Tíminn - 05.06.1952, Blaðsíða 5

$23. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 5. júní 1952.
5-
Fhnmíud. 5. jiíní
„Flokksklíkur“ og
„æfðir“ stjórn-
málamenn
Fréttir frá starfsemi S.Þ.:
Viðskiptahorfur í Evrópu
Ráðstafanir gegn atvinnuleysi — Tollfrjáls menn-
ingartæki — Alþjóðleg barnahjálp — „Vilta kaffið“
í Abyssiníu getur gerbreytt kaffiræktinni
;4
Erfiðleikár vefnaðarvöruiðnað neyzluvöruframleiðslu hefir at-
vinnuleysi gert vart við sig. Aðal
forstjóri ILO, David A. Morse,
hefir lagt fram nokkrar almenn
Tvennt virðist nú mest á-
arins, stöðug verðlækkun á hrá-
efnum og ýms merki um verð-
hjöðnurí einkenna mest ástand
ið á Evrópumarkaðnum eins og' ar tillögur til þess að bæta úr
stendur, ; að því skýrt er frá í þessu ástandi.
berandi í áróðri þeim.sem rek seinustu ársfjórðungsskýrslu j Gera verður tilraun til þess
inn er af liðsmönnum Ásgeirs Efnahagsnefndar S. Þ. fyrir Ev- að skapa meira jafnvægi á vinnu
Ásgeirssonar við forsetakjör- rópu, ECE. j markaðnum, reyna að tryggja
ið og einnig er tekið undir af ! Samdrátlúr iðnaðarframleiðsl ■ jafnari og auknari eftirspurn og
stuðningsmönnum Gísla unnar» sem spáð hafði verið, er ! auka framleiðsluna. Ef nauð-
Sveinssonar. Annað er það að nú orðin að staðreynd og er, syn krefur, verður að flytja
Ras Tafari, Abessínukeisari
Samvinnuútgerð
Álykfun F. U. F.
Félag ungra Framsóknar-
manna í Reykjavík hélt ný-
lega fund um samvinnuút-
gerð. Skilaði samvinnuútvegs-
nefnd félagsins áliti og eftir-
farandi tillaga, byggð á áliti
nefndannnar, var samþykkt:
Fundur haldinn í Félagi
ungra Framsóknarmanna í
Reykjavik, þriðjudaginn 3.
júní, 1952, vekur athygli á
því, hvernig sífellt hefir sig-
ið á ógæfuhliðina í útvegs-
málum landsins, m.a. vegna
1 öeiningar um skiptingu fram
fordæma flokkana og flokks-
stjórnirnar eða flokksklíkurn
ar, eins og þessir aðilar eru
nú oftast nefndir-, og telja
i leiðsluteknanna og skorti á
ast menningarlífi annarra landa1 samtökum til þess að tryggj a
og stuðlar þannig að því að sannvírði vinnu og vöru.
,. _ .. , , . . skapa gagnkvæman skilning ogj Félagið telur nauðsynlegt
andi verðfáll a vefnaðarvorum ars, annað hvort um stundarsak; yirðingu þjóða í millum - b
sett í sámband við áframhald- vinnuafl frá einu landi til ann-
og ýmsum peyzluvörum. ijir eða til frambúðar. Vörupant
Greinilegast hefir þetta komið ’ anir verður að gera í löndum,
í ljós í Bretlandi, en þar hefir jsem hafa of mikla iðnaðarfram
þeim óheimil öll afskipti af töluvert;,,afvinnuleysi gert vart! leiðslu og auka verður fram-
forsetakjörinu. Hitt er að við sig í fyrsta skipti eftir styrj-j leiðslugetuna í öðrum löndum
aldarlökin og er atvinnuleysi; með því að útvega þeim vélar og
þetta tiffinnanlegast í vefnaðar annan útbúnað. Þá þarf að veita
vöruiðnáðiríum. þeim löndum, sem þess þurfa,
er
leggja áherzlu á það, að eng-
inn geti orðið góður forseti,
nema hann sé þaulreyndur
flokksklíkumaður eða þekki
í efnahagslífinu, hefir minnkað
og fyrstú tyo mánuði þessa árs
lækkaði^yerðið á þessu stáli um
10%, eroarpt sem áður er þetta
dýrasta stál í Evrópu. Stálskort
urinn heízt rínn, en vonir standa
til þessyiáð úr því rætist á þessu
ári. " Æ
Þrátt -fyrir almennt verðfall
hefir framfærslukostnaðurinn
farið hækkandi í allri Vestur-
Evrópu, néma í Finnlandi og
Hollandi.
Vegná verðfalls á hráefnunum
og vegría þess, að Bandaríkin
um og verzlun meiri en áður.
Mörg lönd. þeirra á meðal Bret
land og Frakkland, hafa af þeim
sökum orðið að grípa til nýrra
innflutrílngshafta.
Utflutningur á stáli frá Belgíu
og Luxemböurg, sem venjulega
volundarhús stjornmálanna er góður mælikvarði á sveiflur
út og inn, eins og það er orð-
að.
Eftir þessari síðarnefndu
kenningu eru flokksklíkurnar
þá ekki eins bölvaðar og ætla
mætti af fyrri kenningunni,
þar sem það er talið nauð-
synlegt uppeldi og þroskaveg-
ur fyrir forsetaefni að hafa
verið sem allra lengst flokks-
klíkumaður. Annars sé það
alls ekki hæft til að gegna
forsetastarfmu!
Það mun vera óhætt aö
segja það um báðar þessar
kenningar, að talsvert vant-
ar á, að hægt sé að gefa þeim
full meðmæli. Flokkarnir og
flokkssamtökin • hafa vitan-
lega sina galla, en samt er
það svo, að þessir aðilar eru
nauðsynlegir í lýðræðisþjóð-
félagi. Menn þurfa að hafa
samtök á hinum pólitíska
vettvangi til þess að geta
komið hugðarefnum sínum
og stefnumálum fram. Ef
slíkt væri bannað eða hindr-
að væri hið pólitíska frelsi úr
sögunni. Það getur vitanlega
komið fyrir, að flokksvaldið
gangi úr hófi fram, en ekki er
þó hægt að benda á það með
réttu í sambandi við forseta-
kjörið. Það var skylda flokk-
anna að reyna að skapa ein-
ingu um forsetakjörið, eins og
leitast var við með viðræðum
þeirra í vetnr, en eftir að það
mistókst, að mæla með því
forsetaefni, er líklegast þykir
til þess, að friður geti skap-
ast um það í framtíðinni.
Liðsmönnum Ásgeirs fannst
flokksvaldið heldur ekki neitt
slæmt, þegar þeir voru í vet-
ur að reyna að fá flokkana til
stuðnings við Ásgeir Ásgeirs-
son. Þá var reynt að fá flokks
stjórnir Sjálfstæðisflokksins
og Framsóknarflokksins til
þess að beita valdi sínu og á-
hrifum honum til framdrátt-
ar., Þá þótti það ekkert óeðli-
legt, að flokksstjórnir hefðu
afskipti af forsetakjörinu. Og
þá. var ekki beldur hægt að
skilja það á stuðningsmönn-
um Gísla Sveinssonar, að þeir
hefðu neitt á móti stuðningi
flokksstjórnanna. Á sömu
stundu og flokksstjórnir
Framsóknarflokksins og Sjálf
stæðisflokksins láta það hins
vegar í Ijós, að þær treysti
öðrum manni betur en þess-
um tveimur til að fara meö
forsetavaldið, og lýsa yfir á-
kveðnum stuðningi samkv.
því, verða hins vegar fljótt
veörabrigði í lofti. Þá breyt-
ast hinir virðulegu flokkar,
sem gengið var eftir í verstu
tæknilega aðstoð.
Á þessum tímum, þegar fjöldi
ríkisstjórna á við efnahagslega 1
ex-fiðleika að etja, sem neyða þær
til að halda við og tíðum auka
höftin á alþjóðaviðskiptum, hef
ir samt sem áður tekizt að fá
marga til að hjálpa til að leysa
þau bönd, sem hafa háð frjáls-
um menningartengslum yfir
landamærin.
103 millj. barna njóta
Alþjóðleg menningartengsl.
Upplýslngar, upplýsingar og
aftur upplýsingar, frjáls skipti sjúkrahjálpar S. Þ. á
á tæknilegum og vísindalegum þessu 4rj
nýjungum fræðsla um nýjal Alþjóða’ Barnahjálparsjóður
menningarstrauma, utlan a rit s Þ uNICEF, hefir sett sér stórt
um.x ymsum sergremum og bok mark 4 þessu ári. Að hjál 103
mermtum, kvikrnyndum og oðru J milijónum barna og mæðra. Um
fræðsluefm - allt þetta er þatt 59 mil„ þörn verða skoðuð
ur í því starfi að skapa aukinn
skilning þjóða í milli.
Til þess að þetta megi takast
verður að skapa þau skilyrði,
að slík menningartengsl séu á
sem breiðustum grundvelli og
að þau geti gengið snurðulaust.
millj. börn verða skoðuð 1
sambandi við baráttuna gegn
berklaveiki, 23 millj. verða próf-
uð vegna sárasóttar og hitabelt
ishúðsjúkdóma og læknuð með
penicilin, 20 millj. verða bólu-
sett gegn mýrarköldu og öðr-
„ . ,, ^ __________ |um hitabeltissjúkdómum og 1,2
flytja ríU mxnna inn en ut, eru. Að tilhlutan UNESCO hefir ver- j millj verða bólusett geo-n ýms-
erfiðleikarnir í alþjóðaviðskipt; ið gerður alþj .samningur um af um farsottum
Alþjóðlegar ráðstafanir
gegn atvinnuleysi.
Ef koma á í veg fyrir stórfellt
atvinnuleysi, þegar samdráttur
verður í vígbúnaðinum, þarf þeg
ar í stað að ganga frá ýtarleg-
um áætlunpm fyrir framleiðslu
og viðskipti'.
Alþjóðavinnumálastofnunin,
ILO, hefir Vakið athygli á þessu
alvarlega viðfangsefni. Með raun
hæfum aðgerðum er ekki ein-
ungis hægt að hindra atvinnu-
leysi víða um heim, heldur einn
íg að beina því vinnuafli, sem
iðjulaust vgrður, inn á brautir
framleiðslunnar og tryggja
þannig efnahagslega útþenslu.
Nú þegar eiga mörg lönd við
atvinnuleysisvandamál að etja.
Að vísu ' þarf mikið vinnuafl í
þungaiðíxaðinum og vegna víg-
búnaöar-ins, en á ýmsum sviðum
nám innflutningstolla af öllu
efni, sem varðar fræðslu, vísindi
og menningu. 10 ríki, þar á með-
al Svíþjóð og Júgóslavía, sem eru
einustu Evrópuríkin, hafa full-
gilt sáttmála þennan og 20 önn-
ur lönd hafa undirritað hann,
en ekki fullgilt enn þá.
Samningur þessi nær til bóka,
blaða, tímarita, málverka og
höggmynda. Sömuleiðis eru
fræðslukvikmyndir,
(Framhald á 6. síðu).
Raddir nábúanna
Mbl. ræðir i gær um fram-
boð Ásgeirs Ásgeirssonar og
þau vinnubrögð hans að reyna
að sundra röðum Framsókn-
armanna og Sjálfstæðis-
fréttakvik- manna. Það segir m.a.:
myndir og segulbandsupptökur
undanþegnar innflutningstoll-
um, þegar slíkt efni er ætlað
bókasöfnum, skólum og mennta
stofnunum, rannsóknarstofum,
söfnum eða útvarpsstöðvum.
Ríki, sem gerast aðilar að þess
um samningi, skuldbinda sig til
að sjá til þess, að allt þetta
fræðsluefni komist eins fljótt og
greitt inn í landið og hægt er.
Samningurinn gerir útvegun
nauðsynlegs fræðsluefnis auð-
veldari og ódýrari, segir Trygve
Lie, aðalforstjóri S. Þ„ og að
nokkru leyti veitir hann hverju
landi aukið tækifæri til að kynn
flokksklíkiir, sem eru að
skipta sér af máli, er þeim
kemur ekki við!
Og sýo kemur sú kenning,
að forsetinn þurfi að vera
„æfðurý stjórnmálamaður og
þekkja yölundarhús stj órnmál
anna út ög inn. Annars geti
þj óðin ekki treyst honum og
hann örðjð góður forseti. —
Ekki skal hér talað illa um
blessaða stjórnmálamennina.
En er mú vinnubrögð hinna
„æfðu“, stjórnmálamanna
alltaf slík, að það sé alveg ó-
brigðul meðmæli með forseta
efni, að hann sé „æfður“
stjórnmálamaður? Eru það
vinnubrögð „æföra“ stjórn-
málamanna, er fyrst og
fremst eiga heima í forseta-
starfinu?
Forsetinn á samkvæmt
stjórnarskipuninni að vera
óháðyr , embættismaður. í
sambandi við stjórnarmynd-
anir er-honum ætlað að fara
eftir alvég föstum og hefð-
bundnum reglum. Ef hann
fylgir þeim reglum, hefir
hann enga aðstöðu til að gera
upp á milli manna og flokka.
Úrelt álcvæði stjórnarskrár-
innar veita honum hins veg-
ar svigrúm til að víkja frá
þessum reglum. Samkvæmt
mannlegu eðli er það miklu
meiri freisting fyrir „æfðan“
og klókan stjórnmálamann
að leyfa sér slíkt frávik en
mann, sem hefir ekki tamið
sér hráskinnaleik stjórnmál-
anna og hefir alla tíð starf-
að sem óháður embættismað-
ur. Á slíkum manni hvílir
líka miklu minni tortryggni
en ,æfðum“ stjórnmálamanni,
sem jafnan hlýtur að vera
moira og minna undir áhrif-
um f rá stj órnmálaþátttöku
sinni áður fyrr.
Við nánari athugun munu
menn vafalaust sannfærast
um það, að forsetastóllinn er
ekki heppilegur staður fyrir
„æfða stjórnmálamenn,“ ef
um hann á að rikja sú eining
og tiltrú, sem nauðsynleg er
ef hann á að vera þjóðinni
einhvers virði.
„Þá er komið að kjarna máls
ins. Sigurvonir þessa fram-
bjóðanda byggðust eingöngu
á því, að honum gæti tekizt
með áróðri að sundra röðum
Sjálfstæðis- og Framsóknar-
manna að verulegu leyti í þess
um kosningum. Máttur hans
og megin til að valda sundur-
þykkju innan lýðræðisflokk-
anna, átti að gera þennan
mann að því einingartákni,
er þjóðin þarfnast og þjóðinni
er ætlað að fá í forsetakosn-
ingum.
Með allri virðingu fyrir þess
um frambjóðanda, hæfileikum
hans í smáu og stóru, hljóta
allir menn að sjá, og viður-
kenna, að með þessari aðferð
sinni, þessum kosningaundir-
búningi við forsetakjör hefir
einmitt hann orðið til að
sanna, að hann persónulega
hlífist ekki við, að efna til
sundrungar, ef hann með því
getur gert sér einhverjar von-
ir um að hljóta af því ávinn-
ing og metorð fyrir sjálfan sig.
Einmitt þessi mistök hans,
þetta víxlspor sýnir og sannar,
að honum er ekki treystandi
til að rækja það embætti, sem
hann keppir að og ætlast til
að honum sé trúað fyrir.
Margt bendir til þess, að þess
um virðulega manni leiki mikill
hugur á að verða forseti ís-
lands, fyrr eða síðar. Manni
liggur við að halda, eftir því,
sem á undan er gengið, að
hann geti naumast hugsað sér
að lifa lífinu án þess að kom-
ast í þessa stöðu“.
Vinnubrögð hans sýna hins
vegar, segir Mbl. að lokum, að
hann misskilur fullkomlega
það hlutverk, sem forseta ís-
lands er ætlað, þ.e. að vera
mannasættir og einingarafl
bkkar sundruðu þjóðar.
að leggja inn á nýjar ieiðir
’’ útvegsmálum með því að
komið verði upp samvinruút-
gerð sjómanna með þeim
hætti, að:
1) Innganga í samvinnuút-
gerðarfélögin sé öllum
heimil;
2) samvinnuútgerðarfélögin
skiptist í deildir þannig,
a) að sérhver skipshöfn
myndi sérstaka deild, er
reki sitt skip
b) að þeir. félagar, sem
ekki eru starfandi á
skipum félagsins.myndi
almenna deild.
3) Málefnum deildanna ráða
meðlimir þeirra eftir lýð-
ræðisreglum og venjum
samvinnufélaga;
4) verksvið deildanna sé að
reka skipin og bátana, en
verksvið félaganna að
gæta hagsmuna deildanna
út á við, annast sölu af-
urða, nýtingu aflans og
sameiginlega bjónustu fyr
ir þær;
5) þrjú eða fleiri félög myndi
samvinnuútgei-ðarfélaga-
samband. Verksvið þess sé
að:
a) gæta hagsmuna félag-
anna út á við og annast
ýmis konar þjónustu
fyrir þau,
b) hafa umsjón með sölu
afurðanna á erlendum
markaði fyrir félögin,
c) hafa eftirlit með vöru-
vöndun, vörupakkningu
og fiskiðnaði félag-
anna,
d) annast sameiginleg
innkaup rekstursvara
fyrir félögin,
e) stuðla að stofnun og
starfrækslu stærri fisk-
iðnfyrirtækja með fé-
lögunum.
6) Starfsfólk fiskiðnfyrir-
tækja samvinnuútgerðar-
lelaganna og sambandsins
verði skipulagt í sérstök
framleiðendasamlög, sem
eigi, stjórni, reki og njóti
afraksturs fyrirtækjanna
í gagnkvæmu samstarfi
við samvinnusjómenn;
7) Sjómenn flutningaskipa
samvinnuútgerðarfélaga
eða sambandsins, verði
skipulagðir í sérstök sam-
lög, sem eigi, stjórni, reki
og njóti afraksturs skip-
anna í gagnkvæmu sam-
starfi við samvinnuútgerð
arfélögin, sambandið og
samlög fiskiðnaðarfólks-
ins.
8) Að öðru leyti séu félögin
skipulögð og rekin á þann
hátt, sem samvinnulögin
og samvinnueinkennin
gera ráð fyrir.
Bendir fundurinn á, að með
þessu móti mætti byggja upp
samvinnuútgerðarfélaga-
hreyfingu, sem tryggði að af-
(Framhald á 6. síðu).