Tíminn - 20.10.1955, Qupperneq 3

238. blað.
TÍMNN, fimmtudaginn 20. október 1955.
Brezk samvirLrLamál:
4. greír
Nú sem kunnugt er, mun
eiga að opna hér í borg verzl
anir, hinar fyrstu af þeirri
tegund, sem í bili hefir ver-
ið grefið nafnið sjálfsaf-
greiðslubúðir. í Bretlandi
tíðkáist verzíanir af þessari
tegund víða og þykja mjög
hagkvsemar, bæði frá sjón-
armiði viðskiptavinarins og
einnig. frá s.jónarmiði verzl-
unarinnar. í Bretlandi voru
það samyinnufélögin, sem
Sýnishorn af fyrirkomulagi
í kaupfélags sjálfsafgreiðslu
búð (nýlenduvörudeild).
hvað mest komu skrið á að
gera þessa tegund verzlana
almenna og er þaö sannar-
iega gleðiefni að samvinnu
íéiögin hafi einnig forgöngu
hér á landí í þessu efni og
er aðeins eitt dæmi um að
fyigzt er með breytingum
og nýjungum af íorvigis-
mönnum samvinnufélag-
anna.
Allir kannast við hinar
löngu biðraðir sem myndast
geta í verzlimum þar sem
afgreitt er við búðarborð.
Getur það oft verið ærið
tímafrekt og til mjög mik-
ils óhagræðis að standa í
siíkum biðröðum. Ef rétt er
á haldið, þá mun svo til, úti
lokaat þau óþægindi í sjálfs
afgreiðsluverziunum. Yið-
Skiptavinurinn velu'r vörurn
ar sjálfur og kemur með þær
að útgöngu-afgreiðsluborð-
inú og afgreiðslumaðurinn
ieggur saman upphæðirnar
og tekur við greiðslu. Auð-
vHað eru svo höfð fleiri en
eitt útgöngu-afgreiðsluborð,
.eftir því hvað verzlunin er
stór. Tíminn sem tapazt í
ývenjulegum sölubúðum við
það, að afgreiðslufólkið þarf
: að ná í þær vörur, sem spurt
er eftir, sparast, og það kem
-ur í hag viðskiptavinarins,
sem getur þá jafnframt
humið í ró og næði og met
ið. verö og gæð'i eins og hver
skynsöm húsmóöir ávallt
gerir.
Einnig leiðir þetta af sér
einn og mikinn kost. Ilugs-
um okkur tvær frúr, A og B. j
A heíir ávallt mikla pen-
inga og getur alltaf keypt
það dýrasta og bezta, en B
hefir ekki jafnmikla pen-
inga handa á milli. Sökum
þess að A og B þekkjast vel
og verzia alltaf í sömu búð,
þá getur B alls ekki (að
henni finnst) keypt vörur,
sem eru lakari að gæðum
en frú A, jafnvel þó að frú
B hafi ekki vel efni. á því.
Núi í sjálfsafgreiðsluverzlun
i:m, þá getur B valið vörur
af ódýrari tegundum, því A
sér alls ekki að hún kaupir
þær. Þetta kemur sér mjög
vel fyrir frú B og drýgir
peninga hennar til heimilis-
haldsins. Þó þetta sé ef til
vill ekki almennt fyrirbæri,
þá á þetta sér stað.
í þessari tegund verzlana
skapast þó vandamál, sem
erfitt er að finna lausn á.
í venjulegum verzlunum þá
biður viðskiptavinurinn oft
ast um sömu vörutegundirn
ar því hann þekkir þær og
kaupir þær þess vegna. í
sjálfsafgreiðsluverzlun fer
viðskiptavinurinn hins veg-
ar að taka eftir ýmsum öðr
um vörutegundum, sem hún
vill reyna og alltaf kemur
eitthvað nýtt og nýtt. End-
irinn vUl svo verða sá, að
hann lcaupir meira en fjár-
hagurmn leyfir með góðu
móti. Á þetta sér sérstak-
lega stað í verzlunum, sem
v.örutegundum sem illa geng
ur að selja eða vörum, sem
gefa mikinn viðskiptaarð,
eru stilltar á mjög áberandi
stöðum i verzlunihni (im-
• pulse buying). Verður það
til þess að þessar vörur selj
ast að miklum mun meira,
heldur en annars hefði orð-
ið. í þessu liggur vissulega
hætta falin.
Frá sjónanniði þeirra, sem
reka slíkar verzlanir, eru
þær að mun ódýrari í rekstri
en þær, sem hafa, venjuleg
afgreiðsluborð. Meiri sala
fæst á hvern starfsmann og
heildarsalan eykst frá því
sem fyrr var. Kaupfélög í
Bretlandi hafa þvi breytt
um og gert mjög margar af,
nýlenduvöruverzlunum sín- j
um að sjálfsafgreiðslubúð-
um. Þetta ætti alveg eins að
geta skeð hér á landi og
þar!
Stærri búðir af þessu tagi
eru venjulegast tvískiptar.
Fremst kemur afgreiðslu-
borð fyrir kjötvörur og jafn
vel viö hUðina annað borð
þar sem selt er eingöngu
tóbak og sælgæti. Svo inn
af því kemur aðalbúðin. Á
henni eru svo einar inn-
göngudyr, sem opnast að-
eins utanfrá og svo eitt eða
fleiri útgönguafgreiðsluborð
(eftír stærð búðarinnar).
Nú þegar inn er komið er
vörunum raðað í hillur með
fram veggjunum og svo í
hillum á borðum, sem byggð
eru á miðju gólfi svo auk
virhillna sem stundum eru
notaðar. Alls staðar er
greinilega merkt yfir þess- ...
um hilLum. hvers konar vör-lmæ:1 1 notkun-1 Hágu marg
víslegrar fræðslustarisemu
Afgreiðsluborð í brezkri sjálfsafgreiðslubúö.
=s>
ur í þeim eru og þannig er
mjög þægiiegt og fljótlegt
að finna það, sem óskað er
efÞr. Svo eru venjulegir
kæliskápar, sem geymt er í
smjör og smjörlíki og eru
lok þeirra úr gleri, svo að
auðvelt er að átta sig á,
hvar hver tegund er. Venju
legjj, er éinn starfsmaður
alltaf staddur í verzluninni
til þess að leiðbeina fólki
um hvar vörutegundir eru,
ef spurt er eftir þeim. Einn-
ig á hann að siá um að við-
skintavinir skilii innkaupa-
t.öskur sínar í þar til gerðri
hillu og taki í stað hennar
•vfrkörfu til þess að láta i
vörurnar sem hún kaupir.
Einnig er bað gert th þess.
að húsmæður. sem senda
börn sín tú bess að verzla
í slíkum verzlunum. geti lát
ið bö->’nin fara með skrifað-
an Jistiá rg svo nær af-
greiðslumaðurinn í þær vör
nr.
Hvað afgreiðs'íufólkið
snertir, bá verður starfið
léttara í siálfsafgreiðslu-
verzlunum. beldur en í öðru
visi söluðúðum. Þau skint-
a.st um að hafa eftirÞt á
gólfinu og koma vörum í
(ÍTamfiald ó. 6. slðu).
Heimildarkvikmyndir
Kvikmyndin er eitt áhrifa- þrátt fyrir þetta eru þæ:'
rlkasta áróðursvopn nútím- j ekki jafn handleiknar af æsf:
ans og er tekin i vaxandi j unni eins og af eldri kynslöð'
inni í hennar ungdæmi,
Nokkrir munu máske segja &•
Hérlendis er kvikmyndataka
enn á bernskuskeiði, en þó
hefir margt verið afrekað
merkilegt í þeirri grein, sem
þess er vert að gaurnur sé að
gefinn. Nokkrir úr hópi at-
vihnuljósmyndara hafa þeg-
ar gert nokkrar kvikmyndir,
sem sanna ljóslega að fram-
vegis mun það verða á valdi
landsmanna sjálfra að gera
kvikmyndir.
Um gildi kvikmyndarinnar
sem upplýsinga- og kynning
artækis- er óþarft að fjölyrða
um, enda öllum fyrir löngu
ljós sú sta'ðreynd.
íslendingar hafa jafnan
verið sögu- og bókmennta-
þjóð. Við höfum státað af
þessu með réttu. Þó er það
svo að þekking yngri kyn-
slóðarinnar á sögu landsins
og fyrri a’Ida bókmenntum,
er ekki slík að viðunandi megi
teljast.
Áhugi æskunnar fyrir lestri
íslendingasagna fer síminnk
andi. Þetta er áhyggjuefni
margra og ekki af ástæðu-
lausu. Rétt er það að gullald-
arbókmenntirnar prýða marg
an bókaskápinn á heimilum
landsmanna. Enda fáanlegar
með kjörum við allra hæfi. En
Éin af sjálfsafgreiðsluverzlunum kaupfélagsins í Edinborg. Þessi búð er gott dæmi um
innréttingu nýtízku sj álfsafgreiðsluverzlunar.
þá leið, að hér fié ekki þao
þýði)igarmikið atr«ði á ferð-
inni að nokkru skipti.
Hverri þjóð er brýn natið '
syn að leggja mikla rækt vic
þjóðlega menningu og sér-
staklega að öll alþýða ástund
rækt þá af kostgæfni. Sér-
stæð menningararfleifð og:
sjálfst. tunga eru hyrningar-
steinar þjóðl. menningar.Sags
mannkynsins undirstrikai
það með mýmörgum dæmum
að sú þjóð. sem glatað hefii
tungu sinni og menningu
hefir jafnan runnið sitt skeic'
sem sérstæð þjóð.
Fari sem nú horfir, að ból
menntaperlur þjóðarinnai'
verði aðeins á færi örfárra
fræðimanna innan fárra árí.
tuga, en ekki allrar alþýði
marma, cins c-g ætti að vera.
nú, ef rétt er á haldiö, er
sjálf rótin slitin og tungan i
hættu. Þetta viðhorf kýs eng
inn íslendingur og mörgun
hrýs hugur við að svo verð-
Þessi þróun verður þó ekk
umflúin nema þjóðin öll tak.
þessi mál föstum tökum.
Margir ágætustu menn i röc'
um skólamanna hafa þegai
hafið gagnsókn og er víðr
hafin í skólum landsins auk
in kennsla í íslenzkum bók
menntum. Þetta ber að prisí.
og hlú að eftir mætti. En þi ■
geta allir verið sammála un .
að nauðsynlegt er málefnis-
ins vegna að taka í vaxand .
mæli í notkun áhrifarikar..
áróðursmeðul.
Hér í þessari grein ska..
bent á eitt þeirra — kvik
myndína. Segjum svo að gerc
ar verði ein eða fleiri fræðsli
kvikmyndir úr efni íslend-
ingasagna og fræðslumynd-
irnar síðan notaðar vif
kennslu í skólum landsiní.
(Fr&mnaJa k 8. ilftuj.