Tíminn - 29.05.1952, Blaðsíða 5

119. blað.
TÍMINN, fimmfadaginn 29. maí 1952.
f.
Fimmtud. 29. maí
Friðgeir Sveinsson
„Fortjald framtíSarinnar er
ofið af mislcunnarhendi".
Þessi spaklegu orð reyndust
átakanlega sannmæli síðastl.
uppstigningardag, er formað-
ur Breiðfirðingafélagsins,
Friðgeir Bveinsson, ávarpaði
festi félagsins í Breiðfirðinga
búð. Síðastliðin 10 ár hefir fé
lagið haít þann sið, að halda
skemmtun með kaffidrykkju
fyrir alla sextuga Breiðfirð-i
inga, kontir og karla, þennan'
dag og er. þá venjan að for-
maður félagsins ávarpi gest-
ina og bjóði þá velkomna.
Friðgeir vjar kosinn formaður
félagsins á síðastliðnum vetri!
og gengdi því þeirri formanns !
skyldu sipni að ávarpa gest-
ina, sem -yoru eins margir og
húsrúm Leyfði, eins og að
venju. Hann flutti ávarp sitt
skörulega^ með hlýjum og vel
völdum orðum og var orðum
hans fagnað með almennu
lófaták'f. Engan óraði þá fyr-
ir, og eflaust sízt af öllu hann
sjálfur, að þetta yrði síðasta
ræðan hans. Ef svo hefði ver
. . * , . ........ ið, að fortjaldinu hefði verið
bunað þeirra og þatttpku syipt þá hefði snögglega
þeirra i sameiginlegum vorn- skipt m svið Þótt hinn ungi
formaður væri ekki búipn aö
hafa förystu fyrir Breiðfirð-
ingafélagihu nema í tæpa 4
mánuði, þá hafði honum far
ist það svo vel úr hendi, að
nýtt líf virtist vera að færast
í félagsskapinn og áhuginn að
aukast fyfir hinum saklausu
samkvæmum og samfundum
félagsmaiina. Friðgeir var í
eðli sinu óvenjulega. félags-
Saraningar vestur-
veldanna og
Þjóðverja
Undirritun samningana um
stofnun Evrópuhers og aflétt
ingu hernámsástandsins i i
Vestur-Þýzkalandi má telja
meðal mestu viðburða, er
gerst hafa um alllangt skeið.
Fyrir sjö árum síðan eöaj
um það leyti, er Evrópustirrj -
öldinni lauk, hefði það verið
talinn ósennilegur spádómur,
að innan 10 ára myndu Þjóð-
verjar og vesturveldin vera
komin í sameiginlegt hernað
arbandalag. Þá var sú stefna
yfirleitt ríkjandi, að Þjóðverj
ar skyldu aldrei. fá að vopn-
ast framar. Nú er hinsvegar
svo komið, að vesturveldin
hafa gert samninga við Þjóð
verja um takmarkaðan víg-
j sonar voru gömlu félögin
lendurvakin, ný stofnuð, fé-
j lagsmannatalan margfaldað-
ist og nú er svo komið, að
nema fá ár. Að námi loknu i þessi samtök eru orðin ein-
réðist hann til kennslustarfa hver þau öflugustu, sem til
hj’á Barnavinafélaginu Sum- J eru í landinu.
argjöf og varð skrifstofustjóri | Mér kom það sízt í huga, er
þess í Grænuborg, en 1946 !ég skildi við Friðgeir heitinn
réðst hann til
Menningarsjóðs og Þjóðvina-
félagsins og var þar gjaldkeri
Bókaútgáfu á miðvikudagskvöldið, að sá
f.undur yrði okkar siðasti. Þá
var hann með sínum venju-
lega dugnaði að undirbúa
næsta þing Sambandsins,
H siðan.
Hinn 3. jún 1944 kvongaðist
Friðgeir eftirlifandi konu'sem haldið verður í Reykja-
. -H ! sinni, Sigriði Magnúsdóttur j Vk um miðjan júní. Við, sem
hreppstjóra Ingimundarsonar unnum með Friðgeiri í þess-
í Bæ í Króksfirði og sté þar^um félögum, þekkjum vel
Vf j j sitt mesta gæfuspor, því að hans miklu starfsorku og okk
; hún hefir reynst honum ástúð ur er ljóst, að það eru ekki
; leg og trygg eiginkona og börn margir, sem hafa afkastað
um þeirra umhyggjusöm og'meira starfi en hann á jafn-
góð móðir, en þau hafa eign-! stuttri æfi.
ast 4 börn. Sambúð þeirra | j þessum fáu línum
um, en Rússar hafa gengið
enn lengra og boðist til að
fallast á sjálfstæðan vigbún-
að Þjóðverja, ef þeir aðeins
lofa að hafa ekki samband
við vesturveldin.
Til þess lágu auðskildar
ástæður, að menn sáu þetta
ekki fyrir í stríðslokin. Menn
létu sig þá dreyma um af-
vopnun og frið. Lýðræðisrík-
in afvopnuöust í stórum stíl. lyndUr og.hafði ágæta hæfi
Kommunistastj órn Russ ands! leika tn félagsskaparstarf-
fór hmsvegar oðru vísi að.,semi H;um var mjög áhuga_
Hun helt vigbunaðinum afram gamu ■ um almenn veiferðar-
0g . \e]tUx hernamsaðstoðu j mál Hann bjó fir miklu and
smm til að leggja undir sig at erfi> var vel greindur
STSSila « vel. að sér og prýðilega vel
esKa lyöræöisins 194B syndi mán farinn; hann átti aug
ollum heimmum, að aform
á Felisströnd Þórðarsonar.' var því mjög ástúðleg og heim
Friðgeir fæddist þann ll. ilið þeim unaðsreitur. Frið-
júní 1919 á Hóli í Hvamms- geir lagði mikið kapp á að
sveit og var annað barnið í búa konu sinni og börnum fag
röðinni af 10 alls, er upp kom urt heimili í eigin húsi og
ust. Árið eftir fluttust þau tókst honum það giftusam-
með börn sín að Stóra-Galtar. lega með dugnaði sínum, ráð
dal á Fellsströnd og byrjuðu' deild og fyrirhyggju, enda
þar búskap. Þaðan fluttust J eyddi hann ekki aflafé í
þau búferlum eftir 2 ár, 1922, nautnalyf, því að hann var
að Dagverðarnesi í Klofnings- j stakur hófsemdar- og reglu-
hreppi og bjuggu þar í 10 ár, maður. Missirinn er því mik-
en árið 1932 náðu þau eignar-; Jill fyrir hina ungu ekkju með
haldi á Vn Kvenhóli og flutt- öll börnin í ómegð. Sorgar-
ust þangað með barnahópinn raun hennar er átakanleg og
og bjuggu þar fyrst, en stofn-Jmun ganga hverjum þeim til
uðu síðan til nýbýlis í landi hjarta, sem kynni höfðu af
jarðarinnar og hófu þar bygg j ástúðlegri sambúð hinna ungu
ingar og ræktun og nefndu J elskenda. En eins og forsjón-
nýbýlið Sveinsstaði. Það var
hennar var að færa út yfir-
ráðasvæði sitt með því að
taka eitt fórnarlamb í einu,
líkt og Hitler gerði á sinni
tíð. Fyrir iýðræðisþjóðirnar
var annaðhvort að gera að
snúast til varnar eða að bíöa
eftir því að verða lagðar í
bönd ófrelsisins.
Fyrri leiðin var valin, enda
hefði annars verið til lítils
barist gegn ófrelsi nazis-
mans. Atlantshafsbandalag-
ið var stofnað. Kommúnistar
velt með að koma hugsun
sinni í laglegan búning og var
fundvís á rök fyrir skoðun
sinni; hann var yfirleitt skýr
og djarfur í máli, án þess að
vera illkvittinn eða áreitinn.
Þessi var reynsla átthagafé-
laga Friðgeirs af honum sem
félagsmanni og formanni og
er hans því að vonum inni-
lega sárt saknað af hverjum
einasta félagsmanni.
Þess vairð snemma vart, að
Friðgeir liafði sterka löngun
þó skammt á veg komið, er
Sveinn féll frá, 40 ára gam-
all og lét eftir sig 6 af börn-
unum í ómegð. Þótt leitast
væri af sveitungunum að
hlaupa undir bagga með ekkj
unni, þá leyfði fjárhagur
hennar ekki að kosta eldri
börnin til náms utan heim-
ilis. Friðgeir, elzti sonurinn,
hafði þá brotist í að komast
á Laugarvatnsskólann, af
eigin rammleik með sumar-
vinnu sinni og lá nú við, er
faðir hans dó, að hann yrði
að hætta námi, svæfa sína
framtíðardrauma og gerast
fyrirvinna fyrir heimilinu. En
úr því rættist þó svo, að börn
létu ófriðiega við stofnun i ^ menntunar og fí ama. En
þess og töldu það myndi verða
til þess að koma öllu í bál og
brand. Nú viðurkennir Stalin
sjálfur, að friðarhorfur séu
betri en fyrir þremur árum.
Aukin styrkur lýðræðisþjóð-
anna gerir það að verkum, aö
ófýsilegra þykir að ráðast á
þær og nú er ekki hægt að
ráðast á eina þeirra í einu,
því að öllum þeim verður þá
sameiginlega að mæta. At-
lantshafsbandalagið hefir
hefir þannig orðið til að
styrkja friðinn, eins og því var
líka ætlað.
Fljótlega eftir stofnun
Atlantshafsbandalagsins kom
það í ijós, að erfitt yrði að
verja Vestur-Evrópu, án þátt
töku Þjóðverja. Ef kommún-
istum tækist að ná Þýzka-
landi og sameina framleiðslu
mátt þess framleiðslumætti
Sovétríkjanna, væri þeim
auðvelt að hafa öll ráð meg-
inlands Evrópu í hendi sér.
Til þess að hindra slíkt, urðu
vesturveldin að tryggja sér
samstarf Þjóðverja. Takist að
koma á traustu samstarfi
vesturveldanna og Þjóðverja,
hefir verið stigið með því
stærsta sporið til að tryggja
friðinn í Evrópu.
á þeim vegi virtist óyfirstígan
legur þröskuldur. Foreldrarn-
ir áttu fullt í fangi með að
sj á síhu barnmarga heimili
farborða.; Sveinn faðir hans
var sonur Hallgríms Jónsson-
ar síðáSt bónda í Túngarði á
Fellsströnd Gíslasonar, en
móðirin ' Salóme Kristjáns-
dóttir bónda á Breiðabólsstaö
in hefir að miksunn sinni
breytt fortjald fyrir svið fram
tíðarinnar, eins hefir hún gef
ið oss lífstein á sorgarsárin í
boðskapnum sem hinn himn-
eski sendiboði flutti oss um
„eilífð bak við árin“, svo að
„aldrei mægt í síðsta sinni
sannir Jesú vinir fá“.
Ásgeir Ásgeirsson
Það getur ekki verið satt
var það fyrsta, sem ég sagði,
þegar ég frétti, að Friðgeir
Sveinsson væri dáinn. Frið-
geir dáinn í blóma lífsins, að
eins 33ja ára gamall frá konu,
fjórum börnum, frændum og
vinum.
Þegar hugur minn reikar
in eldri, sem heima voiu, gátU|Um liáin ár> staðnæmist hann
veitt móður sinni þá aðstoö
við búskapinn, er komizt varð
af með. Þó mun Friðgeir hafa
lagt heimilinu til nokkuð af
sumarvinnu sinni fyrstu árin,
en áfram braust hann á náms
brautinni af óbælandi á-
huga og kappi. Þegar hann
haföi lokið námi á Laugar-
vatnsskóla, gekk hann á
Kennaraskólann og lauk þar
námi með góðu kennaraprófi.
Nám sitt stundaði Friðgeir af
kappi, enda gekk hann í skóla
af löngun eftir þekkingu og
menntun. Kennarastarfið
varð þó ekki lifsstarf hans,
ætla
ég ekki að fara að segja æfi-
sögu Friðgeirs Sveinssonar,
til þess veljast áreiðanlega
mér hæfari menn, en ég vil
flytja honum þakkir frá Sam
tökum ungra Framsóknar-
manna fyrir það ómetanlega
starf, sem hann lét þeim í té.
Ég veit það Friðgeir, að þú
ætlaðist ekki til neins þakk-
lætis fyrir þín störf, þetta
var þitt hjartans mál, þín
hugsjón. En ég held, að ég
viti líka, hvernig við getum
bezt þakkað þér fyrir allt,
en það er með þvi einu að efla
sámtök okkar sem mest, þau
samtök sem þú barst svo mjög
fyrir brjósti og með þvi móti
sjá um að merki þitt falli
ekki í gras.
Steingrímur Þórisson
Þótt molni bein
í moldar rein
skal málmi gjalla rómurinn.
Það ærlegast, sem ísland ber
um eyðijökul, byggð og ver
skal þeyta lúður þinn.
Friðgeir Sveinsson fór dag-
Ieið á skammri stund. Ég er
einn þeirra, sem hlotnaðist
að sjá nokkuð til þess, með
hverjum hætti hann vann
mikið ævistarf á fáum árum.
Það eru tæp tíu ár síðan
hann tók við forystu félags
ungra Framsóknarmanna í
Reykjavík. Þá voru rúm þrjá-
(Framhald á 6. síðu).
við lítið herbergi i Edduhús-
inu við Lindargötu. Það er
fundur í félagi ungra Fram-
sóknarmanna, tveir ungir
menn sækja um inngöngu í
félagið, ég var annar, hinn
var Friðgeir Sveinsson. Síðan klökkur í hug og þakka
Friðgeir Sveinsson
Kveð ég þig vinur kæri
í samræmi við þetta, hafa
stjórnmálaleiðtogar vestur-
veldanna unnið að því undan
farið að koma á samstarfi
Þjóðverja og vesturveldanna.
Með undirritun áðurnefndra
samninga hefir verið stigið
stórt spor í þá átt. Margar
torfærur eru þó enn eftir þang
að til að markinu hefir veriö
að fullu náð. En takist að ná
því og verði þessi samvinna
traust- og örugg, bendir allt
til þess, að friðurinn'í Evrópu
hafi verið tryggður, a. m. k. í
náinni framtíð.
Eins og alltaf mátti vita,
láta kommúnistar mjög ófrið
lega i.sambandi við þessa at-
burði, eins og þegar Atlants-
hafsbandalagið var stofnað.
Það er jafnvel ekki talið úti-
lokað, áð þeir gripi til ófrið-
eru liðin átta ár. Við vorum
nokkru síðar báðir kosnir í
stjórn þessa litla félags, Frið-
geir var kosin formaður og
þá hófst samstarf okkar, sem
lauk með hinu hörmulega
slysi 22. þ. m.
Það kom fljótt í ljós, að
Friðgeir ætlaði ekki að láta' brosgeislar fylgdu hlýir
ótaldar yndisstundir
okkar á liðnum dögum.
Skarð er nú fyrir skildi,
skella hrannir að björgum.
Byrði er þungt að bera,
blæðir úr hjartasárum.
Bjartur varst þú og bjartir
legra ráðstafanna. Meiri líkur
virðast þá fyrir því, að þeir
takmarki sig við mótmælin og
bægslaganginn og láti vax-
andi varnarsamtök frjálsra
þjóða verða sér til aövörunar
um það, að árásir borgi sig
ekki. Aukið jafnvægi á hern-
aðarsviðinu muni þannig
verða til þess, að kommúnist
ar læri smámsaman, að sam-
komulagsstefnan sé betri en
árásarstefnan og á þeim
grundvelli takist aukið starf
og viðskipti milli þjóðanna,
hvort heldur þær búa við vest
rænt lýðræðisskipulag eða
kommúnistískt skipulag.
í þessu trausti er unnið að
varnarsamtökum lýðræðis-
þjóðanna. Það, sem hingað til
hefir gerst, réttlætir fullkom
lega þetta traust.
félagið deyja í höndum sér
og þegar hann lét af for-
mennsku þess eftir rúmlega
þrjú ár, var svo komið, að
þetta litla félag var orðið svo
stórt, að það gat raunveru-
lega ekki notast við það hús-
næði, sem flokkurinn hafi til
umráða, og í dag er það oitt
öflugasta félag þessa bæjar
og félagsmanna tala þess hef
ir meira en tólffaldast frá
umræddum fundi.
Vorið 1948 var Friðgeir kos
inn formaöur Sambands
ungra Framsóknarmanna. Um
það var að mörgu leyti sömu
sögu að segja og litla Reykja-
víkurfélagið. Störf þess voru
í molum, mörg af félögunum,
sem að því stóðu, voru óstarf-
hæf eða dauð og í hinum
byggðist starfið aðallega á ör
fáum áhugamönnum.
En sagan endurtók sig.
Undir forustu Friðgeirs Sveins
vegi þínum, til vina
varð þér og flestum betur.
Áttu þar jafna aðild
alúð, góðvildin sanna,
handtakið sterk og hiklaust,
hugurinn skýr og ljúfur.
Borinn varst þú í byggðum
Breiðafjarðar, og vonir
festar við þína framtíð
fagrar, miklar og góðar.
Greindur og gæfulegur
geyminn á bernskutryggðir.
Stutt var þó til stefnu,
strengur lífs þíns brostinn.
Tregt er mér nú um tungu,
titra mér orð á vörum.
Mýkir þó enn í mildi
minningin allar sorgir.
Bera þér Breiðfirðingar
beztu þakkir, og vinur
faðmi nú fósturjörðin
framtíðardrauminn bjarta.
Ingólfur Jónsson
frá Prestbakka