Tíminn - 05.04.1954, Qupperneq 5

60. blað.
TÍMINN, þriðjudaginn 5. apríl 1954.
5
Þi'iðjiid. 6. apríl
Norðurlandaför
p
forseta Islands
Forseti íslands og föru-
Helgi P. Briem, sendiherra:
RAGNARLUNDBORG
Mér er það í barnsminni
hver ljómi stóð af nafni
Ragnars Lundborgs, þegar
íslenzk blöð véku að stuðn-J
ingi hans við málstað íslands. |
íslendingar hafa ekki feng
ið stuðning í frelsisbaráttu
sinni nema frá tveimur er- J
neyti hans kom í gær til Dan lendum mönnum, sem nokk-;
merkur og hófst með því hin 1 uö kveður að, þeim Konrad
opinbera heimsókn hans til Maurer og Ragnar Lundborg.1
hinna Norðurlandanna. Við iHann dó þ. 16. janúar s. 1.,
komu forsetans til Kaup- tæplega 77 ára gamall, fædd-
mannahafnar í gær, var hon' ur 24. apríl 1877, og þykir
um mikil vinsemd sýnd, eins' mér ekki hlýða, að hann liggi
og venja er í sambandi viðiaiveg óbættur.
heimsókn þjóðhöfðingja.
Þetta er í fyrsta sinn, sem
Hvað dvelnr lóða-
úthlutunina?
þar mörgum orðum um aula-
skap (taabelighed) hans. ■
A bæjarstjórnarfundi á
, . fimmtudaginn var beindi bæj
Symr það hvernig þessi „pro- arfulltrúi Framsóknarflokks-
fessor i íslenzkum logum“ ins þeirri £yrirspurn til borgar
hefði rætt um roksemdir is- stj6ra hvort horfur væril á
lenainga, ef hmm hefði verið þyi aff þærinn gæti fullnægt
þar einn til frásagnar á al eftirspurn um íbúðarlóðir, en
þjöða vettvangi. Fékk Berlin búast mœtti við því> að hún
og næsta litla virðingu fyrir;ykist verulega> þar
sem levfi
ritmennsku sína, svo jafnvel til hygginga hefði mjög verið'
lærisveinar hans viö Hafn- rýmllað af hálfu ríkisvaldsins.
arháskóla kölluðu hann:jhað væri hins vegar lit.il úr-
Manninn, sem aldrei hafði á
réttu að standa.
Ragnar Lundborg.
Ahugi Lundborgs fyrir Is-
landi og þjóðarétti varð hon
um ástríða, sem aldrei skildi
.við hann. Hann gaf út nokkr
jar bækur um ríkjasambönd
og á árunum 1923—’26 mikið
bót, þótt ríkið rýmkaði um
byggingaleyfi ,ef svo strandaði
á Ióðaskorti hjá bænum.
Borgarstjóri svaraði þessari
fyrirspurn og var hinn borgin
mannlögasti. Hann sagði, að'
bærinn hefði í vetur haft til-
búnar lcðir undir 1500 íbúðir.
Jafnframt sagði hann, að bú-
ið væri að úthluta lóðimum
undir 400 íbúðir. Eftir því virð
ist vera eftir að úthluta lóð-
um undir 1100 íbúðir.
Það mun mörgum þykja
kynlegt, hve seint lóðaúthlut-
un gengnr samkvæmt þessum
dentspróf 24 ára gamall, en íslendinga um að ísland schrift f. öff. Recht. upplýsingum borgarstjóra.
sneri sér síöan að blaða- vseri sjálfstætt ríki i kon- Hann viðaði aö sér miklu Ekki stafar þetta þó af því, að
mennsku og varð meðal ann ungssambandi við Danmörku bókasafni um ríkisrétt og cílirsPurnin:r vanti. Hún mun
ars ritstjóri aö litlu blaði í en ekki lrluti hennar. þjóðarétt, líklega á þriðja Þegar vera orðin meiri en bær
þennan þráð upp og, R,agnar Lundborg tók stú- indamenn féllust á skoðun mála arlg 1952 í österr. Zeit-
Uppsölum, og síöan að Karls-
kronatidningen.
Varð okkur mikill styrkur þúsund bindi og frá 1906 safn inn &ctur fuIlnæst- Einkuin
að ritum þeirra, enda fór aði hann blaðaummælum um mun Þó eftirspurnm eftir Ioð
Hann hætti blaðamennsku fV0A að Danir ;siálf}v staðfestu stjórnarbaráttu íslands, ekki u“nndir embyhshus vera
árið 1922 og varö kennari við ^að og vióurkenndu með sam aöeins ur íslenzkum og ‘
unglingaskóla og 1925 rektor bandBsammngnum 1918, að dönskum blöðum, heldur1 er augljosara en ’yja
við menntaskóla hér í stokk- skoðun Islendmga væn rett. víðs vegar að. Nær það safn Þurfl; a,i Þvi geta fylgt mikil
Ragnar Lundborg er ætt
ísienzkur þjóðhöfðingi fer'aður ur Áttundalandi hinu
utan i opinbera heimsókn að forna, sem nú heitir Gest- j
eigin frumkvæði. Fyrrver- 1 rekaiand. FaÖir hans var yf-'
andi forseti hafði undirbúið lrverkfræðmgUr við sænsku Þess, að einn merkasti þjóð- rltsafn í þremur bindum:
það aö fara í opinbera heim- jarnbrautirnar. Hann varð réttarfræðingur Þjóðverja. v. Ríki vorra daga. Árið 1934
sókn til Norðurlanda, en úr sliammlifur og dó, er Ragnar Liszt, ritaði af skilningi um jj0m svo bók hans um þj óö-
því hafði þó ekki orðið, m. a. var aðelns áraj yngstur af sjálfstæðisbaráttuna. Síðan ráttarlega stöðu íslands. —
vegna vanheilsu hans. Núver ^ hömum. Urðu þrír af bræðr var sambandið rætt víðs veg- Margt fleira gaf hann út,
andi forseta þótti rétt að unum nafnkunnir menn. |ar um l10™ °S flestir vis- siðast ritgerð um Gamla sátt
taka ' " '
féllst ríkisstjórnin á það.
För fyrrv. forseta til
Bandaríkjanna sumarið 1944
var ekki farin að eigin frum-
kvæði, heldur fór hann þang
að í boði Roosevelts forseta.
Um það má að sjálfsögðu
deila hvers virði eru nú á dög
um opinberar heimsóknir
valdalítilla þjóðhöfðingja,
sem farnar eru að eigin frum
kvæði, enda er mjög litið að
þeim gert. í sambandi við
þær eru að vísu sögð ýms fög
ur orð 1 blöðum og veislum,
því að slikt þykir sjálfsögð
háttvísi.
Um hitt . verður hinsvegar
ekki deiit, að fyrst ákveðin
var opinber utanför forseta
að frumkvæði íslendinga
sjálfra, kom ekki annað til
greina en að farið yrði fyrst
til Norðurlanda. Fullyrða má
líká, að meginþýðing forseta
heimsóknarinnar sé fólgin í
þessu. Með þvi að heimsækja
hin Norðurlöndin áður en
hugsað er til heimsóknar í
önnur lönd, er það áréttað af
hálfu íslendinga að þeir
telji sig i nánustum tengsl-
um við hinar Norðurlandþjóð
irnar. Það er yfirlýsing þess,
að tengslin við hin Noröur-
löndin vilja íslendingar varð
hólmi, unz hann hætti fyrir
aldui’s sakir árið 1945.
geta þeir ekki hafið neinn und
irbúning undir bygginguna aff
ráði. T. d. er ekki hægt að
byrja á teikningu fyrr en lóð-
in er fengin. Tæplega er hcld
ur vogandi að ráðia starfs-
menn vi® bygginguna. Eftir aff
; -v+AHoi- iokq ia+ vandkvæði fyrir þá, sem ætla
Da?iir sáu fljótlega hver fram 1 október 1953, og lét b i * blirfa að b{ða
hætta málstáð beirra stafaði hann binda Það 1 7 stór bindi , ð .y*5ía’ ð .Þurla að bIða
næua maisiao penia staiaoi lengi eftir svan um það, hvort
af því, að erlendir menn og ánafnaði Landsbókasafn þejr fá Jóð eða efeki Á meðan
Fra barnæsku hafði hann kynntust málstað Islendinga. mu’
mikinn áhuga fyrir íslandi Tefldu þeir fram manni á ‘ * ' ' 1
og sama árið og hann varð móti íslendingum og Lund-1 Hann fékk ýmsa viður-
stúdent birti hann grein um borg, er hét Knud Berlin. — kenningu í lífinu, varð heið-
stjórnarskrármálið í Illu- Skrifaði hann bók: Rikis- ursfélagi íslenzka bókmennta
strerad Svensk Tidskrift.1 réttarstaða íslands (Islands félagsins og ýmissa félaga
Árið 1907 ritaöi hann litla statsretslige Stilling), og þjóðaréttarfræðinga. Hann ............^____^____________
bók á þýzku um ríkisafstöðu kom fyrsti hluti hennar út var mdrgum prófessor lærð- lóðin er fengin> þarf svo ýins.
íslands frá þjóðveldistíman- árið 1909. En af einhverjum aii doktorsgráðu hlaut an undirbúning, eins og að fá
um til vorra daga. „Islands ástæðum fórst það fyrir að (hann frá Washington á sin- húsið staðsett á lóffinni, en
staatsrechtliche Stellung.“ ^ framhald yrði á því ritsafni,.um fima- j þaff gengur oft seint að fá sam
Var hún prentuð í Uppsölum og var það þó gefið út með | Hann ferðaðist mikið og þykki bæjarvaldanna í sam-
1907 en kom síðan út í Berlín miklum styrkjum. Árið eftir víða, t. d. til Suður-Afriku. bandi við það.
árið 1908. Komst hann þar að kom bók þessi út á þýzku. Hann kom til íslands árið j Margir þeirra, sem hafa beff
þeirri niðurstöðu, að íslands Til þess að styrkja aðstöðu 1919 með konu sína og 2 dæt- ið um loðir) væru ná areiðan_
væri sjálfstætt ríki í persónujhans var hann gerður að há- ur og gerði Ríkarður Jónsson iega byrjaðir að byggja, ef þeir
sambandi við Danmörku. 'skólakennara í íslenzkum þá eina af sinum ágætu lág- hefðu strax fengið greiða af-
Nokkru síöar á árinu 1908 lögum árið 1910, en ári seinna myndum af þeim hjónum. 'greiðslu hjá bæjaryfirvöldun-
komu svo Ríkisréttindi ís- (var hann hækkaður í tign og Hann fékk riddarakross ( um. Veruleg bíð úr þessu get-
lands eftir Einar Arnórsson varð þa prófessor í opinber- (fálkaorðunnar árið 1922.
og Jón Þorkelsson, og var um rétti og íslenzkum lög—'
málið rökstutt þar á vísinda-' um. Var það embætti stofn-
j ur orðið þess valdandi, að þeir
' geti ekki byrjað á þessu ári.
Er ég kom til Stokkhólms, Fyrir þá, sem ekki geta
ve\a,aram og s fr la ^au legan hátt, en því miður varð að beinlínis til að berjast reyndi ég að sýna honum, að fengið lóð undir einbýlishús,
6 V1’ STv G1 á + A ekki ur að su bðk yrði Þýdd. [gegn sjálfstæðiskröfum fs- við hefðum ekki gleymt góðri er að sjálfsögðu nauðsynlegt
a er Þessum as æ Lundborgs vakti mikla lendinga, enda dró hann liðveizlu, þegar við vorum að fá a« vita það sem fyrst,
+.r Aioira mi w+Ii|eftirtekt- Þar voru í fyrsta ekki af sér. Réðist hann með vinafáir, og kom hann nokkr því að þeir þurfa þá að at-
isinn settar fram sjálfstæð-J nokkurri heift gegn Lund- 'um sinnum til min, en of huga, hvort þeir geti komizt í
er meira en venjuleg kurteis-
Hú^Tr^fhlvsin^nP^rmlrfp' iskröfur íslendinga á öðru borg, en hann svaraði með sjaldan, því hann var farinn einhvern félagsskap, sem bygg
um baö með hvaða bióðum máli en islenzku °S dönsku,1 greinum í Statsvetenskaplig -------------* *-™»*»**n«**«
p síðan árið 1880, er Maurer Tidskrift 1910 og 1911.
Islendingar telja sig helzt
eiga heima. Það er þessi til«'
gangur forsetafararinnar, er
skrifaði um sjálfstæðisbar-
áttuna. Ýmsir merkir lög-
fræðingar fengu þá í fyrsta
réttlætir hana í augum . ,, . ,
þeirra, sem annars hafa lít-.sinn uPP1ýsinSar um málstað
inn áhuga fyrir tildurferða-iIsiendinga’ Varð bókin til
lögum. Þessi yfirlýsing yrði \----------------------------■
enn áhrifameirþ ef sá háttur (
yrði upptekin að forseti ís-'fremst á verkum. Vinaþjóðir
lands færi ekki í opinberar láta sér þvi ekki nægja hlý-
heimsóknir til annarra landa leg orð og snjallar skálaræð
en Norðurlanda að eigin ur, heldur sýna einnig vilj-
frumkvæði. lan í verki. Þær ræða jafn-
Það þarf ekki að efa, að fram í fullri hreinskilni og
forseta íslands verður vel fyrir opnum tjöldum það,
tekið í ferð hans til hinna sem á milli ber.
Norðurlandanna. Þar er j Þegar fyrrverandi forseti
áreiðanlega ríkjandi vilji fyr heimsótti Bandarikin, var
ir því, að • ísland haldi áfram j uppi nokkur orðrómur um
að heyra Norðurlöndunum jþað, að Bandaríkin vildu fá
til. í tilefni af forsetakom- j hér herstöðvar til langs
unni munu vafalaust falla tíma. Meðal annars var Con
mörg hlý orð i garð íslend- ally, þáverandi formaður ut-
inga. I anríkismálanefndar öldunga
Sönn vinátta og góð sam- J deildarinnafr, borinn fyrir
vinna byggist hinsvegar ekki. fyrir þessu. Forseti íslands og
á orðunpni einum. Þetta j utanríkismálaráöherra V5l-
hvorttvegg'ja býggist fyrst og hjálmur Þór, áttu viðtal við
Er Knud Berlin var 88 ára
gamall gaf hann út endur-
minningar sínar (1952). —
Þóttist hann þá enn þurfa
að jafna um Lundborg og fór
blaðamenn i Washington í Dana og íslendinga, hvilir
sambandi við ferðalagið. Á
þeim fundi lét Vilhjálmur
Þór svo ummælt, að „íslend-
ingar heföu ekki stofnað lýð
veldi i þeim tilgangi að verða
ófrjálsari en áður“ og að
„þeir vildu eiga allt land sitt,
án erlendrar íhlutunar“.
Þetta mæltist vel fyrir í
amerískum blöðum og lét
„The New York Times“ með-
al annars svo ummælt í for-
ustugrein, að þannig ættu
frjálsir menn að tala.
Á sama hátt er ekki úr
að heilsu. Hann var með fríð- ir sambýlishús.
ustu mönnum, vel á sig kom-1 Hvernig, sem litið er á þessi
inn, meöal maður á hæð. mal» cr örátturinn á lóffaút-
Hann var allra manna kur- hlutuninni óforsvaranlegur
teisastur og þægilegur i um- fyrst lóffirnar eru til, eins og
borgarstjórinn segir. Mörgum
umsækjendum mun líka vera
búiff aff lofa ákveffnum svörum
fyrir löngu.
Sú skýring er gefin á þess-
um drætti, aff bæjarstjórnar-
gengni.
Helgi P. Briem.
enn skuggi á sambúð þessara , ... . , .
þjóða, þar sem er handntamál draga loðaúthlutunfn^ á lang
inn, svo að fulltryggt sé, aff
rétttrúaðir menn fái beztu Ióff
irnar, en hinir mæti afgangi.
Þess vegna þurfi aff rannsaka
hjörtu og nýru umsækjend-
anna áffur en frá úthlutuninni
er gengiff.
1 Þaff sést, þegar lóffaúthlut-
ið. Þeim skugga verður ekki
aflétt fyrr en handritin
koma heim. Þessi skuggi hvíl
ir raunar á norrænni sam-
vinnu allri, eins og danski rit
höfundurinn Bukdal benti ný
lega á í snjallri blaðagrein,
því að hald handritanna í
Danmörku sýnir, að norrænt
samstarf er enn ekki komið unin verffur kunn, hvort hfm
á það þroskastig, að það sé byggist á slíkum reglum og er
til sannrar fyrirmyndar öðr þá nógur tími að ræða um
jum þjóðum. 'þaff. Á þessu stigi verður hins
vegi, að í sambandi við for-| En að því ber að stefna.
setaheimsóknina til Dan- íslendingAr vænta þess, að f vegar atf kref jast þess, að hún
heimsókn forsetans geti orð- J verði ekki dregin meira á lang-
I inn. .
mörku, sé á það minnst, að
þrátt fyrir vaxandi vináttu ið áfangi að því marki.