Tíminn - 23.04.1952, Side 5

91. b!aS.
TíbtTNN, miðvikudaginn 23. apríl 1952.
5.
Mi&vihud. 23. eipríl
Gæðamat iðti-
aðarvara
Haustið 1950 flutti Rann- i
veig Þorsteinsdóttir eftirfar-
andi tillögu til þingsályktun-
ar í sameinuðu þingi:
„Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórninni að láta rann
saka, á hvern hátt hægt sé
að tryggja gæðamat iðnaðar
vara, innlendra og erlendra,
sem seldar eru hér á Iandi“.
í greinargerð fyrir tillög-
unni sagði á þessa Ieið:
„Á síðari árum hefir tals-
vert borið á því, að óvand-
aðar iðnaðarvörur, innlendar
og erlendar, væru hér til t
sölu, og veldur vöruskortur- ,
inn því, að fólk neyðist til
þess að kaupa slíkar vörur,
þar sem sjaldnast er um
neitt að velja. Nú er ekkert
gæðamat á iðnaðarvörum né
eftirlit með því, hvort þær
fullnægja þeim kröfum, sem
ætla mætti, að kaupandinn
geri um notagildi þeirra og
endingu, en nauðsynlegt er,
að eitthvað sé gert til þess
að fá slíkt eftirlit.
Hér er aðeins gert ráð
fyrir rannsókn á því, hvern-
ig hægt sé að tryggja gæða-
mat, og mundi sú rannsókn
sýna, hvort 'gæðamat hefir
mjög mikinn kostnað í för
með sér, en vitað er, að það
er þjóðinni dýrt, bæði í heild
og einstaklingum hennar,
að kaupa og nota óvandaðar
vörur.“
Þessi tillaga Rannveigar
hlaut mjög góðar undirtektir
þingmanna og v.ar hún sam-
þykkt og afgreidd 31. janúar
1951 sem einróma ályktun
Alþingis.
Það féll í hlut Björns Ól-
afssonar viðskiptamálaráð-
herra, sem fer með iðnaöar-
mál, að sjá um framkvæmd
þessarar tillögu. Tímanum er
ekki kunnugt um, hvað ráð-
herrann kann að hafa gert í
því efni, en það er víst, að
opinberlega bólar ekki neitt á
aðgerðum í þessa átt.
Það liggur í augum uppi, að
miklu skiptir fyrir almenning,
að umrætt mat sé fyrir hendi,
svo aö hann eigi auðveldara
með að veija á milli þess, sem
á boðstólum er, hvort sem
þar er um innlenda eða er-
lenda vöru að ræða. íslenzk-
um iðnaði væri það líka mik-
il og góð hvatning, ef slíkt
mat ætti sér stað.
Sú trú viriðst nú alltof mik-
ið ríkjandi, að erlend iðnað-
arvara sé betri en innlend
iðnaðarvara. Það er eins og
margir vilji ekki trúa því, að
innlend iðnaðarvara geti stað-
ið erlendri vöru á sporði,
hvað gæði snertir. í fjölmörg-
um tilfellum munu þó ís-
lenzkar iðnaöarvörur vera
jafngóðar og jafnvelbetri.þótt
því miður megi finna dæmi
um hið gagnstæða. Fyrir þau
iðnfyrirtæki, er framleiða góð
ar vörur, væri það ekki lítill
styrkur að geta stuðst við ó-
hlutdrægt mat um vöru-
gæðin. Það væri og neytend-
um góð vísbending um að
taka íslenzku vörurnar fram
yfir þær erlendu.
Fyrir þá, sem ekki fram-
leiða góðar vörur, væri það
svo ekki lítil áminning, ef
þeir stæðust ekki þetta mat.
Annað hvort yrðu þeir að
ERLENT YFIRLIT:
Óvenjulegt skattamál ;f
. j
Maðurlim, seni mcst hefir grætt eftir styrj-
öldina, Iiefir eing'öiigu verzIalS nieð' gainla ‘
híla og Iirotajárn
■ j
í Frakklandi og Bretlandi hef spurnin eftir bílum myndi mjög
ir blöðunum verið mjög tiðrætt aukast eftir styrjöldina og að
að undanförnu um skattakröfu, henni yrði ekki fyrst um sinn
er frönsku stjórnarvöldin hafa fullnægt með nýjum bílum.
gert á hendur enskum fjárafla- Gamlir bílar rnyndu því hækka í
manni. Krafa þessi nemur verði. Þess vegna ákvað hann
hvorki meira né minna en 180 að auka kaup á gömlum bílum
milljónum franka. Krafan er og hefja siðan verzlun með þá
ekki byggð á því, að hann hafi eftir að búið væri að gera við
aflað sér skattskyldra tekna í þá og gera þá ásjálega útlits.
Frakklandi, heldur því, að hann j
er búinn að dvelja þar um nær Mesti fjáraílamaður
þnggja ara skeið og hefir með . .. . . ,
því gerzt skattskyldur sam- ( .....
kvæmt frönskum lögum. Auð-'. ^tu misserin eftir styrjold
kýfingurinn vill hins vegar ekki na for Dawson mar?ar ferð’r
viðurkenna það, að hann hafi fl1. meginlandsms einkum ti1
orðið skattskyidur vegna dvalar j ^alands og Frakklands. Alls
sinnar í Frakklandi, þar sem staðar,voru hernaðaryfirvoldin
hann hafi á umræddum tíma fus að losl Slg vlð,gomul og ure t
haldið til i skemmtisnekkjui^.1’.. gamla ”ðllaklrkjugarða ’
sinni, er að vísu hafi legiö við eyðilogð og sokkin skip o. s. frv.
Frakklandsstrendur á þessum , Margir ,fleirl .en. Dawson voru ,
tíma. Vinnur hann nú að því, I einnIg a ferðlnnl 1 þessum er‘ 1
að frönsk stjórnarvöld falli frá ndum, en engmn gerði ems stor,
Kiunnaleí
vora
kröfu sinni eða dragi stórlega
úr henni.
Mál þetta hefir ekki sízt vak-
ið athygli vegna þess, að feriH
hlutaðeigandi auðmanns leiðir
það í Ijós, að enn er auðvelt að
safna miklum auðæfum í vest-
kaup og hann. Enginn bauð líka
hærra verð en hann, þegar upp-
gjafabílar voru í boði.
Dawson tapaði heldur ekki á
viðskiptunum. Hann seldi brota
járnið og stálið til stálverk-
smiðjanna eftir að búið var að
DAWSON
Það mun og hafa ráðið ekki
Jitlu um þessa ákvörðun Daw-
sons, að hann hafði þá fyrir
nokkru kynnzt laglegri, Ijós-
hærðri ieikkonu, Olgu að nafni,
er vann við eitt af gamanleikja-
húsunum 5 London. Þau feldu
hugi saman og ákvað hann því
að skilja viö konu sína, en með
henni haf'ði hann átt þrjú börn.
Eftir að allt var komið í lag með
skilnaðinn, giftist hann Olgu,
og um likt leyti keypti hann
mjög glæsiiega ske.mmtisnekkju,
er bar nafnið Mimosan. Á
henni héldu þau Olga til Mið-
jarlarhafsins og síðan hafa þau
dvaiið þar. Jafnan hefir verið
Arni frá Múla gerði fyrir
nokkrum árum samanbnrð á
Ólafi Thors og Bjarna Bene-
diktssyni. Hann benti þar á,
að hvað sem mætti um Óíaf
segja, skorti Bjarna vígfimi
hans og Ieikgáfu. Ólafur tæki
„kollsteypurnar“ léttilega og
lipurlega, en Bjarni gerði það
að sama skapi klunnalega.
Ólafur væri fæddur leikari,
en Bjarni væri fæddur
klunni.
Þetta virðist sannast, þótt
í litlu sé, á vörn Bjarna í til-
efni af ádrepu Tímans um
öngþveitið í fangelsismálun-
um. í stað þess að játa hvem-
ig ástatt er og viðurkenna
hina raunverulegu orsök þess,
sem er ódugnaður hans sjálfs,
reynir hann að koma klunna-
legum höggum á Eystein Jóns
son og koma skömm sinni yf-
ir á hann.
Afsökun Bjarna er eingöngu
sú, að 27. júlí 1951 hafi hann
skrifað f jármálaráðherra
og óskað eftir 500 þús. kr.
framlagi til byggingar fanga-
húsa, en f jármálaráðherra
hafi ekki tekið nema 150
þús. kr. framlag í fjárlögin.
Bjarni gætir þess ekki, að
mjög gestkvæmt um borð hjá þessar upplýsingar fara verst
rænum löndum vegna skipulags koma því 1 söluhæft horf Þessi
hinnar frjálsu samkeppn^ með verzlun var honum yfirleitt hag
kvæm. En mest græddi hann þo
á bílaverzluninni. Gömlu bíl-
þeim Dawson og Olgu. Oðru
hvoru hafa þau svo heimsótt
hin írægu gisti- og spilahús á
með hann sjálfan. Þann 27.
júlí 1951, þegar hann yirðist
því einu að fást við brask og
kaupsýslu. Það sýnir, að enn er
meira en litið bogið við hag-
kerfi hins vestræna lýðræðis-
skipulags, þótt það færi almenn
arnir voru mjög eftirsóttir eft-
ir að búið var að gera við þá.
Jafnvel vöruflutningabílarnir,
Miðj arðarhafsströnd Frakk- f>rst rumska tu affgerða ^ í
lands og er þá fáum gestum veitt þessum málum, er hann bú-
meiri athygli. Dawson er maður inn að vera dómsmálaráð-
lágur vexti, en allra manna gild herra í 4% ár og allan þann
unismans.
Upphafið að auðlegff
Dawsons.
ingi samt meira frelsi og betri seir1 höfðu verið taldi.r sama °§
lífskjör en stjórnarhættir komm1 verölausm, urðu eítirsottir. Daw-
son hefir t. d. gaman að segja
frá því, að eftir að kalda stríðið 1
hófst, hafi hernaðaryfirvöldin
sótzt eftir að kaupa hjá honum
Auðkvfinmir sá hér ræö gamla vöruflutningabha, er þau
Auðkyfmgur sa, sem her ræð hefð verið fegin að losna við
ir um’. heltlr fGeorge Dawson’: skömmu áður fyrir sama og ekki
og er rumlega fertugur að aldn.' itt Á þessum viðskiptum sín.
Faðir hans hafði smaverzlun i um græddi hann góðan skilding.
London og tok sonurmn að Enginn veit um það með vissu,
starfa við hana reU aður en h mikið Dawson ddi &
heunsstyrjoldin hofst Dawson sum árum nema hbann sj41f
taldiverzluninaekkigefanægar en hann’lætur ekki mikið
tekjur og tok þvi að fast við. fl þyí Þó hefir hann viður.
verzlun með brotajarn sem
vaxnastur, svo að honum er tíma hefir
hvarvetna athygli veitt vegna inn verið
fangelsisskortur-
svo mikill, aff
útlits hans. Þó er hann nnkiu stærstu sakamenn hafa geng-
(Framhald á 6. síðu.) | ið Iausir misserum og árum
Raddir nábúanrLa
aukavinnu. Hann aflaði sér víð-
tækrar þekkingar um þessa verzl
unargrein og hóf að kaupa alls
konar járnarusl eftir því, sem
fjárhagur hans leyfði. Hann hélt
þessu áfram meðan styrjöldin
stóð yfir og hagnaðist mjög
sæmilega, því að gamalt járn
steig þá í verði vegna vígbún-
aðarins. Hann var þvi orðinn
vel efnaður, þegar styrjöldinni
kennt, að á viðskiptum sínum
í Þýzkalandi einu hafi hann
grætt 400 milljónir marka eða
um 1600 millj. íslenzkra króna.
Ýmsir kunnugir telja, að hann
hafi ekki grætt minna á við-
skiptum sínum annars staðar.
Það er talið fullvíst, að eng-
inn einn maður hafi grætt
meira eftir styrjöldina en Daw-
son á þessum viðskiptum sínum.
lauk, en þó var tæplega hægt að
segja, að hann væri kominn í, Dawson dregur sig í hlé
tölu auðkýfinga. Það opinbera'
hafði þá líka aðhald með verð-
lagi á brotajárni, eins og öðr-
um vörum, og hindraði óeðþ-
lega verðhækkun.
Dawson taldi hins vegar vafa-
samt, að þessi verzlun yrði arð-
vænleg til lengdar. Bílafram-
leiðslan fór sívaxandi og eftir-
spurnin eftir gömlum bílum
Þegar styrjöMin lauk, taldi minnkaði. Hann sá eðlilega ekki
Dawson, að óvenjulegir mögu- j fyrir Kóreustyrjöldina og þær
leikar hefðu opnazt í verzlunar- [ afleiðingar, er hún myndi hafa
grein hans. Víðsvegar í Evrópu á þessi viðskipti. Eftir að hafa
lágu þá úrelt og ónýt hergögn,1 fengizt við þessa verzlun fyrstu
bifreiðar og önnur tæki, er þrjú árin eftir styrjöldina, á-
höfðu tilheyrt stríðsrekstrinum. kvað hann að draga sig i hlé og
Að dómi flestra var þetta óverð- eiga góða daga það, sem eftir
mætt rusl. Dawson vissi betur.
Nokkru fyrir styrjaldarlokin
hafði Dawson orðið eigandi að
bifreiðaverkstæði og hóf í sam
bandi við það að kaupa gamla
bila, sem hann lét gera við, og
seldi síðan með góðum hagnaði.
Hann þóttist sjá fyrir, að eftir-
væri ævinnar, enda hefði hann
orðið vei efni á því. Fjármáia-
starfsemina lagði hann þó ekki
alveg á hilluna, heldur kom á
fót stórri skrifstofu í Zúrich í
Sviss* er hefifcl það hlutverk
að hafa eftirlit með eigum hans
og ávaxta þær.
saman, án þess að hægt væri
að framfylgja refsidómum yf-
ír þeim. í 4Vá ár hefir dórrss-
málaráðherrann þó ekki séð
Vísir birti eftirfarandi for- óstæðu til neinna úrbóta í
ustugrein um forsetakjönð í þeim málum. Er hægt að sofa
fyrradagr j iengur?
„Almenningi er kunnugt, að Þegar Bjarni eftir 4J/3 ár
viðræður hafa fariö fram milli hefst svo fyrst handa um að-
fulltrúa þingflokkanna um gerð'ir í þessum málum, verð-
væntanlegt forsetakjör. Jafn- ur ekki séð, að mikill hugur
kunnugt er hitt, að þær við- hafj fyigt máli. Hann Iætur
ræður hafa enn sem komið_er skrifa tvö bréf sem bersýni_
engan arangur bonð, þott lik- ckrifnð íil
legt megi telja, að i þessari ,e^a eru meira Skriiuð tu
viku hljóti að draga til úrslita, malamyndar en að koma mál
enda er annað lítt verjanlegt. inu áleiðis. Svo mikil eru á-
Með öUu er óljóst, hvort flokk hrif Bjarna, að hann hefði á-
arnir hverfa að því ráði að reiðanlega getað fengið fram
bjóða íram fulltrúa hver fyrir þessa 350 þús. kr. fjárveit-
sig, eða hvort þeir hafa sam- ing-U) ef hann hefði lagt á-
vinnu um Íramboðogþá hvern herzlu á það og viljað spara
ig henm yrði hattað. Enn er ... ,.
ekki ioku fyrir það skotið að Wsvarandi upphæð á oðrum
flokkarnir allir geti sameinazt hðum, sem heyrðu undir
hann.
bæta ráð sitt eða að gefast
upp.
Ýmsar kröfur eru nú uppi
um það að veita innlenda
iðnaðinum ýms hlunnindi, er
styrkja aðstöðu hans í sam-
keppni við erlenda fram-
leiðslu. Fyrsta skilyrði þess að
hægt sé að veita slik hlunn-
indi er vönduð framieiðsla. —
Gæðamatið verður þvi eitt
undirstöðuatriði þess, að hægt
sé að veita þau.
Það er þannig tvimælalaust
hin mesta nauðsyn bæði frá
sjónarmiði iðnaðarins og neyt
endanna að komið sé á slíku
gæðamati, sem tillaga Rann-
veigar fjallar um. Þess ber
því að vænta, að iðnaðar-
málaráðherra taki þetta mál
föstum tökum og láti vinna
að því, að slikt mat komist í
framkvæmd. Að vísu kann
það að verða ýmsum örðug-
leikum bundið, en því fyrr,
sem verður hafizt handa,
tekst að vinna bug á þeim.
um einn frambjóðanda, sem
væri æskilegast, en ljóst er,
að slíkur frambjóðandi hlyti
að hafa dregið sig i hlé frá
elalínu stjórnmálanna, en
reyndur stjórnmálamaður yrði
hann samt að vera. Öðrum er
ekki ætlandi að gegna á við-
eigandi hátt hinu virðulega
forsetaembætti.
íslenzkt sjálfstæði er ungt
að árum, enda sumir helztu
baráttumenn i því efni enn á
lífi. Má telja líklegt, að al-
menningur sætti sig ekki við,
að til framboðs veljist aðrir
menn en þeir, sem hreinar lín
ur hafa haft í sjálfstæðisbar-
áttu þjóðarinnar og ekki
haía verið dragbiturinn á
þeirri hiklausu stefnu, sem end
anlega ieiddi til stofnunar lýð
veidisins á árinu 1944. Um
þetta ætti enginn ágreiningur
að vera milli Sjálfstæðisflokks
ins og Framsóknarflokksins,
en nái þeir samkomulagi um
framboð forsetaefnis ættu úr-
slitin að vera ótviræð, þannig
að önnur framboð yrðu til-
gangslaus. Þjóðin bíður úrslit--
anna með nokkurri eftirvænt-
ingu, en þau verða væntan-
lega kunn á sumarmálum”.
Grein þessi verður helzt
Skrif Tímans hafa nú orff-
ið til þess, að Bjarni lofar bót
og betrun í þessum málum
framvegis. Það var vissulega
tími til þess kominn. Ránum
og árásum f jölgar nú ískyggi-
!ega mikiff í höfuðstaffnum,
m.a. vegna hóflausra vín-
veitingaleyfa á skemmtistöö-
um. Lögreglan og dómararnir
fá lítt rönd við reist m. a.
vegna þess, að ekkert fang-
elsisrúm er til fyrir sakamenn
ina og dómarnir verða því
meira og minna markleysa,
er afbrotamennirnir hætta aff
hafa nokkurn beyg af. Eigi aff
halda uppi lögum og reglu í
Iandinu er nauðsynlegt aff
auka fangelsin verulega og
breyta þeim meira i það horf,
aff þar sé unnið að því að hafa
mannbætandi áhrif á saka-
mennina. Þetta hefir dóms-
málaráðherranum þvi miður
sést yfir á undanförnum ár-
um og á það sinn þátt í því
ástandi, er hér hefir skapast.
Nú hefir hann fyrir atbeiná
Tímans lofaff bót og betrun
og ber þess því að vænta, aff
skilin svo, að Visir sé að mæla ekki líði á löngu þangað til
með Gísla Sveinssyni sem mál þetta verffur sæmilega
forsetaefni. | leyst. X+Ý*