Tíminn - 23.04.1955, Page 5

90. blaS.
TÍMINN, laugardaginn 23. april 1955.
9.
Laugard. 23. apríl
Séra Þormóður Sigurðsson
prestur að Vatnsenda
Atburðir sem eru
til aðvörunar
í blaðinu Vxsi var nýlega
sagt frá því, að Tíminn segði
heldur lítið frá ofríki því á
vegum úti, sem kommúnistar
halda nú uppi í nafni verkfalls
ins og ekki á neitt skylt við
raunverulega verkfallsvörzlu.
Það er alveg rétt, að Tíminn
hefir ekki rætt mikið um
þessa atburði, og er ástæðan
til þess fyrst og fremst sú, að
hann hefir ekki talið það væn
legt til að greiða fyrir lausn
verkfallsins, sem nú skiptir
mestu máli, að leyst verði sem
fyrst. Hins vegar er hér vissu
lega um mál að ræða, sem
nauðsynlegt er að verði geymt
en ekki gleymt.
Tíminn hefir ekki heldur
rætt sérstaklega að sinni ann
áð atriði, sem líka er nauðsyn
legt að menn muni. Það var
uppþot unglinga eftir útifund
verkfallsmanna á Lækjar-
torgi. Þetta uppþot beindist
m. a. gegn Þjóðviljanum og
skrifstofum Kommúnista-
flokksins. Þar voru nefnilega
önnur öfl að verki en þau, sem
beita ofbeldinu á vegunum.
Þessa atburði hefir Tíminn
ekki heldur talið heppilegt að
ræða sérstaklega meðan reynt
væri að leita sátta í vinnudeil
unni, því að undir þeim kring
umstæðum er nauðsynlegra að
hvetja til samkomulags en æs
inga. En það má hins vegar
ekki verða til þess, að slíkir
atburðir gleymist.
En svo aftur sé vikið að
ádeilu Vísis, þá er ekki úr vegi
að minnast þess, að það eru
fleiri aðilar en Tíminn, sem
hafa ekki gert hávaða út af
ofríkinu á vegunum. Það er
m. a. dómsmálaráðherra lands
ins. Undir hann heyrir að hlut
ast til um, að ofbeldi sé ekki
beitt á þeim vettvangi eða öðr
úm. Dómsmálaráðherrann hef
ir haldið að sér höndum og
skal honum síður en svo láð
það. Lögregluvald ríkisins er
svo veikt, að það verður að
sætta sig við, þótt slíkt fram-
ferði eigi sér stað. Enginn
maður mun hafa bent ljósleg
ar á þá hættu, sem fylgir slík
um veikleika þjóðfélagsins, en
Hermann Jónasson og hefir
hann oftlega verið átalinn fyr
ir það í málgögnum Sjálfstæð
isflokksins, svo að ekki sé
meira sagt.
Annars er með þessari
ábendingu síður en svo verið
að halda því fram, að um-
rædd vandamál eigi að leysa
með lögregluvaldi, þótt
hins vegar sé nauðsyn-
legt, að lögregluvaldið sé
svo traust, að það geti hindr-
að, að skrifstofur Þjóðviljans
verði eyðilagðar af uppþots-
iýð, friðsömum vegfarendum
sé varnað að geta farið frjáls
ir ferða sinna á þjóðvegunum.
. Leiðin til að koma í veg fyr
ir slíka atburði eins og þessa.
er fyrst og fremst sú, að menn
skipi sér ekki undir merki öfga
flokkanna. Götuvígin á þjóð
vegunum eru lítið sýnishorn
af því, sem verða myndi, ef
kommúnistar efldust til auk-
inna áhrifa hér á landi.
Brotnu rúðurnar í sýningar-
glugga Þjóðviljans- eru hins
vegar tákn þess, sem koma
myndi', ef öfgaflokkur til
hægri fengi einn völdin í land
Séra Þormóður Sigurðsson
fæddist að Yztafelli 30. apríl
1903, sonur hjónanna Sigurð-
ar Jónssonar bónda og ráð-
herra, og Kristbjargar Mar-
teinsdóttur. Ættir þeirra
hjóna voru þingeyskar í
marga liðu. En hinar þekkt-
ustu kenndar við þrjá kirkju
staði sýslunnar: Reykjahlíð
og Skútustaði í Mývatnssveit
og Illugastaði í Fnjóskadal og
sú fjórða við Hraunkot í Aðal
dal. Hann var yngstur sex
systkina, fluttist með foreldr
um sínum til Reykjavíkur
1917, þá nýfermdur. Stundaði
nám fyrsta og annars bekkjar
í Menntaskólanum, en þriðja
bekk i Gagnfræðaskóla Norður
lands á Akureyri. Settist í lær
dómsdeild Menntaskólans
haustiö 1921 og útskrifaðist
þaðan vorið 1924. Hóf nám í
Guðfræðideild Háskólans
sama haust, stundaði nám í
Þýzkalandi veturinn 1925—26,
síðan áfram í Guðfræðideild
og varð kandidat þaðan vorið
1928. Hann var settur prestur
í Þóroddsstaðaprestakalli 17.
ágúst sama ár, vígður tveim
dögum síðar og veitt brauðið
31. október um haustið. Hélt
því til æviloka og þjónaði
stundum auk þess nokkrum
sóknum nágrannaprestakalla
um lengri eða skemmri tíma.
Um langt árabil átti hann
sæti i hreppsnefnd Ljósavatns
hrepps og í stjórn Kaupfélags
Svalbarðseýrar.
Hann -giftist eftirlifandi eig
inkonu Nönnu Jónsdóttur Sig
fússonar á Halldórsstöðum í
Reylcjadal og konu hans Sig-
ríðar Árnadóttur frá Finns-
stöðum í Kinn vorið 1930.
Varð þeim sex barna auðið og
lifa fimm þeirra: Vigdís, gift
Sveini Skorra Höskuldssyni
norrænunema, Árni, læknis-
fræðinemi, Kristbjörg, við
nám í Kvennaskólanum að
Laugalandi, Sigríður Róthild
ur 12 ára og Kolbrún 3 ára.
Dreng, sem hét Sigurður Jón,
misstu þau hjónin síðastliðið
haust. Hann var 5 ára og
heilsulaus frá fæðingu. Hann
var fallegt barn og naut
dásamlegrar. umönnunar og
kærleika, bæði foreldra,
ömmu og systkina.
Séra Þormóður var heilsu-
hraustur þa.r til síðast liðið
haust, að hann kenndi sjúk-
leika í höfði. Kom hann til
Reykjavíkur i janúar síðast
liðnum til að leita sér lækn-
inga. Eftir ítarlega rannsókn
á Landsspítalanum var hann
sendur til hins fræga skurð-
læknis, prófessors dr. med.
Eduard Busch 1 Kaupmanna-
höfn, er gerði á honum höfuð
skurð. Talið var, að aðgerðin
hefði heppnat vel, og að hann
mundi fá fullan bata. í sama
mund og hann var að útskrif
ast af sþítalanum og að verða
tilbúinn að fljúga heim, veikt
ist hann snögglega og var
þegar lagður á skurðarborð
að nýju: Nokkrum dögum síð
inu. Þá myndi slíkur lýður og
gerði áðsúg að húsi Þjóðvilj-
ans fá að njóta sín. Því eru
þessir atburðir, sem hér hafa
verið að gerast að undanförnu.
alvarleg’ áminning til allra
hugsandi manna um að varazt
að ljá öfgaflokkunum fylgi
sitt. Með því eru þeir að stuðla
að því, aðhér skapist réttlaust
ríki, þáT^sem ofbeldismenn
geti vaðtlFúppi og látið hnef-
-VS&SSr
ar, þann 26. marz, andaðist
hann.
Andlátsfregnin barst heim
samdægurs. „Dáinn, horf-
inn“! Pannig tók Jónas Hall-
grímsson til orða, þegar hann
frétti lát vinar síns, séra
Tómasar Sæmundssonar.
Hversu oft hafa ekki þessi orð,
þessi „harmafregn“ valdið ást
vinum óumræðilegri sorg. Þeg
ar fregnin um lát séra Þor-
móðs barst til landsins, varð
hún mikið sorgarefni. Ekki ein
ungis ástvinum hans, heldur
einnig öllum er þekktu hann.
Öil sóknarbörn hans og aðr
ir vinir óskuðu að þeir gætu
eitthvað gert til þess að milda
sorg eiginkonu og barna. En
voru nokkur tök á því? Standa
ekki allir magnlausir gagnvart
þessum Urðarorðum: „Dáinn,
horfinn"! Þessum spurningum
má hiklaust svara neitandi.
Sorg og söknuður fljúga ekki
burt með blænum, þau búa
ævilangt í hjörtum ástvina.
En innileg samúð, góðar hugs
anir og viljinn til hjálpar,
vekja ætíð hlýja strauma, er
ná hjörtum syrgjenda og létta
farg sorgarinnar. Þessir hlýju
straumar voru óvenjulega
sterkir þar sem ástvinir, ætt-
menn og vinir hins látna
komu saman til að kveðja
hann, bæði á heimili og í
kirkju. Sorgardögg glitraöi á
hverjum hvarmi og fjöldinn
sameinaðist í innilegri bæn
um huggun og styrk í and-
streymi lifsins.
Fleiri sorgir steðjuðu að
fjölskyldu séra Þormóðs um
sama leyti. Fjórum dögum síð
ar en séra Þormóður, andaðist
systursonur hans, Helgi Stef-
ánsson, Hallgilsstöðum í
Fnjóskadal af slysförum,
mesti efnismaður, aðeins 28
ára gamall. Það mun langt
síðan að jafn djúp hryggö hafi
slegið svo fjölmennt frænda-
lið og alla íbúa Suður-Þing-
eyjarsýslu sem við lát þessara
tveggja fi-ænda. Samúðin,
sem streymdi til ástvina þeirra
beggja bar þess ljósan vott.
Helgi var ungur framfara-
fnaður í fullu lífsfjöri og við
hann tengdar björtustu fram
tíðarvonir foreldra, frænda og
sveitunga.
ann koma í staðinn fyrir rétt
inn í skiptum við andstæðing
ana.
Lýðræðisstjórn og réttarríki
tryggj a menn bezt með því að
efla frjálslynda umbótaflokka,
sem hafna öfgastefnunum til
beggja handa. Þau sannindi
hafa enn á ný verið staðfest
af þeim atburðum, sem hafa
gerzt í sambandi við verkfall-
ið.
Séra Þormóður var enn á
góðu aldursskeiði. Hafði verið
prestur safnaða sinna í 27 ár
og alla ævi hugljúfi þeirra, er
af honum höfðu kynni. Bar
margt til þess: Hann var prúð
ur og af hjarta lítillátur. Góð-
gjarn og hjálpsamur. Þótt
hann væri dulur, var hann
glaðvær og grandvar til orðs
og æðis, svo öllum leið vel í
návist hans. Frjálslyndur í
skoðunum. en um of hlédræg
ur. Ekki get ég dæmt um
hann sem kennimann í kirkju
en þess minnist ég, að fyrir
fáum árum, er ég eitt sinn
var staddur hjá einu sóknar-
barna hans, bændaöldungi í
sýslunni, sagði hann mér, að
ræður séra Þormóðs væru vel
byggðar og rökfastar og ein-
att með dæmum úr daglegu
lífi. Að sinum dómi væri hann
ágætur prestur og ágætúr mað
ur og væri það ekki síður mik
ilsvert.
Sé>a Þormóður hafði mik-
ið yndi af kennslustörfum.
Hann var ástríkur og um-
hyggjusamur heimilisfaðir
og óvenjulega heimakær.
Þegar hann var fjarri heim-
ili sínu, snérist hugurinn all-
ur um að afljúka erindum
sem fyrst tú þess að komast
af stað heim.
Kistan með likama hans
kom til Reykjavíkur um mið-
nætti á skírdagskvöld. Nokkr
um klukkutímum síðar var
haldiö af stað með hana
norður á bíl, komið tU Akur-
eyrar seint að kvöldi föstu-
dagsins langa og keyrt tU
kirkjunnar. Þar var fyrir eig
inkona hins látna ásamt
Árna, syni þeirra, prestum
staðarins og nokkrum vin-
um. Á laugardagsmorgun kl.
11 árdegis mættu áður talin
ásamt um 30 Ljósvetning-
vm, er komu til Akureyrar
til þess að fylgja presti sín-
um heim síðasta áfangann.
í kirkjunni flutti séra Pétur
Sigurðsson fagra og hjart-
næma bæn, og leikið var á
kirkj uorgelið af organista
kirkjunnar. Að þessu loknu
var lagt af stað austur yfir
heiöi. Við túnið á Vatnsenda
var staðnæmst, þar mættum
yið börnunum og öðru heim-
ilisfólki. Ljósvetningar báru
kistuna til stofu, stóðu við
um stund op sungu sálm.
Séra Þormóður var kom-
inn heim. Það var sólskin og
logn, en sár liarmur á heim-
ilinu og á þingeyskum „þjóð-
brautum.“ Páskahátíðin, há
tíð upprisu hins vaknandi
líís, sigurhátíð andans yfir
efninu, var að renna upp.
ísinn var að leysa af Ljósa
vatni, á auðri vik sátu tveir
svanir, hljóðir og prúðir, eins
og englar. Þeir voru Usta-
verk lífsins herra, tákn hms
fagra í náttúrunni, vorboðar
lifsins.
Miðvikudaginn 13. apríl
var húskveðja að Vatnsenda
að viðstöddu miklu fjölmenni
úr öllum sóknum séra Þor-
móðs. Séra Friðrik Friðriks-
son, prófastur á Húsavík, sr.
Björn O. Björnsson, prestur
á Hálsi og Baldur Baldvins-
son, oddviti á Ófeigsstöðum,
héldu ræður. en kirkjukórar
sungu sálma og ættjaröar-
ljóð, og frú Sigrún Jónsdótt-
jr, Rangá, söng einsöng. Síð-
an vnr kistan flutt til kirkju
að Ljósavatni. Svanirnir sátu
eins og verndarenglar á vík-
(Frftmhald i ð. bIBu).
VÖrubíla-
bannið
Nú eru komin sumarmál, og
enn er ekki byrjað á að út-
hluta leyfum þeim, sem óhjá-
kvæmilegt er að veita til inn-
flutnings vörubifreiða á þessu
ári. Og hver er ástæðan?
Ástæðan er sú, að fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins á Inn-
flutningsskrifstofunni og í rík
isstjórn hafa allt til þessa
ekki viljað veita samþykki sitt
til þess, að byrjað yrði á þess
um leyfisveitingum, þótt nú
sé liðið hátt á annan mánuð
síðan tillögur komu fram um
að hafizt yrði handa í því efni.
Hjá Innflutningsskrifstof-
unni liggja fyrir umsóknir úr
flestum eða öllum héruðum
landsins um innflutning vöru
bifreiða á þessu ári. Trúlegt
er, ef að vanda lætur, að ekki
sé hægt að veita öll þau leyfi,
sem sótt er um. En langt er
síðan umsækjendur almennt
fóru að búast við svörum,
hvort sem þau yrðu játandi
eða neitandi. Fyrir gjaldeyris-
ástandið skiptir það ekki
miklu máli, hvort leyfi, sem
óhjákvæmilegt er að veita á
árinu, eru gefin út mánuðin-
um fyrr eða síðar. En fyrir þá,
sem þurfa á vörubifreiðunum
að halda, skiptir þetta miklu
máli. Þeir þurfa að fá leyfin
það snemma, að bifreiðarnar
geti komið að gagni þann
tíma ársins, sem mest er um
flutninga og alls konar bif-
reiðavinnu um land allt. Þess
vegna er hyggilegast, að veita
leyfin snemma á árinu. Af
drætti á leyfisveitingum stafa
margs konar óþægindi fyrir
þá, sem í hlut eiga. Margir
bíða í óvissu um, hvaða ráð-
stafanir þeir geti gert í sam
bandi við atvinnu sína, og bíða
stundum af því fjárhagslegt
tjón. Þessa sögu höfðu margir
að segja í fyrra. En þá eins og
nú voru ráðherrar Sjálfstæðis
manna ófáanlegir til að sam-
þykkja úthlutunina í tæka
tíð.
Svör við umsóknum um
vörubifreiðir komust þá ekki
til umsækjenda úti um land
fyrr en um miðjan september
mánuð!
Framkoma Sjálfstæðis-
manna í þessu máli er á marg
an hátt næsta furðuleg. Fyrr
og síðar hafa þeir keppzt við
að lýsa yfir því í tíma og
ótíma, að þeir séu fylgjandi
frjálsum viðskiptum. Þeir
hafa talið sig hina einu og
sönnu boðbera frelsisins í þess
um málum og reynt að telja
fólki trú um, að hvers konar
höft á innflutningi væru öðr
um flokkum að kenna. A Al-
þingi því, er nú situr, flytja
þeir tillögu til þingsályktunar
um að gefa frjálsan innflutn-
ing á alls konar bifreiðum,
þar á meðal vörubifreiðum.
FrelsistiIIaga þessi var á sín-
um tíma rækilega auglýst f
blöðum flokksins. En á sama
tíma cru fulltrúar flokksins á
Innflutningsskrifstofu og f
ríkisstjórn ekki einu sinni fá-
anlegir til að veita í tæka tíð
leyfi fyrir allra nauðsynleg-
asta innflutningi á vörubifreið
um, sem menn þurfa á að
halda vegna atvinnu sinnar
eða til óhjákvæmilegs flutn-
ings í byggðum landsins. Það
er eins og þessir herrar ímyndi
sér, að fólk geti haft atvinnu
og lífsframfæri af frelsis-
glamri Sjálfstæðisflokksins,
og að har þurfi ekkert annað
til að koma. Mönnum sé nóg
að heyra, að Sjálfstæðisflokk
urinn elski frelsið, þótt fram
kvæmdin sé allt önnur en
vænta mátti.