Tíminn - 20.01.1955, Blaðsíða 5

TÍMINN, fimmtudaginn 20, janúar 1955.
T
5.
15. blaS.
I f'imtntud. 20. jan.
Sænska stjórn-
in og SAS
Forustugreinin, sem Tím-
inn birti nýlega um uppsögn
Svía á loftferðasamningnum
milli íslands og Svíþjóðar,
hefir vakíð allmikla athygli
á Norðurlöndum. Fulltrúar
norrænna fréttastofa hér
hafa sent útdrátt úr grein-
inni til blaða í Svíþjóð og í
Noregi og hefir hann verið
birtur í flestum þeirra. Eink
um hafa þau ummæli grein-
arinnar vakið athygli, að ís-
lendingar muni taka það til
athugunar, hyír.rt þeir eigi
heima í Norðurlandaráðinu,
ef þeir verði beittir ólögum
af Svíum í þessu sambandi.
í tilefni' af þessum ummæl-
um, hefir norska fréttastof-
an lagt fyrirspurnir um þetta
mál fyrir aðalfulltrúa Noregs
í Norðurlandaráðinu. Einar
Gerhardsen, sem nú er í þann
veginn að taka við stjórnar-
íorustu í Noregi.
Til þess að fyrirbyggja all
an misskilning, þykir rétt að
árétta það, að grein Tímans
var síður en svo skrifuð og
birt í þeim tilgangi að vekja
einhverjar æsingar út af þessu
máli eða að efna til misklíð-
ar við hinar Norðurlanda-
þjóðirnar. Tilgangurinn var
aðeins sá að vekja athygli á
því í tíma, hverjar afleiðing
ar gætu orðið, ef íslending-
ar væru beittir órétti í þessu
máli.
í þeim blöðum í Noregi og
Svíþjóð, sem rætt hafa þetta
mál undanfarið, virðist líka
koma fram fullur skilningur
á því, að íslendingar muni
taka það óstinnt upp, ef þeir
verða órétti beittir í þessum
efnum. Þá viðurkenna þau
líka yfirleitt, að það sé flug-
félagið SAS, sem hafi feng-
ið sænsku stjórnina til að
segja upp loftferðasamningn
um og sé það tilgangur fé-
lagsins, að Loftleiðum verði
annað hvort neitað um lend
ingarleyfi i Svíþjóð eða knúið
til að hækka fargjöld sín til
samræmis við fargjöld SAS.
Ef Loftleiðir neyddust til hins
síðarnefnda, myndi það mjög
torvelda aðstöðu þeirra í
samkeppninni, þar sem vélar
þeirra eru nokkru þæginda-
minni en þær vélar, sem SAS
hefir eða kemur til með að
nota í framtíðinni.
Þótt SAS hafi fengið
sænsku stjórnina til að segja
upp loftferðasamningnum,
verður að vænta þess, að
stjórnin gangi ekki svo full
komlega erinda þess, að hún
grípi til þess ráðs að beita
íslendinga afarkostum, eins
og að meina Loftleiðum um
lendingarleyfi í Svíþjóð. Slíkt
myndi verða hið þyngsta á-
fall fyrir norræna samvinnu.
Það myndi sýna, að Svíar
mettu hana minna en að
þjóna tilteknum auðhring.
Það mundi sýna, að íslend-
ingar eiga ekki mikils skjóls
og halds að vænta, þar sem
Svíar eru, og að þeir mega
gæta þess vel að gera sér
ekki of háar hugmyndir um
norrænt samstarf.
íslendingar telja ser sóma
sð þeim árangri, sem þeir
hafa náð á sviði flugmál-
anna. Þeir eru. ákveðnir í því
yHringið beint til mín og
mun sinna kvörtunum yðar
Mag'saysay, forseti Fflippseyja, Itefir staðið
við «rð síu og' fær yfir IOOO kvartanir á «lag
Eftirfarandi grein fjallar um nú
verandi forseta Filippseyja,
Ramón Magsaysay, sem kvaddur
var til aö bjarga þjóð sinni undan
ágangi skæruliða, sem voru undir
yfirstjórn kommúnista, og höfðu
mikil ítök meðal þjóðarinnar og
stór landssvæði á sínu valdi. Mag-
saysay tókst að koma skæruliðun-
um á kné, og nú eru .aðeins eftir
af þeim örfáar þúsundir manna,
sem fara huldu höfði í fjöllum
eyjanna. Magsaysay er mjög vin-
sæll þjóðhöfðingi, og sagt hefir
verið, að stjórn hans sé hin sanna
lýðræðisstjórn. Greinin er úr
Readers Digest og heitir höfundur
hennar J. P. McEvoy.
Þetta er sagan um það, hvernig
beita má vopnum kommúnista
gegn þeim sjálfum. Og maðurinn,
sem hefir gefið heiminum áhrifa-
mikla lýsingu á þessari aðferð, er
forseti Filippseyja, Ramón Mag-
saysay. Það eru ekki mörg ár síð-
an herflokkar undir yfirstjórn
kommúnista — hinir svonefndu
HUK-flokkar — réðu yfir öllum
auðugustu hrísgrjónasvæðum Fil-
ippseyja. Og Taruc, leiðtogi flokk-
anna, sem hafði fengiö sitt póli-
tíska uppeldi í Moskvu, gat státað
af 50 þús. manna her og 2 millj
manna varaliði. Þegar hann skýrði
frá því, að ekki myndi líða á löngu
þar til hann tæki höfuðborgina,
Manila, og þar með völdin í sín-
'ar hendur, var Magsaysay falið að
taka að sér stöðu varnarmálaráð-
herra. Starf hans var í því fólgið
að útrýma öllum vesaldómi og aum
ingjaskap í ráðuneyti sinu, og losa
herinn við fimmtu-herdeildar menn
— í stuttu máli að frelsa land sitt.
Taruc sigraffur.
Taruc var gjörsigraður og niður-
brotinn, þegar hann í mai síðast
liðnum gafst upp fyrir Magsaysay
skilyröislaust, Áhangendur hans
eru nú aðéins nokkrar þúsundir
manna, sem búa í fjöllunum og
eru á stöðugum ílótta. Þeir fá ekki
lengur málsverð hjá auðtrúa bænd
um, og enginn þorpsbúi lætur
hræða sig til að skjóta yfir þá
skjólhúsi.
Sannleikurinn er sá, að ef sá
strengur, sem bindur þjóðina og
uppreisnarflokkinn, er höggvinn
sundur, verður máttur uppreisnar-
manna til að grafa undan og steypa
stjórn landsins að engu.
En hvernig fór Magsaysay að því
að koma óróaseggjunum á kné?
Hann skýrir það sjálfur á eftirfar-
andi hátt:
„Þegar mér var falið að hefta
uppivöðslu HUK-flokkanna, gerði
ég mér þegar ljóst, að ég hafði einn
ávinning. Þeir voru skæruliðar, en
það hafði ég einnig verið gegn Jap
önum. Ég vissi líka, að útilokað var
að hafa í frammi starfsemi skæru-
liða með sömu aðferöum og venju-
leg stríð eru háð.
Uppræta óréttlætið.
Þess vegna hóf ég dálítið óvenju-
legar árásir á þá. Þegar þeir not-
uðu ógnanir, notaði ég vináttu og
peningagjafir á móti. Allir, sem
veittu mér upplýsingar, fengu ríku
lega boi'gun. Þar að auki lofaði ég
hverjum uppreisnarmanni því, að
ef hann yfirgæfi flokk sinn, skyldi
hann fá einmitt það, sem flokk-
urinn sagðist berjast fyrir handa
hverjum manni, en það var eigið
hús og jarðarskiki og nóg að borða.
Og þegar ég gaf kost á mér við
forsetakosningar um haustið. lof-
aði ég þjóðinni því, að gera allt,
sem í mínu valdi stæði til að' fjar
lægja það óréttlæti, sem fyrst og
fremst á þátt í að skapa uppreisn-
arflokka."
Andstæðingar hans í kosninga-
baráttunni viðurkenndu að hann
hefði frelsað landið undan yfirráð-
um kommúnista. „En“, sögðu þeir,
„ef þér veljið hann í forsetastól,
fáið þér fyrir forseta hermann, en
ekki mann, sem hefir þekkingu á
iðnaði, verzlun, og því síður hug-
mynd um innanríkismál eða hina
ýnisu klæki í utanríkismálum"
„Hringiff beint til mín.“
En Magsaysay, sem barðist af
miklu afli fyrir kosningu sinni, var
kjörinn forseti með meirihluta, er
sló öll met. Fyrir kosningarnar ferð
aðist hann um milli kjósenda, og í
ræðum sínum endurtók hann marg
oft: „Þegar ég er orðinn forseti skul
uð þið bara hringja beint til mín,
ef það er eitthvað, sem þið eruð
ekki ánægð með, og ég mun þá
reyna að kippa því í lag.“
Og hann hefir staðið við orð sín
og sett á stofn nokkurs konar kvart
anaskrifstofu, sem tekur á móti um
það bil 1000 kvörtunum á degi
hverjum. Einnig hafa allir rétt til
að senda 60 orða skeyti til forset-
ans sjálfs, og þurfa menn ekki að
greiða fyrir slík skeyti. Sendand-
inn fær siðan svar frá forsetanum,
og sá embættismaður, sem kvörtun
in snýst um, fær áminningu, sem
gjarnan hefst á orðunum: „Kæri
vinur, reyndu nú að vakna af dval-
anum.“
í ^fyrsta sinn í sögu Filippseyja,
getur nú hver, sem telur sig órétti
beittan, kvartað til forsetans sjálfs,
og afleiðing þessa er sú, að em-
bættismennirnir verða að reyna að
standa í stöðum sínum, og ekki líðst
þeim að nota aðstöðu sína til að
pretta náungann.
Berst lítiff á.
Magsaysay er mjög fjarri skapi
að berast mikið á. Hann ekur
aldrei í forsetabifreiðinni með núm
erinu 1, ef hann getur komizt hjá
RAMÓN MAGSAYSAY
ar að „fórna nokkru". Fjölskyldan
hefir nú komizt að þvi, hvað' hann
átti við með þessum orðum, en
það var, að fjölskyldunni skyldu
ekki veitast nein hlunnindi vegna
stöðu hans, og svo langt hefir hann
gengið, að hún hefir jafnvel haft
verra af, eins og sjá má af því, að
hann gaf bróður sínum, sem er
lögfræðingur, strangar fyrirskipan-
ir um, að hann mætti alls ekki taka
að sér nein mál, er vörðuðu stjórn
ina á einhvern hátt.
Iletjuleg barátta.
Ramón Magsaysay er aðeins 47
ára gamall, dökkur yfirlitum og ó-
venju hávaxinn af Filippseying að
vera. Þegar hann talar hreyfist
líkaminn eins og á hnefaleika-
manni, og hann hefir tilhneigingu
til að taka skyndilegar ákvarðanir
og beita óvenjulgum aðferðum. Þeg
ar bætt er- við- þessa eiginleika að-
laðandi framkomu, heiðarleika og
óbeit á öllum rangindum, fara
mönnum að skiljast vinsældir hans
Þessi maður, sem einu sinni var
kaupamað'ur á búgarði, og á öðrum
tíma bílaviðgerðarmaður, er nú
þekktasti Filipseyingur í heiminum.
Reynslu sinnar aflaði hann í hin-
um harða skóla stríðsins, og sagnir
um hetjulega baráttu hans gegn
japanska hernámsliðinu skýra alls
ekki frá öllu því, sem í þessum
manni býr. Þegar MacArthur ákvað
að ganga á land í Zambales, var
Magsaysay spurður að því, hvort
hann myndi treysta sér og mönnum
sínum til að ná á sitt vald flugvelli
einum og brúarsporði og halda því
þar til amerisku herirnir kæmu,
ákvað hann þrátt fyrir mótmæli
ýmissa landa sinna að leggja til
atlögu, þótt við ofurefli væri að
etja. Tókst honum að veita Japön-
um viðnám í tilsettan tíma, og er
því, og hann hefir bannaö fjöl- Því mest honum að þakka, hve
skyldu sinni að nota hann. Oftast þessi Þýðmgarmikla landganga Mac
ins um Framsókn-
armenn
í forustugrein Alþýffublaffs
ins í gær er varpað talsverð-
um hnútum til Framsókna?-
flokksins og honum kennt um,
aff ekki hefir vcriff svcnefnt
vinstra samstarf á undanförn
um árum. Ástæðan sé sú, aff
flokkurinn hafi færzt til
hægri seinustu árin.
Jafnframt er þaff tekiff
fram í umræddri grein AI-
i þýðublaffsins, aff konimúnist-
ar séu ósamstarfshæfir.
Meff þessari síðari fullyrð-
ingu, sem vissulega er rétt,
hnekkir, Alþýffubla'ffið raun-
verulega þeirri ásökun í garff
Framsóknarflokksins, aff
vinstra samstarf hafi strand
að á honum. Síffan 1942 hafa
Framsóknarflokkurinn og A1
þýðuflokkurinn ekki haft
þingmeirihluta samanlagt og
því ekki verið möguleiki fyrir
vinstri stjórn, þar sem komm
únistar voru ósamstarfshæfir.
Þaff, sem raunverulega hefir
hindraff vinstra samstarf, er
því fyrst og fremst þaff, hve
kommúnistar hafa haft mik-
ið fylgi, og þannig getað hindr
aff vinstri stjórn.
Hvers vegna hafa kommún
istar haft svona mikið fylgi?
Verffur kannske Framsóknar
flokknum kennt um þaff?
Blaðiff Landsýn, sem er gef
iff út af Málfundafélagi jafn
affarmanna, ræffir um þetta
í sérstakri grein 17. þ. m. Því
farast m. a. orff á þessa leiff:
„íslenzkir kommúnistar
munu ekki vera margir tals-
ins og eru ekki líklegir til aff
ná hér völdum nokkru sinni,
sízt ef rétt er aff farið. í Sósí-
alistaflokknum er fjöldi
manna, sem þangað er kom-
inn fyrir þá sök eina, að Al-
þýffuflokkurinn hefir árum
ekur hann í einhverri bifreið, sem
þjónustufólkið hefir til afnota, og
skilur þá lífverðina eftir heima, en
þeir verða þá á eigin spýtur að elta
hann uppi til að hafa á honum
gætur. Ég hefi heyrt hann segja
við bifreiðarstjórann sinn: „Bless-
aður taktu ofan kaskeitið', þú ert
alltof hátíðlegur með það á höfð-
inu.“
Magsaysay hafði tilkynnt fjöl-
skyldu sinni það, að ef hann yrði
forseti, yrðu allir meðlimir lienn-
sxS gera flugið að vaxandi
atvinnugrein, enda krefst
lega landsins þess. Þess vegna
munu þeir skoða það sem
merki fyllstu óvináttu í garð
sinn, ef brugðið verður fyrir
þá fæti á þessu sviði. Þau
vonbrigði munu verða enn
sárari, þegar það er gert af
þjóð, sem íslendingar telja
vinaþjóð sína og vilja eiga
við vaxandi og batnandi skipti
á sem flestum sviðum.
Þess vegna er það von ís-
lendinga, að ekki reynist
neitt hæft í þeim orðrómi,
að Svíar ætli að beita ís-
lendinga bolabrögðum á þessu
sviði, heldur leysist þetta mál
þannig, að það verði sam-
vinnu þessara þjóða til styrkt
ar.
Arthurs gekk vel.
Það þarf því engan að undra, þótt
hann hafi verið valinn yfirherstjóri
Zambales að stríðinu loknu. Og síð
ar var hann kosinn og endurkosinn
á þing, og notaði þá tímann til að
kynna sér stjórnmálin, eins og þau
eru bak við tjöldin, en sú kunnátta
hefir orðið honurn til ómetanlegs
gagns í forsetaembættinu.
Helztu vandamálin.
En hver eru þau vandamál, sem
Magsaysay þarf að berjast við, og
hverjir eru möguleikar hans til að
leiða þau til lykta?
„Fólksfjöldinn er ekkert vanda-
mál hjá okkur", segir hann sjálfur.
„í Japan eru 223 íbúax á hvern fer-
kílómetra og á Jövu 393. Hjá okkur
eru þeir aðeins 67 — öll íbúatalan
er urn 20 milljónir, en landið er
stærra en England, þar sem búa
45 millj. manna. Jörðin er mjög
frjósöm og auðug frá náttúrunnar
hendi og loftslagið ákjósanlegt. Sér-
(Framhald á 6. síðu)
saman brugðizt hlutverki
sínu. E£ jaínaðarmannaflokk
urinn hefffi boriff gæfu til aff
heyja aff staffaldri frjóa og
þróttmikla baráttu á sviði
verkalýffsmála og stjórnmála,
þá væri kjósendafylgi Sósíal-
istaflokksins ekki mikiff.
Hreinn kommúnistaflokkur
væri hér á landi fámennur og
áhrifalaus.“
Tíminn lætur þaff eftir
Landsýn og Alþýðublaffinu aff
deila um þetta efni, en dóm
ur Alþýðuflokksmanna þeirra,
sem aff Landsýn standa, er
bersýnilega allt annar en sá,
aff Framsóknarflokkurinn
eigi þátt í því, hve óefflilega
miklu fylgi kommúnistar hafa
náff. Til viffbótar við skýringu
Landsýnar er þó rétt aff bæta
því, aff brottför Héðins Valdi
marssonar átti á sínum tíma
mikinn þátt í óförum Alþýffu
flokksins.
Tímanum væri þaff annars
kærkomiff að þurfa ekki aff
vera að ræða við Alþýffublaff-
iff um atriffi eins og þetta. Ef
tilætlunin er, að þessir flokk
ar eigi fyrr en síðar að geta
unniff saman, verður þaff ekki
gert með því aff halda uppi
óþörfu nöldri milli þeirra.
Þess virðist hins vegar hafa
gætt í vaxandi mæli í Alþýðu
blaffinu eftir ritstjóraskipt-
in að reynt sé að ná til Fram
sóknarflokksins í tíma og ó-
tíma. Vonandi er um mistök
aff ræða, sem ekki boða þaff,
að forvígismenn flokksins séu
minna fylgjandi samstarfi
umbótaflokkanna en þeir
vilja vera láta.