Tíminn - 16.01.1955, Blaðsíða 7

12. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 16. janúar 1955.
i Sunnwd. 16. jan.
Lánaþörf land-
búnaðarins
í Tímanum í gær birtist við
tal við Hiímar Stefánsson
foankastjóra um afkomu Bún
- aðarbankans á s. 1. ári og ýms
- atriði í sambandi við starf-
semi hans.
Upplýsingar þær, sem koma
. fram í þessu viðtali, bera það
með sér. að rekstur bankans
hef ir. gengið mjög vel á liðna
. árinu. Hagnaður á rekstri
úítoanka&s hefir orðið verulegur
dog er það m. a. að þakka því,
að spariféð, sem bankanum er
. trúað fyrir, fer stöðugt vax-
andi. Þótt bankinn geti ekki
. lánað þetta íé til fram'
kvæmda í sveitum, nema að
mjög takmörkuðu leyti, þar
. jsem slík lán þurfa að vera til
langs tíma og vaxtalág, gerir
það honum hins vegar kleift
að létta reksturskostnaði af
þeim sjóðum, sem veita lán
. til landbúnaðarins, og safna
nokkru fé að auki. Það er því
beint og óbeint mjög hagstætt
. fyrir landbúnaðinn, hve mik-
ið traust bankinn hefir unniö
sér á sviði hinnar almennu
bankastarfsemi.
Þetta traust, sem bankinn
hefir unnið sér, á hann vissu
lega fyrst og fremst að þakka
þeim manni, er lengst hefir
stjórnað honum, Hilmari Stef
ánssyni bankastjóra. Geta
bændur áreiöanlega aldrei
ofþakkað Hilmari fyrir það,
hve traustum fótum hann hef
ir komið > undir lánastofnun
þeirra, sem er nú orðin ein
helzta lýftistöng landbúnaðar
ins.
h j ólb ar ð aiðnaði
„Slöugulansu hjólbarðarntr eru stærstf skerfur til örujíg's akst-
urs, sem liingað til hefir verið lagðsir fram,“ segir kunnur kapp-
akstursmaður
Nýlega er htífin í stórum
stíl framleiðsla á nýrri gerð
hjólbarða. Eru þeir frá-
bragðnir eldri gerðum að
því leyti, að ekki er notuð
gúmmíslanga til að halda
loftinu, heldur er því dælt
ihn í sjálfan hjólbarðann.
Þeír, sem til þekkja, halda
því fram, að hin nýja teg-
und hjólbarða muni létta
miklu amstri og óþægindwm
af bifreiðaeigendwm, jafn-
framt því, sem hún veitir
meira öryggí en eldri gerðir.
Hér fer á eftir grein um
nýju hjólbarðana og út-
breiðslu þeirra eftir J.D.
Ratcliff. Greinin er þýfd úr
tímaritinu Readers Digest.
í viðtalinu við Hilmar upp
lýsist það m. a., að lán úr
sjóðum bankans til fram-
kvæmda í svéitum hafa aldrei
. orðið hærri en á s. 1. ári eða
um 35 millj. kr. Hafa sjóðir
bankans aldrei haft eins
mikið fé til umráða og sein-
ustu fimm árin, enda hefir
það verið eitt af -skilyrðum
Framsóknarflokksins fyrir
stjórnarsamstarfinu, að láns
fé til landbúnaðarfram-
kvæmda væri stóraukið. Samt
hefir það ekki tekizt að full
nægja þessari lánaþörf, eins
og sést á þvi, að nú liggja fyr
ir lánsbeiðnir frá bændum, er
nema munu samanlagt 8—10
millj. kr. og eru vegna fram-
kvæmda, sem þegar hafa ver
íð unnar. Við þetta bætast
svo lánsbeiðnir vegna fram-
kvæmda, er unnar verða á
þessu ári. Eins og nú horfir,
verður ekkert fé fyrir hendi til
áð fullnægja þessum láns-
beiðnum fyrr en næsta haust,
er aftur hefjast útlán úr Mót
virðissjóði. Mjög vafasamt er,
að það fé, sem úr Mótvirðis-
sjóði fæst, hrökkvi til að
fullnægj a þörfinni.
Hér er um mál að ræða,
sem framhaldsþingið, er kem
ur saman í næsta mánuði,
hlýtur að taka til meðferðar.
Það verður með einhverjum
ráðum að útvega fé til að full
nægja þessum lánum og jafn
framt að gera ráðstafanir til
þess, að bændur þurfi ekki
að bíða eftir þeim fram á
næsta haust.
Veðdeild Búnaðarbankans
er svo annað mikilvægt atriði,
sem frairihaldsþingið kemst
ékki hjá að taka til úrlausnar.
Stærsta bylting, sem átt hefir sér
stað í gúmmíiðnaðinum síðan loft
fylltu hjólbarðarnir komu á mark-
aðinn árið 1922, er framleiðsla
hinna slöngulausu hjólbarða, sem
fylgja munu með flestum tegund-
um bifreiða, er framleiddar veröa
á árinu 1955. Þessir nýju hjólbarðar
munu svo að segja útiloka nauðsyn
þess að skipta um hjólbarða á bif-
reiðum á vegum úti.
Hinir nýju hijólbarðar líta út ná-
kvæmlega eins og þeir gömlu, mis-
munurinn er sá, að nú eru ekki not
aðar .gúmmíslöngur fylltar lofti,1
heldur er loftið 1 hjólbarðanum sjálf
um. Gúmmíblöðkur falla þétt að
„felgunni" eða sjálfu járnhjólinu,
en á því er gat, sem ventillinn fell-
ur í,
Sjálfráðir hvenær viðgerð
fer fram.
í gömlu hjóíbörðunum voru slöng
urnar fylltar lofti þar til þrýstingur
inn hélt bifreiðinni uppi. Kæmi á
þær gat eftir nagla, streymdi loftið
út á augabragði. En hinir nýju hjól-
barðar, sem sjálfir geyma loftið,
hafa eiginleika til að halda loftinu
þar til naglinn er dreginn úr, þann-
ig a5 menn geta sjálfir ráðið því
hvenær viðgerð skal fara fram. Þeg
ar naglinn er dreginn út, er settur
gúmmílögur í gatið, og fer þessi
viðgerð fram án þess að hjólbarðinn
sé tekinn undan bifreiðinni, tekur
ekki nema tvær mínútur og er á
allra færi að framkvæma hana. Ann
ars hefir reynslubifreiðum verið ek-
ið allt að 5000 mílur með nagla í
hjólbörðunum, án þess að loft
minnkaði í þeim.
Venjuiegast orsaKast óhöpp á hjól
börðum af því að ytra yfirborð hjól-
barðans hefir skaðazt af núningi
við egghvassan stein, af því að fara
ofan í djúpa gjótu á mikilli ferð,
eða aka ofan á glerbrot. Sjaldan
springur á hjólbarðanum, þegar
fyrsta skemmdin verður, en smám
saman verður skemmdin meiri, og
svo fer að lokum að slangan spring-
ur út á hinum veika bletti. Slíkt
getur ekki komið fyrir með slöngu-
lausu hjólbarðana.
Hinir nýju stóðu sig betur.
Þegar slitflötur slöngulausu hjól-
barðanna þynnist, fer hjólbarðinn
að leka, en sá leki á sér ekki stað
snögglega, heldur lekur smám sam
an úr hjólbarðanum. Amerískt bif-
reiðafólag gerði tilraun með því að
skera meö hníf í sex venjulega hjól
barða, og álveg á sama hétt í jafn-
mikinn fjölda slöngulausra hjól-
barða. Hinir fyrmefndu sprungu
með miklum hvelli strax og bifreið-
unum var ekið yfir ójafnan veg, en
loftið seig hægt o; rólega úr hinum
síðarnefndu, og var þeim ekið allt
frá einni, upp í átta mílur áður en
allt loft var lekið úr.
Fyrstu tilraunir til að framleiða
slöngulausa hjólbarða mistókust
vegna þess, að gúmmíið var ekki
nógu þétt. En gúmmítegund, sem
lengja endingu slöngulausra hjól-
barða um tíu af hundraði.
En það, sem hrífur bifreiðastjór-
ana einna mest í sambandi við nýju
hjólbarðana, er að ekki skuli geta
sprungið þá og þegar. Enda hefir
meirihluti amerískra leigubifreiða-
stjóra nú fengið sér slöngulausa
hjólbarða. Rannsóknir meðal leigu-
bifreiðastjóra hafa sýnt, að hjá
þeim, sem óku á hjólbörðum af
gömlu gerðinni, sprakk 19 sinnum,
en hjá þeim, sem notuðu nýju gerð
ina, aðeins fjórum sinnum á jafn-
langri vegalengd.
Springur einu sinni á 5 árum.
Menn geta gert sér í hucarlund,
að sl:kir hjólbarðar, sem svo sjald-
an springur á, hljóti að hafa einna
mesta þýðingu fyrir leigubifreiða-
stjóra, sem oft verða að aka um
þá staði, sem hættulegir eru íyrir
hjólbarðana. Annars forða nýju hjól
Slöngulausir hjólbarðar fylgja flestum tegundum fólksbif-
reiða, sem smíðaðar verða á þessu ári.
Sparifjársofnun
skólabarna
(Framhald af 4. síðuj.
um sparimerki, en ekki er
vitað nú hve miklu það nem-
ur, og heldur ekki það fé, sem
lagt hefir verið inn 1 gjafa-
bækurnar án merkja, en það
er án efa talsvert. Má því
með sanni segja, að veruleg-
ar fjárupphæðir hafi bætzt
við sparifé barnanna á þess-
um stutta tíma.
Geta má þess, að Lands-
banki íslands hefir á þess-
um tíma selt og látið af
hendi i umboðssölu til kenn-
ara og innlánsstofnana spari
merki fyrir um 920 þús. kr.
í þessu sambandi viljum
vér bera fram þakkir til skól
anna fyrir ómetanlega að-
stoð þeirra. Ennfremur ber
að þakka innlánsstofnunum,
sem lagt hafa fram mikla
aukavinnu við að koma þessu
starfi á laggirnar.
Segja má með sanni, að
þessi nýjung hafi unnið hug
og hylli almennings í land-
inu, og börnin hafa fagnaö
þessari tilbreytni. Bæði í við
tölum og bréfum hefir þetta
komið skýrt í ljós. Skulu hér
að lokum birt nokkur sýnis-
horn þessara ummæla úr
bréfum, sem borizt hafa, og
eru þau tekin víðs vegar að,
en ekki nefnd nöfn. Eru það
kennarar eða skólanefndar-
menn, sem eiga eftirfarandi
ummæli:
.... Ég vil nota tækifær-
ið og færa bankanum þakkir
fyrir þessa virðingarverðu til
raun til að vekja almennan
skilning á sparnaði og ráð-
deild. Þess er vissulega þörf
kom á markaðinn í síðustu styrjöld, |
leysti þetta vandamál. Úr þessari
tegund framleiddi Goodrich-fyrir-
tækið slöngulausan hjólbarða árið
1948, og fleiri fyrirtæki fylgdu í fót
spor þess. En þessi nji hjólbarði
var dýr, kostaði 34 dali hver barði
undir litla bifreið, en aftur á móti
kostaði eldri gerðin af hjólbörðum
ásamt slöngu aðeins 27 dali hver.
Svo fór því, að sala á hinum slöngu
lausu hjólbörðum nam aðeins tveim
ur af hundraði af ailri hjólbarða-
sölu.
Lækkað verð.
Nú hefir verðið lækkað — venju-
legur slöngulaus hiólbarði er nú
seldur á sama verði og hjólbarði
með slöngu af gömlu gerðinni. Og
þar sem nýju hjólbarðarnir eru
langtum lettari og með flatari slit-
fleti, gera þeir að verkum, að mikl-
um mun þægilegra er að aka í bif-
reiðinni. Þeir hitna einnig siður en
hinir gömlu, og er það veigamikið
atriði, þar sem gúmmí þolir illa hita.
Við 80 mílna hraða hitna venjulegir
hjólbarðar að meðaltali upp í 296
gráður á Fahrenheit, en hinir nýju
aðeins upn í 255 gráður. Hjólbarða
framleiðendur álíta, að þetta muni
Henni er nú ekki séð fyrir
neinu auknu rekstrarfé. Við
svo búið má ekki standa.
Bændur þurfa að geta fengið
viðunandi lán út á jarðir,
enda þótt ekki sé vegna fram
kvæmda á þeim. Hilmar Stef-
ánsson telur, að það myndi
strax koma að verulegum not
um, þótt ekki fengizt til veð-
deildarinnar nema 4—5 millj.
kr. árlega í nokkur ár. Með
því fjármagni yrði hægt að
bæta úr brýnustu þörfum.
Eins og Hilmar segir í viðtal-
inu, er þettæ ekki mikil fjár-
hæð, þegar borið er saman við
margt annað, sem nú er efst
á baugi með þjóðinni, en fátt
er hins végar meira aðkall-
barðarnir reyndar öllum, sem með
bifreiðar fara, frá miklu amstri og
óþægindum, og hafa skýrslur og
rannsóknir sýnt fram á það, að sá
maður, sem ekki ekur meira en 10
þús. mílur á ári hverju, ætti ekki
að verða fyrir verulegu óhappi með
hjólbarða sína nema einu sinni á
hverjum fimm árum.
Bezta gerð slöngulausra hjólbarða
hefir það fram yfir hina algengu
gerð, að ef nagli rekst í hjólbarðann,
og hann er síðan dreginn út, hleyp-
ur gúmmíþynna, sem er innan á
hjólbarðanum af sjálfu sér fyrir gat
ið og lokar því. Með því að nota
þessa gerð hjólbarða geta menn ver
ið nokkurn veginn öruggir um að
ekki springi hjá þeim, þótt óhapp
geti komið fyrir, ef ekið er ofan á
gler, eða aðra slíka beitta hluti.
Þessi gerð hjólbarðanna er einum
þriöja hluta dýrari en hin.
andi en að úr þessari fjárþörf
fáist bætt. Ef þetta fengist
fram, væri hægt að gera mörg
um bændum og bændaefnum
mögulegt að eignast jarðir sín
ar eða halda þeim, en ella
eru líkur til, að þeir muni
neyðast til að yfirgefa þær.
Þjóðinni er það nauðsyn-
legt, að þeir, sem vilja búa í
sveitum, geti haldizt þar vel
við og notið sæmilegrar að-
stöðu. Annars heldur fólkinu
þar áfram að fækka þjóðar-
heildinni allri til tjóns. Þess
vegna má ekki draga lausn
þeirra mála, sem hér hefir ver
ið drepið á, heldur verða þau
að vera meðal helztu verk-
efna framhaldsþingsins.
Tveir barðar
hvor innan i öðrum.
Enn er ógetið þeirrar tegundar
hinna slöngulausu hjólbarða, sem
veita ökumanninum einna mest ör-
yggi. Þeir eru í rauninni tveir hjól-
barðar, hvor innan í öðrum, þannig
að vart er hugsanlegt, að menn geti
orðið fyrir alvjarlegum óhöppum
með þá, því að þótt ytri barðinn bili,
tekur hinn innri þegar við. Að lok-
inni reynsluför með slíkum hjól-
börðum, sagði þekktur kappaksturs
maður: „Þessir hjólbarðar eru
stærsti skerfur til öruggs aksturs,
sem til þessa hefir verið lagður
fram".
En nú vaknar spurningin: Er
hægt að nota hina nýju slöngulausu
hjólbarða á hvaða bifreið sem er?
Svarið er jákvætt, hjólbarðarnir eru
framleiddir fyrir flestar algengar
tegundir fólksbifreiða. Aðeins þarf
að laga til brúnir á gömlum felgum,
og skafa af þeim allt ryð og óhrein
indi. Ef slíkt væri ekki gert, ykist
hættan á að hjólbarðinn félli ekki
nægilega þétt að felgunni, og loftið
læki út. Teinahjól verður að þétta
Framh. á 10. slSu
.... Þökkum svo hér með
kærkomna sendingu ....
.... Ég vil taka þaö fram,
að mér er mjög ljúft að vinna
með forgöngumönnum þess-
ara samtaka að því að vekja
áhuga barnanna á ráðdeild
og sparnaði ....
.... Mér er ánægja að geta
þess, að þessari nýbreytni var
tekið með miklum fögnuði af
börnunum. Mér virðist einn-
ig, að þessi starfsemi eigi að
mæta mikilli velvild og skiln
ing hjá aðstandendum barn-
anna ....
.... Börnin tóku þessari
nýjung yfirleitt með mikilli
gleði, og mun mega vænta
góðs árangurs af henni ....
.... Þetta hefir gengið
með ágætum og mikill áhugi
hjá börnunum. Ég hefi mik-
inn áhuga á þessu máli, og
þykir mér sem nú sé byrjað
á réttum enda ....
.... Ég vil fyrir hönd skóla
míns flytja yður beztu þakk-
ir fyrir forgöngu yðar og
framlag í þessu máli og vænti
þess að í framtíðinni megi
það bera nokkurn árangur..
.... Þeir, sem ég hefi tal-
að við um þessi mál, eru á
einu máli um ágæti þess að
reyna að auka áhuga ungra
á þessum efnum ....
.... Þakka ég svo innilega
fyrir hönd barnanna gjöfina,
og þá ennfremur þá hugul-
semi og góðvilja, sem gjöf-
inni fylgdi.“
Skal svo þessi greinargerð
látin nægja, en borin að lok-
um fram einlæg þökk til
allra, sem stutt hafa að því
að þessi starfsemi gat hafizt,
og jafnframt ósk um gifturíkt
nýtt ár.
Reykjavík, 7. janúar 1955.
Sparifjársöfnun skólabarna,
— Leiðsögn í ráðdeild
og sparnaði. —