Tíminn - 05.04.1952, Blaðsíða 3

80. blað.
TÍMINN, Iaugardaginn 5. apríl 1952..
3.
„En heim snýr hans far“,
segir skáldið. Já við snúum
allir heim. Eitthvað heim, að'
lokum. Við trúum því og 1
treystum staðfastlega að í
rauninni förum við þá heim
þegar hjartað er farið. Eins
og margt er dýrðlegt og öllu
vel hagað af því sem við skinj
Jason Steinþórsson
hans þroskaðir menn tilbúnir
til búskapar. Réði hann þvi
af að láta þá fá jörðina, sem
þeir skiptu að jöfnu milli sín,
túni og e.ngjum, sem nú er
áður var ein.
Á Selfossi vann Jason að
hverju sem fyrir kom að
sumrinu en að vetrinum tók
um og getum gremt, þa stund miklu betri'tvsér jarðir en
sem við erum á þessu sviði,
má vissulega treysta því, að
hitt mundi ekki ómerkara,
það sem við getum ekki
greint. Það er erfitt að hugsa ^nn að sérlð hYrða barnl-
ser að ollu se lokið þegar sál
og líkami skilja hér. Sál, sem
alltaf hefir verið að þroskast,
hugsunin að skírast og þekk-
ingin að glæðast. Nei við er-
um hér alltaf að búa okkur
skólann. Þetta gjörði hann
með þeirri alúð og prýði, sem
, auðkenndu öll hans verk.
j Með Jason er fallinn einn
: af merkis og framsóknarmönn
.. . , . , , um þessa tímabils, en einkum
undir að fara herm, hver a fyrirmyndarbóndii Prýði þeirr
smn a . j ar stéttar.
Og nú fylgjum við Jason íj Hann var hár vexti og all-
Vorsabæ áleiois heim, heim í ur vel u sig kominn, hreinn og
gömlu sveitina sína, heim í einarður í allri framgöngu.
kirSjuna sína, heim í þann Hann var grandvar í tali og
fagra fjallahring, sem hann orðvar, og færði til betri veg-
hafði fyrir augum alla tíð, en ar org ega gjörðir annara, ef
hafði yfirgefið nú stíðast að svo bar undir að dómar voru
átta, sem varðveittist og dýpk-
aði eftir . því, sem árum sam-
vistanna fjölgaði. Síðasta ára-
tuginn sátum við samtýnis að
ingu. Hann var alltaf jafn kaiia °S hittumst því oft.
traustur, ráðhollur, en þó sam er Þessi vinur minn far-
vinnuþýður, og
sérstakle°a inn feðra sinna. Fyrir því
'góður mér og velviljaður alla
tið. Sýndi mér og heimili mínu
margháttaða vinsemd bæði
fyr og síðar á samverutímum
okkar.
Sannarlega má Gaulverja-
fýsir mig að rifja upp og rita
á blað stuttan þátt um ætt hans
og einkenni. En annar maður
honum nákunnugur og sam-
verkamaður um langt skeið
mun skrifa um búskap hans og
bæjarhreppur þakka þessum æfiferil.
Jason Steinþórsson var fædd-
ur á Arnarhóli i Flóa 12. febr.
1872 og dó í sjúkrahúsi Hvíta-
bandsins í Reykjavík 27. marz
1952, áttræður að aldri og hálf
um öðrum mánuði betur. For-
nokkru. Þann fagra fjalla-
hring sem hafði glatt hann
feldir, eins og oft ber við.
Hann var sérlega vel virkur
Og göfgað hverja stund. Hann 0g hagsýnn. Mikill hleðslumað
sa lnannii:fib í sambandi við ur> t_ -j, Eeip allj fram yfir
fjöllin. „Hver tindur eygir aidamót
upp og fram“. Nýtur maður sfarf.
keppir upp og fram. Hann sá'
fegurðina í litbrigðum lofts-
ins, hafði frá barnæsku kynnt
þótti
En fyrst og fremst var hann hiePPsnefnd. alltaf í skatta-
mikill búmaður, góður bóndi nefnd- sáttanefnd, við húsa-
virðmgar og matsgjörðir, for
merkismanni mikið og gott
ævistarf í sveitinni. Alla tíð
með hæstu gjaldendum til
hreppsins, þar af sum árin
hæstur, og ráðhollur fram-
faramaður í félagslífinu. Þau
voru aldrei talin ómagamenn eldrar hans voru Steinþór Ei-
Vorsabæjarhjónin, þó þau'ríksson bóndi, Arnarhóli, og
hefðu 8 börn á framfæri. En kona hans, Sigríður Jónsdótt-
þar átti seinni kona hans sinn ir Eiríkssonar frá Beinakeldu í
mikla og góða þátt í, að af-1 Húnaþingi. Móðir Sigríðar var
. . , . . koman var svo góð, að litið Sigríður Guðmundsdóttir frá
Frams^k^Tarmaður ^og^sa'm11 b&1 á Þessum hóP’ seb álengd Grænhói i ölfusi, Ásbjarnar-
fufar frá* Þaö voru ávextir iðju-jsonar. Þeim Steinþóri og Sig-
mT !« • tiS_'semi, reglusemi og ráðdeildar ríði varð 12 barna auðið. Eirík-
Hann var vel mali farmn og . au,1TV1 . , .
mátti heita ágætlega ritfær,' blös°tu Við augum’ oa^að er % 1865) faðir Stemþors,
ereinileffa rii-_ , biostu vio augum, og paö er bi0 siðast a Arnarholi. Hann
" ramminn, sem við geymum j var sonur Freysteins (d. 1845)
um minningu þess góða b0nda á Brúnavöllum á fekeið-
drengs og merka bændahöfð- um> er átti 10 börn, Magnússon-
ingja, Jasonar í Vorsabæ, sem
nú er fluttur „heim“.
Hann hafði ákveðnar lands
skrifaði skíra, greinilega rit
hönd.
Sem að likum lætur hafði
vandasámt ilann aiia tíð ýms opinber
störf á hendi, var lengstum í
, ^ , i1 Þess orðs fyllstu merkingu. .v . ~ v ,
ser að raða það letur, hann Átti gagnsamt bu> þar sem ma?ur fræðslunefndar lengst
las það a hverjum morgni og allur viðurgjörningur var góð af 1 sti°rn Floaáveitunnar o.
°ft á daS- var býsna glöggur|ur> miklar heýfirningar öll bú'fL
áð lesa úr því eins og margir j skaparárin, oft stórmikil rosa
gomlu bændurnir hafa verið j sumur ega harðindavetur svo,
áhrif á afkomu hans, hann
varð þess varla var, eða ann-
fyr og síðar. Skýin og morg-
unroðin minntu á að vera við
búinn að njóta þess góða sem
bauðst og nota það sem bezt,
og hitt að vera ekki varbúinn
við því lakara. Þannig lærir
glöggskygn maður á bók nátt áðu TbættYYoáYÍ'
úrunnar betur en hægt er að
læra í skóla.
J ason Steinþórsson
fæddur á Arnarhóli í Gaul-
Hann þótti sem sjálfkjörin
verkstjóri við vegagjörðir um
sem 1913 og 1914 höfðu engin sveitina um tugi ára. Enginn
efaðist um að þá gekk verkið
svo vel sem hægt var að bú-
ara harðindakafla, bú hans ast við. Um það segir einn
blómgaðist j.afnt og þétt, og
jörðin batnaði og húsin stækk
að borða, þó mönnuðust börn
in vel, urðu dugnaðar og at-
orkufólk langt umfram með-
allag.
Drengirnir fóru fljótt að
heiman til að leita bjargar í
þeirra manna, sem oft var hjá
honum í þeirri vinnu: „Hann
kunni betur við að það væri
haldið áfram, hann Jason, en
hann hlifði heldur ekki sjálf-
um sér. Hann var hreint á-
gætur, mér þykir alltaf vænt
um hann síðan“.
Að því leyti sem það er rétt
„að hver er sinnar gæfu smið
ur,“ þá var Jason það.
„Hann rasaði aldrei um
Hann skuldaði aldrei neitt
nema smá lán fast er hvíldi
var J á jörðinni frá því hann keypti
. , . , . iui_ hana. Út frá þessu voru eng-
y^ab^ar^eppi 12' februar in hliðarspor eðamisstig.Hann
. Foreldrár hans voru J var greigugur og bóngóður og
hjomn Steinþór Eiríksson og(gladdi oft þ4 sem erfitt attu>
Signður Jonsdóttir búandi á svo litið bar á> svo um mun_
Arnarhóli. | aði Hann var rikur af vinnu
Eg rek ætt hans ekkert, það' gleði, þeim mönnum verður' ráð fram“, sem kallað er. Ung
mun annar. gjöra. Þau hjón hver vinnustund ánægju-J111, Iserði hann að meta hlut-
áttu 11 börn, en lítið bú, svo (stund. Starfið og hvíldin verða'ina og hafði bitra reynslu af
fátækt var mikil og oft lítið þeim manni að nautn, og lífið Því hvað er að vanta flest
hamingjuríkt. Hann sagðist Það, sem til brýnna lífsnauð-
gjarnan vilja lifa upp aftur synja má telja, eins og það
allt sitt líf. Og þá vildi hann' að seðja svengd sína. Eitt vor
ekki vera annað en bóndi. Það (ið tók faðir hans út í búðinni
var bezta, skemmtilegasta og' 6 pund af sykri til sumarsins
frj álsasta staða í hans augum handa 13 manns, og annað var
búið, Jason fór beitudrengur eftir rúmlega 40 ára búskap. Þessu líkt. Að leita hjálpar
að Loftsstöðum, veturinn eft Hann taldi búskaparskilyrðin Þ'ótti lítilsvirðing, jafnvel
ir fremingu. Þegar á öðrum stórum bétri nú en í ungdæmi skömm. Þessi skóli var strang
vetri lét formaður drenginn sínu og alltaf batnandi. Sam- nr> en með guðstrú og reglu-
hafa heilan hlut, sem ekki (vinnufélögin ræktunin
var venja, þegar hásetarnir (vélarnar hjálpaðist allt
tölu það eftir, sagð'i formaður! létta starfsemi bóndans.
að hann ætti það með réttu.
og semi hefir hann mörg mikil
að menni mótað.
Jason var gæfumaður, fann
Nokkru síðar fór hann á landareign sinni, lét aldrei
skútu og var til sjós margar J taka egg, og hafði ekki kött
vertíðir, eða þar til 1905 að .til þess að styggja ekki fugl-
hann fór að búa og tók jörð-'ana. Var mikið fuglalíf orðið
ina Vorsabæ, þá gekk hann að hjá honum. „Mikið af fuglum
eiga ungfrú Helgu ívarsdóttir verpir hér í túriinu, þeir eru
frá Vorsabæjarhjáleigu. Eftir beztu vinir mínir“, sagði
13 ár misstí hann konu sína hann. Þannig var umhyggja
frá 5 börnum, en tvö höfðu hans og nákvæmni í smáu
þau misst. Saknaði hann sem stóru, vökul og hlý til
hennar mjög, svo nærri lá að alls hins lifanda sem hann
hánn sleppti tökum á búskapn umgekkst.
um. En þá greiddist úr fyrir j Hann var söngmaður góður,
honum og hann fékk annarar (og hafði mikið yndi af söng.
konu, Kristínu Helgadóttur (Hann var alla tíð í söngflokki
Hann hlúði að fuglalífi í þaö vel sjálfur, og var hjart-
anlega þakklátur við guð og
menn, en -sérstaklega konu
frá Súluholti. Tók hún að sér Gaulverjabæjarkirkju,
lét
að ganga börnunum í móður- hann ógjarnan vetur eða ó-
stað. Þetta var víst 1918.'færð aftra sér frá að sækja
Bjuggu þau svo í Vorsbæ til æfingar eða messur.
1946, er þau brugðu búi og| Eftir að hann flutti að Sel-
fluttu að Selfossi. En synir.fossi, var hann í kirkjukórn-
hans tveir tóku jörðina á- um þar, og hafði mikla á-
samt Vorsabæjarhól, er hann nægju af að vera í þeim fé-
hafði fyrir nokkrum árum lagsskap. Þetta aldna prúð-
keypt og bætt við jörð sína. menni varð einskonar heið-
Var það hvorttveggja að þau ursfélagi hjá þessum ágæta
voru tekin að lýjast og synir söngflokk.
sína og börn.
Hann fékk ágætiskonu, gáf
aða og fíngeröa. Eftir missi
hennar fékk hann aðra jafn-
ágæta, sjálfsagt nokkuð ólíka,
en báðar gerðu honum lífið
farsælt og ánægjuríkt.
Börn hans og fyrri konunn-
ar eru Þórður húsasmíðameist
ari í Reykjavík, ívar og
Stefán bændur á fööurleyfð
sinni, Steinþór búsettur á
Stokkseyri og Sigríður hús-
frú á Selfossi. Börns hans og
Kristínar eru Helga, Helgi og
Guðmundur öll búsett í
Reykjavík, öll' í iðnaðarstétt.
Eitt barn misstú' þau ungt.
Ég, sem þessar línur rita, átti
samleið með Jasyni og marg-
víslegt samstarf yfir 30 ár,
bæði sem nágranna og með-
starfsmanni í sveitarmálum.
Er ég í mikilli þakkarskuld
við hann fyrir alla þá kynn
Dagur Brynjólfsson
Ég, sem þessar línur rita,
kynntist Jasoni ekki fyrr en
hann var á sextugsaldri. Ég hef
þvi engin kynni af æviferli hans
til þess tíma. Fáum árum eftir
að ég kynntist honum fyrst, leit
aði ég á hans fund til þess að
fala af honum kýr fyrir kunn-
ingja minn. Mér var boðið í bæ-
inn og veittur góður beini. Síð
an fór ég í fjósið, hlöðu, fjár-
hús og hesthús. Allur búpening
ur var ágætlega fóðraður og hirt
ur, heyjaforði mikill og góður og
snyrtilega og hirðusamlega um
allt gengið. í skemmu kom ég
einnig. Þar voru allir hutir í röð
og reglu. Hrífur, orf og önnur
amboð voru fullbúin til notkun-
ar, þótt langt væri til heyanna.
í bænum, sem jafnan er kjör-
svið húsfreyjunnar, sá ég að
sami bragur var á öllum hlut-
um. Mér varð því ljóst, að hér
ríkti hamingja, manndáð og
menning. Bóndi og húsfreyja
voru sómi og skjöldur sinnar
byggðar og stéttar. Þvílíkan
bónda hafði Jónas Hallgríms-
son haft í huga, er hann kvað:
„Bóndi er bústólpi — bú er
landstólpi — því skal hann virð
ur vel.“
Þegar ég hvarfla sjón hugar
yfir liðnar aldir íslandsbyggð-
ar, þá sannfærist ég um, að þús
undum slíkra manna og heim-
ila í bændastétt á íslenzk þjóð
að þakka tilveru sína. Slíkra ber
að minnast með þökk og hlýju
hugarþeli.
Með okkur Jasoni tókst vin-
ar (d. 1797) bónda í Asum í
Gnúpverjahreppi, Freysteinsson
ar bónda á Sandlæk, Rögnvalds
sonar bónda í Aúðsholti 1729,
Freysteihssonar á Laug í Tung-
um, Guðmundssonar bónda í
Auðsholti, er drukknaði i Sel-
vogi 1676, Þórðarsonar í Auðs-
holti, Þorleifssonar bónda þar
og lögréttumanns, er átti Guð-
rúnu dóttur Vopna-Teits, Þórð-
arsonar prests í Hraungerði
1528—50, Pálssonar, Þórðarson-
ar. Er ættkvísl þessi kölluð Frey
steinungar i Árnessýslu og all
fjölmenn þar. í þeim frænd-
garði finnast margir greindir
menn og búþegnar góðir. Af
þessu stutta yfirliti sést, að föð
urætt Jasonar stendur djúpum,
föstum rótum um Flóa, Skeið,
Gnúpverjahrepp og Tungur.
Móðurættin er húnvetnsk. Hún
er mér ókunn að svo komnu.
Jason var fóstraður í föður-
garði í mikilli fátækt, við mikla
vinnu og þröngan kost á alla
lund, eins og að líkindum lætur,
þar sem börnin voru 12, sitt á
hverju árinu. Þá voru ungling
ar ekki sendir í skóla. Þeirra
skóli var harður vinnuskóli við
sveitastörf og sjósókn. Náms-
greinar voru iðjusemi, reglusemi,
sparsemi og drengileg viðskipti.
Þá voru æskumenn ekki fölir
og guggnir af langsetum á skóla
bekk. En þeir voru veðurbitnir
og vasklegir og hertir í mann-
raunum. „Taugarnar þúsundir
ísvetra ófu“, og „vöðvanna mátt
efldi kyn eftir kyn hjá kald-
sóttri unn“. Enn kemur eitt til,
sem Sunnlendingar hafa mjög
umfram aðra landsmenn. Þar
skín víðsýnið. Þar er fjallasýn
CFramhald á 6. síðu.)
TILKYNNING
frá sauðfjársjúkdómanefnd
Að gefnu tilefni tilkynnist fjáreigendum í Borgarfjarð-
ar- og Mýrasýslu að bannað er að taka upp eða marka und-
ir ný sauðfjármörk nema hafa fengð til þess samþykki
markavarðar í hvörri sýslu.
Markaverðir eru:
1 Borgarfjarðarsýslu: Ingimundur Ásgeirsson, Hæli.
í Mýrasýslu: Jón Sigurðsson, skrifstofumaður, Borg-
arnesi.
Sauðfjársjúkdómanefnd