Tíminn - 08.10.1952, Blaðsíða 3

227. blaS.
TÍMINN, migvikudaginn 8. október 1952.
FJÁRLAGARÆÐAN:
Greiðsluhallaiaus búskapur i þrjú ár,
án skatta- eða tollahækkana
Nú hefir verið lokið reikn-
ingi ríkisins fyrir árið 1951,
og vil ég byrja á því, að gefa
yfirlit um afkomuna á því
ári.
Samkvæmt reikningnum
hafa tekjur ríkissjóðs á
rekstrarreikningi orðið 413
miílj. króna, en voru áætlað-
ar 297 millj. kr. Ríkisútgjöld-
in hafa orðið á rekstrarreikn
ingi 304,5 milljónir, en voru
áætluð 261 millj. kr. Reksír-
Ræða Eystciiis Jónssonar fjáriaálaráðbr. við 1. mur. f|árlaí»'ansia
arafgangur hefir orðið 109 Samgöngumálin. | Aflatrygginga'sjóður.
milljónir, en var áætlaður j Kemur þá að 13. gr., kostn- ! Nokkrir hreppar í Rangár-
tæplega 37 millj. kr. Umfram aði við vegamál. Hefir hann vallasýslu voru teknir með til
greiðslur gjaldamegin á’farið fram úr áætlun um 7. viðbótar. Umframgreiðslur á
rekstrarreikningi eru 43,5^478.000,00. Viðhaldskostnað- þessum tveimur liðum nema
milljónir, en rekstrarafgang-: ur fór fram úr áætlun um 6. því rúmlega 5 millj. krór.a.
ur er 72 millj. kr. meiri en/440.000,00, af ástæðum, sem f FramJög til aflatryggingar-
sjððs á 16. gr. B, hafa farið
, - ---- ----- — ---------- fram úr áætlun um 414 bús.
fyrir umframgreiðslunum og greiðsla vegna brúargerða kr., og er lögskylt að grciða
gert er ráð fyrir í fjárlögum. | ég hefi þegar gert grein fyr-
Mun ég nú gera nokkra grein ' ir. Ennfremur var umfram-
ástæðum fyrir þeim.
Uinframgreiðslur 1951.
Eins og menn ef til vill rek- j koma aftur til funda í j an-
ur minni til, voru umfram- úarbyrjun 1952, og var sá jum útgerðarkostnaði skip-
greiðslur á árinu 1950 sama j kostnaður að sjálfsögðu fæiö anna vegna hækkunar á verð
sem engar á rekstrarreikn- ur með kostnaði 1951. jlagsuppbót á laun og verð-
rúmlega ein milljón króna. til sj.iðsins miðað við tekjur
Hallinn á strandferðunum hans annars staðar frá.
varð nær 3 milljónum krónaj .
meiri en gert var ráð fyrir. Almannatryggingar.
Stafar þetta af stórhækkuð-
ingi, eða rúmlega 3 millj. kr\
samtals, en eins og ég sagði
10. gr. I, stjórnárráðskostn hækkununum miklu á árinu
Framlag til félagsmála á
17. gr., hefir farið fram úr
áætlun um 3,5 millj. kr. Að-
alfjárhæðin af þessu, 2,8
millj. kr., hefir runnið til
Tryggingarstofnunar ríkis-
, aður, hefir farið 1,7 millj. kr.'á ýmsum rekstrarvörum til
áðan urðu gjöldin rúmlega 43 , fram úr áætlun og er meira j skipanna. Það hefði að vísu . .
millj. kr. meiri en fjárlöginjenhelmingur þeirrar fjáhæð verið hægt að lækka nokkuð sju rasamlaganna. I
á árinu 1951. Hér hefir bví, ar vegna vísitöluhækkunar, J þennan halla, með þvi að ,rygfinga
breyting á orðið, sem á sér ’ en sumpart stafar umfram- i hækka flutningsgj öldin meö
ýmsar ástæður er ég mun ] greiðslan augljóslega af því,' ströndum fram, en þaö hef- , ,
nánar greina frá, en þessar j að þessi kostnaður hefir und- j ir ekki þótt fært, að vand-; ,a.g nn . n s orið við nogl. en
stofnuninni ætlað aö fá 18.
850 þús. kr. Var þetta fram-
eru helztar:
anfarið verið séttur of lágt í
1. I fjárlagafrumvarpinu ; fjárlög miöaö við reynsluna.
voru launagreiðslur allar og j
allir liðir sem launagreiðslur (Dómgæzla og innheimta.
hafa áhrif á, miðaðir við vísi- j Dómgæzla og lögreglu-
tölu 115. Meðalvísitala ársins; stjóm, 11. gr. A, hefir farið
varð hins vegar 131 stig. Að|Um 3,6 millj. kr. fram úr á-
vísu voru settar 5 millj. króna'ætlun. Um-1,4 millj. kr. af því
á 19. grein, til þess að vega ’ eru umframgreiðslur á land-
upp þann mismun, en þær 5 helgisgæzlunni, langmest
milljónir hafa þó hvergijyegna vísitöluhækkunar, en
nærri hrokkið til þess, og er, þu nokkuð vegna aukinnar
hækkun vísitölunnar, sem'gæziUj sem Alþingi gerði á-
hefir áhrif á launagreiðslur .lyktiin um eftir að búið var
og marga aðra liði í fjárlög- j ag ganga frá fjárveitingunni.
unurn, ein aðalástæðan fyrir pá hefir kostnaður við saka-
umframgreiðslunum. | og lögreglumál og setu- og
2. í sambandi við Kóreu- varadómarastörf farið tals-
styrjöldina hækkaði gífur- vert fram úr áætlun, og svo
lega verð á ýmsum aðflutt- j auðvitað allar launagreiðsl-
um vörum á árinu 1951, og ur ^ greininni vegna vísitölu
hefir þaö sagt mjög til sín á hsekkimax, eins og annars
ýmsum útgjaldaliðum ársins.1 staðar.
3. Viðhald þjóðvega fór n. gr. c, kostnaður við inn
lega athuguðu máli, að ganga þó ekki logskylt að láta niel"a
lengra í þá átt en gert hefir en 1 fjáriogm var setí. Þeíta
verið og fór því svo um fram fiam ag vaiVj;:0 latlð standa
lög til strandferða á árinu iobreytt. a Alþmgl meö raðl
1951, að þau urðu ekki í neimri íjal'veitinganeínclar\ en S'eflð
samræmi við það, sem gertmndir fðtmn mn’ að ef mjog'
var ráð fyrir í fjárlögum. llla ll0rfðl með afkomu trygg
stórkostlega fram úr áætlun
sumpart vegna óhagstæðrar
veðráttu og að sumu leyti
blátt áfram vegna þess, að
ýmsir af þjóðvegunum voru
orðnir svo illa farnir, vegna
skorts á viðhaldi á undan-
iörnum árum, að vegamála-
stjórnin taldi sig verða aö
bæta úr því á árinu 1951. —
Fóru til viöhaldsins 6.440 þús.
krónum meira en gert var
ráð fyrir á fjárlögum. Þetta
hefði vitanlega alls ekki verið
hægt að gera og ekki komið’
til mála að gera, ef ekki
hefðu verið ríflegri fjárráð
þetta ár en venja er til. Hef-
ir vegamálastjórninni verið
heimtu tolla og skatta, hefir
farið 1.719.000,00 fram úr á-
ætlun. Mest er þetta vegna
vísitöluhækkunar en þó hef-
ir kostnaður við skattstof-
una í Reykjavík, aukist
meira en sem því svarar frá
því, sem fjárlög gera ráð fyr-
ir, og er það sumpart vegna
mikilla umsvifa við stóreigna
skattinn og sumpart fyrir
það, að kostnaður við skatt-
stofuna hefir verið settur of
lágt í fjárlögin miðað við
reynsluna undanfarið.
Heilbrigðismál.
12. gr., heilbrigðismál, hef-
ir farið 2,4 millj. kr. fram úr
tilkynnt það svo greinilega, áætlun. Hér er sem fyrr um
að ekki verður um villst, að hækkun á verölagsuppbótúm
þótt það væri þolað í fyrra,'að ræöa og hefir halli ríkis-
að slík umframgreiðsla ætti j spítalanna aukist af þeim á-
sér stað í vegaviöhaldi, vegna ] stæðum, og einnig vegna
þess hve sérstaklega stóð á, hækkaðs verðlags. Mestur hef
þá verður vegamálastjórnin' u- hallinn oröið á geðveikra-
að takmarka viðhalds- ] hælinu á Kleppi umfram það,
eyðsluna við fjárveitinguna á' sern ráögert var og var þar
þessu ári og framvegis. jmeðal annars um óvenjuleg-
Mun ég þá vikja að um- an viðhaldskostnað að ræða.
framgreiðslunum nánar.
Alþingi og stjórnarráð.
Alþingiskostnaður hefir
eða réttara sagt endurbóta-
kostnað á eldri spítalanum,
sem fram fór á árinu. Enn-
fremur hefir styrkur til
verið rúmlega 1 millj. kr. ] berklasjúkra og til annarra
hærri en áætlaö var, og er sjúklinga og'örkumla manna
þetta að verulegu leyti vegna
hækkaöra verðlagsuppbóta,
en sumpart af því að aðal-
þingið 1951 lauk ekki störf-
um fýrir jól, en þurfti aö
farið um 560 þús. kr. fram úr
áætlun, en þetta eru algjör-
lega lögboöin gjöld og veröur
að greiða þá reikninga, sem
koma um þennan kostnað.
Fræðslumál.
verðlagsuppbótar
inganná, þá mundi þetta
verða nokkuö bætt upp á ár-
inu 1951. Þegar leið fram á
Kostnaður við kennslumál áriö 1951, sýndi það sig að af-
á 14. gr., B fór 6.284.000,00 koma Tryggingastofn^mar-
fram úr áætlun. Mest af jinnar var mjög slæm og verri,
þessu er vegna hækkaðrar; eu menn höfðu gert ráð fyr-
á laun ii’. var þá fallizt á að hækka
þetta framlag um rúmar 2
millj. kr. En 700 þús. kr. er
umframgreiðsla á framlagi
til sjúkrasamlaganna. Eru
þaö hreinlega lögboðnar
greiðslur eftir lögfestum regl
um og hafa oröiö hærri en
fyrirfram var gert ráð fyrir
öllum barnakennurum og öll; ve8'na vísitöluhækkana aðal-
um gagnfræðaskólakennur-!lega> Framlag til jöfnunar-
um og hluta af rekstrarkostn: :;jóös bæjar- og sveitarfélaga
aði allra barna- og gagn'- jiieíir 01'öiö 313 þús. kr. meira
fræðaskóla, fyrir utan allan 011 aætlað var’ °S er Þaú einn
kostnaö þeirra skóla, sem rík lg aive& lögfest, en verður
ið rekur sjálft. Hér við bæt- elclci seð fyrir^ram’
ist svo það, að við samanburð
á greiddum og áætluðum: Heimildir og sérstök lög.
kennara. Borgar ríkissjóöur
grunnlaunum kemur í Ijós, að
fræöslumálastjórnin hefir á-
ætlað of lágt grunnlauna-
greiðslur til kennara og skóla
kostnað, en á hennar áætlun
voru byggðar tölur þær, sem
í íjáiiögin voru settar.
Landbúnaður.
Greiðslur til landbúnaðar-
ins á 16. gr. A — hafa far-
ið -5.298.000,00 fram úr áæti-
un. Þessar umframgreiðslur
eru nær eingöngu vegna þess,
að lögboð'in gjöld, sem áætl-
uð eru í fjárlögum, hafa far-
ið fram úr áætlun. Jarðrækt-
arframlagið og framlag til
skurðagerða um 2.280.000,00
vegna þess, aö framlcvæmdir
i jarðrækt hafa orðið meiri
en menn geröu ráö fyrir, þeg
ar fjárlagafrumvarpið var
samið. Þá framlag til sauð-
fjársjúkdómavarna, sem far-
iö hefir fram úr áætlun um
2.912.000,00, sem er að veru-
legu leyti vegna þess, aö fyr-
ir eindregnar áskoranir var
mikið stækkað niðurskurðar-
svæðið á árinu 1951, frá þvi
sem ráðgert hafði verið, þeg-
ar fjárlögin voru gerð. ' '
.18. gr. hefir farið fram úr
áætlun um 1.847 þús. kr., og
er það vegna hækkaðrar verð
iagsuppbótar og þess, aö einn
lögboðinn lið'ur á greininni
hafði veriö of lágt áætlaður
af vangá.
Kemur þá að greiðslum
samkvæmt 22. gr. fjárlaga,
sérstökum lögum eða þings-
ályktunum, en allar eru
greiðslur þær meö fullri heim
ild frá Alþingi, en hins veg-
ar ekki færðar á fjárlög.
Samkvæmt heimildarlög-
unum eru greiddar 2.282 þús.
kr.. Eru þessir liðir helztir:
Til kaupa á húsi á Laufás-
vegi 7 vegna Tónlistarskól-
ans, kr. 1.222 þúsund krónur.
Var húsið keypt og afhent
skólanum til afnota leigu-
laust honum til styrktar.
Til viðgei’ðar á.brimbrjótn-
um í Bolungarvík, 808.700 kr.,
samkv. sérstakri heimild í 22.
gr. fjárlaga, en þessi viðgerð
öll mun að lokum kosta mik-
iö á að'ra milljón.
Til þess að grafa sundur
malarrif í Þórshöfn, 140 þús.
kr. Er það tilraun, sém ætlar
að takast vel. -
Þá eru þarna færðir til
gjalda % hlutar af andvirði
Silfurtúns, Trésmiðju ríkis -
ins, sem afhent var endur-
gjaldslaust Sambandi ísL
berklasjúklinga og átti at'
lcoma í stað tveggja ára
styrks á fjárlögum og nemc,
þessir % hlutar 802 bús. kr.
Þá eru greiðslur samkvæmú
sérstökum lögum samtals 2,
795 þús. kr. Stærsta greiðslan
er 1.5 millj. kr., sem lögð va.v
til raforkusjóðs á árinu. — •
Stjórn raforkumálasjóðs helí:
því fram, að sjóðurinn ættv.
þetta inni hjá ríkissjóði, 'pa.\
sem aldrei hefði verið u'þp -
fyllt ákvæöi laga frá 1946 um
framlag tiJ sjóðsins. Við at -
hugun á þessu komst fjar-
málaráðuneytið að þeirri nici
urstöðu, að sj óðsstj órnír,.
nefði rétt fyrir sér og af því.
aö fjárráö voru nokkur á ar-
inu 1951 var notaö tækifærið,
til þess að greiö'a þessa fjár-
hæö íil raforkusjóðs.
Þá er þarna kostnaður vic
varnir gegn gin- og klauía-
veiki 184 þús. kr., og lcostn-
aður vegna laga um skuloa-
skliasjóð 440 þús. kr. Aðrar
íjárhæðir eru lægri og telcur
þvi. ekki að nefna þær hér nih
Fjáraukalög.
Þá koma greiðslur vegna
væntanlegra fjáraukalaga.
Samtals eru þessar greiöslur
'rúmar 4 millj. kr. Hér eru
Itvær fjárhæðir stærstar. Til
; atvinnuaukningar haustið
1.051 1.367 þús. kr. og kostn -
, aöur við fóðurkaup og fóðui-
J flutninga til harðindasvæð-
'anna siðari hluta vetrar og;
jvoriö .1951 1.081 þús. kr„ þa
Jer þarna árgjald til Atlants -
hafsbandalagsins 263 þús. ki.,
gamall reksturshalli dýpkun-
arskipsins Grettis, sem óhja-
kvæmilegt var að hreinsa
burtu og greiöa kr. 500 þús.
kr. Enníremur nokkrar aörar
smærri fjárhæðir.
Ég geri fastlega ráð fvrir,
að AJþingi muni líta svo á,
að ]iaö hafi verið óhjákvæmi-
Iegt aö leggja fram þessar
nefndu fjárhæöir til fóður-
flutninga og atvinnuaukhing
ar, þótt ekki væru fyrir þvi.
heimildir,'Og svo muni einn~
ig vera um aðrar þær smærrí;
fjárhæðir, sem eru á þenn-
an lið færðar.
Til frekari glöggvunar á
umframgreiðslunum er hægi;
að setja upp lista yfir þær
helztu og yrði hann þá þann-
ig;
Alþingiskostnaður 1.058
Landhelgisgæzla 1.377
Vegaviðhald 6.440
Brúargerðir 1.293
Strandferðahalli 2.955
Kennslumál 6.461
(laun og relcstrarkostn
Jarðræktarframlag
Sauðf j ársj úkdómak.
Aflatryggingar
Almannatryggingar
Jöfnunarsjóður
sveitafélaga
Heimildir í 22. gr.
Útgjölö skv. lögum
(Raforkusj. 1,5)
Fj áraukalög
(atvinnub. 1.367,
kostn. v/harðinda
1.081. —)
2.28
2.91
41
2.77
31
2.28
4.0S
37.3r