Tíminn - 14.12.1952, Blaðsíða 3

285. blað.
TÍ>IINTN, sunnudaginn 14. desember 1952.
S.
íslendingafpætúr
Athugasemd
Örðugleikar og misrétti hinna
dreifðu landsbyggða
Dánarminning: Sigfús Jónasson
Margt af þvi, sem stóð í
blóma alciurs síiis í upphafi
þessarar aldar, er nú að
hverfa af sjónarsviðinu. Fyr-
Jr okkur, sem þá' vorum börn
hg munum eftir þessu fólki,
-frá því að skyn okkar náði
út fyrir vögguna, bregður fyr
lr söknuði-og -tómleika, enda
liótt það, hafi ekki verið okk-
úr vandaþundið. — Vissulega
Var það þ&8tta Yölk, sem setti
kvip á umhverfi okkar í æsku
pg varð síðar, er okkur óx
úldur, samstarfsmenn og sálu
félagar, ao sjáífsögðu mis-
-jafnt eftir:;ljví; sem efni stóðu
til og leiðif lágú.
í Hiim Í4:;:iebr.is;i. andaðist
*ð heimili sínu, Forsæludal í
Vatnsdal, -Sigfús Jónasson,
bókbindari ög.áður- bóndi þar.
JEfama-yar fæddur að Undir-
Hr. ritstjóri!
| í ýtarlegri grein, sem birt
er í blaði yðar í dag eftir dr.1
Benjamín Eiríksson, er rætt
, um tölur, sem ég skýrði frá Framsóknarmenn á Akur- kaupa ýmsar nauðsynlegar
í eldhúsumræðum fyrir fá- eyri og Eyjafirði héldu sam- vörur, t.d. iðnaðarvélar o.fl.
jum dögum. Þar sem hér er eiginlegan fjölmennan hér- kapitalvörur. Og svo undar-
um að ræða fræðileg at- aðsmálafund nýlega. Var þar legt er skipulagið og fávís-
riði, sem ættu að geta verið aðalumræðuefniö: Viðreisn legt,
óháð stjórnmáladeilum, leyfi landsbyggðarinnar. að ekki er einu sinni hægt
ég mér að vænta þess, að Segir „Dagur“, 3.. des., all a® fa til þess að kaupa
þér birtið þessar athuga- i-gekilega frá þessum fundi og
semdir í blaði yðar. : m.a. flytur hann ágrip af
Próf. Ölafur Björnsson hef rægu þeirri, sem Jaköb Frí-
ir reiknað út, að 1. des. 1950 mannsson kaupfélagsstjóri
hafi vísitala kaupmáttai’ hélt á fundinum. i
tímakaups Dagsbrúnarmanns
verið 130 (jan., marz 1939 —
100). Þar eð þessi tala var
eina talan, sem mér var
kunnugt um varðandi kaup-
mátt tímakaupsins á árinu
1950, notaði ég hana við út-
reikninga mína. Enginn hef-
ir mér vitanlega reiknað út,
hvei’ sé meðalvísitala kaup- n stórkanitalsins arliðsframkvæmdir - í ná-
maHanns 1950, hTOrb m.3a3, S?þaS g«nnlnu. - útkoman á öllu
þessu er, að fjármagn lands-
Er þar ýmislegt athyglis-
vert sagt hjá hixxum mæta
maixixi, sem mér fixxnst að
mætti gjarnan koma fyrir
augu fleiri manixa en þeii'ra,
senx lesa ,,Dag“. Og þá ekki
slíkar . . kapitalvörur . fvrir
bátagjaldeyri, þótt viðkom-
aiidi fyrirtæki vilji greiða
60% álagið til þess að fá t.
d. vélar, en þau geta fengið
að kaupa sxikkulaðikex fyrir
margfalda slílta upphæð-“
Og eixnþá heldur J. Fr. á-
fram:
„Hið mikla fjármagix, sem
hxixflutixingsverzluniix veltir,
sízt þeirra, sem mest dá hina er í Reykjavík. Þar erxx líka
svokölluðu „frjálsu verzlun“, stórfelldar opinberar franx-
sem oft væri réttara að nefxxa kvæmdir og nú síðast vnnx-

]an.-marz
við grundvöllinn „____________
fóru að komast upp, en þau 1939 né allt árið 1939. Nú seg bessaleyfi ab taka xxokkra . A ~
urðu 8. Tveir synirnir eru nú ír dr. Beixjamín, að kaupmátt pðsta upp úr ræðu Jakobs og “ , . fpv“fUI
bændur í Eyjafirði.og tvær ur tímakaupsins hafi verið bið Timan“ um ao birta- þá. f.1k..
dæturnar bóixdakoixur hér í 41% nxeiri 1950 en hann var! Fyrst ræðir J. Fr. um verzl ® .
Foreidrar Húnaþingi. Hiix 4 eru búsett 1939, og umreiknar hann nið anarfyrirkomulagið eins Og _ ...a a ' ,.-mi
Koxe.drar þ urstöður mhxar í samræxxxi1 Það hefir verið síðan verzlun- nu kominn Þess að snua
iix var „gefin frjáls“ og segir við-l<
síðan:
„í þessum viðskiptum öll
„Landsbyggðin þarf nú að
fern rþ_v,.M-- áPl\. 4876 á sunx-
úrdaginn fyrsta. Foreldrar
hans, hjónin Sigríður Bene- heima. Meðaxx börixin voru urstoour minar i
diktsdótiig-ög-Jónas Jóelsson un8'. þurftu foreldrarnir að við það. Þá ályktun dregur
"þjxiggií si&iE hérií Saurbæ og leggja mikið að sér. Heimilið hann af töflu úr Þjóðarbú-
hér ölsUSlglus Tiþp og dvaldi Þurfti mikils nxeð: Alltaf var skap íslendinga eftir próf.
að nxestu alit til ársins 1907 sott björg til heiðarinnar þeg Ólaf Björnsson og birtir töfl
og það siðasta ár senx bóndi ar færi 8'afst og víst er um una. Talan 41% er fundin
En áriðl9G8, þ. 11. ág., kvænt Það. að Sigfús bóxxdi hlífði sem hlutfall milli talnanna
ist Sigfús e’ftirlifandi’ konu ser hvergi í þeinx ferðunx, senx 95, sem er vísitalan fyrir okt.
• simxi Sigríði Öiafsdóttur. frá f misjöfnum veðrum færa 1939 miðað við grunundvöll-
Blönduósi, og þá unx vorið mí°8 mikla vosbúð, a. m. k. inn okt. 1938 (og þar að auki i ^Pan, sem upp var tekin , skemmur { Revkiavík-> siíkur
hafðihannkeypt jörðhxaFor.nndir Þeim krhxgunxstæðum, ^Is1ekki_.nákvæm) °g tölunn j ™ | varningur ætti ekki þar að
um bar verzlunin úti á lanhi sækía Þvi nær allan smix
mjög skarðan hlut frá borði, varning til Reykjavíkur.
en telja má að fyirrtæki og HvaÞa vft er í því t.d. að b.ænd
einstaklingar í höfuðstaðnum,ur af Norður- og Austurlandi
hafi haft ábata af þeirri nýju Þurfi að sækja allan fóður-
1 bæti, er þeir nota, i vöru-
æ síðan un börn þeirra tóku
við jörð og búi. |
■Á æskuárum sínum aflaði Þvi að éS var drengur, að Sig
sæludal. Bjuggu þau hjón þar senx þá voru fyrir heixdi um ar 134, sem er vxsitala fym-, nutnmgur þessara aðila a; heldur beint áhafn
æ síðan un börn heirm mkn 1 aðbúnað allan og klæðnaö. des. 1950 miðað við grundvöll,frillsta- og batagjaldeyrxs- koma- heldxn bemf á ha n
Er mér líka minnisstætt, frá inn jan.-marz. 1939, en þessa voriim °g þaö svo snemma, að irnar uti um land a vegum
’tölu hefir próf. Ólafur sjálf- bátagjaldeyrisvörur fyrir Þeuia aölla’ sem flyt]a nxn
Sigfús sér meiri menntunar fás kom á heimili foreldra (ur leiðrétt og talið hana - geysilegar fjárhæðir voru ^ínxílegtffeha^mLkvert
en almennt gerðist í þá daga. minna 1 vetrarferðum sinum ei8a að vei’a 130, þ. e. þa tolu, j komnai til landsms aðxir en 8 0g sagði svo í
Hann lærði t.d. sund og var,af Blönduósi. Var þá erfið- | sem ég notaði. Ahir, sem mál j raunveruiegur batagjaideyr- gdd^ Jakob^og^ sagðx svo x
við sundkennslu hér í Vatns- asti áfanginn eftir þar sem ið athu8a. hlJota að sja, ag n var fyin hexxdi. 1 minnzt á’margt sem búið
dalnxim eitt eða tvö vor. Auk æði oft þurfti að selflytja , hiutfallið miUi þessara talnaj ™utu Þeir> sem að j163811 væri m ráðsta’fað á annan
þess var hann í Revkiavík tvo flutninginn heim sökum þess,! getur ekki táknað aukningu stóðu, engin óþægmdi af, ‘
vetm og Srðí bókbanf Sá að ökufæri er stopult inn í kaupmáttarins milli 1939 og heldur gátu inxxleyst vörurn- JJtt ja skyMn Ef slíkt
Guðm Gamalíelssvni Unp dalbotniixn. Var þetta tíma-j1950- Dr- Benjamín réttlætir , ar og hrugað þexm a nxarkað- , heldl aflam eins °8^nu er, þa.
Há þvl Tundaði sfgfús bók- frekt a einum hesti °S gang- Þessa ályktun með því, að inn. Þessa aðstöðu hafði verzl ”ímri J™’ að hJrJ byggðar-
bancSninxmiðabSkamx- ’ andi. Óefað hefir þess bú- kaupmáttarvísitalan í okt.únin úti á landi ekki. Verziun : la8hef ðl fastahaliænsnefnd
SS^SáSSríft^eSt1 skaparaðstaða, orsakað þaðj 1938 hafi verið jöfn visitöl- m i Reykjavik hafði af þessu V1fðtskor, valdhaf
um, meðan--starfskiaftai ent kappsfuUri yinnu> hum unni jan.-marz 1939. Væri. stórkostlegan hagnað. Heild- anna- °8 Það ekk! til þess að
ar og vetur, að líkamskraftar svo- væri Það hrein tilviljun; wrzlanir gátu ekki aðeins blðia um lan °8 fyrirgreiðslu,
Mér finnst að bessi tvö ’ Sigfúsar þurru fyrr en varði. sem Prðf- Ólafur hefir ekki, stóraukið innflutning sinn og hemur bemlims dag.egt
d“n» bóSÆtt » 'B, sto virtist ssm þeir veeru ««. M Wj og svo er helú sölu þar sySra heldur einn-j ^
að á æskúárúnunx lxafi Sig-' Þrotxxir, er hamx lézt 75 ára U1 ekkl nákvæmlega. Hver, i& ut um allt laxxd. Hxó aukna, srraumurinn suður óstoðv-
ust og þótti það nxeð ágæt-
Tinx. .
svo senx nxeðalkaupmáttar- ; vörumagn ;í verzílunum úti j andi-“
. _ ö , - * . . j hoS ' vísitalan 1950, miðað við um land var frá heildsölum I Viðvaranir hins mæta for-
íixn, enda ma með saixm segjaj Það verður varla nximxzt grundvöllinn ian._marz 1939 Syðra en ekki af því a'ð nokk ustumanns í Eyjafirði eru at-
að hann han venð unx vmsa svo annars aðila hjónabands kann aS yera> þá er þess- út_’ ur leiðréttiixg hefði fengizt á hyglisverðar, ekki aðeins fyr-
fús séð víðar en allur fiöld-,að aldri.
liluti sérstæður maður um: ins að hins sé ekki getið um, .. . , .... .,
. . 1 ° reiknmgur, sem leiðir til mð ínnflutmngsverzlunmm
hugkvæmm, enda þott ytrx leið. Vissulega er þaö svo um L ^ * 1 eaenvart iandsbygeðinni “
aðstæður.. settu sínar tak-; Forsæludalshjóixiix, svo ástúð: - .8-88 ygg
Eg tel eixgan vafa á því, að
„Verzluixarástandið
xuxx ræktuix kartaflna
hann mun fyrstur manna,
"htitXr* e'”r1 textanum. Óg * * •». «?<?.««• -
markanir á framkvænxdir. Þó !eg var sambúð þeirra og fjöl! . , „ +., . J
skal á það bent, að Sigfús’ var ! skyldunnar allrar. Mun Það LJ Izí wi
á úndán öðrum bændum hér nokkuð Tátítt að samheldni ® ’ K . .ir 01 hættulegt.“
og fjölskyldu sé svo nxikil. Ég f’ hÞ*r’ ^áflfn \OÍl~ Ræðumaðu, „
'hygg líka, að margir, sem 1 ekki get°ö að tölurnar^95'S að verzlunarastandlð 1
hér um slcðir, hafa tekið að,komið hafa að Forsæludal ° ’ . ° væri engu skárra en það
nota norska einjárnungsljái,! búskapartíö þessara hjónal hK . ’ ,.K hefði áður verið, en auk þess
sem tóku langt fram cnsku "''5++ x""‘ 1 b 8 g - -......
ljáblöðunum um bit og lag.
Unx nxargra ára skeið útveg-
aði haixn þessa ljái, erlendis
frá, eða allt þar til „Eylaixds“
Tjáirnir fóru að koma á mark frábær að
-aðiriíiT'-”4’*' | minnisstætt.
_ ÞelT; sem tirþekkja, vita að um hinar fullkomnustu veit
Forsæludalur stendur fremst ingar að ræða, heldur voru 1 íeiðaniega““ekki““lVsann
ur bæjaf hér j Vatnsdalrum, samræður, við gesthxa, & leikurinn er sá> að hvorUgUr
ir þá, sem búa úti á lands-
byggðinni, heldur líka fyrir
Reykvikiixga. Hvað verður
gott eða ánægjulegt að vera
íslendingur, þegar þeir eru
flestallir komnir til Reykja-
Ræðumaður hélt^því fram, vikur 0g. undir þa stjórn líka,
sem enn ríkir í því bæjar-
félagi?
Og má þá ekki m.a. búast
Forsæludal
.notaði alls ekki töluna 134,
vom um ymsa hluíi sérstætt heldur hina leiðréttu töiu
og merkilegt fólk. Gestrisni
þeirra og greiðasemi var svo
130.
mikla hættu í sér fólgið: jleita út til frjórri og blíð-
’-’J>að -f1 lfðst að storfe er var j ari landa, þótt öllum gæti lið-
ið vel hér á gamla Fróixi,
Það er rétt, að meðalvísi-
vTSki aðeiixs talan 19ð0> miðað við ian-’
vai ekki aðeins marz 1939; er vafalaust hærri
eix 130. Hún er hins vegar á-
ið til kaupa á alls konar
skrani, sem við höfum ekk-
ert við að gera og á vörum,
sem er hægt að framleiða
í landinu með hagkvæmu
móti.“
Þá segir J. Fr., að fyrir báta
állt að 5ú km. frá verzlunar- j þann veg, að öllunx þótti vel. iokkar dr Beixj’a níns þekkir 8jaldeyriixn hafi verið fengn
stað. Jarðir með slíka, að- hvort sem voru nákunnugir' þessa meðalvísitölu senx við ar miklar iúxusvörur og það,
stöðxi'- eru érfiðar til aðdrátta j sveitungar eða framandi gest erum j3Ó sammála u’m aS rétt sern . sneki*iinntnrnir“ bofl
þótt mjög sé það breytt síð- j ir. - Það mun sums staðar;ast væri að nota F fc svo
-an Uuthingar méð bifreiðum j hafa átt sér stað á afskekkt er> taldl ég rétt aS nota tolu
konxu til sögunnar. Aftur á j um sveitaheimilum, að fólk-;próf ólafs fyrir des 1950
hefðu ráðdeild og fyrirhyggja
völdin. V. G.

fnóti eru þaðan mögulegri not ■ ið bæri nokkur merki einangr
7áf afréttinni, enda hafa
margir bændur íxotað sér
föng veiðivatna undir slíkum
ki'ingúnxstæðum.
Þau hjón, Sigfús og kona
Ixans, höfðu litla aðstoð viö
uixar. Slíks varð eixginn var
í Forsæludal. Unxræðuefni
þeirra hjóna var ekki sótt í
auvirðilega hversdagshluti í
fari náungans og getsakir í
annarra garð. Slíkt var fjarri
búskaþiíih þá'r tfl bðrh þfeirfá' lagi/háð var sÉaþi íxær aö
Reykjavík, 13. des. 1952
Gylfi Þ. Gíslason
sem „spekúlantarnir“ hafi
séð, að mikið var hægt að
græða á þeim, þá hafi þeir
verið fljótir að gera inxxkaup.
Og reyixslan sýnir að þessar
vörur eru keyptar.
„Á sama tíma, sem hægt er
að fá leyfi til að flytja inn |
sækja unxræðuefnið í skáld, kerti frg ^meríku og kon-
skap og bókmeixixtir, segja'fekt og súkkulaðikex fyrir
frá sérstæðum mönnum og stórfé, er þýöingarlaust að
(Framhald á 6. slðu.) sækja um leyfi til þess að
| Þeir, sem eiga dót í van- f
| skilum á Stúdentagörðun- |
| um, eru áminntir um, að |
I ráðstafa þvi hið fyrsta og |
| ekki síðar en 1. febrúar íx. i
i k.. Eftir þann tíma verður |
í það selt áix frekai'i viðvör- 1
" unar. |
11. desember 1952.
Skriístcfa
Stúdentagarðanna 1
■ llllllll 11111111111111111III11111111III lllllllllllll IIIIIIIIIIIIIIKC