Tíminn - 26.01.1955, Blaðsíða 4

TÍMINN, miðvikudaginn 26. janúar 1955.
20, blað.
Skrifað og skrafað um
bifreiðainnflutninginn
riðum, sem greind eru hér að , aö vanskil á gjaldeyri til
framan. bankanna koma þegar í ljós.
I.
Á s. 1. ári fóru fram allmikl
ar opinberar umræður um
bifreiðainnflutninginn o. fl. í
því sambandi, t. d. var deilt
um hvort vörubílar og jeppa-
bílar skyldu skattlagðir vegna
togaraútgerðarinnar, eins og
ákveðið var um fólksbifreiðir
og sendiferðabifreiðir.
Var aðstaða Sjálfstæðis-
flokksins mjög erfið í þess-
um umræðum, sem kunnugt
er. Blöð þeirra beittu því
biekkingum og ósannindum í
málflutningi, t. d. í sambandi
við tillögu Sjálfstæðismanna
um að skattleggja jeppana.
Á Alþingi báru Sjálfstæð-
ismenn fram tillögu um að
gefa bifreiðainnflutning
frjálsan, og hugðust með því
bæta aðstöðu sína. En er til-
lagan kom fram um að yfir-
færsluskylda fylgdi frelsinu
og að fleiri vörum en bílum
yrði bætt á frílistann, fór á-
hugi þeirra að minnka. Tillag
an var ekki afgreidd áður en
Alþingi var frestað og ýms
atriði málsins litið eða ekki
rædd. Hins vegar má telja
vist að Sjálfstæðismenn ætli
síðar að nota þessa tillögu
sem skrautfjöður í blekkinga
skyni og þykir því rétt að
víkja frekar en orðið er, að
nokkrum atriðum þessa máls,
einkum þeim, sem lítið hafa
verið rædd.
1. Innflutningshöft á vöru
tegundum, sem skortur er á
í landinu, má ekki afnema á
einum degi eða því nær fyr-
irvaralaust, heldur á lengri
tíma, og alls ekki nema að
áður hafi verið bætt úr til-
finnanlegum vöruskorti. Gild
ir þetta jafnt um bifreiðir,
sem aðra vöru.
2. Ef bifreiðainnflutningur
er gefinn laus, þarf að sjálf-
sögðu að vera tryggt að gjald
eyrir sé fyrir hendi til að full
nægja eftirspurninni, t. d. á-
kveðið tímabil til að byrja
með. Að öðrum kosti er frels-
ið blekking, sem aðeins eyk-
ur misrétti, brask og vanskil
á afhendingu gjaldeyris til
bankanna.
3. Frjáls innflutningur bif
reiða, sé um raunverulegt
frelsi að ræða, þýðir að 100%
gjaldið til togaranna og 35%
gjaldið til ríkissjóðs innheimt
ist eftir á i stað þess að nú
eru þessi gjöld innheimt áð-
ur en gjaldeyrir er í té lát-
inn til kaupanna.
4. Gera verður ráð fyrir að
bílar hækki verulega í verði
ef innflutningur þeirra yrði
gefinn. laus, því að nú geta
innflytjendur bifreiða-um-
boðanna ekki lagt á þann
hluta bílverðsins, sem greið-
ist með gjaldi af leyfunum
og álagning á hinn hlutann
er háð verðlagsákvæðum.
5. Sennilegt má telja, að
innflutningur á bifreiðum
frá jafnvirðiskaupalöndum
félli með öllu niður, ef inn-
flutningur þeirra yrði felldur
undan leyfum. Sama mundi
verða um ýms önnur Evrópu
lönd, sem bifreiðar hafa ver-
ið keyptar frá og þurft hefir
að semja við um viðskipti,
en slíkir samningar eru oft
beint eða óbeint samningar
um skipti á ákveðnum vöru-
tegundum.
6. Margar vörutegundir eru
enn háðar innflutningsleyf-
um, sem af ýmsum ástæðum
ættu að falla undir innflutn-
ingsfrelsi á undan bifreiðum.
Má þar meðal annars nefna
fiestar byggingavörur, því
nær allar vélar, ýms hráefni
o.fl.
Verður nú gerð nokkur
nánari grein fyrir þeim at-
II.
Flestum mun nú ljóst, að
nokkur mistök áttu sér stað,
er fríiistinn og bátalistinn
voru gefnir. Mistökin lágu að
verulegu leyti í því, að list-
arnir voru settir fyrirvara-
laust og of snemma.
Er gjaldeyrisástæður bötn-
uðu, hefði auðvitað verið
hyggilegast að bæta úr vöru-
skortinum á hæfilega löng-
um tíma og undir sama fyr-
irkomulaginu (leyfisfyrir-
komulaginu) og verið hafði
tvo s. 1. áratugi og síðan að
setja frílistann að nokkrum
tíma liðnum í stað þess að
gera það fyrirvaralaust.
Hefði verið farið þannlg að,
myndu ýmsar iðngreinir
ekki hafa komist í þá erfiðu
aðstöðu, sem raun varð á, er
frílistarnir voru settir. Þær
hefðu þá haft tækifæri til að'
afJa sér hráefna, vinna úr
þeim og hafa næga vöru á
boðstólum áður en samkeppn
in við hina erlendu unnu
vöru hófst.
Innkaup verzlana hefðu
cinnig almennt orðið með
cðrum hætti, en eins og kunn
ugt er, flæddu lélegar vörur
inn í vöruskortinn með óeðli
legum hraða um leið og stífl
an var tekin burt fyrirvara-
laust. Afleiðingin varð sú, að
nú eru í landinu lítils- og
jafnvel einskis nýtar vörur
fyrir margra milljónatugi
umfram það sem ætla má að
orðið hefði, ef hóflegar og
hægar hefði verið að farið.
En Sjálfstæðisflokknum var
mál, öðrum fremur, að hafa
hraðan sem mestan, er rýmk
að var um innflutninginn.
Þegar þetta er athugað
eiga menn máske auðveldara
með að skilja, hvers vegna
Framsóknarflokkurinn taldi
ekki hyggilegt að hefja inn-
flutning bifreiða, eftir því
nær sjö ára innflutnings-
bann, á þann hátt að gera
hann að nafninu til frjálsan,
þ. e. a. s. án þess, að nokkur
örugg von væri um tilsvar-
andi frelsi með að fá erlend-
an gialdeyri til greiðslu bif-
reiðanna.
III.
Sjálfstæðismenn hafa hald
ið því fram, að ekki væri rík
ari ástæða til að tryggja fyr-
irfram gjaldeyri til kaupa á
bifreiðum, ef þær yrðu sett-
ar á írílista, heldur en fyrir
öðrum frílistavörum.
Enginn gjaldeyrir skapast
við það eitt að auglýsa frjáls
an innflutning, sem eftir því
sem innflutningsfrelsið er víð
tækara er erfiðara að tryggja
gjaldeyri til að fullnægja því.
Þetta er augljóst. Frílisti um
fram það, sem gjaldeyrisá-
stæður leyfa, þýðir því að
bankarnir verða að skammta
hinn erlenda gjaldeyri. Um
leið færist úthlutunarvaldið
til þeirra, sem þýðir vita-
skuld nýja nefnd, svokallaða
„millibankanefnd,“ en ein-
mitt í því formi byrjuðu
verzlunarhöftin í bönkun-
um fyrir rúmum 20 árum.
Innílutningsfrelsi, án gjald
eyris frá bönkum, skapar sér
staka aðstöðu fyrir gjaldeyr
isbrask. Freisting þeirra, er
afla gjaldeyris eða gjaldeyris
verðmæta, verður það mikil,
Ýmsir hafa í þessum efn-
um aðstöðu til að taka sér
rétt sjálfir. Má í því sam-
bandi benda á, aö samkvæmt
gildandi reglum er heimilt
að ráðstafa erlendum umboös
launatekjum til greiðslu á
öllum vörum, sem eru á frí-
lista og mundi svo einnig
vera um bifreiðir, ef á frí-
lista væru settar.
Þcir, sem umboðslaunatekj
ur hafa, geta því flutt inn
bifreiðir til eigin þarfa og
sölu, ef innflutningur þeirra
er ekki takmörkunum háður,
þótt aðrir, sem sízt minni
þörf hafa, yrðu að vera án
þeirra tækja, þegar gjaldeyr-
ir væri ekki fyrir hendi hjá
bönkunum.
Sjálfstæðisflokkurinn telur
það verzlunarfrelsi, að flytja
aðstöðu og úthlutunarvald
tii sinna manna og láta þá
eina stjórna slíkum málum,
en Framsöknarflokkurinn
vill raunverulegt verzlunar-
frelsi, það er frílista í sam-
ræmi við gjaldeyrisgetu og
sömu aðstöðu fyrir alla.
IV.
Flestir munu sammála um
að hyggilegra sé að inn-
heimta togaraskattinn af bif
reiðum fyrirfram í stað þess
að gera það eftir á. Ýmsum
Sjálfstæðismönnum mun því
hafa komið til hugar að hafa
bifreið'ainnflutninginn ó-
bundinn í því formi að halda
leyfafyrirkomulaginu, en af-
nema neitunarvald Innflutn
ingsskrifstofunnar. í fram-
kvæmdinni þýðir þetta, að
aliir fengju leyfi fyrir bif-
reið, sem vildu greiða tog-
araskattinn, sem yrði þá um
leið innheimtur fyrirfram
eins og nú er.
Með þessu fyrirkomulagi
yrðu leyfin sams konar papp
ír og B-skírteinin eru nú.
Gæti þetta haft sína kosti,
ef öruggt væri með yfirfærsl
una, að hún væri fyrirfram
tryggð, en án þess er þetta
ekki nothæf aðferö.
Er bátalistinn var settur,
voru allir sammála um að
þær vörur, sem á honum
yrðu, fengju forgang með
gjaJdeyrisafgreiðslu hjá bönk
unum. Var þetta rökstutt
neð því, að ekki væri fært að
selja B-skírteini fyrirfram
með 60% álagi, nema að gjald
eyrir gegn því væri viðstöðu-
laust látinn í té. Þannig hefir
þetta verið í framkvæmd,
enda voru bankarnir sam-
mála öðrum um þetta. Síðan
bátalistinn tók gildi, mun
gjaldeyrissala gegn B-skír-
teinum aldrei hafa verið tak
mörkúð, þótt oft hafi þurft
á sama tíma að takmarka
hana gegn gjaldeyris- og inn
flutningsleyfum og fyrir frí-
listavörum.
Nákvæmlega hið sama gild
ir um leyfi eða skírteini fyr-
ir bifreiðum, sem seld eru
með 100% eða 135% álagi.
Hið opinbera getur ekki selt
slíkar ávísanir, ef hætta er
á, að t. d. Þióöbankinn telji
þær ógildar.
Síðla árs 1946 og fram á
mitt ár 1947 gaf Nýbygginga
ráð út mikið af leyfisávísun-
um til manna, er heimiluðu
innflutning á bifreiðum. Voru
þessar ávísanir ýmist í sím-
skeytum, bréfum eða í A-
leyfaformi. Ávísanirnar voru
undirskrifaðar af formanni
Nýbyggingaráðs, sem jafn-
framt var fjármálaráðherra
síðustu mánuðina af þessu
tímabili. Þær voru eins kon-
ar frelsisyfirlýsing, því að
„Nýsköpunarst j órnin“ vildi
hafa innflutning bifreiða á
pappírnum sem frjálsastan.
Á þessum tímum töluöu Sjálf
stæðismenn talsvert um
frelsi eins oe- nú.
Er þessar ávísanir komu í
bankana, synjuðu þeir um
gjaldeyri fyrir þeim á þeim
forsendum, að hann væri
ekki til. Talið er að mikið af
þessum pappírum hafi þvælzt
fyrir gjaldeyrisyfirvöldunum
í mörg ár, þótt farið hafi
leynt til að firra ríkið máls-
höfðun og vansæmd.
Hverjir vilja svona lagað
frelsi? Ætli færi ekki fljótt
ljóminn af frelsisskrafinu nú
með svona vinnuaðferðum,
og hvernig hefði farið ef um-
rædd leyfi hefðu verið seld
með 100% eða 135% álagi?
Það, sem gerði rnálið ekki
eins alvarlegt var, að þessar
ávísanir Nýsköpunarstjórn-
arinnar voru látnar í té, án
endurgjalds.
V.
Talið er að krafa Sjálfstæð
isflokksins á s. 1. ári um ó-
bundinn innflutning bifreiða
einkum hinna skattlögðu bif
reiða, eigi upptök sín hjá
þeim kaupmönnum, er hafa
umboð fyrir erlendar bifreiða
verksmiðjur og eins konar
einlcarétt til að verzla með
þær hér, ef innflutningurinn
er óháður leyfum. Þessir að-
ilar una því illa, að geta ekki
tekið verzlunarálagningu á
þá skatta, sem nú eru greidd-
ir af leyfunum. Þeir fá verzl-
ur.arálagningu af tollum og
bátagjaldeyrisálaginu og
vilja hafa sömu aðstöðu að
því er snertir togaraskatt-
inn af bílum. Telja þeir þá að
stöðu fengna um leið og bíla
innflutningurinn sé gefinn
laus, þótt það sé aöeins að
nafninu til.
En þessir aðilar eru ekki
aðeins óánægöir yfir því að
fá ekki verzlunarálagningu á
togaraskattinn. Þeir una bví
eínnig illa að annar hluti "bíl.
verðsins skuli háður verðlags
ákvæðum. Þeir gera sér vonir
um að ríkisvaldið hafi bund-
ið hendur sínar í þessum efn
um fyrirfram, er það gáf
frjálsa álagningu á alla vöru,
er sérstaklega er skattlögð
vegna bátanna, enda enginn
munur þar á, ef milliliðir fá
aðstöðu til að annást í bili
um greiðslu á togaragjaldinu
eins og bátagjaldinu. Frjáls
álagning á bíla í heild, og þar
með á togaragjaldið, telja
þeir að falli í sinn hlut um
leið og bifreiðainnflutningur
verður tekinn undan leyfum.
Elér er því á ferðinni eigin
hagsmunabarátta, sem Sjálf
stæðisflokkurinn mun telja
sér viðkomandi, þótt hann
sýni almenningi málið í öðr-
um búningi en þeim rétta,
eins og hann á vanda til í
slíkum málum.
VI.
Hin opinberu afskipti af
innflutningsverzluninni á
undanförnum árum hafa í
verulegum atriðum beinzt að
því, að samræma hana út-
flutningsverzluninni eftir því
sem viðskiptasamningar,
gjaldeyrisástæður og sölu-
möguleikar útflutningsvör-
unnar hafa gert mögulegt á
hverjum tíma. Það er því
nokkurt vafamál hvort fært
sé að undanskilja bifreiðir
þessum afskiptum.
Með óbundnum lnnflutn-
ingi bifreiða yrði erfitt eða
óframkvæmanlegt að beina
kaupum þeirra til ákveðinna
landa, gegn óskum einstakl-
inga um val á tegundum,
þótt viðurkenna megi að
slíkt sé framkvæmanlegt með
ýmsar aðrar vörur, t. d. al-
mennar búðarvörur.
Ekki er það óþekkt, í sam-
bandi við viðskiptasamninga,
að boðnar séu ákveðnar teg-
undir af bifreiðum í staðinn
fyrir fisk frá íslandi. Ef um
er að ræða bifreiðar, sem
ekki seljast í frjálsri sam-
keppni vegna verðs eða ann-
arra ástæðna, eru slík við-
skipti útilokuð, nema hið op-
inbera geti lagt „frelsið“ til
hliðar. Það er stundum ekki
auðvelt að fullnægja óskum
O'Tamhalci á 5. síðu.)
Allar stærðir af Diesel
RAFSTÖÐVU
frá hinni þekktu þýzku verksmiðju IMPERIA.
Leitið tilboða hjá okkur, áður en þér festið kaup annars
staðar. . . T
Everest Trading Company
Grófin 1
Sími 80969
VWWWWVVWUVVVVNVA^WVWVVUSUnANWUVWUWyi
Bezt að auglýsa í TÍMANUM
MVWNWMWMAMVIMMVMWUVUVVVWWWUWWC