Tíminn - 31.12.1953, Blaðsíða 7

296. blað.
TÍMIrfN, fimmtudaginn 31. desember 1953.
7
Fhnmíud. 31. des.
Áramótin
Árið sem nú er að líða, mun
að líkindum hljóta þau eftir-
mæli síðar meir, að það hafi
verið gott ár. Þótt það verði
ekki taliö ár mikilla stórtíð-
inda, hafa margir helztu at-
burðir þess markað spor í átt
til friðar og; farsældár.
Um þessi áramót eru friðar
horfur stcrum betri í heimin
um en þær voru fyrir' fáum
misserum síðan. Viðnám lýð-
ræðisþij óðanna gegn yfirgangi
kommúnista i Kóreu liefir bor
ið þann árangur, að þéir háfa
séð sitt óvænna og fallizt á
vopnahlé. í Evrópu eru friðar
vonirnar betri en áður og á
Atlantshafsbandalagið mest-
an þáft í því. Árás á einstök
ríki í 'Evrópu er nú stórum
ósigurvæhlegri en áður végriá
hinna áameiginlegu varna lýö
ræðisþSóðanna. Fráfall Stal-
ins hefir iafnframt leitt í ljós
meiri veilur í skipulagi komm
únistaríkjanna en menn
höfðu óður gert sér grein fyr-
ir. 17. júní-uppreisnin i Aust-
ur-Þýzkalaridi leiddi í ljós,
hve völtum fæti stjórnir
kommúnista í leppríkjum
Rússa tstanda. Fall og aftaka
Beria gefur til kynna, að hörð
valdabarátta hefir átt sér stað
bak við múra Kreml eftir frá-
fall Stalins og er næsta vafa-
samt að henni sé lokið enn.
Slík átök hafa að sjálfsögöu
lamandi og veikjandi áhrif.
Nýjar upplýsingar frá Sovét-
ríkjunum b^nda einnig til
þess, að framleiðsla nauð-
synjavara hefir verið komin í
fylistu. niðurníðslu vegna víg-
búnaðarins og ríkisrekstrar-
fyrirkomulagsins. Afleiðing
þessa er sú, að hinir nýju vald
hafar hafa talið sig til þess
neydda að auka framleiðslu
neyzluvaramia.
Allt þetta og sitthvað fleira
veldur;því, að ótti við nálæga
styrjöld er minni nú en verið.
hefir um skeið. Því fer hins
vegar fjarri, að stríðshættan
sé liðin hjá, því að hún gæti
fljótlega aykizt aftur, ef lýð-
ræðisríkin drægju úr varúð
sinni eða samstarf þeirra
sundraðist. Leiðiri til að
tryggja friðinn til frambúðar
er að treysta það jafnvægi,
sem nú virðist vera að skap-
ast á sviði hermálanna. Slíkt
jafnvægi er vænlegasti grund
völlurinn fyrir samninga milli
stórveldanna, sem miða að því
að draga úr tortryggni þeirra
og ágreiningsefnum.
Jafnhliða því, sem lýðræðis
þjóðirnar tre.ystu samheldni
sína og varriir á þessu ári,
sýndu þær ; jafn glöggt í
verki, að. þær vildu
jafna ágreiningsmálin á frið-
samlegan hátt. Af hálfu vest
urveldanna ' voru Rússurn
sendar margar orðsendingar,
þar sem þeim var boðin þátt-
taka í ááðstefnum um Þýzka-
Iandsmálin, sém eru nú vanda
samasta og viðkvæmasta
deilumál stórveldanna. Eftir
að hafa hafnað þessu boði
nokkrum sinnum, féllúst Rúss
ar loks á það og eru nú horfur
á, að slík ráðstefna hefjist í
næstá mánuð’i. Þá bar Eisen-
hower forseti fram á þingi S.
Þ. í þessum iftánuði athyglis-
verðar tillögur um alþjóðlegt
samstarf varöandi kjarnorku-
málin og hafa rússnesk stjórn
arvöldt: ekki tékið þeim óvin-
samlega. Hvort tveggja þetta
Við
(Framháld af 6. síðu.)
legt fyrir útvegsmenn og sjó
menn að reyna að finna ein-
hvern, ekki aðeins meðai
st j ór nenda m j ólkurskipulags
ins, heldur meðal bænda
sjálfra, sem vildi afnema
þetta skipulag. Hann mundi
naumast finnast. Sú stað-
reynd talar sínu máli.
Þegar útvegsmenn hafa
komið á hjá sér félagssamtök
um um verkun og sölu fisk-
afurða hliðstætt því, Sem
bændur hafa gert um land-
búnaðarafurðir, munu þeir
finna. og skilja til full’s, að
þeir hafa horfið frá áðstöðu
gamla bóndans, sem sagði:
„Þú skalt verða að ka.upa,“
og tekið upp þær félagslegu
vinnuaðferðir frjálsra manna
er veita þeim rétt verð fyrir
þær afurðir, sem þeir þurfa
að selja, og það sem þeir
þurfa að kaupa til fram-
leiöslunnar. —. Og þeir munu
ekki frekar eri bændurnir
hverfa frá»því skipulagi.
En það þarf mjög mikið á-
tak til þess aö gera þessa
breytingu, því að við ramma
andstöðu er að etja — ennþá
meiri en gegn aíurðasölulög-
um bænda, os fanrist þó flest
um rióg um. Til þess þarf að-
stoð löggjafans, aðstoö rík-
issjóðs og bankanna. Það er
því fullvíst, 3.ð ekkert af
þessu verður gerfc fyrr en
Framsóknarílokkurinn . eflist
stórlega meðal sjómanna og
útvegsmanna og þá urri leið á
Alþingi, enda er þá fyrst til
staöar hjá sjómönnum og út-
vegsmönnum, eins og var og
er hjá bændum, sú lifsskoð-
un, sú félagshyggja, sem er
grundvöllur þess, að þessari
breytingu verði á komið.
En að þessu kemur, og þá
fyrst er hægt að tryggj a þess
um aðilum það réttlæti, sem
víst má telja að draga muntíi
úr vinnutíeilum framar öllu
öðru. Og þá yrði um leið kom
ið í veg fyrir, að hin þrálátu
verkföll haldi áfram að valda
þjóðinni stórtjóni svo að
segja árlega.
Þessi breyting mundi því
verða þjóðinni ein3 mikils
viröi og allstór ný atvinnu-
grcin.
. i .
flokka gagnvart henni. Skrif kalla beri það hér eftir
kommúnista á þessu ári|„svmdl“ og „fjárdrátt“ að
hafa verið látlitið níð sem á skila hverjurii sinu.
öðrum undanförnum. jafnaðl Síðan um kosningar hafa
armenn virðast nú vera sam-; enn birzt greinar í Morgun-
vinnunni stórum vinveittari blaðinu, sem ekki verða rakt-
en verið hefir oft áöur. Bar-jar hér. En ein grein, sem
átta. og blaöaskrií Sjálfstæð- 1 birtist þar 8. nóv. s. 1., er svo
isflokksins gegn samvinnu- j opinská, að hún er eitt af því
hreyfingunni hefir á árinu' eftirtektarverðasta, sem. birzt
tekið á sig nýtt snið, sem hefir á árinu. Þar er meðal
minnir á það, sem var fyrr á'annars sagt um S.í. S., aö
árum. Hafi einhver verið það sé „hættulegt litlu þjóð-
kcnrinn á þá*skoðun að bar-!félagi að ala slíkan snák við
áttumenn í Sjalfstæðisflokkn! brjóst sér.“ Og enn fremur:
um gætu verið einlægir sam-1 „Það er því brýnasta hags-
vimiumenn, ætti sá hinn!munamál allra Sjálfstæðis-
sami ekki að þurfa a'ð ganga'manna og annarra þeirra, er
meö þær gyllivonir íramveg-! frelsi og jafnrétti unna, að
is. j komið verði í veg fyrir, að S.
Árásirnar á samvinnufélög! í. S. geti seilzt til frekari á-
in í síðustu kosningabaráttu j hrifa og valda.“ Hér er skýrt
eru flestum enn í fersku talað og þarf ekki nánari
minjii. Þá var þvi meðal annjskýringa við. Bersýnilega er
ai's haltíið aö þjóðinni, að'þetta skrifað út frá þvi sjón-
samvinnuféltígin eða fyrir- armiði, sem rétt er, að Sjálf-
tæki á þeirra vegum hefðu > stæðisflokkurinn sé í fyrir-
haft í frammi „svindl og fjár jsvari fyrir fjáraflamenn,
tírátt” vegna gengisgróða ogjsém græða á milliliðastarfi.
vegna þess, að félögin hefðu j í hvert skipti sem samvinnu-
'græft fé á því að ná hag-1 hreyfingin færir út starfsemi
kvæmum kjörum um farm- sína í verzlun og viðskiptum,
gjöití á olíu. — í orðunum er auðvitað tekinn spónn úr
„svindl“ og „fjárdráttur" aski þessara manna. Það er
felst' það hugtak eins og þau auðskilið mál. Þetta hefir ver
eru skilin í mæltu máli og ið að gerast hér og í mörgum
eins og ber að skilja þau, aðjöðrum þjóðfélögum undan-
menn dragi sj álfum sér fé: farna áratugi, en síðustu ár
með’ óleyfilegum aðferðum! hefir þessi þróun orðið hrað-
og óheiðarlegum. Ef þetta er'arvhér á landi en.dæmi eru
gert í verzlun, er aðferðin sú,: til áður. Til þessara orsaka
aö menn ná óeðlilegum gróðajer að rekja hinar nýju teg-
af viðskiptamönnunum og 1 undir heiftúðugra árása,
stinga í sinn vasa. En ef sam j enda sagt berum orðum í
vinnufélögin græða á geng-|hinum tilvitnuðu orðum. Þeg
isbreytingunni, ef um væri,ar fjárgróðamennirnir sjá,
eð ræða hagkvæm ‘farmgjöld,
hagkvæm innkaup á vörum
eða. hagkvæma sölu á út-
flutningsvörum, fara pening
arnir til viðskiptamanna, sem
verzla við samvinnufélögin,
smnvlnnm-
steSummun'.
Samvinnustefnan er orðin
'svo þýöingarmikill og snar
þáttur í fjármálalífi þjóðar-
innar og allri afkomu, að það
er ekki hægt að ljúka svo um
ræðum um har.a, að ekki sé
rætt um viöhorf stjórnmála-
stað eða til að byggja upp og
efla nag félaganna til þess
að þau geti síðar skilað við-
skiptamönnunum enn meiri
ágóða og bætt aðstöðu og hag
þeirra.
Fjárdráttur venjulegs fjár
gróðamanns fer í vasa hans,
en hagnaður hj.á samvinnu-
félögunum alveg öfuga leið,
þ. e. í vasa viðskiptamann-
anna. Fjárplógsmönnum
kann að finnast á þessu lít-
ill munur — en viöskipta-
menn munu þó telja þetta
skipta nokkru máli. Og ekki
væri það að ófyrirsynju, þó
að árdsíæðingar samvinnu-
fálagaáaa gergi illa að koma
- irn í kolllrm á hugsandi
’ncr.num, að betta tvennt
beri að leggja að jöfr.u og
að vöxtur samvinnufélag-
anna þrengir um þá hring-
inn, blossar upp sú bitra ó-
vild, sem hversdagslega er
falin. Einn missir vald á
penna sínum og skrifar um-
glæðir heldur góðar vonir,
þótt enn sé of snemmt a'5 spá
nokkru um árangur.
ísiensku þjóðinni heíir ár-
ið, sem er að líða, verið hag-
i'eilt á margam hátt.. Almennt
mtm aíkoma ímanna sjaldan
hafa vérið betri en hún or
um þessar mundir. Urn velmeg
un þessa gildir hins vegar hið
sama og um hina auknu bjart
sýni, sem skapazt hefir á sviði
alþjóðamáia. Það er sjálf-
sagt að vona það, að þessi
velmegun megi haldast, en
ekki má þjóðín þó láta siíka
óskhyggju verða þess valdandi
að hún gieymi vöku sinrri. Hér
þarf lika að vera á verði og
foröast ar.dvaraleysi. Sumar
þær stoöir, sem velmegun þjóð
arinnar byggist á, eru næsta
ótraustar og ekki líklegar til
að vera varanlegar; Þess
annað hvort beint og þegar í^búðalaust það, sem hugsað
er og talað í hans herbúðum.
Þessi hreinskilni er ekki
ámælisverð, heldur j,lveg það
gagnstæða. Þetta e£'áuðvitaö
hvorki aunað né meira en
það, sem flestir sannir sam-
vinnumenn hafa vitað, enda
íeiðir þetta af eðli málsins,
þar sem stefnurnar eru al-
gjörlega andstæðar. Annars
vegar er einstaklings- og
gróðahyggja, hins vegar hug
sjón og félagshyggja. Þegar
hugsjón og félagshyggja fær-
ir út starfsemi sína i formi
samvinnufélaganna, gerir
hún það oft á kostnað mátt-
arstóipa hinnar stefnunnar í
fylgi og fjármunum. Það væri
með öllu óeðlilegt, ef þessir
máttarstólpar, sem sam-
vinnufélögin reyta af fjaðr-
irnar æ meir og meír gætu
verið stuðningsmenn og vinir
samvinnustefnunnar.
Af þessu leiðir, að einlægur
Sjálfstæðismaður getur ekki
verið raunverulegur, sam-
yinnumaður. Hugsum okkur
þingmann í Sjálfstæðisflokkn
um, sem er „samvinnumað-
ur“ heima í sínu héraði. Á
Alþingi notar hann atkyæði
sitt til þess meðal annars að
fá skipaða þá bankastjóra,
sem styðja stefnu flokks
hans, þótt það hafi þær af-
leiðingar, að þrengt sé að
samvinnufélögunum með
lánsfjárskorti, svo að þróun
þeirra sé heft og haldi við
stöðvun. Er sá samvinnumað
ur, sem þetta.gerir? Ef setja
þarf innflutningshöft og
skipa menn í innflutnings-
nefnd, er skammtar lnnflutn
inginn, greiðir Sjálfstæðis-
(Framhald á 8. slðu).
vegna má þjöðin ekki missa
sjönsr á því, að vararriega vel
megun tryggír hún sér ekki,
r.ema hún kappkosti að
byggja upp fjöiþætt og þrótt-
miisið atvinnulif. Það eitt er
örugg undirstaöa framfara og
velmegunar. En jafnhliða
verour bjoCir. svo aö gera sér
þess fulia grein, að hin efna-
lega velmeguri er ekki ein-
hlít, heidur'þarf enn fremur
ar.diegan þroska og féiags-
Iyndi til að gera menn ham-
ingjusama. Þann grundvöll
geta menn fundið í samvinnu
hugsjöninni og í bræðralags-
hugsjön kristinnar trúar.
í þeirri ósk og trú, að þjóð-
inni megi heppnast þetta
íivort tveggja, óskar Tíminn
lesendum sinum farsæls kom-
ar.di árs og þakkar samstarfið
á liðna árinu.
Fraraboð Framsókn
armanna í
Reykjavík
í blaðinu í dag er birtur á
öðrum stað framboðslisti
Framsóknarflokksins við
bæjarstjórnarkosningarnar í
Reykjavík. Efsti maður list-
ans er Þórður Björnsson bæj
arfulltrúi, er tvímælalaust
hefir vakið mesta athygli
allra bæjarfulltrúanna á sein
asta kjörtímabili fyrir um-
bótatillögur sínar og rök-
studda gagnrýni á óstjórn
bæjarstjórnarmeirihlutans. -
Næstu sæti listans skipa
menn og konur, sem hafa
átt þátt í því með Þórði að
marka þá heilbrigðu og ske-
Ieggu stcfnu, sem hann hefir
barist fyrir í hæjarstjórn-
inni, og munu standa eindreg
ið við hlið hans í baráttunni
fyrir framgangi hennar.
Það er bersýnilegt af for-
ustugrein Morgunblaðsins i
gær, að forkólfum Sjálfstæð-
isflokksins stendur nú mest-
ur stuggur af Framsóknar-
flokknum í bæjarstjórnar-
kosningum þeim, sem nú
standa fyrir dyrum. Þess
vegna er umrædd forustu-
grein helguð níði um Fram-
sóknarflokkinn og enn einu
sinni tuggin upp gamla róg-
sagan, að Tryggvi Þórhalls-
son hafi rofið þingið 1931 til
þess að stöðva Sogsvirkjun-
ina! Vita þó allir, sem nokk-
uð fylgjast með málunum,
að þingrofið var sprottið út
af ágreiningi um kjördæma-
málið eingöngu, en fram-
gangur Sogsvirkjunarinnar
strandaði á þessum tíma og
lengi síðan á afturhaldssemi
bæjarstjórnaríhaldsins, er
taldi framhaldsvirkjun EU-
iðaánna nægilega fyrir
Reykjavík! Það var ekki fyrr
en Iljalti skipstjóri hótaði
klofningi í flokknum, er
Sogsvirkjunin komst fram!
En um þessar né aðrar stað-
reyndir hirðir Mbl. ekki,
heldur tuggast á gömlu lyga
sögunni uih Sogsvirkjunina
og þingrofið 1931. Hún er það
eina, sem það telur sig geta
fært Framsóknarmönnum til
foráttu og mega Framsókn-
armenn vissulega vel við það
hlutskipti una.
Ótti Mbl.. við Framsóknar-
flokkinn er hinsvegar vel
skiljanlegur. Hvarvetna, sem
skyggnst er yfir svið bæjar-
málanna, blasir við stjórn-
leysi og glundroði. Skípu-
lagning sjálfs bæjarins ein-
kennist af skipulagsleysi og
glundroða, byggingarmál
bæjarins einkennast af skipu
lagslcysi og glundroða, gatna
gerð bæjarins cinkennist af
skipulagsleysi og glundroða,
spítalamál bæjarins eiri-
kennast af skipulagsíeysi og
glundroða og þannig mætti
áfram telja. \1ð þessa glund
roðastjórn íhaldsins viija
bæjarbúar að sjálfsögðu
losna, en athugulir og hugs-
andi borgarar gera sér þó
grein fyrir því, að ekki myndi
neitt betra taka við, e>f lýð->
skrums- og yfirborðsflokkr
arnir, kommúnistar, Þjóð-
varnarmenn og Alþýðuflokks
menn, ættu að taka við
stjórninni. Þessvegna finnst
þeim það nú vænlegast til
ráða að fylkja sér um Fram-
sóknarflokkinn og hina heil-
brigðu viðreisnarstefnu, sem
IÞórður Björnsson hefir mark
að í bæjarstjárninni. LeiSin
til að losna við glundroða-
Framh. á 10. síðu.