Tíminn - 13.10.1954, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, miðvikudaginn 13. október 1954.
230. hlað
PTÓDLEIKHÚSID
SilfurtúngliS
eftir Halldór Kiljan Laxness
Sýning í kvöld kl. 20.
UPPSELT.
Næsta sýning föstudag kl. 20,00.
Nitouche
óperetta i. þrem - áttum.
Sýning fimmtudag kl. 20.
Næst síðasta sinn.
Aðgöngumiðasalan opin frá kl.
13,15—20,00. Tekið á móti pönt-
unum. Sími: 8-2345, tvær línur.
Ogiftur faðir
þessi hefir vakið geysl athygli
og umtal, enda verið sýnd hvar-
vetna með metaðsókn. Þetta er
mynd, sem allir verða að sjá.
Hrífandi ný sænsk stórmynd,
djörf og raunsæ, um ástir unga
fólksins og afleiðingarnar. Mynd
Sýnd kl. 7 og 9.
Bönnuð börnum innan 12 ára.
HraUfalltt-
bálkurinn
Sprenghlægileg og afar skemmti
leg gamanmynd í litum.
Sýnd kl. 5.
'■v" ’í’ rj?i
NYJA B10
— 1M( —
Rússneski
ballcttmn
(Stars of the Russian Ballet)
Aukamynd: Fæðing Venusar,
lltmynd af málverkum frá end-
urreisnartímabilinu.
Sýnd kl. 5, 7 og 9. _

TJARNARBÍÓ
Bb*l S4U.
Maudy
Frábær verðlaunamynd, er jall
ar um uppeldi heyrnarlausrar
stúlku og öll þau vandamál, er
skapast í sambandi við það.
Þetta er ógleymanleg mynd, er
hrífur alla sem sjá hana.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
BÆJARBÍÓ
— HAFNARFIRÐI -
ÍTÖLSK KVIKMYNDAVIKA:
Mersalína
Óvenju fagurt listaverk.
Aðalhlutverk.
María Felix.
Sýnd kl. 7 og 9.
Sunnuduyur í átjúst
Sýnd fimmtudag.
Tveggja aura von
Sýnd föstudag.
Lokaðir gluggar
Sýnd laugardag.
Sími 9184.
íleekfeiag:
RCTKJAVÍKIJR’
Frumsýning:
Erfinginn
Sjónleikur í 7 atriðum eftir
Ruth og Augustus Götz
eftir sögu Henry James.
Frumsýning annað kvöld kl. 8.
Leikstjóri: Gunnar, Hansen.
í aðalhlutverkum:
Guðbjörg Þorb j arnardóttir,
Þorsteinn Ö. Stephensen,
Hólmfríður Pálsdóttir,
Benedikt Árnason.
Aðgöngumiðar seldir í dag kl.
4—7 og á morgun eftir kl. 2. —
Sími 3191.
AUSTURBÆJARBfÓ
Á refilsstigum
(The Intruder)
Sérstaklega spennandi og vel
gerð ný kvikmynd, byggð á
skáldsögunni „Line on Ginger"
eftir Robin Mauham.
Jack Hawldns,
George Cole,
Dennis Price.
Bönnuð börnum innan 16 ára.
Sýnd kl. 9.
Sjómunnudags-
kabarettinn
Sýningar kl. 7 og 11.
GAMLA BÍÓ
— 147* —
A suðræimi strönd
— 1475 —
(Pagan Love Song)
Skemmtileg og hrífandi ný em-
erísk söngvamynd, tekin í lit-
um á suðurhafseyjum.
Aðalhlutverk:
Esther Williams,
Howard Keel.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
TRIPOLI-BÍÓ
Bimi lisa.
Suðrœnar nœtur
(Sudliche Náchte)
Bráðskemmtileg, ný, þýzk músik
mynd tekin að mestu leyti á
Ítalíu. Öll músíkin í myndinni
er eftir einn frægasta dægurlaga
höfund Þjóðverja, Gerhard
Winkler, sem hefir meðal annars
samið lögin: „Mamma mín“ og
„Ljóð fiskimannanna frá Capri“,
er vinsælust hafa orðið hér á
landi.
Tvö aðallögin í myndinni eru:
„Ljóð fiskimannanna frá Capri“
og tangóinn „Suðrænar ætur“.
í myndinni syngur René Carol
ásamt fleirum af frægustu dæg
urlagasöngvurum Þjóðverja,
með undirleik nokkurra af beztu
danshljómsveitum Þýzkalands.
Aðalhlutverk:
Germaine Damar,
Walter Miiller,
Margit Saad.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦<
HAFNARBÍÓ
— Síml 8444 —
Aðeins þín vegna
Sýnd kl. 7 og 9.
Dularfulli
kafbáturinn
(Mystery Submarine)
Hörkuspennandi amerísk mynd,
viðburðarík frá upphafi til enda.
MacDonald Carey,
Marta Toren.
Bönnuð bömum innan 12 ára.
Sýnd kl. 5.

Vörn Sigurbjarnar
(Framhald af 4. stðul.
málstaSur menntamálaráð-
herra er vaxinn og gæti oröið
Sigurbirni Einarssyni örlaga-
rík, ef hann kysi að keppa
um embætti, þar sem reynir á
sanngirni og réttsýni.
Sigurbjörn hættir sér út á
hálan ís, þegar hann stað-
hæfir í greinarlok, að vinir
séra Guðmundar sjái „ofsjón
um yfir því, þótt keppinautur
hans hlyti stuðning eins af
þremur kennurum guðfræði-
deildar“. Þetta eru getsakir.
Það sér enginn ofsjónum yfir
þessu. Hins vegar undrast
margir, að Sigurbjörn Einars
son skuli mæla óréttÆætinu
bót af því, að það hefir orðið
vini hans og skjólstæðingi til
framdráttar. Þórir Kr. Þórð-
arson stendur jafnréttur eftir
þessa deilu. Hitt er staðreynd,
að menntamálaráðherra hefir
níðzt á séra Guðmundi Sveins
syni og að Sigurbjörn Einars-
son reynir að bera blak af
Bjarna Benediktssyni, þegar
greidd er að honum atlaga.
Sigurbjörn Einarsson er
fjölgáfaður og hámenntaður
maður, frábærlega orðsnjall
og ritfær eins og bezt verður
á kosið. Próflausum blaða-
mahni er því auðvitað ærinn
vandi að þreyta við hann
kappræðu. En barningur Sig-
urbjarnar í róðri þessarar
deilu sýnir bezt, að málstað-
urinn er ekki nógu góður.
IX.
Vísir hefir sent mér tóninn
vegna greinar minnar, þar
sem rakin var saga dósents-
málsins. Leggur hann mikið
upp úr því, að Tíminn skyldi
koma efniskjarna hennar á
framfæri við lesendur sína og
ályktar, a|ö slíkt sé tilræði
við stjórnarsamvinnuna!
Þetta sýnir minnimáttar-
kennd og ótta við þjóðina. En
því fer fjarri, að hér sé yfir
nokkru að kvarta. Sigurbjörn
Einarsson hefir fengið grein
sína birta í þremur blöðum,
og fagna ég því sannarlega
vegna aðdáunar minnar á mál
frelsinu og virðingar fýrir
skoðunum annarra. En er þá
goðgá, að hinn málstaðurinn
sé túlkaður í tveimur blöðum?
Morgunblaðið ónotast út af
því, að dósentsmálið skuli
rætt og rakið. Það reynir að
verja menntamálaráðherra
og dylgjar um Helandermál,
en kryddar allt þetta vísna-
gerð, sem er skemmtileg til-
breyting. Greinar Morgunbl.
minna á bátana, sem kallaðir
voru með Engeyjarlagi. Þær
virðast til orðnar í stjórnar-
ráðinu og bera blæ af skaps-
munum Bjarna Benediktsson
ar. Skal hér að lokum minnzt
á aðalatriði þeirra.
. Það er rétt, að menntamála
ráðherra hefir ekki brotið
lög við veitingu dósentsem-
bættisins. Hitt er rangt, að
hann hafi farið að reglum
háskólans. Bjarni Benedikts-
son virti að vettugi álitsgerð
dómnefndar og tillögu guð-
fræðideildar. Og menntamála
ráðherra viðhefur vinnu-
brögð, sem hann hefir áður
fordæmt. Hann gaf út 22. á-
gúst 1936 skýrslu sína og tólf
annarra háskólakennara um
veitingu prófessorsembættis í
lagadeild háskólans. Þar er
lögð rík áherzla á sjálfsákvörð
unarrétt háskólans um skip-
anir í embætti og sagt orð-
rétt: „Það er almennt viður-
kennt, að háskóladeildirnar
sjálfar, ef til vill með aðstoö
annarra sérfróðra manna
(dómnefndar við-samkeppnis
próf), eru bezt dómbærar um
, það, hverja velja skuli kenn-

20.
Æráðaþeifi'
Skáldsaga eftir llja Ehrenburg
■
:

4
Þegar hún var heima, leitaði hún trausts hjá barninu.
Þegar Shura svaf eða undi hjá föður sínum, vissi Lena varla
hvað hún átti af sér að gera. Hér er mér allt svo fram-
andi, hugsaði hún með andúð, er hún horfði á glugga-
tjöldin, sem hún hafði eitt sinn glaðzt við að sauma og
hengja upp. Hún leit yfir munina í stofunni. Allt þetta
heimilisyndi hafði hún skapað, en nú snerist það gegn
henni með fjandsamlegu valdi.
Hún reyndi að sannfæra sjálfa sig um það, að hið nýja
viðhorf hennar væri á engan hátt tengt Dimitri. Ég hugsa
ekki einu sinni um hann, sagði hún við sjálfa sig. Við sjá-
umst ekki einu sinni lengur, þetta er úr sögunni. En í raun
og veru yar hann alltaf í huga hennar. Hér í þessum hæg
indastól sat hann einu sinni og sagði henni frá því, hvern
ig herdeild hans hefði ráðizt á hús eitt í Breslau, náð efri
hæðinni meðan Þjóðverjar réðu enn neðri hæðinni. Svo
ræddu þau um hljómlist á eftir. Þaö var einmitt í þetta
skipti, sem Dimitri Sergejsson reis hvatlega á fætur og
sagði: — Þú ert enn mjög ung Jelena Bórisdóttir, þú munt
varla skilja það. Stundum finnst manni, sem maður sé sjálf
ur innifrosinn í eigin sál, en svo skeður eitthvað sem los-
ar um, það byrjar eitthvað að titra í innstu leynum hug-
ans, og maður finnur þegar, að líf leýnist undir þykkri
íshellunni.
En hvers ve'gna endaði þetta svona illa? Sökin er mín,-
hugsaði Lena. Það er ég sem hefi eýðilagt það allt. Það er
ég sem hefi valdið hinni hræðilegu umturnun þessa vin-
áttusambands. Hún hugsar um þetta án afláts. Hann stöðv
aði hana í tíma. Nú er þessu lokið, hún mun aldref sjá
hann framar, svo að þetta skiptir eiigu. Og þó mundi hún
láta sér nægja hið allrá minnsta, aðeins það að hann kæmi
aftur, það væri nóg að hann kæmi í stutta heimsókn, stanz
aði ekki nema hálfa klukkustund. Hann mátti tala um
einskis verða hluti — þennan harða vetur eða að allar
skáldsögur væru lélegar, henni var sama hvað hann segði,
ef hún fengi aðeins að vita af nærveru hans. Nei, hvað
gengur annars að henni? Það nær engri átt að auðmýkja
sig þannig. Hún er farin að líkjast söguhetjunum í gömlu
skáldsögunum, þessum frúm, sem höfðu ekki öðru að sinna
en að gæla við eigin tilfinningar. En hún var sovétkona,
sem bar virðingu fyrir sjálfri sér. Hún þarfnaðist ekki
ölmusu Það var bezt að Dimitri sigldi sinn sjó. Ef þau
mættust einhvers staðar af tilviljun, í klúbbnum eða á
götunni, þá ætlaði hún að brosa og segja nokkur vingjarn-
leg orð við hann til þess að sýna honum, að henni sé ekki
brngðið. En það leysir á engan hátt vandann. Vandinn er
h.iónaband hennar, maðurinn hennar. Hvernig á hún að
lifa lífinu með manni, sem hún elskar ekki lengur?
Það hvarflaði þó aldrei að Lenu að líta á Dirnitri sem or-
sök skipsbrotsins í hjónabandi hennar. Hún var sannfærð
um, að betta tvennt .væru óskyld mál. Þegar hún kynntist
Dimitri var hún löngu hætt aö elska mann sinn. Um tima
áleit hún sig hafa eignast góðan kunningja þar sem Dimitri
var, en nú var hún ein og yfirgefin. Hún vissi það, að yfir-
gæfi hún mann sinn mundi enginn skilja hana eða styrkja.
En þó sótti sú hugsun enn fastar að henni, eftir að Dimitri
var búinn að snúa við henni bakinu, að hún yrði að yfir-
gefa mann sinn. Hún sagði án afláts við sjálfa sig, að hún
gæti ekki létt af sér því oki, sem þyngst þjakaði hana, fyrr
en hún hefði gert Mreint íyrir sínum dyrum í hjónabands-
málunum. En í hvert sinn, er hún var þar komin í rök-
semdaleiðslu sinni, varð henni hugsað til barnsins, og ákvaö
ara innan vébanda þeirra. Vér
fullyrðum það hiklaust, að
það má heita nálegá undan-
tekningarlaus regla í öllum
lýðræöislöndum, að embætta-
veitingar við ríkisháskólana
eru algerlega í sjálfra þeirra
höndum, því að enda þótt rík
isstjórnirnar kunni að hafa
hið lagalega veitingavaid, þá
er því ekki beitt öðru ýísi en
í samræmi við tillögur hlut-
aðeigandi háskóla. Sjálfseign
arháskólarnir ráða Iika vit-
anlega þessum málum alger-
lega upp á sitt eindæmi. Há-
skóla íslands er þetta jafnt
nauðsyn sem öðrum háskól-
um“. Svo mörg eru þau orð,
og munu útskýringar óþarfar.
Þetta var skoðun Bjarna
. Benediktssonar lagaprófess-
' ors 1936, þegar ráðherra beitti
lagalegu veitingavaldi þann-
ig, að ágreiningi olli. En hver
er í dag afstaða Bjarna Bene
diktssonar menntamálaráð-
herra? Nú fylgir hann þeirri
reglu, sem fordæmd var af
honum og samkennurum
hans 1936. Bjarni Benediktá-
son hagar embættisveitingum
sínum á þá lund, að hann
hafnar undantekningarlaust
tillögum ráðgjafaraðila. Hann
ráðstafar skólastjórastöðum
og dósentsembætti gegn vilja
viðkomenda og gerir enga
grein fyrir sjónarmiðum sín
um og vinnubrögðum. Morg-
unblaðið ætti því að gæta
hófs i bundnu máli sem ó-
bundnu um embættaveiting-
ar menntamálaráðherra.
Bjarna Benediktssyni verð
ur ekki stefnt fyrir dómstóla
laganna vegna framkomu
sinnar og vinnubragða sem
menntamálaráðherra. En
hann kemst ekki hjá því að
mæta fyrir dómstóli almenn
ingsálitsins. Og Alþingi hlýt-
ur hann að standa reiknings-
skap ráðsmennsku sinnar, ef
þess verður krafizt.
Hclgi Sæmundsson.