Tíminn - 21.02.1954, Page 3

43. blað.
TIMINN, sunnudaginn 21. febrúar 1954.
SJOTUGUR I DAG:
Jörundur Brynjólfs
forsefi Sameinaðs Aiþingis
Jörundur Brynjólfsson |
bóndi í Kaldaðarnesi fyrsti
þingmaður Árnesinga og for ]
seti Sameinaðs alþingis er
sjötugur í dag. Fer ekki hjá ]
því, að slík tímamót í ævij
svo áhrifamikils manns og!
stórbrotins persónuleika
veki athygli ekki síst hjá sam
berjum hans í Árnessýslu. Er
margs að minnast á þessum .
áfanga fyrir vini hans og'
flokksbræður.
Jörundur er fæddur á Star!
mýri í Álftafirði í Austfirð- |
ingafjórðungi 21. febr. 1884.]
Nam háhn ungur búfræði og ]
síðar kennaramennt, og var.
síðan um árabil kennari í
Reykjavík. En vorið 1918!
flutti hann úr höfuðstaðn- ]
um austur í hina sögufrægu ]
sveit Biskupstungur í Árnes- i
sýslu og gerðist þar bóndi. j
í>á voru viðsjártímar, því að i
heimsstyrjöld hafði staðið í]
4 ár og höfðu áhrif frá henni
rótað til á ýmsum sviðum í
íslenzku þjóðlífi. Illt árferöi
hafði þá og gengið um nokk-
ur ár, og voru tímarnir því
ekki glæsilegir fyrir frumbýl!
ing. Ekki liðu samt mörg ár _
þar til hinn austfirski kenn-
þann vettvang, er bezt hæfði
til brautargengis lífsskoðun
hans og þjóðmálaafstöðu.
Jörundur er umsvifamikill
bóndi og nýtur þess með
gleði, að eiga alltaf stórar
hjaröir búpenings. Hefir
hann svo sem kunnugt er
setið hin stærstu höfuðból í
Árnesþingi og koma þau
bæöi mjög við sögu kristinn
ar trúar f landinu. Fyrst
biskups- og menntasetrið
Skálholt og nú hin síðari ár
Kaldaðarnes, þar sem kyn-
slóðir í kaþólskum sið leit-
uðu svölunar trú sinni við
krossinn helga.
Geðheimur Jörundar er
heiður með víðu útsýni yfir
jökla og gróðurvinjar mann
lífsins. Glaður og gustmikill
fer hann framarleg í fylk-
ingu, og hefir jafnan sólar-
sýn. Heilladísirnar hafa leitt
hann. Þær gáfu honum mann
vitið, og gæddu hann likams
embættismánns. A þeim ár*«
um var heitara blóð í mönn-
um en nú gerist. Minnist ég
þess, að eitt árið héldum við
Jörundur yfir 50 fundi í Ár~
nessýslu og var hart barizl;
um úrslit hvers fundar og ofS
með beinum atkvæðagreiðsl •
um. Nú er öldin önnur, sjald-
an fundir og enn síður mál-
efnabarátta og átök.
Frá þeim tímum er góðs að
minnast. Samstarf við Jörund
Brynjólfsson um málefnl
Framsóknarflokksins var á-
nægjulegt. Hann var fjörug-
ur ræðumaður og ætíð vel
vakandi yfir því, hvernig
mæta skyldi andstæðingi. Jör-
undur var ósérhlífinn funda-
maður og ætíð boðinn og bú-
inn að koma samherjum sín-
um til liðveizlu. Á stórum
fundum, einkum útifundum,
bar hann af flestum mönnum
sökum kapps og kjarks. Eigi
að síður var hann sérlega orð-
var og aðgætinn í orðavali,
þreki og vilja til að nota gáf ■ þ5 ag hart væri deilt og heyrði.
]ur sínar og orku í þjónustUjég hann aldrei kasta fram
1 góðra málefna. Hin breiða og
blómlega byggð, Árnesþing,
illyrðum um nokkurn mann,
persónulega, en hins vegar
hefir fengið að njóta hálfr- jientu andstæðingar hans oft
^ lií nCim- !ar æfi Jörundar- Það sera af jí eldlínu þess, sem deilt var
ari var orðinn í tölu mestu' nienningar æskunni, og ver- undarsár, því mannskemdir er> til forystu fyrir málefn-jum og varð þeim þá einatt
stórbænda hér Sunan.lands ið bannie í bví efni sem öðru eru honum ekki að skaoi. um héraðsins á Alþingi. Eg þröngt um vik
og sestur á hið fornfræga
höfuból og menntasetur Skál
holt. Leyndi sér ekki, að þar
sem Jörundar var fór óvenju
legur maður; og leizt fram
ið þannig í því efni sem öðru eru honum ekki að skapi.
trúr þeirri hugsjón er hann Marga hólmgönguna hefir leyf| mér’ að færa nonum Jörundur var og er síglað-
helgaði krafta sína á yngri hann átt um dagana og það nu a sjötugsafmælinu bakkir
árum. stundum við mikla kappa; en Fi'amsóknarmanna í heiað-
Vegna stjórnmálastarfa ekki er mér kunnugt um, að inu fyrir 30 ára flokksstarf, honum Sjaidan ráðafátt þó
______ Jörundar hefir hann orðið hann hafi nokkru sinni spillt °S forystu í pólitískum efn- ]a3 stundUm syrti í álinn í mál
sæknum bændum í héraðinu þjóðkunnur fyrir hyggindi vopnum sínum né beðið hinn um- Við Framsóknarmenn; efnabaráttnnni. Viðvaningi í
ur í viðmóti og úrræðagóður
í öllum erfiðleikum, enda varð
sem vera myndi foringjaefniísin °S gáfur. Rasar hann aldr lægra hlut. Hann er íþrðtta-'vottrim honum virðingu okk
til pólitískrar baráttu fyrir!ei fýrir rað fram, og verður maður um meðferð íslenzkrar ar °S traust, og óskum hon-
hinum mörgu framfaramál- ekhi flaumósa þótt hættur tungú. Málið fellur af vörum um persónulegrar hamingju,
um, sem þá voru að komast blási við eða váleg tíðindi hans hljómmikið með því afli heillrar heilsu og langlífis.
á dagskrá hjá Árnesingum. komi honum til eyrna. Nýtur og mýkt, sem goðkynjað skáld . ^gúst porVaIdsson
_ . . ’ _ . . hann mikils trausts sam- eðli hins íslenzka kynstofns
En Jorundur hafði hægt þerja sinna og er vei Virtur hefir skapað um aldirnar og
m sig ut á við hm fyrstu megai andstæðinga. Hann er varðveitt fram á þennan dag.
maður friðsamur að eðlisfari Eigi Jörundur í höggi við' und^Brynjólfsson sjötugan,
og vill jafnan draga menn til þann, er fárra bragða svífst,1 verga ekki rakin a;Viatriði né
,1K riHLLnrTt sátta 0§ samvinnu- Er hann þá lætur hann fljótt blika á ævistörf ■ heWuf a5eins
hugsunarhættT í h nu nvia I1- þvi líkur öðrum kunnum hinn hvassa brodd háðsins, ■ minnzt þess þ4ttar> sem við
heimkvnnisinu ég Íð'AlftíÍrðÍngi: Síðu-Halli- Hei-,en fair munu Þeir vera- sem,unnum að sama markmiði
harm hafi unanr nnmið S|ir hann alltaf notið mikillar vU-ia ganf?a undir Það vopn sameiginlega. f svo langri
ekki gleymt bví snak^a hed mannhylli 0g hl°tið mikinn,hans svo fimleSa 8etur hann þingsögu, sem Jörundur á að
eKKi gieymt pvi spaKiega heu frarna að verðleikum fyrir v"””**<*1 - -
ár; og otaði sjálfum sér ekki
íram til forystu fyrir héraðs
menn. Mun hann hafa viljað
kynnast högum og háttum og
ræði Hávamála, að: „Gáttir1 gtörf gin
b^I^iT61 ÍIam' “ «•=
Árið 1923 var hann kosinn
,Mljök
er bráðr, sá er á bröndum
stj órnmálabaráttu er gott að
eiga félaga eins og Jörund
Brynjólfsson.
Aðeins einu sinni lét hann
mig bera einan hita og þunga
fundar. Þá stóð yfir eitt af ó-
gæfutímabilum okkar fiokks.
Þá mun honum hafa verið
enn meiri vandi á höndum
en mér, en þó að Jörundur
skyti sér ekki undan erfið-
leikum, kunni hann vel að
draga sig í hlé, ef því var að
skipta.
Síðar á okkar póhtísku ævl
baki sér, hlýtur það að vera j urðum við al! ósáttir gömlu
í þessum fáu línum um Jör
brugðið þvi.
Jörundur er fylginn sér, að jjóist, hverjum manni, að jfélagarnir í sambandi við mil;
koma fram á Aiþingi hinum margt hefir á daga slíks iö ólán í flokki okkar. Þó ai
skal, síns of freista frama.“
á þing í Árnessýslu og ailtaf Hefir hann aldrei brent sig
siðan. Eru því nú liðin 30 ár,! né skaddað aðra á því, að
sem hann hefir verið þing-! troðast um fast eftir ábyrgð
maður Árnesinga, lengur en' arstarfi eðh virðingarstöðu,
nokkur maður annar, og en hinsvegar tekið við slíku
væri hér margs að minnast'sem þegnlegri skyldu og
frá þingmennskuferli hans! rækt störf sín með þóttalaus
stærri málum fyrir kjördæmi manns drifið. Hinn stjórn-
sitt, en hinsvegar ekki mjög mála-Iegi þáttur hefir verið
eftirgangssamur um hina hvort tveggja í senn örlaga-
smærri hluti. Hann hefir ríkur 1 einstökum atriðum og
glögga yfirsýn um málefni veigamikill í sögu þjóðarinn-
þjóðarinnar og er skyggn á ar og merkur. Framkvæmdir
þarfir atvinnuveganna og og framfarir hafa verið mikl-
menjiingarmál. ar og veimegun þjóðarinnar
Landbúnaðarmálin eru svo vaxið svo mjög að undrum
og því starfi öllu, er hann um glæsibrag hins vitra og sem eðlilegt er um bónda og sætir. Leitt hefir verið til
hefir innt af hendi fyrir kjör .sannmenntaða manns. Þegar þingmann bændakjördæmis lykta mál málanna og stofn-
dæmi sitt og flokk sinn utan' jörundur keppir um hylli þau mál, sem hann ber mest að lýðveldi á íslandi. í sjálf-
þess og innan. En þessari ^jósenda þá gengur hann fyrir brjósti án þess. þó, að stæðisbaráttu þjóðarinnar
greln er ekki ætlað að rekja'ekki fyrir kné þeirra að biðja beita einsýnu stéttarsjónar- stóð Jörundur Brynjólfsson
þá sögu enda yrði það langt sér liðveiðslu og lofa í móti miði. Hugsjón hans á sviði'ætið þar 1 fylkingu, sem
mál. Hitt er ætlunin, að ýmsu þvi er kjósandinn kann íandsmálanna er sú, að lengst var gengið í réttmæt-
dragá hér fram aðeins vissa að hafa áhuga fyrir annað- byggja þróun þjóðlífsins uppjum kröfum og njóta íslend-
þætti, er einkennt hafa þenn hvort á landsmálasviðinu eða með landbúnaðinn sem kjöl- 'ingar nú fyrst og fremst bar-
an maeta mann í lifsstarfi j einkaþarfir. Slikum kjós- festu. Hann veit, að ef sveita'áttu þeirra manna, sem þann
ig tóku á málinu.
1934 var Jörundur orðinn
reyndur maði<r á taflborði
hans. Jörundur kaus sér að endaveiðum**er jörundur frá- menning og hin hollu upp-
líísstarfi stöðu bóndans og bitinn. Hann ætlast til, aö eldisáhrif náttúrunnar hætta
íórnaði fyrir þá meðfæddu kjósendur veiti honum braut að Veita krafti og blóði út i
þrá sína öðru áhugamáli, argengi eftir málefnum. 'siagæðar þjóðlifsins þá er vá!stjórnmálanna. Þá tókst svo
sem hann einnig hafði mennt Hann er maður hinna stóru fyrir djrrum í framtíðarlífi, til, að Framsóknaímenn í Ár-
að sig til að rækja, en það funda, þar sem sótt er og var þjóðarinnar svo sem reynst'ne’ssýslu vöidu okkur til fram
var uppfræðsla æskulýðsins. ist á grundvelli pólitiskrar og hefir hvarvetna þar, sem boðs aö úndángengnu próf-
Hefir hann oft lagt á það á- rökfræöilegrar baráttu um borgrlki hafa myndast en'
herslu i þjóðmálabaráttu málefni. Á slíkum vopnaþing landsbyggðin eyðst. Þannig
sinni, að bezta gjöf hverrar um er hann hinn slyngi er þjóðmálaviðhorf jörundar
kynslóðar til framtíðarinnar si'þimingamaöu.r og beitir j sprottið af trú hans og sögu-
sé vel menntaöur æskulýður. korða sínum af þeirri víg-jiegri þekkingu á því, sem
Með ráðum og dáð hefir fimi að hann heggur hlífar hann veit farsæiast hafa]Magnús Torfason sýslumað
hann líka alltaf stutt allt af andstæðingunum en gæt-;reynst þjóðum og ríkjum til.ur. Hefir mér jafnan verið
en,kjöri. Mér var þá mikill vandi
á höndum, meðal annars
vegna þess, að fyrirrennari
minn var stórbrotinn mjög,
! merkur framfaramaður,
hann ætti manna minnsían
eða engan þátt i því, sem ó-
lánlega fór, lét hann samt
kyrrt liggja, en hið gagnstæða
má segja um mig. Þessi á-
greiningur okkar á milh var
málefnalegur, persónulega
höfum við haldið saman frá
fyrstu kynningu. Kostir Jöi ■
undar Brynjólfssonar mmju
ekki fyrnast 1 mínum huga,
þvert á móti verður nær góð-
ur félagi frá fyrn árum og
samherji hugþekkari eftir því
sem árin hða, þannig mun
það jafnan vera þegar und-
irstaða drengUegra samskipta
rétt er fundin.
Jörundur er skörungur í
framgöngu eins og ahir vlta,
gestrisinn og gæddur höfð-
ingslund. Sennilega á hann
engan óvildarmann og nýt-
ur hann í því efni meðal ann-
ars gætni sinnár í orðasennu.
Við þetta tækifæri, sjötía
ára afmæli, vildi ég með þess-
um fáu linum minnast góðs
drengs og þakka samstarf
bæði í stjórnmálum og skóla-
málum á Laugarvatni. Einn-
ig vil ég þakka fyrir marga
ánægjustund í Skálholti hjá
það er honum þótti horfa til ir þess jafnframt, að veita j eflingar og þroska, og í Fram hvöt til árvekni í störfum að. Jörundi Brynjólfssyni og konu
aukinnar mannræktar. og þeim ekki perúónuJegt hol- sóknarflokknum fann hann' hugsa til hins sérkennilega' (Framhaid a 4. siaiu