Tíminn - 22.03.1952, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, laugardaginn 22. marz 1952.
68. blað.
Helgl Harmesson:
iréf til Bókaút
Orðið er frjáist
nnin
Niðurlag. ;
5. „Álit og tillögur um skáld-
sagnaval, útgáfunnar. Viljið
þér að haldið verði áfram, að
gefa út smásagnasöfnin „Úr-
valssögur Menningarsjóðs“?“.
Skáldsagnaval útgáfunnar
j'aefir allmjög misheppnast.
Eklci þó þannig, að þar sé
ekki innanum, góður skáld-
ískapur. Enda munu bókavinir
ánægðir með ýmsar þessara
nóka. — En einmitt þarna
barf og á, aö miða við þá
tnörgu félagsmenn, er meta
skáldsögur, einkum eftir
þeim áhrifum, sem þær hafa
á sjálfa þá, til uppnáms eða
ögrunar, um leiö og lesnar
eru. Því fólki þyðir ekki að
ojóða Ævintýri Pikkvikks eða
aðrar stórar sögur, þótt þær
:séu heimsfrægar. Vinsælustu
framhaldssögur dagblaðanna,
vísa þarna veginn. „Máli og
menningu" hefir í þessu tilliti
tekist sagnaval sitt betur, en
Bókaútgáfu menningarsjóðs.
,Úrvalssagna“-bindin bæði
ollu miklum vonbrigðum.
Ekki var það þó öllu meir en
að vonum. Bæði er það, að
búið er að þýða á íslenzku,
mjög mikið af beztu bók-
menntum nágrannaþjóð-
anna, og svo hitt, að úrval
úr því sem óþýtt er, væri
bæði vandasamt og seinlegt
þó að hópur hæfra manna,
hefði það með höndum. Auk
þess mætti ekki einskörða sig
ofmikið við listina. Æsingin
er svo mörgum fyrir mestu.
Útgáfan má ekki oftar
ílaska á svipuðum „úrvalssög
úm“, og húh áður hefir sent
frá sér. Hitt er annaö, hvað
hún gerir, ef raunhæft úrval
afbragðssagna berst henni
upp í hendur. En gætu ekki
komiö til greina úrvals glæpa
sögur?
6. „Álit og tillögur um bóka-
flokkinn „Lönd og lýði“.
Þrjár bækur af þessum
flokki eru komnir út: Dan-
mörk, Svíþjóð og Noregur, —
fallegar bækur, sem geyma
mikinn fróðleik og fjölda fag
urra mynda. Þó eru þær varia
nógu vinsælar — og óvíst er
hve almennt þær eru lesnar.
Ráðgert er, að gefa alls út
20 bækur slíkar — á að giska
4—5 þúsund blaðsíöur. Þaö
verður mikil uppbót á þá
landafræði, sem nú er troðið
á ári hverju í 30 þúsund
skóíanemendur!
í hreinskilni sagt< held ég
að það sé misráðið, að gera
þennan flokk að félagsbók
hjá Menningarsjóði. Almenn
ingur kemst af með þá landa
fræði, sem lærð er í skólun-
um — og kærir sig kollóttan
um meira — þess vegna verða
þessar bækur líklega lítið lesn
ar.
Að svo komnu máli, ætti
ekki að senda félagsmönnum
til muna meir, af þessum
bókaflokki, og alls ekki ár-
lega, eins og undanfarið.
Þarna getur biðin ekki bag-
að.
Enda þótt ég efist um, að
þessar bækur séu nokkuö ó-
vinsælar, þori ég þó að full-
yrða, að vænlegra til vin-
sælda, hefði verið álíka stórt
ágrip, af sögu þeirra þjóð-
landa, sem rætt er um í þess-
um þremur bókum.
7. „Óskið þér, að bókaútgáfan
haldi áfram útgáfu íslenzkra
fornrita?“
. Fornritaútgáfa Menningar-
sjóðs, naut vinsælda meöan
hún var, og mörgum þótti
miöur að hún lagðist niður.
Mörg þúsund heimili eiga nú
„Heimskringlu", af því að
hún var góðu heilli, gerö að
félagsbók. En eflaust hefir
mörgum fleirum en mér fund
ist Noregskonungasögur nokk
uð endasleppar, þar sem
Heimskringlu þraut og óskað
að heyra eitthvað sagt frá
þeim er síðar komu. Hve
margir hefðu ekki heldur kos
ið sér Sverrissögu, Sögu Há-
konar gamla og Magnússögu
lagabætis, en landfræöi bæk-
urnar, sem sendar voru þeim,
þrjú ár síðastliðin, þótt lag-
legar séu og eigulegar á ýms
an hátt.
íslendingasögur eru að vísu
orðnar nokkuð útbreiddar.
Það má fyrst og fremst þakka
Siguröi bóksala Kristjánssyni
— og þar næst þeim, er stóðu
að ennþá stærri útgáfu
þeirra, fyrir fáum árum. Þó
má líklega telja þau heimili
í tugþúsundum, sem eiga eng
ar íslendingasögur aðrar en
Eglu og Njálu, en eiga þær
aö þakka Bókaútgáfu Menn-
ingarsjóðs.
Það er vissulega þrotlaus
þörf á útbreiöslu íslendinga-
sagna, fyrst og fremst vegna
hinnar endalausu fylkingar
unglinganna í landinu, sem
þarf og á, að eignast þær og
lesa.
Nú langar mig næst til að
biðja um Noregskonungasögur
þær, er ég nefndi áöan. Og
svo má Menningarsjóður, fyr
ir mér, — senda okkur einn
reifara á ári, ef íslendinga-
saga er honum samferða.
8. „Álit og tillögur um útgáfu
fræðslubóka“.
Ein merkasta bók, samin á
seinni tímum, er íslenzk orða
bók Sigfúsar Blöndals. Hana
mundi margur vilja kjósa sér,
— og ættu sem flestir aö eiga.
En nú mun hún ófáanleg með
öllu. Þessi bók þarf alltaf að
vera föl. Annað er næstum
þjóöarskömm og óhæfa.
Mundi nú öðrum fremur
fært, en Bókaútgáfu Menning
arsjóös, að gefa út þessa góðu
bók að nýju? Eða stendur þaö
nær öðrum aöila? Ekki get ég
komið auga á það. Eða
mundi öðrum betur til þess
trúandi, aö selja hana á við-
ráðanlegu verði! Þess mun
meiri þörf, að gefa út þessa
frægu bók hiö fyrsta, en næst
um hverja aðra fyrirmyndar
fræöibók.
9. Óskið þér, að félagsgjaldið
hækki (t. d. upp í 75 kr.)
gegn því að félagsmenn fái
fyrir það þeim mun fleiri og
vandaðri bækur?‘“
„Því ekki það,“ munu ef
til vill mörgum verða að
orði. — Og enginn á víst of
margt góðra bóka! Bók-
menntafélagið hefir hækkað
árgjald sitt í 60 krónur. Mál
og menning sitt í 100 krónur!
Því ætti þá Þjóðvinafélagiö
og Menningarsjóður, aö vera
eftirbátur? Athugum þetta of
urlítið nánar.
Bókmenntafélagið hefir
hér um bil, hálft annað þús-
und félagsmenn, — fremur
vel stætt íólk og beinharða
bókamenn. Mál og menning
er fjölmennara félag — og
þó vart háldrættingur á við
Menningarsjóð. Ekki kemur
það á óvart, þótt félagsmönn
um fækkaði þar á þessu ári.
Margir áskrifendur Menning-
arsjóðs bókanna er efnalítið
fólk, sem oft hefir í ofmörg
horn aö líta. Hver veit hversu
margt af því, kann að kippa
Halldór Kristjánsson frá
Kirkjubóli sendir Hannesi á
horninu kveðju sína:
„Ilannes á horninu birti ný-
lega bréf, þar sem því var hald
ið fram, að templarar ættu að
reka einhvers konar drykkju-
mannaheimili í húsum sínum að
Jaðri þann tíma árs, sem þeir
nota Jaðar ekki til eigin þarfa.
aö sér hendinni, ef félags- Ég vil benda á það í þessu sam
• Vjjí . , , *. bandi, að Jaðar er byggður
gjaldio heldui afiam að j Reykjavíkurbæ til skólahalds
hækka! | fyrir börn, sem ekki er talið að
Um eitt getum við veriö, eigi pau heimili í bænum, að
nærri vissir: Af illri nauðsyn' þeim notist að námi i barnaskól
mun hér draga mjög úr bóka- i unum þar. Hér skal ekki fjöl-
kaupum. — Af tvennu leiðu|yrt um það hvers vegna yfir-
held ég nú sé hyggilegra, að teitt verður svo ástatt um börn,
fækka blaðsíðunum en fjölga1 Teada sjáMsagt ýmsar orsakir Ul.
árseialdskrónunum Hltt ættu alUr aS geta seð’ að ■
ársg] aidsKi onunum. þesg. börn má ekki vanrækja
með öllu, og tæpast verjandi að
10. „Ýmsar tillögur um val reka þau út á gaddinn, vegna
félagsbóka“. I fullorðins fólks, sem liggur í
Um þetta þarf ég ekki1 drykkjuskap, þo^ að fyllilega
þurfi hjalpar við.
margt að mæla. A það er
minnst áður, hér aö framan.
Má þó draga saman, sumt er
þar var sagt: Andvara þarf
endilega að bæta. Úrvalsritin
eiga að halda áfram. Forn-
ritin má ekki hætta við.
Þýddar sögur þurfa að vera
mjög áhrifaríkar. Barnabæk- Þ- tekur strandamaSur
ur og þjoðfræðiþættir, komi|máis;
I við og viö. Ástunduö sé að
! ööru leyti tilbreyting og fjöl-
breytni.
En hvar er andbanningafélag
ið? Hvers vegna byggir það ekki
drykkjumannahæli eða heima-
vistarskóla fyrir vanrækt börn?
Einu sinni var þó allmargt
stórra manna bendlað við þann
íélagsskap."
til
11. „Álit og tillögur um „auka
bækur“ útgáfunnar — t. d. —
Saga íslendinga“.
„í þætti eftir Þorstein Matt-
híasson „í fiskiróðri með Guð-
mundi", sem Gils Guðmundsson
las nýlega í útvarpið, kom aftur
og aftur fyrir leiðinlegur mislest
ur, sem mér vitanlega hefir
hvergi verið leiðréttur. Gils
Meðan pappír og annar út ( nefndi aftur og aftur „Drauga-
gáfukostnaður er svo afar j skörð“, sem virtist eiga að vera
dýr sem nú er, virðist hófið j fiskimið á Húnaflóa. Þetta mun
hyggilegt, — hér sem annars; hafa átt að vera Drangaskörð,
dregur það mið nafn af keilu
laga tindum, sem ganga austur
í flóann í framhaldi af Dranga-
tanga norðan Drangavíkur.
Á Dröngum bjó Eiríkur rauði,
og enn býr þar Eiríkur, búhöld-
! ur mikill og höfðingi. Bærinn
staðar. Fyrir þá sök sýnist
1 freistandi, að flýta sér hægt
fyrst um sinn, meö þaö sem
eftir er af Sögu íslendinga.
Hætt við að margir hiki viö
aö kaupa á nútímaverðlagi,
;6 stór bindi, jafnvel þótt þeir
ieigi 4, áður út komin. Ekki j dregur nafn af fjaildröngum
! er heldur óhugsándi, að bók- Þesí>um °S afsteöa þeirra :inn-
in batni við biðina. Og meir byrðlsf Þvi mlð
' , , .. . ,x. ur get eg ekki latið fylgja mynd
, er um það vert, aö þetta veröi er gefi retta hugmynd um Drang
i snilldarrit, svo*um stíl, sem. ana 0g skörðin, sem, séð af t,ún-
sannfræði, — heldur en hitt ínu í Drangavík, er hin sérkenni
aö því sá rubbað af á fáum legasta og einhver hin fegursta
misserum. ! íjallasýn, sem ég enn hef aug-
En eitthvað veröur útgáfan um litið'“
að aöhafast. Hér skal bent á
verðugt verk handa henni.
„Hið íslenzka bókmenntafé-
lag“, er sem flestir vita, elst
og virðulegust útgáfa bóka
á íslandi. Það hefir frá upp-
hafi sínu, verið fremur fá-
mennt og þó gefið út mjög
margt merkra rita — og þar
að vinnur það enn. Það á
miklar og góðar bókaleifar,
liggjandi á kirkjulofti í
Reykjavík. En gengur seint
að selja, af því að í öll þess
stóru rit, vantar meira og
minna. í íslendingasögu Boga
Melsteð, — 3ja binda bók —
vantar næstum þriðjunginn.
bindi í ca. 70 heftum, —
vantar 10 hefti. í Landfræði-
sögu íslands - 4ra binda bók,
— vantar nálægt þriðjung-
inn. Og af Sýslumannaæfum
sem eru 5 þykk bindi, — er
um helmingur uppseldur.
Þetta er mjög eftirsótt bók —
og seld á óheyrilegu okur-
verði, þá sjaldan hún hittist
í heilu lagi. Bókmenntafélag-
ið er ekki þess umkomið, að
bæta í skörðin á bókaleifum
sínum, þótt það hefði hug á.
Nú legg ég það til, að Bóka
útgáfa Menningarssjóðs
(Framhald á 5. síðu)
Loks er það Ó. S„ sem ræðir
um flugmódelsmíðar:
„1 einu dagblaðanna nú fyrir
skömmu sá ég grein, sem ég las
af mikilli ánægju. Svifflugfélag
íslands er að hugsa um aö end-
urreisa flugmódeldeildina, sem
var starfrækt hér í Reykjavík
fyrir nokkrum árum. Þetta þótti
mér og fleirum vænt um að sjá,
og bara að svo verði. Flugmódel-
smíðar drengja og unglinga og
jafnvel fullorðinna manna er
ein skemmtilegasta og hollasta
tómstundaiðja, sem menn geta
hugsað sér. Þær kenna, eins og
Agnar Koefoed Hansen sagði
eitt sinn í ræðu, unglingum og
öorum, sem módelsmíðar
stunda, ástundun, þolinmæði og
vandvirkni.
En er ekki hægt að hafa
svona deildir víðar en í Reykja-
vík? Ég veit það af eigin
reynslu, að margir, bæði ungir
og gamlir, úti um land, hafa
mikinn áhuga á módelsmíðum,
en geta ekki stundað þær, því að
þar eru fáir sem engir, sem hafa
fengið þá kennslu, sem smíð-
arnar krefjast. Er þaö miklum
erfiðleikum bundið, að setja á
stofn svona deildir, víðar um
landið? Það mundi gefa þeim,
sem gætu notið þess, lærdóms-
ríka og skemmtilega tómstunda
iðju. Og það er ég viss um, að
svona deild mundi vekja mikla
ánægju, hvar sem hún væri
stoínuð á landinu.
En margir myndu ef til vill
spyrja: Hvernig er hægt að
stofná svona deildir úti á landi?
Er ekki hægt að hafa þær í sam
bandi við barna- eða héraðs-
skóla, eða hvort tveggja?. Er
ekki hægt að hafa sérstaka
stund úr degi fyrir þær, eins
konar handavinnu pilta? Það
ætti samt ekki að vera skyldu-
grein, því að þeir, sem ekki
hafa áhuga fyrir þessu, geta alls
ekki verið viö það, þvi að mód-
elsmíðar krefjast meiri ná-
kvæmni en marga grunar. Hvað
segja skólastjórar úti um land
við þessu? Er þetta mikil fjar-
stæða að reyna að koma svona
þætti inn í barna- og héraðs-
skólakennslu? Þetta mundi, án
efa, gera skólalífið miklum mun
skemmtilegra."
Baðstofuhjalinu er lokið í dag.
Starkaður.
V^VAVVVV.W/AV.V.V.VV.V.V.V.V.V.V.’.V.V.V.’.V.V,
Skógræktarfélag Reykjavíkur
SKEMMTIFUNDUR
verður haldinn í Sjálfstæðishúsinu þriðjudaginn 25.
marz kl. 8,30 síðdegis.
Valtýr Stefánsson ritstjóri flytur ræðu.
Sturla Friðriksson mag, segir frá Eldlandsför og sýn
ir litmyndir.
Gunnar R. Ólafsson sýnir kvikmyndir frá starfinu
í Heiðmörk s. 1. vor.
DANS.
Aðgöngumiðar fást í Bókaverzlun Sigfúsar Eymunds
^ sonar og í Búkabúð Lárusar Blöndal. £
‘AV.’.V.'.V.V.V.V.V.'.V.V.V.W.V.V.W.'.V.V.'.VASw!
ALUMINIUMPLÖTUR
frá Belgíu útvegast, gegn gjaldeyris- og innflutnings
leyfum, Aluminíumplötur, sléttar, 1.2—7.6 mm. þykkar,
183x91.5 cm eða 244x122 cm. Aluminíumbylgjuplötur,
0.6 mm. og 0.5 mm. þykkar, 66 cm. breiðar 5 mism. lengd
ir, 1.83—3.Ó5 m. Stuttur afgreiðslutími.
G. MARTEINSSON
Reykjavík — Símar 5896 og 1929 ^

AUGLYSIÐ I TIMANUM