer að Góðtemplara-
til kynþátta, þjóðernis, trúar,reSlan æffl að vera kjörsvið
bragða eða stjórnmálaskoð-!íslenzkrar kirklu °S Prestar
ana. Þó að félagsskapur templ landsins ættu að þjóna bræðra
ara standi þannig opinn til la§shugsjón hennar. Þeir
sitt þeim tengslum.. sem binda landi hér. Bindindishreyfing- j þar orð í belg. Það er fátt, sem
unglinga fram á fullorðinsár. in er heldur ekki svo sam- j viö sveitafólkið höfum til að óviðeigandi. En maður er nú
orðinn ýmsu vanur úr þessari
átt (sbr. Júdasarerindið í fyrra-
vetur).
Ég hef í fávizku minni — og
samkvæmt því, sem mér var
kennt í æsku — álitið að synd
væri synd, og ekki á valdi okk-
ar skammsýnna mannanna
barna — hvorki presta né ann-
larra — að sáldra þar úr og
iflokka niður hvað sé smásynd
;og hvað sé stórsynd — eins og
presturinn var að leitast við að
Igera, heldur fela það alvísum
ikærleika Jesú Krists, sem ég
efast ekki um að er fús til að
fyrirgefa allar syndir, sé þess
leitað af einlægu hjarta og það
mætti presturinn leggja áherzl-
una á.
frost og kyngir snjó.“
En misjöfn finnst mér sú
andlega fæða, sem þar er að
finna fram reidda. Sumt með
ágætum, en ýmislegt miður.
bróðurlegs samstarfs þeim
mönnum, sem ekki viður-
j kenna neinn guðdóm, á Góð-
\ templarareglan þó mikinn
þátt í því að viðhalda al-
mennu trúarlífi í landinu.
jTemplarar munu líka vera
betri kirkjugestir en gengur
jog gerist og líta svo á, að
guðsþjónustur eigi að vera
samstarf prests og safnaðar,
og kirkjugesturinn annað og
Jmeira en hlutlaus og óvirk-
ur heyrandi orðsins. Þess er
gott að minnast á þeim tíma,
sem stundum má heyra menn
segja, að þeir geti ekki sótt
(kirkju til þessa eða hms
jprestsins, af þvi að þeir bú-
jast við að sér falli ekki eitt-
hvað í kenningu hans. Flestir
ættu þar að koma til liðs við
þá, sem vilja færa út starf-
semi Reglunnar, svo að hug-
sjón bindindis og bræðralags
móti félagslegt uppeldi og fé
lagslegt starf óslitið frá
bernskualdri fram á fullorð-
insár og jafan síðan.
Hér er mikið að vinna. Þó
að víða hafi verið blundað
kynni þjóðin að vakna áður
en varir og margt bendir til
að sú stund sé að renna upp.
Þá væri það hættulégt fyrir
íslenzka kirkju og klerka-
stétt að vita ekki sinn vitjun-
artíma. Og sízt sómir þar
nokkur væfluskapur gagnvart
óhollu aldarfari, sem þjóðin
er að vaxa frá, svo framar-
lega sem það, sem enn er
I muhu hinsvegar una trúarlífi Þ6111311^ ósvikið í fari
hennar má sín nokkurs.
jþess sannmælis, að þátttaka
í sameiginlegri bændarstund
til dæmis, hafi yfirleitt góð
j áhrif sé hún af einlægni gerð,
iþó að efast sé um allt nema
sjálf áhrifin á þann, sem ein-
beinir huga sínum í auð-
'mjúkri bæn. Það er mannbæt
jandi að óska góðs. Allt það
sem vekur mönnum einlægni
í góðum óskum er göfgandi.
En hvergi mun menntun okk-
ar og menningu vera meira
ábótavant en að því er tekur
til þess að mæta þeim áhrifa
öflum, sem búa utan okkar
sjálfra en náð geta tökum á
okkur til hins betra eða verra,
eftir því hvernig sálarástand
og hugarfar okkar er. Á því
sviði er kirkjunni ætlað að
vinna sitt hlutverk.
Hér liggur nú næst, að líta
á sjálft bindindismálið, sem
er viðfangsefni templara.
Yfirleitt er það vel metið og
ekki nema á einn veg, aö
prestar séu bindindismenn.
Má í því sambandi minnna á
það, sem Eysteinn Jónsson
ráðherra sagði eitt sinn í
ræðu, að mörgum foreldrum
finnst sem þeir hefðu engu
að kvíða um framtíð barna
sinna, ef þeir vissu, að þau
væru örugg fyrir þeirri
hættu, sem af áfenginu staf-
ar. Þess vegna fellur fólki
yfirleitt vel, að börn sín starfi
Það er ljóst af öllum um-
ræðum um prestakallamálið,
að hylli og álit prestanna fer
þótt sumir þeirra hafi verið á-
gætir. Tel ég það miður, hvað
sumar gamansögur og leikþætt-
lr eru ruddalega orðaðar, og vil
taka undir það, sem nýlega var
sagt í baðstofunni, að íslenzk
tunga á nóg kjarn- og kýmni-
yrði, þótt ekki sé verið að krydda
skrítlur og gamansögur með
blótsyrðum og öðru slíku rudda-
legu tali.
Ennþá er Vallanespresturinn
kominn á stúfana, og hefir á
tæpri viku miðlað okkur af anda
gift sinni og vizku!!, tveim er-
indum.
Gæti ég trúað, að skiptar yrðu
skoðanir um gildi þeirra. Mér
virtist margt broslegt í erindi
hans um geyspann. Ekki ólíkt
að auka þyrfti lögreglueftirlit-
ið að mun, ef taka ætti „úr um-
ferð“ alla þá, sem geyspa!! En
hver ætti að skera úr um það,
hvort geyspinn stafaði af þreytu
og- svefnleysi eða öðrum orsök
um?
Svo kom sunnudagsprédikun-
in. Það mætti segja mér, að
ýmsum þætti það ekki afleit sið
ferðiskenning, að ekki sakaði
svo mjög ýmsar smáyfirsjónir
í ástamálum, þær væru venju-
lega geröar í góðum hug og til
að gleðja aðra!. En skyldi sú
gleði ekki æði oft vera nokkuð
... , . , .. , . dýrkeypt og sár þyrnibroddur í
eftir þvi,^ hverjir^uppbyggmg . s^lum ýmsr£l) sem þar eiga hlut
, - ■>■ ' ' aö máli? Það hefir allmikið
um það verið rætt og ritað, og
armenn þeir verða í félags
lífi í viðtækri merkingu. Þjóð
in ætlast til þess, að hún
njóti starfskrafta þeirra við
að beina ungum kröftum að
þroskandi verkefnum, ís-
lenzku þjóðlífi til fegrunar.
Því er gifta og sómi ís-
lenzkrar kirkju mjög bundin
því hverjir gagnsemdarmenn
prestar hennar reynast í
frjálsu félagslífi, þar sem
úrval leikmanna vinnur mik-
iö og fagurt áhugastarf. Og
mikið væri það auðnuleysi, el
kennimannastétt kirkjunnar
gæti ekki samlagast því bezta
í frjálsu og félagsbundnu upp
eldisstarfi en léti einangrast
af fordómum einhverskonar.
Þjóðin ætlar prestunum
menningarlegt forustuhlut-
verk. Hver sá prestur, sem
brigðist því, eviki kirkjuna
og yrði sétt sinni skaðræðis-
maður. En með samstarfi við
góða menn stendur leiðin op-
in til heilla og hollra áhrifa.
Askrlftarsixsii:
TIMINN
2323
af flestum talið til lýta, hve
mikil samskipti íslenzka kven-
þjóðin hefir átt, og á enn, við
útlenda hermenn. En hvað
Um grjótkashð ætla ég ekk-
ert að segja, veit ekki nema
hann fari þá að ímynda sér að
ég sé með fullar lúkurnar af
steinum, og ætli að henda í
hann eða aðra, en það þarf
hann ekki að óttast.“
Þá ber „Dalakarl“ fram fyrir-
spurn til Bifreiðaeftirlits ríkis-
ins:
„Hér í sveit hefir mikið ver-
ið um það rætt, hvort við, sem
dráttarvélar eigum, höfum ekki
fullan rétt til að aka þeim
hvar sem er og þá einnig á þjóð
vegum, ef svo ber undir. Bor-
ið hefir á því, að starfsmenn
Bifreiðaeftirlitsins, sem hér
koma endrum og eins, taka fyr-
ir einstaka menn og banna
þeim að aka dráttarvélum eftir
þjóðveginum, meðan aðrir eru
látnir óáreittir.
Nú langar okkur, Starkaður
góður, til að fá upplýsingar í
baðstofuhjaii þínu um, hvernig
þessu geti verið háttað, og ef
svo er, að við höfm fullan rétt
til að aka dráttarvélum okkar
hvar sem er, því erum við þá
ekki látnir i friði við okkar
störf. í von um að Bifreiða-
eftirlit ríkisins eða Stjórnarráð-
ið geti gefið um þetta nákvæm-
ar upplýsingar í blaði þínu, kveð
ég.“
Ég vona, að okkur berist fljót-
lega svar frá Bifreiðaeftirlitinu
við fyrirspurn Dalakarls. Lýkur
svo baðstofuhjalinu í dag.
Starkaður.
Framleiðum
nú aftur
HELLU-OFNA
Af öllum stærðum.
15 ára reynsla hér á landi.
Spyrjið um verðið
%OFNASMIÐJAN
UNHOlTl lO - R (YKIAVÍ K - ÍSlANOt

>♦♦♦♦♦♦♦♦