Tíminn - 10.07.1953, Blaðsíða 5
152. blað.
TÍMINN, föstuðaginn 10. júlí 1953.
t
Féislmio 10. iálí
Hinjákvæðasíefna*
ERLENT YFIRLIT:
Fremsti maður Evrópu
Frakklsm Jeass Mosmet, forseti Evró|ssesaiíi
visiiiMSSiiar esbsi kola- ©g' stálframleiHslES
„Evrópa heíir fæözt.“ Þessi á- ræðir við þingmenn, framkvæmda
hrifamikla yfjrlýsing var gefinn 10. stjóra iðnfyrirtækjanna og sérfræð
ágúst í fyrra — en þó ekki á áhrifa inga þeirra. Hann gerir skýrslur,
mikinn hátt. Þéttvaxni, brúneygði sem lagðar eru fyrir sambandsþing
nokkrum ClOgUiil iorustu- magxn-inn í ræðustólnum, sem stóð ið, en í því eiga sæti 78 fulltrúar frá
í fánum ski-eyttum ráðhússai her- þjóðþingum þátttökuríkjanna og
togadæmisins Luxemburg, mæiti Aðalráðið ber ábyrgð fyrir.
Morgunblaöið birti fyrir
forustu-
grein um hina „jákvæðu
stefnu“ Sjálfstæðisflokksins,
er hefði tryggt bætta fjár- þessi orð frahi, án nokkurra radd-
hagslega afkomu ríkisins og breytinga eðaihandsveifina; í orða-
gert mögulegt að draga' úr fari minnti bann meira á húsvörð
höftunum. Mbl. taldi jafn- r íæðingardeild, heldur en hreyk-
framt, að Sjálfstæðisflokkur inn föður, sej*. er að tiikynna fæð-
’ ■.. , i r mgu frumburðar sms.
mn ætti það þessan stefnu En Prakkiiin Jean Monnet _
sinni aö þakka, að hann ilann er 54 ara, en utur út fyrir að
hefði sloppið jafnvel úr kosn vera mun yngi-i — hefir mikla á-
ingunum og. raun ber vitni stæðu til að vera hreykinn, því að
um. : segja má, að hann sé faðir Evrópu-
Hver er svo sannleikurinn samvinnunnar um kol- og stál-
um hina „jákvæðu stefnu“ íramleiðsiu> sem er eitt heiilávæn-
legasta skrefiðj, sem stigið hefir ver
, ið í Evrópu ’eftir styrjöldina, X
fjár-
Dugmzkill starfsmaður.
Hinn óvenjulegi dugnaður Jean
Monnet gerir það að verkum, að
hann er óvenju vel hæfur til að
skipa þessa stöðu. Að útliti er
hann ekta Frakki — þaö má segja,
að í hverjum einasta frönskum
bæ sé einhver, sem líkist honum —
en hins vegar benda störf hans
ekki til þess. Frakki breytir aðeins
nauðugur um vinnu, og yfirleitt
kunna þeir ekki við sig erlendis. En
líf Jean Monnet hefir alltaf verið
S j álf stæðisf lokksins
hagsmálum? ‘jbreytíngum háð; hann hefir farið
Sjálfstæðisflokkurinn fór rópskar þjóðir ákveðið að vinna;fa andx r iands °g hefir skipað
með fjármálastjórnina sam- náið saman. Frakkland, Þýzka- J™al 01 us u soui. ann
fleytt í eitefu ár m9-49. >*»«> ítalla/ Belgía, Holland og
Hann fékk þá tækifæri til að Luxemburg, eh samaniagður fólks samkeppni þjóða á milli
fjoldi þessara landa er 160 millj- . ..
syna hver fjaimalasteína . . ..... .... ,se aðems til hms verra.
hans raunverulega. er. Hún
biitist þannig í veiki, að ríkis ið ásátt um sameiginlega markaði
ónir — eða ■ álíka mikill og íólks- j “
fjöldi Bandaríkjanan, — hafa orð-
Jean Monnet er sonur fransks
JEAN MON N E T
ur hans og Monnet fór í flyn neim
til Cognac. Fyrirtæki fjölskyidúnn-
ar hafði orðið íyrir miklum áföll-
um vegna styrjaldarinnar og átti
nú við mikla fjárhagslega erfið-
leika að stríða. Það tók tveggja ára
þrotlausa vinnu að koma fótum
undir fyrirtækið aftur, cn því næst
hófst hann handa um að finna rér
nýtt starfssvið aftur. Hann var
ekki lengur hrifinn af vinnunni í
Genf. Útlitið fyrir náið alþjóðlegt
samstarf í gegnum Þjóðabandalag-
ið var allt annað en bjart.
Hann fór því til New York, þar
sem hann geröist eigandi í fyrir-
Á víðavangi
„Góðvilji" Mbl.
vínframleiðanda í hinum litla bæ J tækinu Blair og Co., sem tók þátt
Útgjöldill sautj ánfölduðust, I fyrir kolaframleiðslu sína (240 4 CoSnac- nafni> sem heíil' orðið vöru 11 aiÞjóðlegum verzlunarviðskiptum.
skattar og tollar ríkisins | mUljónir löfíha) og stálfram-; ™erki ^ h™ns; | -ímabil
fjórtánfölduðust og skuid-; teiðsluna Öfj6*milljónir tonna).
ir rikisins sexfölduð-1
skóla og byrjaöi að vinna við fyrir-
1 .« , . ,r , tseki föður síns. „Beztu eiginleikar
USt. Þegar Sjálfstæðis- Aðalstoðvar 1 Luxemburg. k0níaksins“ segir Monnet „eru, að
menh loks skiluðu af sér fjár! Kola- og stálsambandið hefir það kemur mönnum til að tala“.
málastjórninni, biðu stórfeld i hðfuSstð^var' *mar „,1 _Lux>ei”b01's' | (Hann var þrettán ára, er hann
Sextán ára gamall hætti
Uppbygging' þess hefir verið þann-
ig, að það stendur opið fyrir aðrar
j evrópskar þýóðir, sem gerir, að það
ar yansklilaskuldíir í öllum
áttum . og ríkið mátti heita j
gj aldþrota. j getUr einnig,. náð til annarra sviða
Afkoma atvinnuveganna' í efnahagstógum og pólitískum
var þó sízt betri. Útflutnings1 skilningi. Já, það er upphafiS að
framleiðslan hafði um lengra; franjtiðar BShdaríki Evrópu.
skeið verið haldið uppi með' j Fyrsta upbkastið að samband-
miklum uppbötúm úr ríkis-linu er Þe^ct af sdauman-teti-
. ... „ . .... . , „ uninm, en hmn þekkti franski ut-
sjoði. Fyrirsjaantegt var, a anríkisraðherra> Pbal. það fyrst
þeim stefnu yidi ekki halcbö tram En það var Monnet-, sem not-
lengur áfram, nema nýir j fæiði hugmyndina, og það var
skattar, sem skiptu hundrúð-! hann, sem'. lágði grundvöllinn að
um miljóna króna, yrðu lagð, framtíðarskiþun þess með tillögum
ir á þjóðina. Þessvegna var um sterka stjórn, um sambands-
ekki um annað úrræöi að Þlns °8 sambandsdómstól. Og þeg-
ar fulltrúafnir komu saman til að
ræða en stórfelda gengis-
lækkun.
í verzlunarmálunum var á-
velja fyrsta forseta þess, var Jean
Monnet vaiinn samhljóða.
Og þar með er Jean Monnet í
bruggaði fyrsta flokks koníak). Ung
ur að árum var Monnet sendur sem
sölufulltrúi fjölskyldufyrirtækisins
til Englands, Bandaríkjana og
Kanada, og á þessum feröum iærði
hann að tala ensku reiprennandi.
hann í ! fýrir Monnet. Hinn iitli atorku-
sami Frakki, með hin kviku, brúnu
augu, og rauðleitar kinnar, var stöð
ugt á férðinni milli New York, San
Francisco, Parísar, Varsjá, Búka-
rest, Stokkhólms og Shanghai.
Hann endurskipulagöi ríkisverzlun
Póllands og Búmeníu, gerði upp
þrotabú sænska eldspýtnakóngs-
ins Kréugers og skipulagði járn-
standið þó cinna verst. Fiái dag „fremstj, maður Evrópú* cem
málastefnan hafði þar leitt skipar hina þýðingarmestu og erf-
til hafta og skömmtunar, svo iðustu stöðu í áifunni. Sem for-
að aldrei hafa gilt strangari seti hins svokaiiaða Aðairáðs er
reglur um þau mál fyrr eða starfssvið hans opinberlega varð-
síðar. Höftin voru stórlega andi ko1 og sfá1. °§ Þær ákvarð-
misnotuð til hagsbóta fyrir anir’ sem Lann ,!erður að ffa’
. , , .... , , . . hafa oft hina mikilvægustu þyð-
íolckia gæðmga flokksms. lngu fyrir aljj. efnahagsiif í hinum
Vöruskortur var mikill, SVO sex sambandsríkjum, já meira að
að skömmtunarseðlarnir segja fyrir alla Evrópu. Hann hef-
reyndust hreint pappírsgagn. ir yfirumsjón með öiiu starfinu,
Svartur markaður, okur og_______________^____________________
baktjaldaverzlun dafnaði i
stórum stíl. með l.ilheyrandi ráðstöfun-
. Siíkár voru afleiðingarnar um. Sjáífstæðismenn létu
af fjármálastjórn Sjálfstæð- hinsvegar ekki í neitt slíkt
isflokksins í fjárhagsmálum, skína og fyrsta verk minni-
átvinnumálum og verzlunar- hlutastjórífár þeirra, sem
nialum. mynduö var eftir kosningar,
Þrátt fyrir þessar geigvæn var að leggja fram frumvarp
legu afleiðingar, bólaði aldrei um stórféida hækkun sölu-
neitt á því hjá flokknum, að skattsins, svo að hægt yrði
hann teldi stefnubreytingu að halda uppbótunum áfram.
æskilega. Það var fyrst eftir að þingið
Þegar Framsóknarmenn var búið á.ð fella bað frum-
kröfðust stefnubreytingar varp, sem Sjálfstæðisflokkur
vorið 1949 brást Sjálfstæðis- inn gerðí sér, ljóst að ekki
flokkurinn illa við og taldi var um annað úrræði en
slíkt óþarft með öllu. Fram- gengislækkun að ræða.
sóknarmenn rufu þá stjórn- Það varð svo hlutverk Ey-
arsamstarfið og knúðu fram steins Jórissonar sem fjár-
kosningar. Þetta verk Fram- málaráðhérra að fylgja fram
sóknarmanna fordæmdu þeirri stefnu, er Framsóknar
blöð Sjálfstæöisflokksins menn h.oföu mótað fyrir
harðlega og töldu það á- kosningarárir 1949. Þetta hef
stæðulaust með öllu. ir Eysteinn gert með þeirri
Fyrir kosningar 1949 mörk festu og atorku, sem honum
uöu Framsóknarmenn þá er eigin. Þessvega hefir fjár-
stefnu, sem nauðsynlegt hagur ríkisins verið reistur
yrði að fara. Þeir bentu á, að við, rekstur atvinnuveganna
um aðrar úrbætur væri ekki tryggður og stórlega dregið
aö ræða úr því, sem komið úr höftunum. Án nýrrar og
væri, en allsherjarniður- heilbrigðari fjármálastjórn-
færsla eða gengislækkun ar hefði þetta verið ókleift.
Hefur þáttíöku
í stjórnmálum.
Á meðan fyrri heimsstyrjöldin
stóð, komst hann í samband Við
merkustu frönsku stjórnmálamenn
ina og átti við þá viðræður um
þjóðernisleg, efnahagsleg og póli-
tísk vandamál. Hann gat þá unn-
ið þeirri hugmynd sinni fylgi, að
ef Frakkar og Englendingar hefðu ...
nána fjárhagslega samvinnu gætu ! vélaiðnaði. Undir stjóm hans varð
þeir unnið í styrjöldinni. Hann var | fransk-enska efnahagssamvinnan
sendur til London, þar sem hann imiklum mun víðtækari en í fyrri
kom á fót hinni velheppnuðu hveiti ; styrjold' °8 _ vegna framúrskar-
samvinnu, sem leiddi til þess, að 1 andx mœlsku tókst honum að vinna
brautarbyggingar í Kína.
Síðari heimsstyrjöldin.
Þegar síðari heimsstyrjöldin
brauzt út, fór Monnet frá New
York til London, þar sem hann gerð
ist formaður ráðsins, er annaðist
um fransk-enska efnahagssam-
vinnu. Milljardapantanir, sem
hann gerði í Ameríku á flugvél-
um og alls konar vélum, gerði það
að verkum, að á skömum tíma fjór
faldaðist framleiðslan þar í flug-
Morgunblaðzð segir í for-
ustugrein í gær, að það sé
f jarri öllu lagi, að það haldi
uppi árásum á kaupfélögin.
Þvert á móti vilji það kaup
félagsskapnum vel og því
haldi það öðru hvoru uppi
góðvzljaðri gagnrýfii á störf
um forráðamanna hans.
Slíkt sé vissulega gert af
góðum hug, en ekki illum.
Skyldi nokkur sá, sem les
skrzf Mbl. um samvinnu-
lireyfinguna meðan á kosn
ingabaráttunni stóð, efast
um, að Mbl. hafði gengið til
annað e?i „góðviljuð gagra-
rýni“ með þessum skrifum?
Og hver trúir líka því, að
forsprökkum hins alþjóð-
lega kommúnisma gangi
nokkúð cinnað til en „góðvilj
uð' gagnrýni“ með áróðri sín
um gegn lýðræðisríkjunum?
Það segja þeir a. m. k. og
gera það jafnvel enn sak-
leysislegar og ísmegilegrar
en Mbl. þegar það er að lýsa
því, að rógskrif þess um
kaupfélögin séu eingöngu
sprotti af áhuga fyrir vel-
farnaði þeirra!
Hvernig væri að
spyrja Baldvin?
England, Frakkland og Italía höfðu
samvinnu um kaup og dreifingu á
öllum kornvörum.
Hinn brennandi áhugi Monnets
fyrir alþjóSlegri samvíinnu var
jafn mikill eftir styrjöldina, og
hann var gerður að varafram-
kvæmdastjóra fyrir þjóðabandalag-
ið í Genf.
En 1923 kom neyðarkall frá föð-
Hin „jákvæða stefna“,
sem Mbl. er að eigna Sjálí'-
stæðisflokknum, er því sann
arlega ekki stefnan, sem
fylgt var meðan hann fór
sjálfur með fjármálastjórn-
ina. Þessi „jákvæða stefna‘“
er stefnan, sem mótuð var af
Framsóknarflokknum fyrir
haustkosningarnar 1949 og
síðan hefir verið framfylgt
Winston Churchilll á sitt band, við-
víkjandi djörfustu hugmynd sinni.
Sunnudaginn 16. júní 1940 kom
Churchill heiminum mjög á óvart,
er hann sagöi: „Frakkland og Eng
land skulu ekki lengur vera tvær
þjóðir, heldur óuppleysanlegt
franskt-enskt ríki.“ En það var of
seint. Pétain hafði þegar náð völd-
um í Frakklandi.
Vinir Monnets voru öruggir um,
að hann myndi gerast hershöfðingi
£ hersveitum frjálsra Frakka undir
stjórn de Oaulle. En liann var
viss um, að Frakkland gæti aldrei
fengið sjálfstæði sitt aftur, ef Eng-
land sigraði ekki í styrjöldinni.
Þess vegna fór hann aftur til
Bandaríkjanna til þess að starfa í
Brezka birgðaráðinu — sem fransk
ur ríkisborgari með enskt stjórnar-
erindisbréf og sérstakt bréf frá
Winston Churchill. Monnet vildi
ekki taka þóknun fyrir starf sitt,
þvi að hann vildi ekki láta líta út,
undir fjármálastjórn Ey- ] að hann hefði gengið í enska þjón-
steins Jónssonar. I ustu ágóðans vegna. En Monnet var
Vafalaust er það rétt hjáleinn af þýðingarmestu, ensku em-
Mbl„ að Sj álfstæöisflokkur- þættismönnunum í Washington á
inn hefir hagnast á því í kosn
meðan á styrjöldinni stóð.
, , Með bandarískum og enskum
mgunum að eigna sér þessa hemaðar. og stjórnmáiaieiðtogum
stefnu. Hin mikla áróðurs- ) sam(ii hann framleiðsluáætlun, sem
vél, sem hann réði yfir, hef- ] var eftir að Bandaríkin voru komin
ir blindað marga og fengið \ styrjöidina, kölluð „Siguráætlun-
þá til að trúa þessu. En ] in“. Var þar ákveðið að framleiða
skamma stund verður hönci, skyidi eo.ooo fiugvélar, 45.000 skrið-
oft höggi feginn.. Það er ekki;drckíl °s sklP að smáiestatöiu um
Víst, að Sjálfstæöisflokkur-i8 miUjónir fyrir áxið 19521. Vinnu-
mn fagnx neitt yfir Þv , ef {ogshann bjó j washington í þrjú
það verður nu hlutskipti ar_ an þess að taka þatt t einu ein.
hans að bera aukna ábyrgð áiasta
þessum málum aftur og enn
síður er það líklegt, að kjós-
endur hans eigi eftir að
fagna því áður en lýkur.
„cocktail“-samkvæmi.
Nýsköpun Frakklands.
Eftir friðarsamningana sagði
(Framhald á 7. síðu).
Alþýðublaðið hefir und&n
farið verið að spyrjast fyrzr
um það, hvort Fjárhagsráð
hafi veitt nokkrum verk-
fræðingum, sem eru húseig
endur, fjárfestingarleyfi til
íbúðarbygginga. Þykir blað-
i7iu þetta mikið hneyksli, ef
rétt er.
Það virðist annars óþarft
fyrz'r Alþýðublaðzð að vera
að spyrja um þetta opznber
lega, heldur ætti það að
geta snúið sér til fulltrúa
flokks síns í Fjárhagsráði,
Baldvins Jónssonar, og feng
ÍS hjá honum allar upplýs-
ingar um þessi mál. Eða
skyldi Baldvin hafa nokkuð
á rnótz því að upplýsa það,
að þessi leyfi sem hafa far-
ið mest í taugar Alþýðu-
blaðsins, hafa verið sam-
þykkt með atkvæðum Sjálf
stæðismanna og Alþýðu-
fl.mannsins í fjárhagsráði.
„Óvznzr Reykjavíkur“.
Víszr heldur því fram ný-
lega í forustugrein, að allir
þeir, sem ekki fylgi Sjálf-
stæðzsflokknum að málum,
séu „óvmir Reykjavíkur“.
Eftir því að dæma eru „ó-
vmir Reykjavíkur“ orðnir
næsta fjölmcnnir í Reykja-
vík, því að andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík fengu nokkuð yf
ir 60% greiddra atkvæðz f
kosningunum 28. júní.
Og þó er búist við að þess
ir „óvinir Reykjavíkur“
geti orðið enn fleiri í bæjar
stjórnarkosningunum í vet-
ur. T.d. er talið víst, að fylgi
Lýðveldisflokksins muni
aukast þá, ef forkólfar Sjálf
stæðisflokksins gera ekki
„verzlun“ við hann áður.
Þær sögur ganga nú um
bæinn, að forustumenn
Sjálfstæðisflokksins láti nú
gera tíðar heimsóknir til
foringja Lýðveldisnxanna og
bjóði þeim ekki aðeins fulla
fyrirgefningu, heldur gull
og græna skóga, ef þeir vilji
gera bandalag við Sjálfstæð
isflokkinn. Og það er víst
ekkert nefnt í þessum sam
lölum, að þeir séu „óvinir
Reykjavíkur"!