Tíminn - 14.08.1952, Blaðsíða 4

TÍMINN, fimmtuðaginn 14. ágúst 1952:
181. blaff.
jMiöuxlag. ■
’ Menntun og saga ísl,- stóS
L órofa sambandi viS -verk
sagnaritaranna, þar liggur
sambandið milli sagnaritar-
&ns og söguhetju, án þéssa
Béhedikt Gíslason frá Hofteigi:
Mnútur frá
Orðið er frjálst
Hlíðarseii
lendinga hálfu, og vitnaö
mjög í þaö gagn sem hann
gerði menntamönnu’.n á ís-
landi. Veröi hins vegar bókin
ekki skrifuö hefir hann lik-
lega engin virðingarmerki
fengið frá íslendingum og
ekkert gagn unnið þeim — og
enn sem fyrri „geta íslend-
ingar allt.“
En norrænn andi spyr ekki
sambands, gat verk sagnarit-
arans ekki orðið livöru leyti lausar við þess háttar. fræðimenn minnti helzt á það var ekkert við þá að tala.
tveggja í senn, listrænt og Á timum þegar algengt var, þaö að Sigurður teldi að hann Það átti svo aö heita aö for_
fræðilegt, eins og ÍSlendinga^ að eitt skáldverkið þægi af mundi aldrei deyja sjálfur, og usta norrænna fræöa væri í
«öCTur erú í sinni gjörð ^o" ö5ru. verður ekki bent á nema þurfa að standa reiknings- Háskóla íslands og þetta var
heldur eigi nógu eihstakt og fáein dæmi um raiinverulega skap lífinu og sögunni af forustan. Og Siguröur Nor- virðin-armerki
;áberandi til' þess áð verða «fnistöku einnar sögu hjá geröum sínum. Vitnisburður. dal gekk meö kransa almenn- J ö J
öæmi um markmið i þjóðllfi annari- inn um gjörð Islendingasagna ingsálitsins á Islandi, upphaf ' n
íslendingasögurnar eru ein var til frá því snemma á öld- inn og uppstiginn af sjálfum
stæðar, þær áttu rætur sínar inni, og haföi veriö arftékinn sér, og eins konar hirð sem
í djúpi fortiðarinnar en meið- kynslóð eftir kynslóö, öld eft- lií'ði í hófleysi heimskunnar.
urinn varð svo hár, ao hann ir Öld á íslandi. Nú stóðu höf- Það er gömul saga aö böðull-
er sýniíegur um gervailan undar íslendingasagna inn bjargar sínu skinni þang-
heim bókmenntanna.“ frammi fyrir dómi Siguröar að til síðast. —
sem falsarar á öllum þeim Þaö dófnaði yfir Knut Li-
Þannig farast K. L. orð um íræðum, sem tekin voru gild estöl og öðrum norrænum
íslendingasogur, eftir gaum- frá þeirra hendi um þjóölíf menntamönnum á Norður-
gæfilega rannsókn á efni og einstaka menn á íslandi, löndum, eða kannske réttara
og menntasögu. Islendingar á
íslandi, það er galdur máls.
ins og grunnur fræðanna. —
Það blikar líka víða á þenn-
an skilning K. L. á þessum
í'ræðum þótt honum sýnist
menntahróður þjóðarinnar
af íslendingasögum vera mest
mr í sagnamenningunhi, 'óg
hinni munníegu geymd ■ á
þess
ið innreið sína í andlegt líf
manna að virðingarnar á
hann sjálfur og í sjálfum sér.
Vanti þar eitthvað upp á verö
ur ekki úr bætt með ytri
merkjum eða uppstigningin
á einhvern trón í hirðfífla-
húsi. Þess vegna er K. L. góðu
bættur af islenzkum virðing-
armerkjum, að þau fékk hann
En þögnin, íslenzka,
‘sögnumr'sá skilnÍnguVeVréU Þeirra’ og djúptækan saman- ásamt þeim vitnisburði, sern sagt, það slitnaði samband g^'|nn|nffl1 h á dánar_
burð á bókmenntum, bæði þeir voru sjálfir um menntir þeirra að miklu leyti, við ö
ur á íslenzkum menntúm. —:
það sem hanh' nær, en nægir
ékki til fullra skýringa á ís-
lendingasögum í sinni gjörö.
Þannig gefa fræði K. L.
margvísleg tilefni til athúg-
I Hins vegar fellur þetta svo dal fræðum K. L. um íslend- 1 gamla og eina vísindagrunni,
i vel saman við erfðaskoðanir ingasögur, og þannig kenndi þótt Háskóli íslands hefði
Arnórssyni gert sig að fífli í málinu. —
að svara Nægir í því efni að benda á
á bókmenntum, bæði peir voru sjálfir um menntir peirra aö miklu leyti,
fyrri og síðari tíma, ásamt þjóðarinnar, og var þeirra þennan íslenzka fræðaheim.
ýtarlegri fræði um sagntækni, grunnur í verkum sínum. — Það var ekki ómaksins vert
líka fyrri og síðari tíma, og Þarna voru sagnvísindi fs- að eyða fé til útgáfu bóka á
án þess, sem útlendur mað- lendinga komin í háskólann, íslandi, sem var tekið eins og
ur, að vera á nokkurn hátt sem hét í hugmyndaheimi bók K. L. Eftir sem áður var
bundinn af erfðaskoðunum á Jóns Sigurðssonar, þjóðskóli. þó unnið í norrænum fræð-
ana a þessu ma í, en þo yis niájinu_ Þannig svaraði Sigurður Nor- um á Norðurlöndum á hinum
og fremst fynr það hversu
samvizkusamlega og alvar-
lega hann tekur á þessu efni,' Íslendín“a‘ á‘“ Sö";n” "g Ííann Einari
og hve vel hann rekur til rot- . bef ekkgrt . mini Ætla drengskapinn,
ar þau atriði, sem honum syn mátti að það' væri nokkur Smiðsfræðum.
ast mes u m í s íp a. íu styrkur máli).ag svo v^j per þeir læi-f í háskólanum á ís- ’ Helgasonar á s. 1. vetri í út_
það þau vmnubiogo, sem ja n saman nigurstöðum eftir ó- landi. Þetta var eins konar varpið um þessi vinnubrögð,
an na AbeZt- j . yrioga’ og .líkum aðstæðum í ályktunum, tossakver í íslenzkum fræð- en upplýsingar hans í þessu
ekki siöui a þeim atn um, fáir mundu treysta sér til um; og lærisveinar Sig. Nor-1 efni voru eins og nýjar frétt-
.sem hlutlaus er.u latin. í me _ ag hnekkja þviiikri fræði. — dals þóttust himin höndum ir á íslandi. íslendingar höfðu
íerð mals, og ma syna þe a hað yar iika sVQ . hinum nor_ tekið hafa. Jón Jóhaiinesson bjurgað miklum og merkileg-
a morgum dæmum i verkum ræna fræSaheimi að hér þótti skrifar langan ritdóm i
þeirra manna, sem vel hafa (sanhgjarniega» talað ályktar- Skírni um þessa „uppgötvun"
unmð á þessum vettvangn orð; og mundi enginn íslend- í norrænum fræöum, hér eft-
Knut Liestöl dro nokku ingur vilja hnekkjaréða getáð ir verði litið allt öðruvísi á
saman efmsniðurstoður smai (hnekkt. En Færeyingar segja ísléndingasögur. Já, það
um uppruna íslendmgasagna!að íslendingar geti allt og nú mátti nú segja, þaö þurfti
i lok fyinlestra sinna, og eiu kom hann fil SOgUnnar þessi nefnilega ekkert í þær að'líta,
dægri, boöar það þó að minn-
ingartafla hans verði virðu-
leg', þegar aftur fer að kvaka
í lofti í morgunsári nýrra
menntatíma og náttuglur há-
skólans hengja sig upp á fót-
unum i eyðiskóginum, sem
þeir hafa gert i norrænum
fræðum.
Knut Liestöl var fæddur 13.
nóv. 1881. Stúdent 1902. Dr.
þær svohljóðandi í þýðingu
Færeyinga-mælikvarði á Is- bara líta því betur á Sigurö!
Iendingum. | Þetta voru falsrit í sögu á ís-
Bók Liestöl var gefin út á landi, og allur galdurinn var
íslandi með nokkrum styrk þetta: hvernig gátu íslend-
. frá Instetutet for sammen-, ingasagnahöfundar veriö
mga, ekki aðeins fyrir það, að lygnende kulturforsknmg,' svona likir Siguröi? Þetta er
beir skopu þetta blomaskeiö náttúrlega í þeirri góðu trú, náttúrlega ótrúleg saga en
bókmenntanna, he dui og að jslendingum yrði hún til samt er hún sönn. Orðrétt
vegna Þess, að þeir gafu kyn- gagns og gleði Samt féll hún upp úr Hrafnkötlu er þetta:
slóðum siðan tima kost a þvi, til jarðar f islen2;kum fræða- Bls. 66, og heitir Niðurstöður
að njóta ávaxtanna með Þj1 og íesheimi, eins og laufið í og ályktanir: „Aðalviðburöirn
að fæia sógurnar i letur. ö- haustskdgi. Þögnin hefir haft ir, sem Hrafnkötlu (þ.e. Hrafn
ems með þií aö gera iað fyr- hana innst f huri) utan það, kels sögu) segir frá hafa aldr
ir, að Islendingasogunum se að getið var hennar í Skírrrff*ei gerst.... Tvær af aöalper-
.ætlaö að vera sagnfræði, og timariti Bókmenntafélagsins ‘ sónum sögunnar, þeir Þjósta-
séu sagnfræði, á miðalda
Björns Guðfinnssonar:
„Við stöndum í mikilli þakk
arskuld við hina fornu íslend
Þetta gátu fyrirlestra prófessors Jóns Phil- 1915, en varð prófessor
árið 1917 við Oslóarháskóla.
Síðast, þegar sá, sem þetta
ritar, frétti af honum, sat
hann við skrifborð sitt i frakk
anum með loðhúfu á höfði.
Það var sparaður eldiviðurinn
í Noregi, en K. L. sparaði ekki
orku sína meðan til vannst.
Knútur frá Hlíðarséli er vel
norrænt nafn, og það ómar
á íslenzka sögutungu marg_
víslega í minningum. Og þó'
það bæri fjarlægur maður ís-
lenzkum ættarrunni og með
annarlegum framburði, og
„hlíðin mín fríða“- væri í fjar
lægu landi, þá skiftir það ekki
miklu máli á andlegri minn-
ingartöflu i bræðralagi nor-
rænna manna í norrænum
anda.
Knútur frá Hlíðarseli. er
einn af íslendingum í minn-
ingu og sógu. Þess vegna fær-
á rúmlega einni síðu, gjörði synir, hafa aldrei verið til....
það Magnús Finnbogason, og Gnnur atriði, sem ekki verö-
visu, getum við skilið þær til
fulls skilið þær sem lista- hvorki vel né ill&( en þo vin- | ur viðkomið að prófa, (víg
verk, og skilið' stöðu þeiira í samfþga j>að v^r annað, sem' Einars og Eyvindar, og það
bókmenntum samtiðaimnar. fyrir lá á islenzku íræðatúni tsem yfirleitt er sagt frá þeim
Þær eru einstæðar af þvi aö i en hafa hana fyrir blóm. Sig- j frændum), eru svo nátengd
þeim og aöeins í Þe)m “!urður Nordal samdi Hrafn- .hinu uppspunna efni, aö á
komst hin forna germanska kdtlU) sem einskonar svar við þau verður ekki frekar trún-
frásagnarlist óbreytt á bok- ^ kenningum og frgdði K. L. um ' a'ðúr lagöur. Enda væri það
fellið. Þær eru og einstæðai, ^ m<unniega sögugeymd. Hafði' gagnstætt heilbrigðri skyn-
,af þeim orsökum, að á Is- þð K E ekki samið þetta ’semi og almennri reglu, að
landi náði frásagnarlistm nema visindaiega og datt hanga í trú á aukaatrið'in
glæsilegri þroska, en hún hef nátturlega ekki t hug frekar eftir að aðalatriðin hafa
brugðist.“ Um þetta er þaö aö
segja, að það er mjög auðvelt
að gera sér þess grein, hvort
þaö er Hrafnkels saga, eða
Sigurður Nordal, sem hefir
brugðist, og veröur annars
stað'ar gert.
um hluta Noregssögu, og hafa
Norömenn goldið það vel í
viröingum o. fl., íslendingum
til handa. Norðmaðurinn
Knut Liestöl varði lífi sínu
aö miklum hluta vegna ís-
lenzkra fræða og bókmennta.
íslendingar hafa ekki einu
sinni getið um andlát hans
nú í s. 1. júlímánuði utan eitt
blað, Tíminn, gat þessa i
fréttadálkum. Enginn af þess
um íslenzku norrænufræðing
um hefir taliö það ómaksins
vert að minnast hans einu
orði, þeir ætla sennilega að
semja bók um hann, en það
er gott bókarefni og nægt. —
Þess vegna nær þessi grein tim við hann til sinnar fornu
svo stutt um K. L. I þeirri bók
verður sennilega getið um öll
virðingarmerki hans frá ís-
tungu aö nafni og látum
engu skipta um tíma og til-
burði. —
ír sennilega nokkuintíma náo n ollum 0grum fræðimönn-
annars. (sic).
um með viti, að munnlega
■AV.V.VA'.VV.V.V.VW.V.V.V.V.V.VV.V.V.VVAV.VW
I Vi húseignin HAGI \
j: i Selfosshreppi
Þær hafa sérstöðu í öllum sagngeymdin ætti ekki sinn
bókmenntum miðaldanna, drjúga þátt í sagnmenntu'n-
þeim verður ekki skipað þar U]n íslenzku. Sigurður Nordal
i neinn flokk. Með sérstöðu var á öðru máli. Hrafnkatla,
sinni bera þær vitni um sér- Gða Hrafnkels saga, átti að
stakan uppruna og sérstakan Sýna það að hún sótti ekkert
þroskaferil. Á tímum þegar til munnlegrar sagngeymdar, Knut Liestöl mótmælti
rómantíkin flæddi hvarvetna heldur væri skálcjsaga ein, þessu níðriti Sigurðar Nordals
yfir bókmenntirnai, íæður í samin sem lista nóvella. At- nm íslendingasagnahöfunda
þeim raunsæi, sem ekki á sinn buröir sögunnar hefðu aldrei og dána fyrri tíða fræöimenn,
líka fyrr en á 19. öld. Þetta gerzt, persónur sögunnar: en enginn styrkur hefir fen«'-
raunsæi stafar af því, að þær margar hverjar, aldrei verið ist til þess að gefa það út á
voru alltof nátengdar lífinu til. Hrafnkell freysgoði aldrei j ísíenzku o°- lærisveinar Nor-
sjálfu, byggðar á raunveru. búið hvorki á Aðalbóli né:dais haft annað að gera en
legum atburðum og þróuðust Hrafnkelsstöðum, og þar fram | þýða þag. Auðvitað blöskraði
meðal manna, sem höfðu eftir götunum, og síðan væri;ll0num ósvífnin, en hér hlutu
skilning á staðreyndum,jþað trúlegast, að mikill hluti i ísíendingar að ’ hitta sjálfa
hvort sem hann birtist í trú- íslendingasagna væri af svip-lSig fyrir. Þeir, sem ekki gátu
mennsku vísindamannsins í uðum toga spunninn. Það er! lært nema tossakverið i nor-
meðferð hinna munnlegu styzt að segja frá því, að Sig. jrænum fræðum áttu nú að
sagiia, eða hæfileika skálds- Nordal hafði ekkert vit á mál. taka við forustunni í þessum
(norðurhlutinn) er til sölu og laus til íbúðar strax. í
húsinu eru tvö herbergi og eldhús á hæð, auk herberg-
is í risi og tveggja geymslna í kjallara. Fjós getur fylgt
í kaupunum.
Selst ódýrt, ef samið er strax.
SNORRI ÁRNASQN, lögfræðingur, Selfossi.

s
mV.*.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.W.V.V,V%W.,AW.VA,»
ihs til að skilja mannssálina. inu. Grunnfærnin í þe6sari
Á tímum þegar flökkueíni ritgerð, ásamt sjálfsánægj-
ryðja sér hvarvetna til rúms, unni, er íakmarkalaus, og
ignæfa þsér upp úr að mestu smáiiarleg. Háðið um dána
málum. Það var í upphafi
endirinn að skoða. íslending-
ar höfðu sjálfir fellt merki
sinnar frægðar og tilveru, og
Áminning
frá iimhoimtu Tímaus
Þeir sem aðvaraðir hafa vej'ið um greiðslu á blað-
gjaldi ársins 1952 greiðið það hið fyrsta til innheimt-
unnar eða innheimtumanna blaðsins.
\
IimhcÍEifa TÍMANS

Askriftarsími Tímans er 2323