Tíminn - 31.03.1954, Qupperneq 3

TÍMINN, miðvikudaginn 31. marz 1954.
I
135. blað.
/ síendingalDættir
e
Skaðræðismenn, er
stela hjörtunum
Sumir stela peningum, aðr-
ir stela öllu, sem hönd á fest-
ir, enn aðrir stunda rógs-
iðju og reyna að stela mann
HANDRITIN
Eftir Jón Ecifs, núvcrandi forseta
Norræna tónskáldaráðsins
| Afmæli hjónanna á Halibjarnarstöðum
í gærkvöldi, 21. marz fór far og aðrir erfiðleikar af'^ff Jann svartagaldur aö máUð er sérstaklega tekið
fram fjölmennt og virðulegt völdum náttúrunnar, elur
Fáir munu hafa veitt því
orði náungans, og svo hafa. eftirtekt aö í danska nefnd-
ávallt verið til menn, sem' aráilitin varðandi handrita-
samsæti að Haugum í Skrið- (upp harðgjörvi í mannfólk-
dal, í hinum stórmyndarlegu ^ inu, sem gerir oft betur en
húsakynnum Jóns bónda!að vega á móti þar, sem á
Hrólfssonar. Tilefni mann-1 vantar um landkosti og veð-
fagnaðarins yar það, að hjón ursæld. — Meöal þessa dug-
in á Hallbjarnarstöðum,1 mikla bændafólks, hafa hjón
um þegnanna frá leiðtogum þ. e. hugverkin sjálf, væru
heilla þjóða. Flestir læshLóskert eign íslendinga og að
menn munu kannast við frá- j ekki yrði með nokkru móti
sögnina um konungssoninn,; deilt um þá hlið málsins. Nú
sem „lagði það í vana sinn að (er það svo, að frumréttur
nema staðar snemma morg- . hvers höfundar og hvers hug
- tt T,, ■ uns við veginn, sem lá inn verks er hinn svokallaði
Hrólfur Knstbjornsson og in a Hallbj arnarstoðum um ag borgarhliðinU; og hann
Guðríður Arnadóttir áttu'langt skeið verið talin í hópi kallaðíá" hvern"þann mann,
þessa dagana merkisafmæli, hinna fremstu um atorku og
meðal merkustu
Skriðdal.
Hrólfur bóndi er
fæddur
að Haug I Gaulverjabæjar-
hreppi. Faðir hans var Krist
„siðferðisréttur“, sem á
frönsku máli og samkvæt al
•„„ . .. ,, .. . . _.... , er í máli átti og leitaði fyrir þjóðavenju er nefndur „Droit
hann sjotíu ara og hun sex-1 buhyggm. Upp ur blafatækt þvi á konungs fund; til þess Moral“
tugsafmæli - en þau hafaTiafa þau unnið sig fram til að fá úrskurð hans, og mælti: j ÞeSsi'réttur er talinn ævar
um langt skeið verið taUn ágætra bjargálna og þff kom Frá hvaða borg ert þú? Og andi“ 0f} Danmdrku gilda
bænda 1 ið upp s.orum hóp barna. segði hann: Þjonn þinn er af jmjog strong íagaákvæði um
IÞá er þau byrjuðu buskap a einni ættkvísl ísraels, þá
kotjörðinni Hátúnum, gaf sagði Absalóm við hann: Sjá,
túnið þar ekki af sér meira máiefni þitt er gott og rétt,
en 10 hesta af töðu. Nú skila en konungurinn hefir engan
björn Guðvarðsson og móðir|þau af sér i hendur sonarins sett> er veiti þár áheyrn. Og
Málfríður Sveinsdóttir — eiiiMagnúsar vel húsaðri jörð Absálóm sagði: Ég vildi óska,
þau voru lengst af búandi á j með stóru túni, sem hefir í að ág Væri skipaður dómari
Geirlandi á Síðu. — Er hvívetna tekið gerbreytlng- í íandinu, svo að hver maður,
Hrólfur var en barn að aldri,' um undir höndum hinna sem ætti í þrætu eða hefði
fluttlst hann að Kallaleiru í ötulu húsbænda. 'mál að sækja, gæti komið til
Reyðarfirði, til séra Lárusarj Bæði er þau hjónin rík að min; þá skyldi ég láta hann
Halldórssonar, og dvaldi þar: mannkostum, og hafa um ná rétti sínum. Og þegar ein-
til er hann var 18 ára. Þ>á langt skeið verið ágætir full hver kom til hans, til þess að
fluttist hann upp í Skriðdal, j trúar íslenzkrar sveitamenn lúta honum, rétti hann fram
var í vist fyrstu árin, en byrj jingar — enda hafa þau jafn höndina, dró hann að sér og
aði búskap að Hátúnum árið ( an notið mikills álits og virð kyssti hann. Svo gerði Absa-
1910. Tveim árum síðar ingar meðal samsveitunga lóm við alla ísraelsmenn, þá
kvæntist Hrólfur Guðríði, sinna. Hefir Hrólfur lengst er leituðu á konungsfund, til
dóttur Árna ísakssonar! af haft á hendi ýms trúnað- þess að fá úrskurð hans. Og
bónda að Hrjót í Hjaltastaða; arstörf fyrir sveit sína, ver- þann veg stal Absalóm hjört-
þinghá og konu hans Maríu ið um langt árabil í stjórn um ísraelsmanna.“
búnaðarfélags Skriðdæliinga | Þannig er hún þessi ein-
og' í skólanefnd, setið í falda saga um upphafið að
hreppsnefnd í rúmlega 20 árjmjög raunalegri uppreisn.
og verið formaður sóknar- Sjálfur sonur konungsins stal
nefndar og safnaðarfulltrúi hjörtum þegnanna frá góð-
um 30 ára skeið. Frú Guð-jum og sterkum stjórnanda.
ríður, sem er skörungur hinniEn engin stjórn er svo góð,
mesti ,hefir og jafnan verið að ekki megi rægja hana og
Jóhannesdóttur. Arið 1914
fluttu þau Hrólfur og Guð-
ríður út í vallaneshjáleigu
Qg bjuggu þar í 2 ár. Þá
hurfu þau aftur upp í Skrið
dal, festu bú að Hallbjarnar
stöðum og hafa búið þar síð
an.
Skriðdalurinn er einhver
harðbýlasta sveitin á Fljóts
dalshéraði. Þrátt fyrir það
hafa bændur í Skriðadal
jafnaðarlega verið meðal
þeirra bezt stæðustu á Hér-
aði. Hefir hér sem oftar orð-
ið sú reyndin, að óblítt veður
hvernig og hvar þessi helgi-
dómur er geymdur né hvern
ig með handrit verkanna er
farið.
Danski höfundarréttarsér-
fræðingurinn próf. Torban
Lund hefir skrifað bók um
siðferðisrétt hugverka og
nefnir hana:
Om Forringelse af Lítt-
eratur- Musik og Kunstværk
er“. Droit Moral og Under-
visningsministeriet. (G. E. C.
Gads Forlag 1944).
í menntamálaráðVmeyti
Dana starfar einnig sérstök
nefnd, sem á að gæta sið-
ferðisréttar hugverka, inn-
lendra sem erlendra, gam-
alla sem nýrra. Eðlilegt væri
að sú nefnd léti í ljós álit
sitt í handritamálinu.
Eitt virðist vera augljóst
mál, og það er að núverandi
geymsla og ytri aðbúð vorra
gömlu handrita er, auk elds
hættunnar, svo ósæmileg og
óvirðuleg gagnvart höfund-
unum og helgigildi verk-
anna, að hún getur talist
brot á siöferðislegum höfund
arrétti samkvæmt gildandi
dönskum lögum.
Hversvegna felur ekki ís-
í fylkingarbrjósti, þá er hús-
mæður í Skriðdal hafa haft,
með höndum einhverja starf t °í'verið og eru enn á ferð
telja henni allt til foráttu.
Þessir skaöræðismenn hafa
hann. í sumum löndum, eins
og t. d. í Tékkóslóvakíu, er
einmitt þessi réttur þó tak-
markaður eingöngu við hug
verk, sem eru helgidómur
þjóðarinnar svo sem t. d.
„Selda brúðurin“ eftir Smet
ana. Ósæmilegur útsetning-
ur og óviðeigandi flutningur
verksins varða við lög, þó að
verndin sé að öðru leyti úr
gildi fallin. Vér íslendingar
munum ekki margir fella oss
við jazz-útsetningar gamalla
sálmalaga eða t. d. þjóðsöngs
ins eða opinberan flutning' lenzka ríkisstjórnin höfund-
slíkra verka í óviðeigandi arréttarfræðingum vorum að
umhverfi eða samhengi. — í semja vísindalega greinar-
flestum löndum, sem á ann-! gerð um þeSsa hlið handrita
að borð hafa höfundarlög, er málsins?
hugverkið lika talið svo ná- j Athugum hinsvegar hið
•tengt hugsjón og persónu' samnorræna sjónarmiö þess.
höfundarfns, að frumréttur i ___________________________
hans er lögum samkvæmt ó
framseljanlegur með öllu. T.'
d. er oftast ólöglegt að taka
handrit sem veð upp í skuld. j
í útgáfusamningum er nú i
orðið líka lögð áherzla á að
handrit skuli halda áfram
að vera . eign höfundarins,
semi á vegum ^élagsmála
sinna. — Bæði eru þau hjón
in miklir vinir vina sinna.
Þau Hrólfur og frú Guðríð
(Framháld á 6. siSu.'
Englendingar og Skotar
heyja landsleik á laugardag
Á laugardaginn fer fram landsliðinu var gjörbreytt að
landsleikur í knattspyrnu' heita má frá landsleiknum
milli Englendinga og Skota og
verður hann háður á Hamp-
den Park í Glasgow. Englend-
ingar hafa þegar tryggt sér
rétt til þátttöku í heimsmeist-
aramótinu í Sviss í sumar, en
fyrir Skota hefir þessi leikur
úrsiitaáhrif. Englendingar
hafá unnið Wales og írland,
og þvi hlotið 4 stig. Skotar
við Ungverja, og öll vörnin
í B-liðinu, að markmanni
undanskildum, komst nú í
landsliðið, sem er þannig
skipað, talið frá markmanni
að vinstri útherja. Merrich
(Birmingham) — Staniforth
(Huddersfield) — Byrne
(Manch. Utd.) — Wright
(Wolves) — Clarke (Totten
hafa þrjú stig, hafa unnið Ir- j hamj —. Dickinson (Ports-
land, en gert jafntefli viö mouthj — Finney (Preston)
Wales, og ef þeir tapa fyrirj— Broadis (Newcastle) —
Englendingum, eins og venjan Allen og Nicholls (West
er á Hampden Park, heíir Bromwich) og Mullen (Wol-
Walefe möguieika á að hljóta vesh — j skozka liðinu eru
sömu stigatölu með því að m_ a_ tveir leikmenn frá
vinnalrland Ræður marka-, Blackpool, (Farm og Brown),
tala þa senmlega, hvort Skot- | einn frá sunderland (Ait-
ar eða Wales-buar komast í ken) 0 einn frá Portsm0uth
heimsmeistarakeppmna. j
Fyrir nokkrum- dögum léku
Englendingar B-landsleik
viö Þjóðverja og unnu með i
(f. Reynúfir voiu margiiiag nokkur ensku liðanna
ungir leikmenn, m. a. Edw- : verða ekki eins sterk á laugar-
ards, 17 ára framvöröur frá daginn 0g venjulega. WBA og
Manch. Utd. Englendingar
(Henderson), hinir leik-
mennirnir eru frá skozkum
liðum.
Af þessari upptalningu sést,
voru svo ánægðir með upp-
stillingu B-liðsins, og' enska
Wolves lenda þá saman, en
bæði liðin eiga tvo menn
enska landsliðinu.
meðal þjóðanna. Með flátt-
skap og fagurgala, ginning-
um og glæsilegum loforðum
ginna þeir menn og blekkja,
tæla þá frá hollustu við sína
eigin þjóð, eins og sonurinn
tældi menn til óhlýðni viö
föður sinn og til uppreisnar
gegn honum. Ekki skortir á
glæsileg loforð: Ef við vær-
um dómarar í landinu, ef við
hefðum völdin, já þá mundi
upp renna sæluríkið. Menn
þessir ala á sundurlyndi og
fjandskap á meðal manna.
Þeir hatast við allt, sem eflir
andlegan þroska manna, góö-
vild, einingu og góða sam-
búðarhætti. Eins og sótt-
kveikjan lifa þeir á upplausn
inni, en eins og sóttkveikjan
eru þeir einnig heimskir og
drepa sig sjálfa eins og sótt-
kveikjan, sem drepur sig um
leið og hún grandar því, er
hún drepur.
Hrekklaust fólk gleypir oft
tálbeitu þessara manna, eins
og ísraelsmenn fagurgala
Absalóms, og á þann hátt
safna þeir liði og koma í fram
kvæmd skemmdarverkum sin
um, að vekja sundrung, óvild,
hatur, stríð. Og stríð er alls
staðar þar sem þessir upp-
reisnarmenn eru áð verki,
ekki alltaf og alls staðar blóð;
ug stríð, en hin blóðugu stríð,
eru oft ekkert ógeðslegri en
hin, sem iðkuð eru með ó-'
blóöugum en eitruðum vopn- {
um, rógi, illmælgi, baknagi,
áreitni og alls konar mann-
orðshnekki og mannskemmd-
um. Þar er oft hvítt gert að, 5
svörtu og satt að lýgi, Ijósi h
snúið í rnyrkur og gott kall- g
(Framhald á 6. Elðu.)
Bændur flýja Aust-
ur-Þýzkaland
Berlín: Þetta ár hafa hér
hvað sem útgáfu og öðru um bil 17 þúsund flóttamenn
framsali réttinda líður. Iflúiö af hernámssvæði Rússa
Sennilega gilda hvergi í Austur-Þýzkalandi til Vest-
jafn víðtæk og greinileg laga ur-Þýzkalands. Yfirmenn
ákvæði varðandi ævarandi flóttamannabúðanna í Vestur
siðferðisvernd hugverka sem -Berlín segja, að tala bænda
einmitt í Danmörku, þ. e. um og ungra manna meðal flótta
að gæta beri í hvívetna virð fólksins hafi aukizt mjög und
ingar höfundarins og hug- anfarið. Segja þeir, að þetta
sjónagildi verksins um ald- bendi til þess, að bændurnir
ur og ævi. Nú eru gömlu ís- óttist nýjar refsiaðgerðir af
lenzku handritin bæði að á- hálfu stjórnarinnar vegna ó-
liti íslendinga og Dana tví- fullnægjandi uppskeru og
mælalaust efnisleg eign og matvælaflutninga, og ungu
þjóðleg hugsjón, — þjóðleg- mennirnir séu að forðast að
ur helgidómur, — fslands. verða teknir í austur-þýzka
Samkvæmt dönskum lögum herinn. Einnig kváðu þeir tölu
ber að gæta þess að hvorki flóttamanna hafa aukizt, eftir
hugsjón þessari né heiðri og að Berlínar-ráðstefnunni
minningu höfundarins verði
ekki misboðið, — og þá vitan
lega ekki heldur með því
lauk, og sýnt var, að Rússar
voru andvígir öllum tillögum
um sameiningu Þýzkalands.
Tilkynning
til luálaraiucistara
Að gefnu tilefni viljum við benda félagsmönnum á,
að samkvæmt samþykkt félagsins ber málarameistur- $
um aö vinna samkvæmt gildandi tímavinnu eða upp-
mælingar taxta félagsins án tilboða.
Stjjóru Málarameistarafélags
Keykjavskur
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦» •♦♦♦♦♦♦■» ♦♦»♦♦♦<;<»•••*#
Bezt að auglýsa í TÍMANUM