Tíminn - 29.11.1953, Blaðsíða 7

272. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 29. nóvember 1953.
1
Summd. 2B. nóv.
Fréttabréf frá Alþingi
Ný öld — nýjar
þarfir
Árið 1880 nam allur inn
flutningur erlendra vara til
íslands 5 millj. og 700 þús. kr.
og verðmæti útfluttra vara
var það ár einni milljón1
króna meira en verðmæti inn
fluttra vara. Um 1850 var inn-
flutningur aðeins 600 þús. rík
isdala. í innflutningi fyrri
tíma bar langmest á korn-
vörum til manneldis. Munað-
arvörur innfluttar til neyzlu
voru tóbak, brennivín, kaffi
og sykur. Salt var flutt inn
vegna sjávarútvegsins og lít-'
ilsháttar af veiðarfærum.1
Kaup á erlendri vefnaðarvöru
voru ekki almenn í þá daga,
en jafnan var þó nokkuð flutt
inn af þeirri vöru. Annar inn- I
fjutningur var ekki svo að
verlegu máli skipti.
Nú er öldin önnur, svo sem
tölur hagskýrslnanna bera
vott um, þótt fullt tillit sé
tekið til breytinga á verðgildi
peninganna. Ef litið er á ný-
útkomin hagtíðindi, kemur í
ljós, að af innflutningsverð-
mæti nú fyrstu mánuði árs-
ins er kornvaran ekki nema
rúml. 4% eða nál. 28 millj. kr.
af nál. 694 millj. kr. Eftir er
þá innflutningur siðasta árs-
fjórðungs og getur hann
breytt hlutföllunum nokkuð.
Og af hiniii innfluttu korn-
vöru eru tveir fimmtu hlutar
skepnufóður. En á sama tíma
er flutt inn eldsneyti, þ. e. kol,
olía og benzín fyrir um 100
millj. kr. og vélar og varahlut
ir til beirra fyrir aðrar 100
milljónir, en þriðju hundrað
milljónirnar fóru fyrir vefn-
aöarvöru og tilbúinn fatnað.
Þá hefir verið’ flutt inn sem-
ent, timbur og trjávörur ýmis
konar fyrir rúml. 50 milljónir
að því er virðist, og auk þess
byggingarvörur margs konar
úr málmi og gleri fyrir nokkra
tugi milljóna. Þetta eru
stærstu liðir innflutningsins j
nú á tímum. Málmar til smíða
hafa verið fluttir inn fyrir 30
milljónir, áburður fyrir 24
milljónir og flutningatæki
fyrir 23 milljónir. Þá má telja
pappír og pappírsvörur fyrir
13 millj., skófatnaö fyrir 11
milljónir, búsáhöld margs kon
ar o. s. írv. Kaffi og sykur var
flutt inn fyrir 35 milljónir
samtals og ávextir ýmis konar
fyrir 15 milljónir. Salt fyrir
7 milljónir, tóbak fyrir 9 millj
ónir, dýra- og jurtafeiti fyrir
8 milljónir. Hráefni margs
konar til iönaðar eru orðin
stór liður í innflutningnum,
og sumt af þeim talið hér að
framan. Árið 1950 voru flutt
inn hráefni til iðnaðar, sam-
kvæmt skýrslum hagstofunn-
ar, fyrir 150 milljónir kr., og
er verkun óg vinnsla inn-
lendra afui'ða þá talin til iðn-
aðar.
Af dæmum þeim, sem
greind eru hér að framan,
sést, að mikill hluti innflutn-
ingsins nú á tímum eru vör-
ur, sem lítið sem ekkert voru
notaðar eða jafnvel meö öllu
óþekkrar á öldinni sem leið
og jafnvel nokkuð fram á
þessa öid. Þá var t. d. eldsneyt
isinnflutningur sama sem eng
inn. nema steinolía til ljósa
og lítilsháttar af kolum til
upphitunar á nokkrum heim-
ilum. Vélainnflutningur var
28.11. 1953.
Vikan, sem nú er að líða, hefir
verið dauf og tíðindasnauð á Al-
þingi. Ekkert nýtt mál, sem ein-'
hverju máli skiptir, hefir séð dags-
ljósið og engar umrœður, sem bragö
hefir verið að, hafa farið fram.
Þrátt fyrir þetta, væri vitanlega
rangt að segja, að þingið hafi ver-
ið aðgerðalaust, því að eins og áður
hefir verið rakið, fara aðalstörf
þess ekki fram á þingfundum, held
ur í nefndum. Þegar atkvæða-
greiðslum' sleppir, eru þingfundir
frekar vettvangur til þess, að þing-
menn geti komið máli sínu á fram-
færi við kjósendur en til þess.að
hafa úrslit á gang mála. Það. er
í þingnefndunum, sem málin eru
rædd til þrautar og þeim er raun-
verulega sniðinn sá stakkur, sem
þau fá. Þeir þingmenn, sem þar
leggja mest og bezt til mála, ráða
raunverulega mestu um þingstörf-
in. Því skyldi enginn dæma hæfni
þingmanns til þingstarfa eftir því,
sem fram kemur á þingfundum,
því að þar gala þeir oft hæst, er
grynnst vaða. Það er í þingnefnd-
um, sem oftast reynir mest á það,
hve miklu þingmenn fá áorkað.
í þingnefndum hefir að undan-
förnu verið unnið að mörgum mál-
um og eru álit um sum þeirra
komin fram. Þó hafa enn yfirleitt
ekki komið fram nefndarálit um
umfangsmestu málin, sem lögð
hafa verið fram, eins og áfengis-
lagafrumvarpið, hlutafélagafrum-
varpið og frumvarp um réttindi og
skyldur opinberra starfsmanna. At-
hugun slíkra mála tekur oftast lang
an tíma í nefndum, enda er það eðli
legt. Þetta eru frumvörp, sem eru í
mörgum tugum greina, og^flestar
þeirra fjalla um ýmiskonar at-
riði, sem eru meira og minna vanda j
söm í framkvæmd. Eigi ekki að vera
um flaustursverk að ræða, er hefnir
sín seinna, þarf að setja hvert atriði
undir sem bezta smásjá meðan það
er í nefnd.
Meöferð fjárlaganna.
Stærsta mál hvers þings vill þó
oftast verða afgreiðsla fjárlaganna.
í f járveitinganefnd eiga níu menn j
sæti og hafa þó ærið að starfa.
í nefndinni er reynt að fara sem
ýtarlegast yfir hvern einasta áætl-
unarlið f járlagafrumvarpsins, hvort
heldur sem hann snertir tekjur eða
útgjöld. Margt manna er kallað á
fund nefndarinnar til þess ð gefa
ýmsar upplýsingar og athugaður er
fjöldi skýrslna frá ýmsum stofnun-
um. Oftast heldur fjárveitinga-
nefnd tvo fundi á dag, annan fyrir
hádegi, en hinn eftir þingfund.
| Starf fjárveitinganefndar er nú
svo langt komið, aö líklégt er að
álit hennar verði tilbúið í næstu
viku og 2. umræður f járlaganna geti
þá farið fram fyrir eða eftir næstu
helgi. Endanlegri afgreiðslu fjár-
laganna ætti því að geta lokið hæg-
lega fyrir jólin, enda mun fjár-
málaráðherra leggja allt kapp á að
svo verði.
Lítið hefir enn frétzt um vænt-
anlegar tillögur nefndarinnar.
Sennilega mun hún þó gera ráð
fyrir því í samráði við ríkisstjórn-
ina að áætlunin um tekjur af bein-
um sköttum veröi n.iðuð við það,
að ný skattalög verði sett á þing-
Dyggasti þjónn
Bjarna
Neikvæö stjórnarandstaða. ...
I vikunni afgreiddi ’ neðri deild j Bjarni Benediktsson hefir
til efri deiidar frumvarpið um íram fengið aö reyna það undan-
lengingu söluskattsins. í sambandi farið, að það er ógaman að
við meðferð þessa máls í deildinni, | vera hröpuð stjarna. Þá bregð
kom hin neikvæða stefna stjórn- ^ ast jafnvel krosstré sem önn-
. arandstæðinga vel í ljós. Þeir sam- ' ur tré. Meira að segja Heim-
fyiktu um það að greiða atkvæði delIingar sem þóttu líklegir
gegn framlengingunm, an þess að tu dvg„ilegrar fvlgdar revna
benda á nokkrar leiðir aðrar til i “y.8gues , iy»S«ar, reyna
tekjuöflúnar eða sparnaðar hjá rík a<\ bjarga smu skinni með
inu. Afleiðingin af því, ef fallizt Þv* að sparka í Bjarna og
hefði verið á” tillögur þeirra, hefði heimta breytingar á þeirri
orðiö sú, að ríkið hefði misst um1 stefnu, sem hann fylgdi í
90 millj. kr. tekjur, án þess að fá' framkvæmd varnarmálanna.
nokkuð í staðinn eða að útgjöid Raunverulega er það ekki
lækkuðu tilsvarandi. Að jálf- nema einn maður, sem hefir
staðið dyggilega við hlið
Bjarna í þessum raunum
Björn Ejörnsson sýslumaður,
sem mætir nú á Alþingi í
veikindaforföllum
Jónassonar
inu, er lækki tekjurnar um 20—25%
miðað við það, ef núv. skattalög
héldust óbreytt.
Þingfrestun fyrirsjáanleg.
sögðu hefði þetta þýtt hinn stór-
kostlegasta rekstrarhalla hjá rik-
inu með öllum þeim ömurlegu af- _ ,. . , _v. , .,
leiðingum fyrir þjóðarbúskapinn, er j^lans' Hefir su dyggðuga þjon
slíku liefði fylgt. usta vakið enn meiri athygli
Hér er þó ekki sögð öll sagan,en eHa vegna þess, að við-
um hina neikvæðu stefnu stjórn- j komandi maður er ekki flokks
arandstæðinga. Samhliða því að maður Bjarna, heldur þing-
, vilja svipta rikið þannig 90 millj.; maður i einum andstöðuflckki
Helga kr. tekjum, án þess að fá nokkuð hanS) Alþýðuflokknum.
í staðinn, hafa þeir keppzt við að
flytja, hver i kapp við annan, marg
vfslegar og stórfelldar útgjaldatil-
lögur. Að sjálfsögðu hafa þeirj Þjónustu Bjarna, er Guðmund
aldrei bent á neinar leiðir til þess ur I. Guðmundsson sýslumað
að afla tekna á móti. Tillögur þeirra ; ur, sem átti sæti í varnarmála
hafa því verið fullkomlega óábyrgt nefnd Bjarna, er sagði af sér
við stjórnarskiptin.
Þessi maðui.', sem reynzt
hefir dyggasti húskarlinn í
_... . .... , ____________ ,.xi lyðskrum, þar sem fylgt hefir venð
Þott afgreiðslu fjariaganna verði •’ . r, ... , J
& reglunni, að latast geta gert allt
lokið fyrir jólin, er það bersýnilegt,
að fyrir þann tíma mun þinginu
ekki takast að ljúka afgreiðslu
fyrir ekki neitt.
Alþýðuflokksmenn
og kommún-
ýmsra stórmála, sem ákveðið er að , istar iðkuðu þessi sömu vinnubrögð
afgreiða á þessu þingi. Meðal þeirra á seinasta kjörtímabili. Þeir hlutu
mála eru t. d. skatta- og útsvars- að launum missi þingsæta og fylg-
lögin, raforkumálin og bygginga- istap. Þjóðinni gazt ekki að þess-
málin, en um aígreiðslu allra þess- ' »ri neikvæðu stjórnarandstöðu.
ara mála var samið, þegar samning Þjóðvarnarmenn svokallaðir hlutu
urinn um núverandi ríkisstjórn var Þá nokkurt fylgi, því að ýmsir
gerður. I gerðu sér vonir um, að þeir myndu
Nefndin, sem annast endurskoð- , reynast skárri og verða eitthvað
un skatta- og útsvarslaganna, hef-1 jákvæðari. Sú ætlar þó ekki að
ir enn ekki lokið störfum og mun! verða raunin, heldur ætla þeir þvert
enn eiga eftir að ganga frá ýms- j á móti að reynast neikvæðastir
um ágreiningsatfiðum. Mætti það, hinna neikvæðu. Fyi'irsjáanlegt er
sennilega teljast gott, ef henni tæk Því hvað bíður þeirra, ef þeir eiga
ist að ganga frá áliti sínu fyrir jól- j eftir að sitja fullt kjörtímabil á
in. Það er hins vegar ákveðin vilji, Þihgi,
ríkisstjórnai'innar að standa við
það loforð, að ný skatta- og út-
svarslög verði afgreidd á þessu
þingi. Af því hlýtur að leiða, að
halda verður þinginu áfram eftir
áramótin. Liklegast má þvi telja,
að þinginu verði frestað strax og
afgreiðslu fjárlaganna er lokið og
það verði síðan kaliað saman
Niðurgreiðslurnar.
í tilefni af þvi, að því er haldið
fram, að söluskatturinn fari allur til
að mæta venjulegum rekstrarkostn-
aði ríkisins, virðist ekki úr vegi að
benda á það, að niðurgreiðslur rík-
isins á vöruverði nema nú orðiö um
fimmtíu milljónum króna eða meira
nokkru eftir áramót. Heppilegast. en helmingi þeirra tekna, sem ríkið
væri að kalla það ekki saman fyrr j hefir af söluskattinum. Segja má
en svo, að tryggt væri, að það þyrfti j því, að hér sé raunverulega um til-
ekki að bíða eftir tillögum frá tjórn | færslu að ræða. Söluskatturinn er
inni eða nefndum,sem væru að und- j lagður á vörur til þess að hægt sé
irbúa þau mál, sem ætlunin er að að halda niðri veröi á öðrum vör-
þingið afgreiði.
Til þess, að ný skatta- óg út-
svarslög geti komið til framkvæmda
við álagningu skatta og útsvara á
þessu ári, þarf þingið sennilega að
hafa lokiö afgreiðslu þeirra snemma
í marz og ætti það að geta tekizt.
Önnur mál, sem enn eru ekki
fullbúin frá hendi stjórnarinnar,
auk skatta- og útsvarslaganna, eru
raforkumálin og byggingamálin.
Mestur vandinn við þau mál er að
finna leiðir til að tryggja nægilegt
fjármagn til þeirra framkvæmda,
er þar hafa verið fyrirhugaðar. —
Stjórnin er nú að láta fara fram
ýtarlegar athuganir á þeim efnum.
um, sem taldar eru til brýnustu nauð
synja og almenningur gæti ekki eins
vel veitt sér að öðrum kosti. Fyrir
allar hinar efnaminni stéttir myndu
það áreiðanlega reynast óhagstætt,
ef t. d. væri fariö inn á þá leið að
lækka söluskattinn um helming og
sleppa í staðinn niðurgreiðslunum.
Þetta og ýmislegt annað mættu
menn gjarnan hugleiða, þegar rætt
er um skatta og tolla. Sem betur
fer, eru þeir fyrst og fremst til
orðnir vegna ýmiskonar þjónustu,
sem hið opinbera hefir tekið að sér
og einkum eru í þágu þeirra, sem
verst eru settir.
Palla-Gestur.
enginn svo að heitiö gæti, eng
in hráefni til iðnaðar. Sem-
ent var ekki notað neitt að
ráði til bygginga fyrr en á
öðrum tug þessarar aldar og
timburkaup hverfandi hjá
því, sem nú er, þar sem torf
var aðalefnið, sem notað var
í veggi og þök og rekaviður
notaður mestmegnis-þar, sem
til hans varð náð. Notkun til-
búins áburðar hefst ekki að
ráði fyrr en á öðrum fjórðungi
þessarar aldar. Og þannig
mætti lengi telja.
Nú á tímum er framleiðsla
landsmanna að miklu leyti
háð innflutningi. Vélarnar,
sem nú starfa að framleiðsl-
unni á sjó og landi eru inn-
flutningsvara. Og orkan, sem
knýr þær til starfa, er líka að
mjög miklu leyti innflutt.
Hinar miklu framkvæmdir
síðari áratuga byggjast á inn-
flutningi á sementi, timbri,
járni, gleri, miðstöðvar- og
hreinlætistækjum o. s. ,frv.
Jafnframt hefir stóraukizt
innflutningur ýmsra neyzlu-
vara, sem fyrr á tímum töld-
ust til muriaðarvarnings, svo
sem vefnaðarvöru, tilbúinna
fata, skófatnaöar og erlendra
ávaxta.
Hér er að finna að miklu
leyti skýringu þeirra örðug-
leika, sem nú á tímum eru á
því að koma á hagstæðum
verzlunarjöfnuði. Vegna var-
anlegra breytinga á þjóðlífs-
háttum hefir innflutnings-
þörfin margfaldazt og útflutn
ingsframleiðslan hefir ekki
vaxið eins mikið og hún hefðj
þurft að gera til þess að
standa straum af innflutn-
ingnum. Til þess að ráða bót
á þessu getur verið um tvær
aðalleiðir að ræða: Aukning
framleiðslunnar og minnkun
innflutningsins með því áð
beita innflutningshöftum eða
vinna í landinu meira eða
minna af þeim vörum, sem nú
eru keyptar frá öðrum lönd-
um.
Þegar gera skal upp gjald-
eyrisviðskiptin í heild, kemur
fleira til greina. Sumt af inn-
flutningnum er greitt með er-
lendum lánum, sem endúr-
greiðast samkvæmt samning-
um. Standa þarf skil á ýmsum
greiðslum til útlanda fyrir
annað en vörur. En þjóðin afl
ar sér líka gjaldeyris á ýmsan
annan hátt en með útflutn-
ingi á framleiðslu sinni.
í vörnum þeim, sem Guð-
mundur í. hefir haldið uppi
fyrir Bjarna, hefir hann eink-
um reynt að halda því fram,
að mistök þau, sem hafa átt
sér stað í kaupgjaldsmálun-
um hjá Hamiltonfélaginu,
hafi verið sök félagsmálaráðu
neytisins. Varnarmálanefnd
og Bjarni hafi ekkert haft
með þau mál Xð gera og þess
vegna sé alveg rangt að færa
þessar misfellur :á reikning
umræddra aðila. Bjarni og
varnarmálanefnd séu sýkn
saka.
Þessi ósánnindi Guðmund-
ar hafa verið marghrakin í
greinargerðum, sem félags-
málaráðuneytið hefir birt.
Þau hafa þó sennilega verið
enn greinilegar hrakin í grein
argerð kaupskrárnefndar, þar
sem framkvæmdastjóri AI-
þýðusambandsins, Jón Sig-
urðsson, á sæti, enda hefir
Guðmundur ekki treyst sér
til að svara greinargerð henn
ar einu orði.
Það, sem allar þessar grein
argerðir leiða í Ijós, skýrt og
ótvírætt, eru eftirgreindar
staðreyndir:
1. Þangað til í nóv. 1952
fóru erlendir aðilar á
Keflavíkurflugvelli eftir kaup
taxta, er flugvallarstjórnin
gaf út. Þetta þótti ekki við-
hlítandi lengur, og varð þá
úr, að þriggja manna nefnd,
sem skipuð var fulltrúa Al-
þýðusambandsins, Vinnuveit-
endasambandsins og félags-
málaráðuneytisins skyldu
semja kaupskrá í samræmi
við íslenzka kaupsamninga.
Þessi kaupskrá var síðan send
varnarmálanefnd, en hún
birti skrána síðan hinum er-
lendu verktökum og gerði á
henni breytingar eftir sínu
höfði. Suraar breytingarnar,
sem varnarmálanefnd gei'ði,
hafa valdið ísl. verkamönnum
hjá Hamiltonfélaginu tapi, er
skiptir hundruðum þús. kr.
samanlagt.
2. Aðaldeilurnar, sem risið
hafa við Hamiltonfélagið um
kaupgjaldsmál, stafa af
rangri útfærslu kaupskrár-
innar og röngum útreikning-
um. Varnarmálanefnd tók að
sér að sjá um allar slíkar leið-
réttingar og réði til þess sér-
staka menn, sem munu þó
flestir eða allir hafa tekið
laun hjá Hamiltnnfélaginu,
i Framhald á 10. síðu.