Tíminn - 26.08.1955, Síða 4

TÍMINN, föstudaginn 26. ágúst 1955.
191. blað.
Nútímakirkjan tekur leiklistina í
sívaxandi mæli í þjónustu sína
Helgileiknr, sem séra Jakob Jónsson hefir samið, veknr athygli
í Svíþjóft o«' verður sennilega sýndur þar
Þess var getið í blöðum í
vetur, að séra Jakob Jónsson
hefði samið helgileik til sýn-
ingar í kirkjum. Nú hefir sr.
Jakob nýlega verið á ferð í
Svíþjóð, en þar í landi er
starfandi félag, sem heitir
„Föreningen for kyrklig
dramatik.“ Stendur til, að fé
lag þetta taki leik þennan
til meðferðar og verður hann
þá gefinn út á sænsku í þýð-
'ingu próf. Sigurbjarnar Ein
arssonar. Leikurinn heitir
„Bartímeus blindi.“ Tíminn
taldi vel viðeigandi að spyrja
höfundinn nokkurra spurn-
inga um þessa nýjung í
kirkjulegri list.
— Hver voru tildrög þess,
að þú tókst þér fyrir hendur
að skrifa helgileik?
— Fyrstu tilraunir mlnar
í þá átt mundi ég telja tvo
litla leiki, eða öllu heldur
helgisýningar, sem hafðar
voru í kirkjunni minni í Wy-
nyard um jólin. — Vestan
hafs er algengt, að slíkar
helgisýningar fari fram um
jól og páska í stærri kirkjum,
emkum í borgunum. Þegar
séra Friðrik A. Friðriksson,
núverandi prófastur á Húsa
vík, var prestur í Wynyard,
hafði hann efnt til mikilla
og fagurra helgisýninga á
fjórða sunnudag í jólaföstu.
Sunnudagaskólinn hafði unn
ið að þessu, og allt var miðað
við, að unglingar og börn
væru þátttakendur. — Þeg-
ar ég var prestur í Vatna
toyggðum, var orðið nokkuð
langt síðan helgisýningar
höfðu verið sýndar, en fólk-
Ið hafði mikinn áhuga á að
koma þeim upp aftur, og
lagði sig mjög fram, en fjár
hagsörðugleikar voru þá
mikhr, svo að við gátum ekki
kostað miklu til. Þetta varð
til þess, að mig fór að langa
til að gera tilraun til að
semja helgileiki, sem ekki
væru okkur ofviða. Ég samdi
tvo, og báða á ensku, enda
voru sýningarnar sóttar af
allra þjóða fólki. — Þessir
leikir eru af þeirri gerð, sem
á ensku nefnast „pageant“.
— Er þessi nýi leikur af
sömu gerð?
— Nei, hann er ekki „pag-
eant,“ heldur helgileikur.
Ekki sýning, heldur leikur.
— Hvað kom þér til að
halda áfram með þetta, eftir
að þú varst kominn heim til
íslands?
— Eins og kunnugt er af
kirkjusögunni og leiksög-
unni, var það algengt á mið-
öldum, að leikir færu fram í
kirkjum, ekki til skemmtun-
ár, heldur til trúarlegrar upp
byggingar. Kirkjan tók ekki
aoeins í þjónustu sína bæði
sönglist og myndlist og
mælskulist, heldur einnig
leiklistina, en hjá fornum
menningarþjóðum, eins og
Grikkjum, hafði leiklistta
verið mjög nátengd trúarlífi
og trúariðkunum. — En á
siðari árum hefir vaknað á-
hugi á því víða í kristnum
löndum að endurvekja þessa
iistgrein innan kirkjunnar.
— Fer nokkuð slíkt fram
í nágrannalöndum vorum?
— Ekki er alveg laust við
Qsað. í Englandi er starfandi
Séra JAKOB JÖNSSON
félag, sem heldur uppi kirkju
legri leikstarfsemi. Sömuleið
is fara leikir fram á vegum
skozku kirkjunnar. í Þýzka-
landi er mikill og vaxandi á-
hugi á þessu, en meðal Norð
urlandaþjóðanna eru Sviar
brautryöjendur Allt virðist
benda til þess, að Danir ætli
ekld að láta standa á sér, og
í hinum löndunum eru menn
farnir að gefa þessu alvar-
legan gaum.
í sumar var í fyrsta skipti
boðað til þings með áhuga-
mönnum af ýmsum þjóðum í
Oxford í Englandi, og mun
hinn ágæti, enski biskup, dr.
Bell í Chichester, hafa átt
mikinn þátt í að koma því til
vegar. Ég hitti um daginn
sænska prestinn og skáldið
Olof Hartmann, sem þá var
alveg nýkominn af þessum
fundi og hafði frá mörgu
merkilegu að segja. Þar
höfðu verið meðal annarra
hinir frægu rithöfundar, El-
iot og Claudel. — Ég tel rétt
!að taka þetta fram, til þess
að menn viti, að sú firra að
hafa leiksýningu í kirkju, er
ekki sprottin upp úr íslenzk-
um heila, — en sjálfum
finnst mér engin fjarstæða,
að listelsk og trúræn þjóð,
eins og íslendmgar, geri emn
ig tilraunir í þessa átt.
— Heldurðu, að fólk hér á
landi muni ekki eiga örðugt
með að hugsa sér leiksýning
ar í kirkjum?
— Ég skal ekkert um það
segja, að óreyndu. Auðvitað
verða menn að gera sér
Ijóst, að hér er um annars
konar leik að ræða en þann,
sem sýndur er í leikhúsum
eða samkomuhúsum. til
skemmtunar fólki. Helgileik
urinn er guðsþjónusta, enda
hafa þeir t. d í Svíþjóð stund
um verið tengdir við sjálfa
messuna. Einu sinni var upp
risuleikur sýndur í sambandi
við messugjörð, sem sjálfur
erkibiskup Svía framkvæmdi.
Sænska kirkjan hefir viður-
kerint þessa starfsemi sem
einn þátt þjónustunnar. —
Jafnan fer fram sálmasöng-
ur og bænagjörð við leiksýn
ingar. — Helgileikurinn hef-
ir sömu aðstöðu gagnvart
veraldlegri leiklist, og kirkju
hijómleikar gagnvart venju-
iegum hljómleikum eða helgi
myndir gagnvart veraldlegri
myndlist. Sumir helgileikir
eru skrifaðir fyrst og fremst
til þess að sýna þiblíulega
atburði á sviði, en aðrir má
, segia, að séu tengdari helgi-
siðunum. Annars eiga sjálf-
sagt eftir að koma fram ótal
afbrigði af þessum hlutum í
framtíðinni.
— Hvernig atvikaðist það,
að þú komst í samband við
Svía um þetta mál?
— í vor kom hingað sendi
nefnd frá sænsku kirkjunni
til þess að kynna kristilega
námsflokkastarfsemi, sem
rnjög hefir rutt sér braut í
Svíþjóð Einn sendimann-
anna var prestur að nafni
Gösta Herthehus, sem er yf-
irmaður (studierektor) náms
flokkanna. Hann skýrði með
al annars frá því, að náms-
flokkarnir stæðu að útgáfu
kirkjulegra leikrita. Hann
tók af mikilli velvild undir
þá ósk mína að kynna sér
helgileikinn minn, Bartímeus
blinda, ef ég gæti sent sér
hann í sænskri þýðmgu. En
ég hafði ekki þýðanda á hrað
bergi, og ég ræddi mábð við
minn góða vin, séra Sigur-
björn Einarsson, en hann er
sænskumaður góður. Tók
hann því fjarri, að hann
gæti tekið að sér þýðinguna,
en bað mig að lána sér hand
ritið, til þess að hann gæti
sýnt það einhverjum öðrum.
Þetta var fyrir hvítasunnu.
En viti mann. Að hátíðinni
liðinni sendir prófessorinn
mér sænsku þýðinguna, og
hafði víst pælt í henni nætur
og daga. Honum var það því
að þákka, að séra Herthelius
gat tekið leikinn með sér til
Svíþjóðar. Herthelius bauð
mér einnig sem fyrirlesara á
námskeið, sem halda skyldi
snemma í ágúst fyrir leik-
stjóra á vegum félags þess,
sem nefnist „Föreningen för
kyrklig dramatik,“ og gæfist
mér um leið kostur á því að
kynnast leikstarfsemi sænsku
kirkjunnar að nokkru. Nám-
skeið þetta var haldið á stifts
garðinum Graninge, á unaðs
fögrum stað úti í skerjagarð
inum. Þar dvöldum við hjón-
in nokkra daga, og fékk ég
þar tækifæri til þess að kynn
ast þeim manni, sem unnið
hefir brautryðjendastarfið á
þessu sviði í Svíþjóð. Hann
heitir Herman Greid, og er
Austurríkismaður. Hann er
lærður leikari og hafði stund
að leiklist árum saman í Aust
urriki og Þýzkalandi, unz
hann fékk þá köllun að helga
sig hinni kirkjulegu leiklist
eingöngu. Greid hefir flokk
manna, sem hann æfir sjálf-
ur, og ferðast síðan með víðs
vegar um Svíþjóð. Leiksýning
arnar hefjast jafnan í Jó-
hannesarkirkjunni í Stokk-
hólmi, en hún mun taka um
þúsund manns í sæti, en síð
an flytur flokkurinn sig í
aðrar kirkjur, og fer leikferð
ir tiJ annarra landshluta. —
Greid hefir sjálfur skrifað
nokkra leiki út frá frásögn-
um ritningarinnar. Félag
þetta nýtur dálitils styrks
írá sænska ríkinu.
— Eru fleiri, sem leggja
stund á kirkjulegar leiksýn-
ingar í Svíþjóð?
— Já, slíkir leikir hafa einn
ig verið sýndir í Sigtúna-
stofnuninni, þar sem Olof
Hartmann er forstöðumaður.
(Framhald á 7. síðu).
Sundþing Norðurlanda
íslendimgar lögðu frarn tillögur um nýjar
íafmafiiaríjiSnr í næstu sanmorrænu
sundkeppninni
I sambandi við Sundmeist
aramót Norðurlanda, sem
haldið var í Osló 13,—14. þ.
m., var baldjið sundþing Norð
urlanda Þingið,,sátu forsetar
sundsambanda Norðurlanda,
og einn fulltrúi í viðbót frá
hverju sambandi. Erlingur
Pálsson mætti fyrir hönd
Sundsambands íslands.____
Rædd voru mörg þýðingar
mikil mál og margar sam-
þykktir gerðar og þar á með
al eftirfarandi;
Næsta Sundmeistaramót
Norðurlanda, fullorðinna
skal haJdið í Finnlandi 1957
i Danmörku 1959, í Sviþjóð
1961 og í Noregi 1963.
Næsta Sundmeistaramót
Norðurlanda, fyrir unglinga,
skal haldið í Danmörku 1956,
i Svíþjóð 1958. í Noregi 1960,
í Finnlandi -1962.
Sundknattleiksmeistara-
mót Norðurlanda fari fram í
Svíþjóð 1957, í Finnlandi 1959,
i Noregi 1961, í Danmörku
1963.
Samþvkkt var, að hámarks
altíur í unglingakeppni skuli
vera 18 ár fyrir karla, miðað
við almanaksárið, en 17 ár
fyrir stúlkur.
í sambandi við framanrit-
aðar niðurraðanir kvaðst full
trúi SSÍ samþykkja þær með
þeim íyrirvara, að SSÍ heimil
aðist að bera fram tillögu um
það i Nordisk Svömmefor-
bund, að 5 keppnin í hverri
grein yrð' háð á íslandi, ef
hægt yrði að bjóða upp á full
komnustu aðstöðu. Var fall-
izt á þetta.
Þá var rætt um Samnor-
rænu sundkeppnina 1957 og
samþykkt endanlega, að hún
skyldi þá fara fram.
Upplýst var, að Finnlands
forseti mund.i gefa bikar fyr
ir náéstu keppni.
Lagðar voru fram tillögur
frá Sundsambandi íslands
um nýjar iöfnunartölur í
næstu keppni, sem samnor-
ræna sundnefndin og stjórn
SSÍ höfðu orðið sammála
uni. Byggjsst þær á því, að
sigurinn falli þeirri þjóð í
skaut, sem fær hæstmjsam-
Olu úr þátttökuaiifehingu
frá siðustu keppni miðaö við
100 og hundraðstölli'íþátttöku
allra íbúanna. Samkvæmt
þeim útreikningi þi^fðu ís-
ler.dmgkr unnið keppr.ina
1954 með 31 stigi, en ..Svíar
hefðu orðið næst hæstir með
15,1 stig. Sýnt er fram, á það
i tUIögunum, að- ísland eigi
þess litinn 1 ost að aiika þátt
tckutölu tíná sökum’ hárrar
þátttckutöJu á aðálkeppnis-
altírinum, 10- 59 'áiiai. þar
sem hinar þjóðirriár ættu'
þess kost áð margfalda þátt
tokutölu sína, sökum íyrir-
liggjandi lítillar þátttöku.
Tillögurnar fengu íremur
góðar undirtéktír óg var við-
urkennt að taka bæri meira
tillit til heildarþátttcku
hverrar þjöðar éfí áður hefði
tiðkazt í þessafi keppríi.
A. W. Floer táídi ishmzku
tillögurnar í “höfúðát^iðum
sanngjarnar, þar sem fyrir-
fram væri vitað.;'áð'Ýsíending
ar ættu þess. 'lítinií kost að
bæta við sig nemá lítilíi tölu
irá síðustu keppni; ",
Fredde Borre lagði 'til, að
reynt yrði að semja nýjar
jöfnunartölur upp úr áðferð
unum 1951 og 1954 óg ís-
lenzku tillögunum. Samþykkt
var, að hvert sambariö' skyldi
athuga málið rækilega og
senda tillögur sínar í því eigi
síðar en 31. des þ.’á. til stjórn
ar Nordisk Svömmeforbund.
Málið skyldi svo ú-tgert end-
anlega á sundbingi Norður-
landa í Danmörkr. 1956, sem
hað ^erði um leið og unglinga
sundmeistaramót Nprður-
landa, sem bá fer bar fram.
Kosmn yar nýr forseii Sund
sambands Norðurlanda ,til
tveggia ára. Var það Öyriajö
Walkama, núverandi fots; ti
Sundsambands Finnbxncls.
Aksel W. Floer gaf ekki kost
á sér lengur sem forseta. Var
hann kj örijin heiðursforseti
sambandsins og honum þökk
uð hei'darík störf í þágu þess
og írábær dugnaður, en hann
hefir verið forseti þ$í>s frá
Lyrjun og þar til nú.
ffí
Urvals fataefni
; ’ ■ ■ 'Hilinöd.
ensk, fyrirliggjandi. Margar tegundir.
’i: .■Aisiit'B
Föt afgreiðast með stuttum fyrirvara;
i'-v’jlr sl £.fi
Vönduð vinna.
Arne S.
ujxcíC
Laugavegi 27, III. hæð. — Sími 1707.
eða iðnfræðingur i
óskast til starfa hjá traustu fyrirtæki. Tilboð merkt
„Verkfræði“ sendist blaðinu.

Vlnnlð öíulleaa að Útbreiðslu TlMJAS