Tíminn - 30.12.1952, Blaðsíða 5

295. MaS.
TÍMINN, þriðjudaginn 30. desembér 1952.
5,
ERLENT YFIRLIT:
MáSaferlin gegn du Poníættinni
Lætur Eisenhower afíurkalla málsliöfðn
ina, er Truman lét fyrirskipa
! Rétt eftir forsetakosningarnar í Eignlr Rockerfellanna eru jafnvel
ÞrW\utl. 30. des.
Nýir erfiðleikar
t i t . i .. „. ' Bandaríkjunum hófust í Chicago smámunir i samanburði við eignir
I semasta aoi ímans va eiíl umf^ngsmestu málaferli, sem du Pontanna. Meðal eigna þeirra
því nokkuð lýst, hvermg nuv. þar ijafa aff sér stað. Tildrög þeirra eru t. d. meirihluti hlutabréfanna
stjól’n heföi tekist aö vinna VOru þau, að dómsmálastjórnin í General Motors og ameríska
bug á þeim erfiðleikum, sern hafði látið höfða mál gegn du Pont gúmmíhringnum, auk hundraða fyr
risið hafa í stjórnartíð henn- ættinni fyrir brot á lögum um irtækja annarra. Ein ákær&n er
ar. SÚ lýsing sýndi, að það er starfshætti hringa og auðfélaga. m. a. sú, að du Pontarnir hafi
Óumdeilanlegt að henni hef- Málshöfðun þeSsa hafði stjórnin notað yfirráö sín yfir gúmmíhringn
il’ tekist að 'afstýra rniklu llaft lengi 1 undirbúningi og viðað um til þess að veita General Motors
0 y að sér miklum upplýsingum og sérréttindi.
hruni og atvinnuleysi og að
halda áfram framfarasókn
inni i enn rikari mœli en áð
ur.
Ethel du Pccrt í til-
hugalífinu.
gögnum. Um skeið var talið vafa- Auðlegð du Pontanna. hefir ann- j
samt, að rannsóknir þessar myndu ars byggzt fyrst og fremst á vopna-
leiða til málshöfðunar, en nú varö framleiðslu. Það var hún, sem lagði
þó niðurstaðan. Ýmsir þeirra, sem grundvöllinn að auði ættarinnar.
Þótt stjórninni hafi tekist gruna Truman um græsku, telja, Prá 1812 og til þessa dags hafa
að áorka þessu, fer því fjarri, að hann hafi gripið tækifærið og du Pontarnir veriö langstærstu að styrkja auð og áhrif
HÖ allir erfiöleikar séu Úr SÖ° iátiÖ liöföci máliö til 3Ö SGtj3..EisGTi“ vopn3..fr3.mlGÍðGnd,i.iiiiii í BcUidci-
unni. Þvert á móti Virðast nú hower 1 n°kkurn vanda. Þær kröf- ........................
bíða framundan nýir erfið- ur hafa a. m. k. komrð fram , blöð-
, ., um republikana, að Eisenhower
leikar, sem geta reynzt ollu eigi að iáta aftUrkalla þessa máls-
meiri en þjóöin hefir glímt höfðun, því að hún sé ekki á rökum
Hvað varð ura verk-
fallsstyrkinn?
Það mun enn flestum i
fersku minni, að Þjóðviljinn
tilkynnti það nokkrum dög-
um eftir að verkfallið hófst,
að alþjóðasamband vcrkalýðs
félaga, er lýtur kommúnist-
um, hefði heitið verkfalls-
mönnum fyllsta stuðningi
sínum. Jafnframt lét Þjóð-
viljinn í það skína, að von
væri á ríflegum verkfalls-
styrk frá sambandi þessu.
Eftir þessa tilkynningu
Franklin D. Roosevelt yngri Þjóðviljans stóð verkfallið í
nokkra daga, án þess að
nokkuð fregnaðist meira um
styrk þennan. Til þess að
, | greiða fyrir því, að hann kæm
ist til landsins, létti verk-
du Pont- fallsstjórnin banni af flug-
ríkjunum. En jafnhliða hafa þeir crðið'ú'i1 póstinum, þar sem hugsazt
við á síðari áratugum.
Þessir nýju erfiðleikar
eru í fyrsta lagi fólgnir í
því, að fisksalan verður að
öllum líkindum örðugri í
náinni framtíð en hún hef-
ir verið hingað til. Að veru-
legu leyti stafar þetta af
lokun ísfiskmarkaðarins í
lagt ný og ný starfssvið undir sig.
Þeir hafa verið brautryðjendur i
framleiðslu á plastic- og nylon-
vörum og eru langstærstu fram-
gat að styrkurinn yrði sendur
reist. Slík afturköllun myndi þó
ekki mælast vel fyrir meöal almenn hafa á svipaöan hátt lagt undir sig
ings, þar sem það bætist líka við, framleiðslu á ýmsum vítamínvör-
að tveir af helztu ráðherrum Eisen- um. Þannig mætti lengi telja. Það
howers, Wilson og Humphrey, hafa gæti fyllt marga dálka aö' telja upp eða'öidungadeildáririaður.
verið forstjórar fyrirtækja, sem eru þau fyrirtæki, sem þeir eiga eða
I eigu du Pont-ættarinnar. eru riðnir við á einn eða annan
I Hér skal ekki lagður dómur á hátt.
þann orðróm, að Truman hyggist
hér að koma Eisenhower í vanda, Púðurverksmiðja var upp-
til að sundra henni, held
ur hefir hún ha'diö óvenjulega vel , , .
saman. Enn búa fléstir du Pont- a lJann hatt- Þttta bar Þ° enS
arnir í Willmington eða ná renni an árangur. Kommúnistar
hennar. De'awarefylkí,
sem Will- voru samt hinir hugrökkustu
Rretlandi en óvíst er að en nokkuð er Þaö’ að hann virðist hat auðlegðarinnar
metianai, en ovist ei, ao hata iagt kapp á ag hraöa þessu - - ■ ■■ -
hann opnist aftur, a.m.k. maij 0g ag réttarhöld yrðu hafin
fyrst um sinn. Fyrjr þann fyrir stjór.narskiptin. Valdir lög-
fisk, sem þar hefir verið fræðingar hafá verið fengnir til
seldur, þarf nú að vinna Þess að sækja málið fyrir stjórnina,
nýja markaði. Þann kost en virðist du Pontarnir vanda
verðum við vissulega að
taka jlr.eldur en beygja okk-
ur nokkuð í landhelgismál-
inu. Hins vegar getur þetta
tekið 'sinn tíma og því fylgt
margháttaðir erfiðleikar á
meðan.
í öðru lagi má svo búast
við því, að óaftur j ræfu' Pontættinni höfðað fyrir brot á
enn meira til varnarinnar. Allt bend
ir til, að málaferli þessi verði ekki
aðeins umfangsmikil og flókin, held
ur einnig hin sögulegustu. A. m. k.
verður þeim veitt mikil athygli í
Bandaríkjunum.
Auðlegð du Pontættarinnar.
Eins og áður segir, er málið gegn
framlögin, sem við höfum
fengið frá Bandaríkjunum,
Iiverfi úr sögunni. Sá flokk
lögum um starfshætti hringa og
auðfélaga. Lögum þessum er eink-
um ætlað að koma í veg fyrir, að
, __ . , . hringar eða auðfélog fai einokunar-
ur, sem kemur þar til valda , ° _ . , , .
1 aðstoðu. Samkvæmt akæruskjah
í næsta mánuði, hefir a. m.
k. Iátið í veðri vaka, að
stjórnarinnar eru du Pontarnir tald
. ir hafa brotið þessi lög í mörgum
hann vilji hætta hjálpar- | tilfellum. Ákæruatriðin eru annars
starfsemi við aðrar þjóð- 1 svo flókin, að erfitt er fyrir alnienn
ir í þeirri mynd. Slíkt er’ing að átta sig á þeim. Þetta staf
heldur ekki að' lasta, því að'ar af því? hve margþættar eignir
það er vafasamur hagnað-!og yhrráð du Pontanna eru. Þeir
ur að byggja afkomu sína'eiga meirihluta hlutabrefa 1 fjolda
að verulegu leyti a gjofum skipt miiii hinna einstöku ætt-
til Iangframa. j menna með það fyrir augum, að
Þetta tvennt, sem hér hef-, hvergi sé brotið gegn lagafyrirmæl
ir veriö nefnt, gerir það ó-.nm’ Aiis er málið höfðað gegn 186
hjákvæmilega að verkum, að ! afkomendmn °g ættingjmn du Pont
° ■ , , . , þess, er fyrstur lagði grundvolhnn
þjoðm veiður að bua sig und að augiegö ættarinnar. Má bc?t af
ir það að mæta vaxandi erf- j þVi marka, hve fiókiö og umfangs-
mikið það muni vera. Vegna þess
er líka talið, að vafgsamt sé, hvort
stjórnin geti untiið málið, þótt hún
kunni eigi að síður að hafa rétt
fyrir sér.
Du Pont-ættin er tvímæla-
laust langsamlega auðugasta
ættin, sem nú er uppi í heiminum.
leiðendur heimsins á því. sviði. Þeir in ton er if heflr lika ctundum og reyndu að telja mönnum
verið kallað oðal du Pontættar- jru um, a® óhætt væri að
innar. Oftast hefir einhver du halda verkfallinu áfram, því
Pontanna verið nkisstjóri fylkisins að styrkurinn frá kommún-
n'Ao nlHiin(ronculHfivirúAiiv 17
istasambandinu yrði svo ríf-
íegur, að hægt yrði að halda
Sögulegt ástarævintýri. verkfallinu áfram mánuðum
Eftir að Roosevelt forseti hófst saman.
! handa um að framkvæma New Þessi áróður kommúnista
I Dealstefnu sína, átti hann ekki var þó ekki hafður að' neinu,
Saga Pontættarinnar í Bandarikj öllu skæðari andstæðiríga en du heldur kusu verkalýðsfélögin
unum hefst á nýársdag 1801. Pontana, þótt margir þeirra teldu heldur að ganga að tilboði
Franski útlaginn Pierre Samuel du sig demokrata. Einkum yar Irenne stjornarinnar en að bíða eft-
Pont de Nemours steig þar þa fæti du Pont erfiður motstoðumaður, . ,
í land í fyrsta sinn. Hann hafði en hann var þá höfuð ættarinnar. ir. kommun;,stastyrknum. -
tckið allmikinn þátt í frönskum RoosGVGlt svaraði m.a. með því að “lns ve§>ar Þotti ekki oeoli-
stjórnmálum, m.a. verið einn helzti höfða mál gegn du Pontunum íyrir legt, að styrkurinn yrði not-
talsmaður þeirrar stefnu, sem brot á hringalöggjöfinni, en það aður, þótt hann kæmi ekki
Henry George fullkomnaði síðar íognaðist út af. Deilur Roosevelts fyrr en eftir verkfallið, og
og við hann er kennd. Aðalkjarni og du Pontanna héldu samt áfram, yrði honum þó deilt milli
hennar var sá, að opinberra tekna Unz sá orðrómur komst á krcik, að þeirra seni verkfallið' hafði
ætti eingöngu að afla með skatti sonur Rosevelts, Franklin yngri, og jejkjð yerst
á lóðir og jarðeignir, sem ættu þá Esthel du Pont, náfrænka Irenne , T, ‘ . „ ,
gamla, hefðu fellt hugi saman.' t Nn eriað vonunjlspurí:
Svar du Pontanna varð það að itvað hefir gerzt. A ar það
senda Ethel til Evrópu og láta hana kannske meining kommún-
dvelja þar í nokkra mánuði. Þetta istasambandsins að senda
sínar, lenti gamli du Pont í and- _ náði þó ekki tilætluöum árangri, aldrei neinn styrk, heldur að-
stöðu við frönsku byltingarmenn- j því að fyrsti maður til aö taka á ejns jofa honum í þeirri von,
ina og sá þann kost vænstan að móti Ethel, er hún steig af skips- að þag lengdi verkfallið9 Eða
flýja land Hann var sextugur er fjöl, var Franklin yngri. Blöðin hefir styrkurinn lent annars
hann kom til Bandankjanna. Þar vestra ræddu eftir það ekki um , ... . . „ ,..
komst hann í. kunningsskap við annað meira en tilhugalíf Ethels og ftaðar en h3a verkfal ss.jorn
Jefferson forseta, er m.a. fól hon- Franklins og biúökaup beirra, sem hlni? Veröur honum kannske
um að gera reglur um nýtt upp- 1 var haldið sumarið 1937, var álíka varið’ til aö kosta utgáfu
eldiskerfi. Úr framkvæmd þeirra stóratburður og þegar krónprins- Þjóðviljans í stað þess, að
varð þó aldrei í Bandaríkjunum, essa giftir sig í Bretlandi. Tilhuga- honum sé varið til styrktar
en hins vegar notfærðu Frakkar ííf þeirra entist þó ekki eins lengi bágstöddustu verkfallsmönn-
sér ýmislegt úr þeim tillögum hans. og það hafði veriö' heitt um skeið, unumv
Það var sonur hans, Elenthere því að þau skildu formlega 1949
du Pont, er lagði grundvöllinn að eftir að hafa veriö lítið saman um
iðleikum næstu misserin og
kann að þurfa að sætta sig
við minni hlut en áður. Það
getur oltið mjög á því, hvern
ig viöureign þessari lyktar,
hvort hér þýr sjálfstæð eða
ófrjáls þjóö að þeirri glímu
lokinni._______________________________________________
Fyrsta skilyrðið til þess, að j
þjóðin vinni sigur í barátt- um nýju erfiðleikum.
líka helzt að vera opinber eign.
Sennilega eru du Pontarnir lítið
hrifnir af þessum kenningum nú. |
Þrátt fyrir umræddar skoöanir
auði ættarinnar. Hann reisti púð- ' alllangt skeið.
urverksmiðju í Wilmingston, sem j
er skammt frá Washington. Hún Nýju málaferlin.
varð upphafið að stærsta skotfæra
fyrirtæki Bandaríkjanna, Du Pont
de Nemours & Có. og siðan hafa
du Pontarnir fært út veldi sitt jafnt
og þétt.
Afkomendur du Ponts þess, er
fyrstur kom til Bandaríkjanna, eru
nú orðnir býsna margir. Dætur du
Pontanna hafa yfirleitt hlotið góð
gjaforö og margar giftzt inn í
helztu auömannaættirnar. Gifting-
ar hafa ekki ósjaldan hjálpað til
unni er að láta ekki brösk-
urum og milliliöum haldast
uppi að safna meiri og minni
gróða á kostnað almennings
Það verður svo jafnframt
að gera sér ljóst, aö það er
engin endanleg lausn, að
hinn óréttmæti fengur sé tek
meðan þrengir að þjóðar- inn af milliliðunum. Það, sem
heildinni vegna aðsteðjandi' þannig- fæst, mun eyðast
erfiðleika. Alþýðustéttir
landsins sætta sig ekki við
það og eiga ekki að §ætta sig
við það, að vissum milliliða-
stéttum haldist slíkt uppi
meðan umrædöir erfiðleikar
kunna að skerða kjör þeirra
fljótt. Eina varanlega lausn-
in er að þjóðin í heild temji
sér meiri sparnao en hún
gerir nú á ýmsum sviðum og
auki afköst sín frá því, sem
nú er. Ekki sízt ber að leggja
aherzlu á það síðarnefnda.
á ýmsan liátt. Því miður hafa jMeð auknum afköstum og
allar seinustu ríkisstjórnir! virinu þarf þjóðin að bæta
farið meira og minna halloka
fyrir milliliðunum og gildir
það jafnt nýsköpunarstjórn-
Ina, stjórn Stefáns Jóhanns
og núv. ríkisstjórn. Ef slíku
heldur áfram, verður erfitt
fyrir þjóðina aö sigrast á hin
sér það upp, er tapast við þaö
að eriendu gjafirnar hverfa,
og raunar miklu meira.
Það skiptir meginmáli, að
þjóðin gerir sér Ijóst, aö hún
á nýja erfiðleikatíma fyrir
höndum. Hún getur ekkiihátt.
treyst á oað og má ekki
treysta á það lengur, að hún
geti lifaö að verulegu leyti á
g'jafafé. Hún má ekki heldur
vinna það tii fyrir fiskmark-
aðinn í Bretlandi að gefast
upp í landhelgismálinu. Ef
hún ætlar að halda sjálf-
stæði sínu, verður hún að
herða meira að sér, spara
meira og vinna meira. Það
verður jafnframt að vera úr
sögunni, að milliliðir geti
grætt, meðan þjóðiq leggur
harðar að sér til þess að
tryggja sjálfstæði sitt og
framtíö.
Þrátt fyrir aukna erfið-
leika er ástæöuláust að fyll-
ast nokkrum kvíöa. Þjóðin
getur sigrað þá, ef hún bregzt
við nógu fljótt og á réttan
Rétt áður en Roosevelt féll frá,
hafði veriö hafin ný rannsókn á
atferli du Pontanna meö hliðsjón
af hringalöggjöfinni. Sú rannsókn
hefir staðið furðu lengi, en ár-
angur hennar er nú orðinn máls-
höfðun sú, sem Trumansstjórnin
hefir fyrirskipað gegn du Pontun-
um og áður er getiö um. Því virð-
ist yfirleitt spáð, að þessi mála-
ferli muni fara líkt og þau fyrri.
Lögfræðingar du Pont hafi búið
svo um hnútana, að ekki verði hægt
að telja þá brotlega viö bókstaf
laganna, þótt ekki hafi verið að
öllu leyti breytt í samræml við
anda þeirra og tilgang.
Það stendur vonandi ekki
á Þjóðviljanum að gefa
greinilegar skýringar á þess-
um fyrirspurnum.
í klípu
Þjóðviljinn á býsna erfitt
eftir verkfallið. Ósigur komm
únista varð svo mikill, að erf-
itt er að dylja hann. Forsíða
Þjðviljans daginn, sem verk-
fallið leystist, er bezta sönn-
un þess, að kommúnistar
reyndu að hindra samkomu-
lag til hins síðasta. Nú vill
Þjóðviljinn hins vegar gjarn-
an leyna þessu.
Gott dæmi um þessi vand-
Það þykir og víst, að það,ræði Þ3Óðviljans er 5. og 8.
muni taka langa tíma að fá mál síða hans á sunnudaginn. Á
þetta til lykta leitt, ef Eisenhower [ 5. síðu birtist forustugrein,
lætur ekki undan kröfunum um að þar sem látið er mikið af
afturkalla það. Eins og áður segir sjgri verkfallsmanna og ó-
skiptast eignir og hlutabréf Pont- sjg-rj ríkisstjórnarinnar. Á 8.
ættarinnar á nær 200 einstaklinga síðu er hing vegar tvídálkað-
og fyrirtæki þau, sem um ef að . . .
ræða, skipta hundruðum. í flest- ur ram,mi> Þar sem Þvl. er
um tilfellum munu du Pontarnir haldið fram, að stjornarsinn-
hafa lakakrókana með sér, og má ar hafi keypt Hannibal Valdi
búast við miklum vafningum, bæði marsson til þess aö fallast á
í sókn og vörn, og að reynt verði sáttartillögurnar með því að
að taka sem lengsta fresti, Það jata fresta uppboði á Alþýðu-
bezta, sem margir fylgismenn Tru- prentsmiðjunni!
Sáttatillögurnar eru þann-
ig taldar sigur á annari blað-
síðunni, en svik á hinni!
Þeir, sem iðka slíkan mál-
mans telja hægt að ná með þess-
um málaferlum, er að lögin um
starfsemi hringanna og auðfélag-
anna verði tekin til nýrrar cndur- ,
skoðunar og reynt .verði að bæta úr
þeim veilum þeirra, sem málaferli flutning, er vissulega í meira
þessi kunna aö leiða í ljós. , en lítilli klípu.