Tíminn - 22.10.1953, Blaðsíða 2

z
TIMINN, fimmtudaginn 22. október 1953.
239. blað.
Svarti dauði barst með skipum til
og þaðan alit tii Grænlands
Ægilegasta sýki sem
nokkru sinni hefir herjað á
mannfólkið er svarti dauði,
sem geysaði fyrir um það
bil 600 árum síðan. Allur
heimurinn skalf fyrir þess-
um vággesti, sem lagði leið
sína allt frá Kína og Ind-
lancji til yztu annnesja ís-
lands og Grænlands. Talið
er að helmingur af íbúum
jarðarinnar hafi látizt í
þessari sýki. Fólk, sem tók
sýkina, hlaut fljótan, en ó
umræðilega kvalaíullan
öauða. Miðað við fólks-
fjölda þeirra borga, þar
sem svarti dauði geysaði,
þurrkaði hann út fleiri
mannslíf, en kjarnorku-
sprengjan í Hiroshima.
Dag nokkurn í janúar árið
1348 lögðust þrjú skip hlað-
in kryddfarmi í höfnina í
Genua. Nokkuð af áhöfninni
fór í land og upp í borgina.
En það voru fleiri sem fóru í
land. Niður landganginn fór
hópur af rottum, sem höfðu
hafzt við í skipinu. Skips-
rotturnar blönduðust saman
við innfæddar rottur borgar
innar. Nokkrum dögum
seinna, veitti fólkið í borg-
inni því athygli að óvenju
margar rottur lágu dauðar á
götunum.
Grundvöilur
veikinnar.
Fyrst í stað var þessu þó
ekki veitt veruleg athygli.
Fólkið var vant að sjá dauð-
ar rottur, rusl og annan ó-
þrifnað á götunum. í þessum
bæ var enginn sérstakur
þrifnaður hafður um hönd á
þessum tíma. Hún var lítil
og þröng víða, og fólk svaf
Útvarpið
Útrarpið í dag:
Pastir liðir eins og venjulega.
18.00 Dönskukennsla; II. fl. —
18.30 Enskukennsla; I. fl.
18.55 Framburðarkennsla í dönsku.
19.30 Lesin dagskrá næstu viku.
20.20 íslenzk tónlist (plötur).
20.40 Vettvangur kvenna. — Minnzt
níræðisaí'rnælis Ólafíu Jó-
hannsdóttur. Frú Sigríður J.
Magnússon minnist hennar
sem kvenfrelsiskonu o. fl. —
Ennfremur sönglög af plöt-
um.
21.20 Tónleikar: Þýzkir kórsöngv-
ar (plötur).
21.40 Erindi: Kristin trú og barna-
vernd (séra Árelíus Níelsson)
22.10 Sinfónískir tónleikar (plötur)
22.50 Dagskrárlok.
Útvarpið á morgun:
Kl. 8.00—9.00 Morgunútvarp.
— 10.10 Veðurfregnir. 12.10—
13.15 Hádegisútvarp. 15.30 Mið-
degisútvarp. — 16.30 Veðurfregn
ir 13.00 íslenzkukennsla; I. fl. —
18.30 Þýzkukennsla; II. fl. 18.55
Barnið lærir að stafa (Valdimar
Össurarson kennari). 19.10 Þing-
fréttir. 19.25 Veðurfregnir. 19.30
Tónleikar: Ilarmonikuiög (plöt-
ur). 19.40 Auglýsingar. — 20.00
Fréttir. 20.30 Útvarpssagan: Úr
sjálfævisögu Ely Culbertsons; VI
(Brynjólfur Sveinsson mennta-
skólakennari). 21.00 Tónleikar
(piötur): Fiðlusónata í A-dúr op.
9 eftir Carl Nielsen (Emil Tel-
manyi og Christian Christian-
sen leika). 21.25 Dagur Samein-
uðu þjóðanna (24. október): Á-
vörp og ræður flytja: Forseti ís-
lands, herra Ásgeir Ásgeirsson,
dr. Kristinn Guðmundsson ut-
anrikisráðherra og Sigurður Haf
stað ritari Félags Sameinuðu
þjóðanna. Ennfremur tónleikar.
22.00 Fréttir og veðuríregnir.
22.10 Dans- og dægurlög: Bing
Crcsby syngur (plctur). 22.30
Dagskrárlck.
næstum því að segja í kös í
herbergjunum. Það þvoði
sér með sömu handklæðum
og gekk í óhreinum fötum.'
Af þessu leiddi einnig, að
flestir voru með lús og rott-
urnar döfnuðu vel í rusli og
matarleifum, sem lágu um-
hverfis húsin. |
Veikin gerir vart við sig.
Nokkrum dögum seinna
veiktist fyrsti maðurinn í
borginni. Hann vaknaði meö
höfuðverk um morguninn.
Skömmu seinna fékk hann á
kafa köldu og henni fylgdu
miklar þrautir fyrir brjósti.;
Nokkrum klukkustundum;
seinna tók hann að hósta |
upp blóði. Hitinn hækkaði •
stöðugt og kvalirnar jukust. j
Næsta morgun var hann dá- |
inn. Á ijokkrum dögum I
breiddist sýkin um borgina. |
Engin Iæknisráð dugðu.
í sumum tilfellum hagaði
sýkin sér þannig, að hold
sjúklinganna hljóp saman í
harða þrymla, á stærð við
hænuegg. Þrymlar þessir
urðu stærstir og sárastir í
nárum og í liandholi. Óhugn
anlegir svartir blettir komu
fram á húðinni, á þeim stöð-,
um þar sem innvortisblæö-'
ingar höfðu átt sér stað. Þeg
ar sýkin hagaði sér á þenn-j
an hátt, gátu sjúklingarnir j
lifað í nokkra daga. Hver sá,!
sem fékk veikina, á hvernj
hátt sem hún hagaði sér,:
átti dauöann vísan. Læknarn
ir stóðu ráðþrota, og hver'
sem kom í námunda við lík
þess, sem látizt hafði úr |
svarta dauða, var næstum ör
uggur með að smitast.
Fólkið flúði hiis sín.
Ægileg hræðsla greip fólk
ið og það reyndi allt hugsan
legt sem óhugsanlegt til þess
að verjast veikinni. Sumir
stunduðu bænagerðir alla
daga, og allar kirkjur voru
yfirfullar. Aörir köstuðu sér
út í siðspillandi líf og reyndu !
að njóta þess sem hægt var,
áður en sýkin tæki þá. Ef
einhver meðlimur fjölskyldu
fékk háan hita, flýtti fólkið
sér að láta mat og vatn að
sjúkrabeöi hans og flýði síð-
an með ofsahraða úr húsin.'
og lét sjúklinginn einan eft- j
ir til að deyja. Þannig yfir- (
gáfu hjón, foreldrar og börn ■
hvert annað. Meira að segjaj
prestarnir neituðu að gefa j
deyjandi fólki sakramentið,'
áður en það létzt.
Hefndin gekk yfir
skipsverja.
Sjúkdómurinn hafði geys-
að lengi, þegar þeir inn-j
fæddu uppgötvuðu það, að j
það voru skipin þrjú, semj
höfðu leitt þessa ægilegu j
drepsótt yfir íbúa borgarinn,
ar. Þau höfðu haft dauðann j
í för með sér. Hópur af fólki.
sem séð hafði ástvini sína
verða sýkinni að bráð, réðst
um borð í tvö skipanna og
hefndi sín á skipverjum. Skip
in voru síðan rekin af höfn-
inni. Annað skipanna sigldi
til Marseille, en hitt til
ýmsra hafnarborga í Miðjarð
arhafinu. Hvar sem þau
komu, færðu þau svarta
dauðann með sér, og hann
eyddi borgirnar svo að segja
gjörsamlega.
Breiddist um allan heim.
Svarti dauðinn hélt inn-,
reið sína í flest lönd heims-
ins. Á tveimur árum var
hann því sem næst búinn að
gjöreyða flest lönd Evrópu.
Manníólkið var hart leikið,
en náði sér þó á ótrúlega
skömmum tíma. Það var
eins og því hefði aukizt
kjarkur og þol við þessa ægi
legu raun, því að á eftir
fylgdi eitt mesta framfara
og menningartímabil verald
arsögunnar og þess er ekki
hvað sízt minnst þegar um
svarta dauða er rætt.
Garnaveiki varí á
*
♦
♦
I
t
muer
*
l
it ronu r
l Satnband ísl.samvinnufélaga
Ætfarskömm
eftir Charles Garvice
Frá fréttaritara Tím-
ans á Hólsfjöllum.
í haust hefir oijgið vart
garnaveiki á einum bær hér
á Hólsfjöllum. Er það á Víði
hóli, en fannst aöeins í einni
kind. Nú hafa allar gimbrar,
sem þar eru settár á vetur í
haust, verið bólusettar með
lyfi frá Keldum.
Garnaveiki er landlæg í ná
grannahéruðum svo sexh
Vopnafirði og á Jökuldal og
var einnig komin í Möðrudal,
svo að það getur ekki kallazt
óeðlilegt, að hún bærist í fé
á Hólsfjöllum.
Fé var allvænt á Hólsfjöll-
um í haust, sérstaklega
jafnt að vænleika. Eftir hiö
góöa heyjasumar setja bænd
ur allmargt gimbra á vetur
og fjölga heldur fé. ,
Þyrfíi að liafa liér
J
fleiri landskjálfta
mæla
Eins og kunnugt er eru
jarðskjálftamælar aöeins á
einum stað hér á landi, þ. e.
í Reykjavík. Eysteinn
Tryggvason, veðurfræðingur,
sagði blaðinu, að mjög erfitt
væri að ákveða upptökustað
jarðskjálfta hér á landi með
aðeins einum mæli, og með
þessum hætti tæki áratugi
að fá nokkurn. veginn glögga
hugmynd um, hvar jarð-
skjálftar eiga tíðast upptök
sin, þar sem oftast er ekki
hægt að ákveða upptökustað
nema mestu jarðskjálfta,
eða sem svarar eins á ári. j
Ef tveir aðrir jaröskjálfta'
mælar væru hér á öðrum1
stöðum á landinu mundi vera
hægt að ákveða upptökustaö
allt að tíu sinnum fleiri jarð
skjálfta og fengist þá íljótt
betra yfirlit. Góðir jarö-
skjálftamælar munu kosta
um húsund sterlingspund.
Þcssi bráðskemmtilega og spennandi saga, sem hef-
ur komið út í heftum nú að undanförnu og hlotið al-
veg eindæma vinsældir, er nú öll komin út og er næst-
um uppseld. Nokkur eintök eru þó enn til og er nú
tækifæri fyrir þá, sem ekki hafa ennþá náð í þessa
góðu og skemmtilegu sögu, að eignast hana. — Hún
er 384 bls. í stóru- broti.
Æítarskömisi kosíar kr. 40,00 laeft
eg’ kr. 53,00 Inmdin í fallcgt Eiand.
Scisd Iseirgarg'jalílsfrítt Iiverí á Eand
sessi er. — No.ttð tækifærið ojí sesulið
pösatuii strax.
Pósthólf 552 — Reykjavík.
Fram.sóknarmenn!
I
„Framsóknarflokkurinn
stðrf hans og stefna“
— Þarf að vera í eigu hvers flokksmanns. —
Það er skoðun margra þeirra, er fylgzt hafa með
og tekið þátt í starfi Framsóknarflokksins, að þessi
bók sé eitt bezta stjórnmálarit hliðstæös eðlis. „Fram-
sóknarflokkurinn, störf hans og síefna" er heimildar-
rit ritaö á breiðum grundvelli af einum ritfærasta
pennt flokksins. Bókin ber þess glöggt vitni,
að hún er rituð í dúr fræðilegrar sannsýni um menn
og málefni. — Ungir Framsóknarmenn og aðrir, sem
nú eru að hefja stjórnmálaþátttöku, er brýn nauðsyn
aö kynna sér efni þessarar bókar.
Starf og stefna virkustu umbótaafla þjóðarinnar
síðustu 30 árin er hverjum ungum manni nauðsynlegt
að kynna sér. „Framsóknarflokkurinn, störf hans og
stefna“ er bók, sem liverjum flokksmanni er ómissandi.
Sendið flokksskrifstofu Framsóknarflokksins, Lind-
argötu 9, pöntun og látið andvirðið, kr. 20,00, fylgja
henni. — Ath.: Upplag bókarinnar er nokkuð takmark
að og tryggið ykkur bókina í tíma.
SkHfstofa Frauisóknarflokksins jj
■♦♦♦■♦♦♦ 0-0 ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦♦♦♦♦♦♦«>
,.V.-AVAV/r.V,V,V,V/,V.V.V.V,V»V,V.V,V.‘rV,,AV.,A
ÞAKKA innilega heimsóknir, gjafir, skeyti og aðra
vinsemd, á sextugsafmæli mínu 17. þ. m. !£
Guðmundur Jónasson, Kólmahjáleigu Jjj
kWWVLVWW.v.v i.v.’.v.v.v.v.v.vr.v.v.v.v.v.vs’Á
° ÚTBREIÐID TÍMANN