Tíminn - 25.04.1953, Blaðsíða 4

4.
TIMINN, laugardaginn 25. apríl 1953.
92.*bláð,i
Hann.es Pálsson frá UndirfelÍL:
Hvað getur þjóðin lært af fast-
eignakaupum Eimskipaf él. fslands?
Guðmundur Þorsteinsson frá tKausts, reistar ratinsóbnarstofn-
Lundi hefir hvatt sér hljóðs: anir og tilraunabú, svo að eitthvað
ÞjóSleikhús vort hefir nú
sýnt leikritið Topaz fyrir
fullu húsi, í fleiri skipti en
flest önnur leikrit, og ekkert
lát er enn á aðsókn.
Topaz sýnir ákjósanlega speg
ilmynd af dýrðarríki þeirra
manna, er aðhyllast lífsskoð-
anir þær, er Sjálfstæðisflokk
urinn á íslandi færir í fram-
kvæmd.
Þessi flokkur hefir ráðið
öllu í Reykjavík í tugi ára.
Leiðtogar Sjálfstæðisflokks-
ins hafa t. d. ráðið því, að sí-
fellt er dregið á langinn að
ákveða skipulag Miðbæjar-
ins í Reykjavik, svo að brask
arar flokksins geti hagrætt
fasteignabraski sínu á þann
veg, að milljónatugir færist
í pyngju þeirra á kostnað
hins almenna borgara.
Pasteignabrask reykvísku
íhaldsbroddanna er eins og
náðhúsabrask Castel Bénac
bæjarfulltrúa í leikriti Mercel
Pagnol. Þetta sjá Reykvíking
ar, og þess vegna fjölmenna
þeir til að sjá Topaz, því að
þar sjá þeir áþreifanlega speg
ilmynd af kjarna Sjálfstæðis
flokksins. Meira að segja
Topaz sjálfur, er sönn mynd
þeirra mörgu ungu og í upp-
hafi heiðarlegu manna, er
Sj álf stæðisf lokksbroddarnir
hafa keypt til fylgis og þjón-
ustu við stefnu sína og starf.
Eitt síðasta hneykslið, sem
valdamenn Sjálfstæðisflokks-
ins hafa framkvæmt, eru
fasteignakaup Eimskipafélags
íslands h. f. af Kveldúlfi h. f.
Verkfæri Kveldúlfanna.
Éins og allir vita er h. f
Kveldúlfur fjölskyldufyrir-
tæki Thorsaranna. Pram-
kvæmdastjóri Eimskipafé-
lags íslands h. f. er giftur
inn í Thorsarafjölskylduna.
Flestir stjórnarmeðlimir Eim
skipafélags íslands eru á-
hrifamenn í Sjálfstæðis-
fiokknum
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
um 20 ára skeið verið tæki
Thorsfjölskyldunnar, sem sú
íjölskylda hefir notað til að
efla auð sinn og áhrif, á nær
öllum sviðum fjármála- og
utanríkismála þessarar þjóð-
ar, auk þess sem flokkurinn
hefir skapað nokkrum tug-
um smærri spámanna tæki-
færi til að auðga sig á kostn-
að alþjóðar.
Nú hafa nokkrir hinna
minni fjárplógsmanna Sjálf-
stæðisflokksins gert uppreisn
á móti Kveldúlfsvaldinu, af
því þeir þykjast fá of naum-
ar sneiðar af náðarborði
þeirrar klíku, sem öllu ræður
í Sjálfstæðisflokknum. Hvort
uppreisnarliðið lætur sér
nægja fémútur, eða berst til
valda, er enn óséð.
Eimskipafélag íslands not-
að sem tæki Kveldúlfs.
Eimskipafélag íslands var
um tíma kallaö „óskabarn
þjóðarinnar.“ Þetta „óska-
barn“ var eina atvinnutæki
þjóðarinnar, sem naut þeirra
fríðinda að vera bæði skatt-
og útsvarsfrjálst.
í skjóli skatt- og útsvars-
frelsis hafði þetta fyrirtæki
átt að geta skapað sér trausta
fjárhagsafkomu, og myndað
gilda sjóði, án þess aö verða
f j árplógsf yrirtæk'
En Eimskipafélagið komst
brátt undir stjórn þeirrar
manntegundar, sem sækist
eftir því að féfletta meðbræð
ur sína. Eimskipafélagið
hætti fljótlega að verða
hj álpartæki fátækrar þj óðar;
til að létta sér lífsbaráttuna.
Það gerðist fjárplógsfyrir-
tæki er safnaði milljónatug-
um á kostnað alþjóðar, í
skjóli skatt- og útsvarsfrelsis.
Þetta þoldi þjóðin, vegna
þess, að hún skildi að Eim-
skipafélag íslands þurfti að
komast á sem traustastan
fjárhagsgrundvöll, og al-
menningur hélt, að hann
myndi síðar njóta tekna af
gildum sjóðum Eimskips.með ]
lækkuðum frögtum og góð-,
um skipakosti. En ránfuglar
þjóðfélagsins vöktu yfir „óska
barni þjóðarinnar“ og þeir
ætluðu sér að gleypa sjóði
þá, er félagið hafði safnað,
með okurfrögtum og algeru
skatt- og útsvarsfrelsi.
Kveldúlfur reið á vaðið.
Fasteignakaup Eimskips
af Kveldúlfi.
Á velmektarárum Kveldúlfs
h. f. hafði þetta fyrirtæki
komist yfir allstóra lóða-
spildu niður í Skuggahverfi.
Á lóðaspildu þessari reisti fyr
irtækið allmyndarlegt fisk-
verkunarhús og auk þess
stóðu á lóðum þessum nokkr-
ir kofar, er notaðir voru á
ýmsan hátt.
Tímarnir breyttust, Kveld-
úlfur h. f. hætti að miklu
leyti að draga björg á land
úr iðrum sjávar, og snéri sér
meira að ýmsum „spekula-
tionum.“ Auk þessa breytt-
ust fiskverkunaraðferðir.
Skuggahverfisfasteignir
Kveldúlfanna rýrnuðu í verði
sökum breyttra atvinnuhátta
og einskis viðhalds.
Finna þurfti leiðir til að
koma eignum þessum í sem
hæst verð, og ná í pyngju
Kveldúlfs gildum sjóði, á
kostnað almennings.
Enginn einstaklingur var
iíklegur til að kaupa þessa
eign, og Reykjavíkurbær
þurfti að sinna svo mörgum
öðrum spákaupmönnum, að!
bæjarstjórnarmeirihluti í-
haldsins gat ekki í þetta sinn
hjálpað upp á Kveldúlf Þá
hljóp Eimskip undir baggann.
Eimskip kaupir lítt seljanleg-
ar lóðir og ónýt húsaskrifli
á átjánföldu fasteignamti.
Samkvæmt yfirlýsingu h. f.
Kveldúlfs, hefir Eimskipafé-
lag íslands keypt allar Kveld
úlfsfasteignirnar í Skugga-
hverfi, að undanskilinni ein-
hverri lóðarspildu, fyrir 12
milljónir króna.
í gildandi fasteignamati
eru þessar eignir virtar þann
ig til eignar:
Lóðirnar alls 7495.1 m2 210
500 krónur. Allar húseignir á
lóðunum 443.800 krónur, eða
samtals að fasteignamati á
654.300 krónur.
Sala þessara eigna er því
rúmlega 18 falt fásteignamat.
Fastéignásölur í Reykjavík
eru ekki að jafnaði lægri en
| sé nefnt. Þetta allt virðist hér, þurfg.
„Heilt og sælt, fólkið í baðstof- til að koma — og það þvi fremur, _.
12—15 falt fasteignamat, en unni, jafn't á hinum yztu rúmum sem við eigum hét- SVöiiá'tnárgfróð-
þarna þarf nánari athugunar' sem í innsta stafgólfi! Ég bið af- an snilling og þaullasrðáh' í ölltim
Við. Samkvæmt fasteignamat sökunar á að trufla ræður ykkar lúsafræðum að förnú og' nýju, til
inu, er rúmlega % eignarinn-1 unl landsins gagn og nauðsynjar, þess sjálfkjörinn að- viúta fórstöðú
ar hús Síðan 1940 hefir hús- en vona Þó- að Þið veitið mér orðið siíkri stoínun> Þá ætthvel að. mega
eignum þessum verið lítt fyrir dálítið knýJandi áhugamái: bjarga máMu enn, «f. vilji.cr.fyrir
viðhaldið og fullyrða má aðj i
mikill hluti þeirra er ónot-! Mér finnst ekki geti talizt okkur,
vansalaust, ef við vanrækjum her
hendi.
þeirra er
hæfur með öllu a. m. k
Eimskip. Hin nothæfa
f yrir j
að lofa okkar æðsta spámann og
þ. e. a. s lóðirnar, er þvi
sennilega keypt fyrir allt að'
fertugfalt fasteignamat.
Hin dularfulla
Ióðarspilda.
í greinargerð sinni fyrir
lóðasölunni telur Haukur
Thors hinar seldu lóðir vera
7494 fermetra. Samkvæmt
fasteginamatsskjölum Reykja
víkur, eru umræddar lóðir
7495 1 fermetri. í greinar-
gerð sinni telur Haukur ó-
selda skák . við Lindargötu.
Samkvæmt þessum tölum er
skák þessi aðeins 1.1 fer-
meter, en geta má nærri að
hún mun nokkuð stærrú Enn
þá er því með öllu óupplýst
hvað hinar seldu lóðir eru
stórar, en tæplega hefir Kveld
úlíur skilið sér eftir minni
skák, en ca. 500 fermetra.
Munu því hinar seldu lóðir
vart stærri en ca. 7000 fer-
metrar.
Hvert er hið raunverulega
verð Kveldúlfslóðanna.
Samkvæmt yfirlýsingu
Hauks Thors eru allar eign-
irnar seldar Eimskip á 12
milljónir króna.
Fasteignamat húsanna,
sem seld eru, er alls 443.800
krónur. Allir vita að húsum
þessum hefir lítt eða ekkert
verið viðhaldið síðan 1940 og
nokkur hluti þeirra er með
öllu ónothæfur. Miklu fé
þarf því að kosta til að rífa
þau og gera lóðirnar nothæf-
ar fyrir væntanlegar bygging
ar Eimskips. Teningsmetra-
tala umræddra húsa er sam-
Clgn, andans jöfur, herra Halldór Kiljan
Laxness, sem okkur er jafnan tjáð
af hinum fróðustu mönnum, að
allra manna mest hafi mært okkur
og staért í umheimsins augum fyrir
lús og skít, eymd og allsleysi; íáum
Svíar hafa lengi gért' sér álltitt
um vorn virðulega herra' Láxhess'.
Vera má, að það stáíi'áð nokkrú af
söknuði þeirra af því, hve mjö'g þeir
hafa vanrækt lúsastofn sinn. í seínni
tíð, svo að talið er;-að nálgist örr-..
deyðu. Hugsanlegt væri -þó, ef hér.
væri rétt á máli haídið, að við gæt
við seint fullþakkað honum, að um bjálpað þeim þarna um kyn-
hann hefir af óviðjafnanlegri snilli bötaskepnur og reynzt þeim bjarg-
sinni og gáfum uppgötvað svo vítt
svið og umfangsmikið, þar sem við
getum óumdeilt staðið öðrum þjóð
um ofar, án þess að þurfa að styðj
ast við hið fargþvælda orðtak: ,eft
ir fólksfjölda“, sem alltaf hlýtur að
vættir á sama hátt og við þurft-
um áður að sækja-til frænda okkar
loðlýrastofna og fleiri iierlega hluti.
Mætti slíkt vera nokkur þáttur af
okkar hálfu í norrænni samvinnu,
sem enn hefir þvi miður.verið meiri
minna okkur á smæð og vanmátt 1 orði en a borði. Varia er þó hægt
gagnvart hinum miklu þjóðum. að Þýkja það drengilegt af^Évíúm
Þessu óviðjafnanlega mikilmenni
eigum við það að þakka, að nú fer
frægð okkar með himinskautum,
einkum sem hinna mestu skíthæla
og lúsamarða, sem kunnugt er um
að fornu og nýju. Má okkur vera
það hið mesta gleðiefni að benda
að veita ekki hr. LaxhesS Nóbels-
verðlaunin fyrir sina lúsa-frseði,
heldur láta aðeins nægjá að hriáta
sjóðinn framan í hanh árum sam-
an, eins og til storkunar. ...
Tómlæti okkar um þessi mál get-
megi á okkur nú þegar sem heims- (ur vel verið hættulegt.á fleiri svið-
methafa í einhverju með hinum um: Hvernig getum við t. d. vænzt
glæsilegustu yfirburðum. Er þess þess, að herra Kiljan þrífist lengi
seint að vænta, að við getum laun- hér hjá okkur, ef landið verður lát-
að slíka vegsemd að verðleikum. j ið gereyðast að lús, svo djúpt sem
Ekkert bendir heldur til þess, að , hann hefir lagzt í bleyti til þess að-
þessi óþreytandi penna-víkingur sé f hugsa og vita um þessa yndislegu
að þreytast við að bera út hróður ' skepnu? Og af hverju skyldum við
okkar fyrir þessa miklu verðleika1 geta vænzt okkur heimsfrægðar,
og skrá okkar frægðarspjöld, heldur ' ef Kiljan flýr land, en iúsin deyr
lætur hann þar enn skammt stórra út? Hann ætti þó hér ærið verk-
höggva milli. efni fyrir höndum, ef hann hyggst
að steypa allar íslendingasögur upp
Þetta er önnur hlið málsins, en r „Oerplu -gull. Pinnið þið ekki,
hinu megin stendur alvaran ógn-' ÞeSar seytlar um ýkkur kitlandi
andi: Talið er af athugulu fólki, j unaöartilfinningu af væntanlegum
að lúsum hafi fækkað hér ískyggi-
lega á siðustu árum, svo að jafna
megi til sauðfellis af völdum fjár-
kláða eða mæðiveiki; vilja sumir
kenna þetta einni ægilegri eitur
snilldarlýsingum á lúsaleitum í-
gullhári Kjartans? Verður þá ekki
líka skiljanlegur út frá líkum for-
sendum fögnuður Þórdísar, þegar
Sörli ríður í garð, en sólskin og
tegund, sem fundin hafi verið úpp sumarvindur eykur hrifningu
af illmennum í hinum gerspillta Þeil'ra í væntanlegri unaðsríkrí sám
heimi kapitalismans og fengin í
hendur fáfróðri alþýðu, sem i gá-
leysi en góðri trú hafi valdið þess-
um faraldri í hinum þjóðlega bú-
stofni. En hér má ekki við svo búið
standa, heldur skilst mér, að til
þurfi að koma stórhuga og mark-
kvæmt fasteignamatsskjölum | viss átök ríkisvaldsins; eru þegar
Reykjavíkur frá 1942, 15568.2 dæmi fyrir því, að það hefir dregið
m3, ekki 15853 m:! eins Og!af sér slenið' Þegar mikils hefir
Haukur Thors segir. Þó hver }™rít !lð: Settur hefir verið eftir-
. . , . . . , litsmaður hreindyrastofnmum til
tenmgsmetri í umræddum
húsaskriflum væri keyptur á
200 kr. eða í kringum 7 falt
fasteignamat, sem vitanlega
er mjög óhagstæð kaup, þá
verða lóðirnar (ca. 7000 fer-
metrar) á nær 9 milljónir kr.,
eða rúmlega 1280 krónur hver
fermeter1. Þaðí geifist verð-
mætt Skuggahverfið í Reykja
vík, og engir nema stjórnend
ur Eimskips munu koma auga
á hin hagstæðu kaup. Leigu-
pennar Kveldúlfsvaldsins
geta ekki talist vitnisbærir.
Þegar hinir ríku selja eignir
sínar, og þegar þeir borga af
þeim opinber gjöld.
Haukur Thors telur það
neyðarsölu aö selja Skugga-
hverfisfasteignir Kveldúlfs
fyrir 12 milljónir króna eða
rúmlega 18 falt fasteignamat.
í 11 ár hefir Kveldúlfi ver-
ið talin þessi eign í 654 300
krónum og af þeirri upphæð
hefir fyrirtækið borgað sín
opinberu gjöld. Þegar fram
hafa komið á Alþingi tillögur
(Pramh. á 6. síðu).
nautn að lúsaveiðum o. s. frv.?
Hver treystir sér að meta til vérðs
handa fólki, sem er nógu.göfugt og
þvílíkar andlegar rjómatöggur
hámenntað til þess að njóta þeirra
til fulls?“
. *■
Guðmundur hefir enn ekki lokið
máli sínu, en hér verður gert hlé
á því til næsta dags.
Síarkaður.
Árshátíð KR
veröur haldin sunnudaginn 26. apríl kl. 8,30 e. h, í
Sj álfstæðishúsinu.
Skemmtiatriði:
r*í3 .aniaiiricú't;
1. Minni K.R. og afhendin heiðursviðuikeHHÍftga,
2. Svavar Jóhannesson: Kylfukast, kúluvarp>o.mvflH
3. Flokkur úr Þjóðdansafélagi Reykjavikur; sýnir3
þjóðdansa undir stjórn Sigríðar ValgeirsdÓtí.inij<j!
4. Gestur Þorgrímsson hermir eftir þekktum-.isöngftq, pí
urum. * H p- -"r:aaiiic
5. Allt fyrir KR Gamanþáttur um félagsmál- . >,p i t:
L-eikendur: Kristjana Breiðfjörð, Erlendur Ó./, .
Pétursson, Haraldur Á. Sigurðsson.
6. DANS.
Kynnir kvöldsins verður Haraldur Á. Sigurðsson ] \
Aðgöngumiðar verða seldir í dag í skrifstofu.;Sam-iiI
einaða, Tryggvagötu (sími 3025). Félagsmenn mega ' ,
taka með sér gesti. Tryggið yður miða í tíma. y 1 gia .»:
. __ !■ ’
Stjorn K.R. m (
yr,
,in<
r