Tíminn - 31.12.1953, Blaðsíða 3

296.blaff.
TÍMINN, fimmtudaginn 31. ðesember lg53.
Stjóvnarsamsturfið.
Þjóðin hefir nýlega fengiö
nokHra fræðslu um stjórnar-
samstarfið 1 útvarpsumræð-
um frá Alþingi. Ríkisstjórn-
in gerði þar grein fyrir
stjórnarsáttmálanum og á-
formum sínum, en stjórnar-
andstaðan fann að öllu að
venju.
í grein þessari verður gerð
tilraun til að ná nokkuð al-
mennari yfirsýn yfir ástand
og horfur hjá þjóðinni.
Um stjórnarsamstarfið, sem
tíl var stofnað að nýju eftir
síðustu kosningar, hefir svo
margt verið ritað og rætt, með ,
al annars í síðustu útvarps-
umræðum, að ég vil ekki
þreyta menn á löngu máli um
það efni. — Stjórnarandstaö-
an telur sér henta, að deila á
Framsóknarflokkinn fyrir
samstarfið við Sjálfstæöis-
flokkinn. í tilefni þessarar
ádeilu hefir mér stundum
komið í hug atburður, sem
gerðist, þegar ég var ungling-
ur. Kaupmaður einn kom að
vetrarlagi á bæ, sem stendur
við langt og mjótt vatn. Hann
reið gráum hesti og var þétt-
kenndur. Ferð hans var heit-
Eftir H
ofan í undir framangreindum
aðstæðum, var það þá ámælis
vert að ganga á hljóðið og
skerast í leik-inn til að draga
i hina ólánssömu samferða-
menn upp úr vökinni?
Eftir svona slysfarir er
ferðalagið sjaldan neitt,
skemmtiferðalag, enda verður!
að lita á timabil stjórnar j
Stefáns Jóh. Stefánssonar j
sem eins konar biðtíma með- |
an víman var að renna af
félögunum. — Veruleg breyt-
ing varð fyrst, er Framsóknar
flokkurinn mótaði nýja
'stefnu 1949 og rauf stjórnar-
samstarfið, er hinir flokkarn
ir höfnuðu henni.
Fvamhald stjórnar-
samstarfs — þjóðin
hatis.
Tilgangur stjórnarandstöð-
unnar með því að deila, á
Framsóknarflokkinn fyrir
samstarfið við Sjálfstæðis-
flokkinn er auSvitað sá að
reyna að vekja óánægju með-
al Framsóknarmanna. Bendir
ið til gleðskapar hinum megin' SW órnarantístaðan á, að sam
við vatnið. — Kaupmaður
hitti þarna þrjá menn og
veitti svo vel, að tveir þeirra
urðu góðglaöir. Vildi nú kaup
maöur uppvægur að þessir
þrír menn slægjust í förina,
stutt væri yfir vatiiiö og ís
öruggur. Hinir góðglöðu menn
voru mjög fúsir til þessa ferða
lags, en sá, sem var alsgáður,
varaöi við ótryggum ísnum á
vatninu og neitaði að fara
nema ákveðið væri að taka á
sig krók fyrir enda vatnsins,
en það vildu hinir ekki heyra
og töldu ragmennsku. Lögðu
nú þremenningarnir af stað
og völdu þeim, er eftir sat, hin
bitrustu hæöiyröi fyrir vönt-
un á félagslyndi og dirfsku. —
Segir ekki af ferðum þeirra
fyrr en bóndinn, sem eftir
varð, heyrði skerandi neyðar-
óp af vatninu utan úr nátt-
myrkrinu. Er skemmst af því
að segja, að bóndinn náði þeg
ar í tæki og mannafla. Gengu
þeir á hljóðin og komu að
þeim félögum, þar sem þeir
höfðu hleypt ofan í, hestur-
inn 1 umbrotum í vökinni og
íerðafélagarnir í illdeilum um
það, hver sökina ætti. — Björg
un á hesti og mönnum tókst,
þótt erfið væri.
Stjórn sú, sem jafnaöar-
menn og kommúnistar voru í
með Sjálfstæðismönnum, hag
aði sér um margt ekki ósvipað
því og menn stundum gera í
ölvímu. — Og vissulega var
færið dásamlegt meðan þessi
ferð stóð — allt flaut í pen-
ingum utan lands og innan.
Ferðalagið átti að vera svo
auðvelt sem verða mátti —
ef ekki var anað út á hinn
hála og veika ís óhófs og
eyðslusemi.
En að hleypt hafi verið of-
an í og kallað á hjálp, það
sýnir ýtarleg og rökstudd álits
gerð fjögurra valdra hagfræð
inga, þriggja úr hópi þeirra
flokka, sem höfðu stjórnað.
Sama kom fram í grein, sem
Verzlunarráð íslands birti í
blaði sínu Nýjum tíöindum á
árinu sem leið. —
Og nú vil ég spyrja jafnaðar
menn og kommúnista: Ef
starfsflokkarnir deili oft hart
og fyrir kosningar beri þeir
hvor á annan hinar þyngstu
sakir. Rétt er það. En þannig
er þessu háttað í öllum lýð-
ræðislöndum. Og þótt ýmis-
legt sé ofsagt í ádeilum kosn-
ingahitans, að minnsta kosti
frá sjónarmiði þess flokks,
sem á er deilt, þá ,er það mála
sannast, að furðulega tekst og
langtímum að halda þessum
ádeilum í skefjum, eða að
minnsta kosti innan veru-
legra takmarka. Skoða verð-
ur og dæma þessi mál í ljósi
þess, að lífsskoðun og stefnur
samstarfsflokkanna eru um
margt svo gerólíkar, að þær
eru um sumt hreinar and-
stæður. — Hvers vegna þá
þetta stjórnarsamstarf milli
Framsóknarflokksins og Sjálf
stæöisflokksins, spyrja meðal
annars sumir Framsóknar-
menn. Jafnframt er því þá
haldið fram, að umbótaflokk-
ur tapi oftast fylgi á því aö
vinna með sér íhaldssamari
flokki. — Þessu er auösvarað.
Þjóðin hefir kosið. Þjóðin hef
ir sjálf svarað þessari spurn-
ingu nú. Hún hefir sent á
þing allstóran hóp óvirkra
þingmanna, kommúnistana,
sem vegna annarlegra sjónar-
miöa gera sig óhæfa til stjórn
arsamstarfs. Þjóðin hefir enn
fremur minnkað samstarfs-
úrræðin til vinstri, en styrkt
hægri öflin á Alþingi með því
aö senda þangað tvo Þjóðvarn
armenn til að veikja baráttu
umbótaflokkanna. Og þar
sem jafnaðarmenn segjast
ekki vilja vinna toieð Sjálfstæð
isflokknum og Sjálfstæðis-
flokkurinn ekki með jafnaðar
mönnum eins og þeir eru nú,
þá er ekki unnt að mynda
starfhæfa lýðræðislega stjórn
nema á einn veg. — Og ef við
stjórnmálamenn gerum þá
kröfu til stéttanna, að þær
þoli það, að vald þeirra og
barátta sé látin víkja, ef heill
og jafnvel líf þjóðarheildai'-
innar er í hættu, veröum við
einnig að gera þá kröfu til
sjálfra okkar og stjórnmála-
flokkanna, að heill þjóðarinn
ar sé sett ofar flolvkshagsmun
óvild. Það verður vart talið flokkurinn lét undan síga, svo
óviðeigandi að minna jafnað sem kunnugt er.
armenn og kommúnista á það, I Fyrir ungan mann með mik
að ekki hefir þótt skorta á'inn framíaravilja, en lítlð fjár
brigzlin milli þeirra árum magn er það venjulega bezti
saman né á milli þeirra ann-;og raunar eini kosturinn, sem
ars vegar og Sjálfstæðisflokks ‘ hann á, að hafa svo góðar reið
ins hins vegar og fóru þó þess 'ur á takmörkuðum fjármun-
ir fiokkar allir í stjórn sam- j um sínurn, að honum vaxi
an á sínum tíma, ekki vegna j lánstraust. Þannig hefir marg
þess að þjóðarheill krefðist ur fátækur en hygginn mað-
þess þá, heldur til þess að!ur séð framtiðardrauma sina
skipta upp auðæíum, sem [ rætast. Líkt er þessu háttaö
þjóðinni höfðu safnazt. Eftirjum íslenzku þjóðina. Þjóðin
að hafa eytt fé þjóðarinnar-af' má ekki dyljast þess, að fjár
mikilli rausn fóru núverandi! málamenn fjárstérkra er-
stjcrnarandstöðuflokkar úr ! lendra banka og lánsstofnana
ríklsstjórn, annar vegna utan; athuga gaumgæfilega fjár-
ríkismála, þegar Rússland j málastjcrn þeirra hjðða, sem
kallaði, hinn þegar fé var á! óskáþar eftir iánum,;.Við h.öf-
þrotum, óvinsælt að stjórna, jum eðlilega ekki verið iiein
einmitt þegar þjóðin kallaði undantekning frá þessari al-
á samstarf í nauðum.
f
Framsóknarflokkurinn vænt
ir þess af bjáoinni, að hún að kúnili vf.frain 1950> for'
ftthumiRnm hessmn röknm . Eystems Jónssonar i fjár
athuguðum þessum rökum
skilji viðhórf hans og meti
fram nauðsyn. Eyðsla kemur í
veg fyrir fjársöfnun, sem
nota má til framkvæmda. En
með því að eyða því fé, sem
nota mátti til framkvæmda,
setjum við okkur jafnframt í
þá hættu að glata lánstraust
inu út á við.
Þetta verðum við öll að hafa
í huga, ef við viljum koma í
veg fyrir, að þjóðina hendi
mikil óhöpp.
Ástand otf horfttr.
Þótt fjármálastefnan sé
undirstaða þeirra breytinga
til bóta, sem orðið hafa, hafa
hér þó einnig önnur öfl að
verki vexúð. — Það er vonandi
aðeins til bráðabirgða. Hér er
um að ræða staðreynd, sem
þjóðin verður að gera sér
grein fyrir.
í atvinnulífi og fjármálum
flestra landa veraldar gætir
nú og hefir gætt áhrifa hins
mikla kapphlaups í varnar-
ráöstöfunum — hervæðingu.
Þetta skapar mikla atvinnu
og veldur vissri tegund af vel
megun meðan það varir. Við
íslendingar höfum ekki farið
varhluta af þessu. Við erum
þar ekki undantekning, eins
og stjórnarandstaðan heldur
fram, heldur miklu nær al-
mennu reglunni. Talið er full
víst, að hin miklu kaup Rússa
á margs konar vörum frá Vest
ur-Evrópu stafi af því, að þeir
noti svo mikið vinnuafl og hrá
efni til hergagnaframleiðslu,
að þeir geti ekki framleitt
nægilega mikið af öðru. Mjög
er tíðrætt um það nú í Banda
ríkjunum, að margar skipa-
smíðastöðvar Vestur-Evrópu
séu íxú önnum kafnar við að
smiða skip fyrir Rússa. Með
þessum hætti séu Rússar að
létta af skipasmíðastöðvum
sínum til þess að geta látið
þær byggja með meiri hraða
hinn risavaxna herskipaflota.
— Með þessum hætti séu
skipasmíðastöðvar Vestur-Evr
ópu óbeinlínis að smíða her-
skip fyrir Rússa. Það er hægt
að vinna að hervæðingu með
ýmsu móti. — En hvað um
það? Af þessum ástæðum höf
um við og getað gert einn
stærsta verzlunarsamning
okkar við Rússa um sölu á
þeim afurðum, er ella mundi
torvelt að selja. Og gjaldeyris
tekjur þjóðarinnar vegna
vinnu á Keflavíkurflugvelli
eru síðastv ár um tvö hundr-
málum rikisins siðan hefir «ð milijónir króna. Af þessu
mennu reglu undanfarin ár.
— En sú stefnubreyting, sem
svo sem efni standa til.
það var hrósvert að hleypaium, skoðanaandstæðum og
þó skapað okkur það traust,
að tekizt heíir að aila láns-
Á þessum grundvelli hvílir ‘ f jár til framfara í landbúnaði
það samstarf, sem nú er mílli j 0g til stórframkvæmda þeii'ra,
Framsóknarflokksihs og Sjálf sem nú er lokið eða verið er
stæðisílokksins. íað ijúká við.
Þjoðin má ekki heldur láta
sér sjást yfir það, aö það er
íjármálastjörixin, sem lxefir
skapað okkur það frelsi í iixn
ílutixiixgi, sem við höfum öðl-
azt á þessum árum.
ÞjóÖiix verður að gera sér
það vel ljóst, að ef hún hvérf
ur frá viðunandi gætni í fjár
málunx, eix þar eru aftur óixeit
anlega ýmsar blikur á lofti,
þá kastar hún frá sér vísvit-
axxdi þeim tækiíærunx,, s'em
lxún héfir að minixsta kosti i
bráð íil þess að búa sér örugg
ari og béti'i frámtíð. Það sýix
ist, vera euxföid staðreyixd,
sem nxönixum þó þvi miður
Steftmhretfíitigin
1950.
A þessa stefnubreytingu hef
ir oft verið mimxzt, og er það
að voixum, því að hún er or-
sök og undirstaða þeirra unx-
bóta, sem oi'ðið hafa í fjár-
málum síðan. Það hefir oft
verið rakið, hvaða átak það
kostaði Franxsóknarílokkinn
að þvinga fram þessa stefixu-
breytingu. — Hann varö að
slíta stjórnarsamstarfi i
stjórn Stefáns Jóh. Stefáns-
sonar, fá þiixg rofið og knýja
þaixnig íram kosningar. Sá
sigur, er 'þjóðiix veitti Fram- sést oft yfir, að ekki er haxgt
sóknarflokknum í þeim kosxx að býggja upp fyrir sönxu pen
iixgunx, oili þvi, að Sjálfstæðis inga og maður eýðir — oft um
er augljóst, að framleiðsla
þjóðarinnar er emx ekki þess
megnug að gefa af sér þaixn
erlenda gjaldeyri, sem þarf til
þess að viö getum veitt okkur
þau lifskjör, sem við nú búum
við. Það skortir svo mikið á,
að þetta hlýtur að vera og á
að vera þjóðinni umhugsun-
arefni. En þegar velmegun er,
hættir nxörgum til að gleyma
því, senx sízt má gleymast.
Sjálfsagt mætti'margt af
því, sem nú er flutt inn og
eytt til miklum erlendum
gjaldeyri, missa síg — og án
skaða fyrir þjóðina. Undaix-
farið höfum við fengið nxikla
aðstoð í erlendum gjaldeyri
til stórframkvæmda. Þegar
þess er og gætt, ao við þurf-
um, ef vel á að vera, að verja
úr eigin vasa nxun meiri gjald
eyri en gert hefir verið undan
farin ár til þess að byggja upp
í landinu atvimxutæki stækk-
(Framh. á 4. jjiðu). ,