Tíminn - 11.06.1954, Síða 4

TÍMINN, föstudaginn 11. júní 1954.
Þorbjörn Björnsson, Geitaskarði:
Orðið er frjálst
Hugvekja um ríkisútvarpið
Fyrir nokkru sá ég í blaði
einhverju eða tímariti þá full
yrðingu framsetta, að opinská
ir menn og aðfinnslugjarnir
væru þeirri andlegu ótukt
haldnir, að hafa hneigð til að
fetta fingur til annarra
manna orða og gjörða, — einu
gilti þó rök fylgdu ádrepunni,
þetta væri manngalli, að dómi
greinarhöfundar.
Það er nú svo, að flestu er
hægt öfugt við að snúa, það
að finna að göllunum tel ég
jafn rétt og skylt, sem hitt að
viöurkenna og lofa það, sem
vel er og gott. Það, sem ég
hér á eftir segi, á að vera til-
raun til beggja hliða. ,
Það tel ég til furðulegheita
hve útvarpshlustendur fáir
láta frá sér heyra, hversu
þeim geðjast að hinum ýmsu
liðum útvarpsdagskrár og
niðurröðun þeirra, hvar beri
að skjóta öxl við ómerkileg-
heitum og afleitum háttum
og þá einnig hvað lofa beri.
Útvarpið á að vera og getur
verið gallalítið menningar-
tæki — allt í senn, fræðandi,
skemmtandi, göfgandi. Þetta
getur það verið, sé með glögg-
sæu mannviti og smekkvísi
á haldið af forráðamönnum
þessa mikla og margbrotna
fyrirtækis.
Hið fasta starfsfólk.
Þannig er það með mig, og
svo mun gjarnan fleirum
fara, að okkur finnst að margt
af þessu fólki, sem talar til
okkar oft á dag ár eftir ár,
standi okkur nærri, liggur við
að teljist til vina, enda þótt
við höfum það aldrei séð, og
vitum á því lítil persónuleg
deili. Þar teldi ég góðan sið
og þarfan upp tekinn, ef þulir
og annað fast starfsfólk væri
kynt hlustendum, þannig, að
sagt væri frá ætt þess og
menntun og uppvaxtarum-
hverfi. Það mun t. d. æði stór
hópur hlustenda, sem veit
ekki nein deili á hinum vin-
sæla, prúða þul, Pétri Péturs-
syni, svo mun og um margt af
hinu vinsæla, fasta starfs-
fólki, við þekkjum aðeins rödd
þess og frásagnarhæfni gegn-
um hljóðnemann.
Nýir siðir og leiðir.
Sá siður er að gerast alltíð-
ur hjá mönnum þeim, er er-
indi flytja og kvæði, eða aðra
orðræðu hafa við hljóðnem-
ann, að þeir koma og fara án
þess að viðhafa heilsan eða
kveðju, líkt sem seppar ókunn
ír, er um hlað hlaupa. Þetta
er óíslenzkur siður og afieit-
ur, og er leitt. til að vita, þeg-
ar vænum siðum, góðum og
gamalþjóðlegum er til horns
stjakað vegna útlendra apa-
hátta. Þann ósóma. mætti
smækka á ýmsum sviðum
mannhátta og þjóðlífs. —
Miklu hefir hér verið niður
týnt frá þeirri tíð, er óskir um
guðsblessun fylgdu kveðjum
manna. Það kann að vera, að
sumir telji þetta til smámun-
anna hvort heilsun og kveðj-
ur eru viðhafðar, en þeim vil
ég segja, að það er ekki ein-
asta gömul kurteisisvenja að
heilsa og kveðja, heldur hefir
það líka mikið að segja, hvern
ig það er gjört. Þar um mætti
margt segja, en þegi nú þar
um.
Val manna til efnisflutnings
í útvarp.
Litlu máli skiptir það ekki,
hvernig flutt eru
kvæði og ýmislegt annaö
efni, hér þarf að vera til stað-
ar sem gleggstur skilningur
flytjanda á því sem hann fer
með, hitt hefir líka mikið að
segja, hver sé hreimur, blæ-
brigði og birta raddar, styrk-
ur og mýkt. Aðlöðun raddar
þuls eða annarra orðsins flytj
anda hefir mikið að segja fyr-
ir
erindi, sæmilega þenkjandi fólks.
GuöinuncUir Jóhanncsson £ Vík
ræðir hér á eftir um póstþjónust-
una:
„Það hefir víst veriö siður á landi
hér, allt frá því að almenningur átti
Svo var til dæmis um leik-
rit, er mig minnir að nefnd-
ist „Segir fátt af einum“, er
tjáir hin mestu herfilegheit
og fantabreytni. í þetta sinn
var það heyranlegt, að ráða-
menn flutnings þessa for- að heita læs og skrifandi, að frænd-
dæðuleiks var ljóst efnis- ur’ vhlir °s venzlamenn gerðu þó
grómið, hefir liklega hálf nokkuð að llvi að skiptast á sendi'
blöskraö innihaldið, því að S
hlustandann. Sem dæmi:Sú aðvörun fylgdi að börn varlð prt íullte.ins.jPlklð að ÞV1 her
, . . . , . , iöu uui.il aður fyn, en nu tiökast. Enda skilj
skal ég benda á, að a emskis og unglingar mættu ekki á aniegt, þegar um færra var að ræða
manns fæn mun að skila les- hlýða. En ég spyr: Vita ekki sem menn gátu dreift huganum við
máli og efni fornra bók- þessir menn, að unglingar í frístundum sínum. útvarp var þá
mennta betur en það er gjört ggekja í að heyra — helzt sjá ails óþekkt og blaða- og bókakostur
af prófessor Einari Ól. Sveins !_____ ýmislegan fjanda, einkum Þá mjög af skornum skammti meðal
syni. — Fáir flytja svo snjallt heini bannað bað’ pr hin ulmennings. Þá hafa sendibiéf fiá
og hreimandi sögur og frá- 1 andi skoðándi forvitnl vinum og nákomnum úr fjarlægum
sagnir sem Helgi Hjörvar.' barnSi^ bygg8arlögum velið kaei-koinin á
TTcprri oio-a etrr, miirian jbalnsins eöa ungiillgsms, er afskekkt heimili dreifbylisins í fá-
. .. , • hér er um aö ræða, en afleið- sinninu, og svo eru þau gjarnan enn,
leika í framsetningu þyðs efn ingarnar geta orðið skaðleg- þrátt fyrir hin nánu tengsi, sem
is sem Andiés Björnsson. Eða J ar> víta þessir menn ekki aimenningur er nú kominn í við um
hver segir dánartilkynningar hka, að það er ekki hægt, heiminn. Sendibréf eru — og hafa
með slíkum varfærnisblæ og j nfin'nsta kosti til sveita að að sjáifsögðu ekki verið skrifuð sem
nærgætni sem Pétur Péturs-'yta börnUm og unglingum út merkile® írettaplögg' heldur írem;
son þulur. Gæti nefnt marga :' " — "
, ,úr setustofunni á þessum
flein ágætlega, hæfa menn tíma kvölds hvað á að gera
til flutnings og lesturs ymia-l^g þau? Hvað er meint með
legs efnis, gæti líka nefnt flutningi þannig leikrita?
nokkra, sem ég tel alóhæia Getur nokkrum hlotnast
sem utvarpsmenn, gen það nauntn eða vizka við slíka
ekki, þvi þá eiga raðamenn áh ? É svara hiklaust
utvarpsins aö finna og ur að meö einu stóru nei. Enn spyr
tina með lipurð og lagm. Ekki
mega forráðamenn útvarps-
ins vera þess duldir, hve miklu
skiptir fyrir ánægju og and-
lega líðan hlustandans, að vel
sé haldið á efni og flutningi.
Það er ónærgætni við áhlýð-
andann, að liða hálfradd-
rifnu fólki með blæbrigða-
lausa ryðhrjúfa rödd, að
standa við hljóðnemann og
þylja. Sum þeirra skálda og
hagyrðinga, er ljóð sín flytja
sjálfir í útvarp, stórskemma
ágæti sinnar kúnstar með
fjálglegum framburðar söngl-
anda eða raddgöllum, þeir
eiga að fá valda menn til flutn
ings fyrir sig, — slíkir eru
margir til.
ég: Er ekki næg geta innan
hins fjölmenna, velgefna ís-
lenzka skáldahóps til þess að
semja stutt, snotur og gleðj-
andi leikrit til laugardags-
kvöldaflutnings í útvarpið?
Ég held að svo hljóti að vera.
ur sem einkarabb manna á milli.
Gjarnan innihalda þau aðeins það,
sem ekki er ætlað að koma fyrir
sjónir annarra en hlutaðeigenda. Að
menn skiptust á sendibréfum er
áreiðanlega mikið aldra öllum skipu
lögöum póstflutningum.
Þá mun það ekki ósjaldan hafa
komið í hlut umkomulítilla umrenn
inga, hálfgerðra utangarðsmanna
þjóðfélagsins, sem ef til vill voru
hvorki læsir né skrifandi, að bera
bréf milli sveita og sýslna. En svo
trúverðugir voru þessir umkomu-
lausu og snauðu menn, að þeir
slepptu ekki því, sem þeim hafði ver
ið trúað fyrir nema beint í hendur
þess, er átti. Um shkt eigum við ótal
sagnir.
Svo þegar skipulagðir póstflutning
ar hefjast hér á landi, þá eru það
Hljómlist.
Flutningur hlj ómlistar er
venjulegast fyrirferðamesti
þáttur hverrar dagskrár, og I landpóstarnir gömlu og góðu, sem
á að vera allt í senn gleðj-'koma tu sögunnar, ásamt sínum
andi og hressandi - sálubót. tryggu’og traustu törunautum, hest
Veit að hér um er smekkur1 unum’ Mal'8'ar og merkar saSmr
veit, ao nei um er smeKKui ( hafa verið skráðar þvi tll sönnunar,
fólks ýmislegur, einum líkar hversu þessir aöilar iögðu oft hart
það, sem öðrum er leitt, svo ( að sér í sinu erfiða og hættusama
sem vera mun um flest út-! starfi. Yfir fjöll og vegleysur, óbrú-
varpsefni. Það er líka til fólk, j uð vötn og hvers kyns torfærur
býsna margt, sem virðist ekki j fóru þeir. Stofnuðu þeir ekki ósjald
Ijá eyru neinu frá útvarpi,! an lífi og limum í beinan voða vegna
Vægast sagt tel ég það hvorki mætu né lélegu, Því e“'ar £kyldurœkni og trú’
smekkvisi litla, að láta þylja j dugir bara hávaði. e 'u'
þar sem í öðru hefir orðið mikil
breyting til hins betra á til þess
að gera skömmum tíma.
Nú er það orðið næstum daglegt
brauð aö mönnum berist póstur sam
dægurs, þótt um mörg hundruð kiló
metra sé að ræða, og er það vissu-
lega sins virði aö fá t. d. glænýjan,
Tíma samdægurs austur í Skafta-
fellssýslu.
Hraðinn er samt ekki í þessu sem
svo möi'gu öðru einhlítur, nema dvo
aðeins aö nokkur trygging sé feng-
in fyrir því aö það, sem maður
kaupir í póst, komizt til skila. En
þar um vantar alltof mikið á að svo
sé.
Þykist ég þar um geta talað af
fenginni reynslu. Ég hef sem sé í
nær síðasthðinn áratug skipzt cðru
hvoru á bréfum við fólk austur á
Fljótsdalshéraði, en fer nú að verða
heldur hvekktur á því, því að það
hefir æði oft komið fyrh', að bréf,
sem ég hefi sent, hafa ekki komizt
til skila. Sama er að segja um bréf
til mín austan af Héraði. KomlS
hefir það fyrir oftar en einu sinni,
að þau hafa glatazt með öllu. Mér
er bara spurn, hver er ástæðan?
Að vísu geri ég mér það ljóst, að
bréf, sem ekki eru keypt í ábyrgð
I á maður ekki lagalega kröfu á að
I komizt til skila en þó nokkurn sið-
ferðilegan rétt.
' Það vill svo til, að ég hefi af eigin
raun þó töluvert kynnzt póstflutn-
ingum, bæði reiðandi á hestum og
flytjandi með bílum, og kannast ég
j ekki við, að þeir, sem flytja póst,
’ glati af honum eða úr honum bréf
( um, enda saka ég þá ekki um slíkt.
Þess vegna hljóta þá böndin að
berast að póstafgreiöslustöðunum
eða svo mun það verða frá mínu
sjónarmiði. Ekki gufa bréfin upp
úr póstinum. Þcss vegna virðist vera
' að þau gangi' einfívers Staðar í gegn
um þann hreinsunareld, sem þau
koma ekki fatur úr.
Það er að sjálfsögðu Dkiljanlegt,
að slíkt geti komið fyrir, að bréf
týnist úr pósti, en af fenginni
Niðurröðun dagskrárliða.
passíusálma framan við Hvað útvarpshljómlist snert
tíölku Völku Laxness, er þar
Nú er þetta að vísu sem betur fer
ólíku saman að jafna, trúar-
spotti Laxness og guðstil-
ir í mín eyru, þá tel ég mikið með þróun og tækni síðari ára orðiö
af hlj ómgutls . hávaðanum breytt. En er það þá að öllu til hins
mætti alveg missa sig — ætti betra? Landpóstarnir gömlu og trú-
beiðslu og trúargöfgi Hall- að hverfa, þar væri betra autt verðugu hafa nú verið leystir af
gríms Péturssonar. Þannig er rúm. Hitt er skylt að viður- hóhni með tækni og hraða nútím-
það líka á fleiri sviðum efn-jkenna, aö mikið er hlustand- jans' Syo að allur postur er
• isniðurröðunar dagskrárinn- J anum veitt af ágætri tónlist, hugvUuinr eim’um ^aJ ^
: ar, að hlustandanum verður (ljómandi songvum, en þvi
hverft við ýmsa ólikinda sam- þarf það leiöa að vera með?
steypu. Þetta á sér oft stað Þetta, sem sker innan hljóm-
um flutning tónlistar. Maður næm eyru, særir söngelskar
hlustar mildur og vær í huga sálir. Svonefnd dægurlög, eru
reynslu í þeim efnum eru alltof mik
il og vítaverð brögð að þess háttar.
En að svona lagað' komi vart fyrir,
ætti og hlýtur að vera metnaðarmál
allra þeirra, er að póstafgreiðslu
starfa.
En með bættum og fuHkomnari
póstsamgöngum skuli það vera und
ir hælinn lagt, aö bréf manna kom
ist til skila, er slíkt ófremdarástand
sem ekki er hægt að una við þegj-
andi“.
Guðmundur hefir lokið máli sínu.
Starkaður.

á hljómþýtt heillandi Iag, en
áður en áhrif þess hafa fjar-
að er steypt yfir mann hringl
andi, smellandi gargmúsík
alveg bandvitlausri. Sæmilega
hljómelskur hlustandi hrekk-
ur við, þetta er sem að kasta
steini i lognkyrrt vatn.
Útvarpsleikrit.
Það er mér kunnugt nokk-
uð, a.ð fjölmargir af fólki dreif
býlisins reynir að hraða kvöld
verkum til að fá notið á-
hlýðslu leikritanna á laugar-
flest slepjumúsíkk og tekst-
ar óskáldleg smásmiði, leið-
inlega fátæklegt ástamjálm.
Þó tekur út yfir með svokall-
aða „djass“músíkk, þar ægir
saman illkynjuðum óhljóð-
um, öskrum, vælum, brest-
um og smellum. Þessa „djass“
ófreskju er naumast hægt að
kalla músík. Þó er það svo,f
að sá ófögnuður er dáður af
sumu ungu fólki, líklega af J
því að þetta er útlent villi-
imannahrín. Þess minnist ég,
að um eitt skeið komu að
dagskvöldum. Stundum eru hljóðnemanum á víxl, karl-
þessir leikir skemmtilegir —
ef til vill göfgandi, enda venju
lega vel leikin. Þeir geta ýct
við eða vakið fólk til umhugs-
unar athyglisverðra lífssanfi-
inda, en svo er líka hitt, og
það finnst mér oftar ske, að
þessi leikrit eru ekki einasta
ómerkileg, heldur hreinlega
sagt andstyggilegur óþverri,
sem furðulegt er að leyfast
skuli til flutnings 1 opin eyru
maður og kvenmaöur, og lof-
uðu mjög fegurð og gæði ó-
kúnstar þessarar. Þarf helft
hljómelskra útvarpshlustenda
að líða fyrir aumingjasmekk
nokkurra hálfkjána á þessu
sviöi? Mikið er nokkuð um
sönglaga smíð með íslenzkum
tónskáldum. Margt er þar hjá
sumum stórvel gert, en hitt
verður iika að segjast, að
(Framhaid á 6. síðu.)
Langar yður að verða
dægurlagasöngvari ?
K.K.-sextcttinn f/efur yður Uehifœri.
Komið ojí reynið hæfni yðar.
Upplýsingar í Þórscafé í dag kl. 5—7 cg morgu?! kl. 1—3

T ollstjóraskrif stof an
verður lohuð allan dayinn í day,
föstudayinn 11. júní 1954.
fSSSSSSSSSSSSSSSSSÍSS5SSS$SSSS555SS55SS«
SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSí