Tíminn - 22.11.1955, Blaðsíða 5

S66. blaS-
TÍMINN, þriðjudaginn 22. nóvember 1955.
5.
} -Priðjud. 22. nóv.
S.-Afríka og Sameinuðu þjéðirnar
Tvö riki liafa mi kallað licim ncfuilir síuar af þingi S. þ.
Verðtryggmg spari-
fjár. - Vísitölu-
bréfin nýju
Ártð 1952 kom fram tillaga
á Alþingi um verötryggingu
Sparifjár. Flutningsmenn
hennar voru Skúli Guðmunds
son, Helgi Jónasson og Karl
Rristjánsson.
Fyrsti flutningsmaður til-
lögunnar hafði framsögu í
málinu. (Alþt. 1952 D 84—86).
í ræðu sinni benti hann á þá
stáðfeynd, að þeir, sem hafa
Íáííð "bönkum og sjóðum fé
giét .t'il geymslu, hafa tapað
meir’i hluta þeirra eigna
sinná a undanförnum árum
vegriá þeirrgr stórkostlegu
íöskunar, sem orðið hefir á
fj'ármálasviðinu. En hins veg
' ar jiafa þeir, sem tekið hafa
ié’ að láni, sloppið frá að
gréjða meiri hluta skuldanna
af ‘sönju ástæðum. Fleiri ó-
heillavænlegar afleiðingar
. hafa orðíð af verðgildisrýrn-
un þgninganna. Almenn van
;trá.Tá .gildj þeirra hefir orðið
i til -þess að auka eyðsluna.
jMargir^ ha.fa litið svo á, að
flest annað væri betri eign
; en penjngar, og hefir það
leitt- tU kapphlaups um að
eignast'ýmislegt það sem
: menn hafa búást við að frem
; úr hækkaði en lækkaði í
;verði, eins og t. d. fasteignir.
Hefir þetta kapphlaup stuðl
að að verðhækkun þeirra
eigna, og hækkun á verði
t húsa hefir valdið hækkuri á
húsaleigu sem hefir átt mik-
Inn þátt í hækkun á fram-
fæniukostnaði og þar með
hækkun á framleiðslukostn-
aði. Veldur það erfiðleikum
íyrir- þá, sem framleiða vör-
ur til útflutnings. Þá er láns
fjárskorturinn ein af afleið-
Ingúm þess, að óttinn við
verðfall peninganna hefir
fælt menn frá að eiga spari-
fé í bönkum og sparisjóöum.
Nokkur breyting var gerð á
Drðalagi tillögunnar, eftir
uppáátungu fjárveitinga-
héfndar, og var hún afgreidd
frá þinginu 5. febr. 1953,
þannig orðuð:
.,,Alþingi ályktar að skora
. á .lýkisstj órnina að láta
: íara fram athugun — svo
ýtarlega sem við verður kom
ið — á því, hvort og með
hvefju móti takast mætti
á hagfelldan hátt að tryggja
verðgildi þess fjár, sém
| bankar og sparisjóðir taka
til geymslu og ávöxtunár."
Á næsta þingi kom fram
‘fyrirspurn um málið, og var
þá upplýst að ri’kisstj órnin
hafði sént það til nefndar,
sem vinnur að athugun
bankamálanná. Á síðasta
jþingi bar Skúli Guðmunds-
■son fram fýrirspurn um þetta
;éfrii, óg skýrði þá viðskipta-
firiáiaráðherra frá því, að
baukamálanefndin hefði enn
eigi lokið athugun málsins.
í lögum frá siðasta þingi
Um húsnæðismálastjórn,' veð
lán til íbúðabygginga o. fl„
er ákvæði um útgáfu og sölu
vísitölutryggðra verðbréfa.
íVeðdeild Landsbankans hefir
hýlega hafið sölu á slikum
þréfum, og er sagt að sala
þeirra gangi mjög greiðlega.
Henn sjá þar möguleika til
B'Ö ávaxta fé sitt með þeim
Hinn níunda nóvember var suður
afríska sendinefndin á þingi Sam-
einuðu þjóöanna kölluö heim af 10.
þingi þeirra, eftir að pólitíska nefnd
in hafði ákveðið, að halda áfram
rannsóknum Sameinuðu þjóðanna
á kynþáttavandamálunum í Suð-
ur-Afríku. Þetta heimkall Suður-
Afríkunefndarinnar var einnig lát-
ið ná til fastafulltrúa Suður-Afríku
hjá Sameinuðu þjóðunum.
Pólitíska nefndin hafði ákveðið
með 37 atkvæðum gegn 7 að fram-
lengja umboð Afríkunefndarinnar
til þess að halda áfram rannsókn-
um á þessum vandamálum, og hún
hafði einnig beint þeim tilmæium
til s-afríkönsku stjórnarinnar, að
hún veitti nefndinni aðstoð í þessu
starfi. Tillaga um þetta efni hafði
verið borin fram af fulltrúum Asíu-
og Afríkuríkja í nefndinni ásamt
fulltrúum Suður-Ameríku.
Fulltrúar Suður-Afríku á þing-
inu höfðu þegar 24. október borið
fram mótmæli sín gegn því, að
þetta yrði gert, og skírskotuðu til
þess, að kynþáttavandamálið í landi
sínu væri innanrikismál, sem Sam-
einuðu þjóðirnar hefðu engan rétt
til að blanda sér í. í samræmi við
þetta tóku fulltrúar Suður-Afríku
ekki þátt í umræðum um þessi mál,
og áskildu sér rétt til að neyta
allra bragða til þess að fá tillög-
unni vísað frá eða hana fellda.
Formaður nefndarinnar Wan
Whay Tayakon svaraði þvi til, að
allsherjarþingið hefði ákveðið, að
nefndin skyldi fjalla um þetta mál,
og þar af leiðandi væri nefndin i
fullum rétti að ræða það.
Fulltrúar Suður-Afríku líta hins
vegar á þetta sem algert brot á
sjöundu málsgrein annarrar grein-
ar sáttmála Sameinuðu þjóöanna,
en þar segir, að þær skuli ekki
skipta sér af þeim málum, sem
líta megi á sem alger innanríkis-
mál viðkomandi þjóðar. Þeir telja,
að þetta sé móðgun við sjálfstæði
landsins.
Meðal þeirra rikja, sem greiddu
atkvæði gegn því, að þetta mál væri
tekið á dagskrá nefndarinnar voru
Bretland, Belgía, Holland og Ástra-
lía, en þau lönd eiga öll við iík
vandamál að striða. Auk þeirra
greiddu atkvæði með Suður-Afríku
Kanada og Nýja-Sjáland. Noregur
og Danmörk voru meðal þeirra
ríkja, sem ekki greiddu atkvæði.
Norðmenn skýra afstöðu sína með
því, að þeir telji, að samtökunum
beri að fara ákaflega varlega í sak-
irnar, þegar um er að ræða mál,
sem segja má að séu ótvíræð inn-
anríkismál viðkomandi ríkis.
Bandaríkin voru einnig f hópi
þeirra ríkja, sem ekki greiddu at-
kvæði.
Sovétríkin og leppríki þeirra, á-
samt Indverjum, voru í hópi þeirra
sem greiddu atkvæði með því, að
málið yrði tekið fyrir í nefndinni.
Efnislcga merkti þetta, að kyn-
þáttavandamálið í Suður-Afríku
verður undir smásjánni í næstu tólf
mánuði.
Nú hafa tvær þjóðir kallaö heim
sendinefndir sínar frá þessu þingi
Sameinuðu þjóðanna, en áður
höfðu Frakkar kallað heim sína
hætti, að kaupmáttur þess
rýrni ekki þó að verðlags-
lagsbreytingar valdi hækkun
á visitölunni, og þvi er þess-
ari nýjung vel tekið.
Með sölu vísitölubréfanna
svonefndu er byrjað að verð-
tryggja sparifé. En margt
bendir til þess að víðtsekari
IMALAN
nefnd ,er alLsherjarjþingið ákvað
með eins atkvæðis meirihluta að
taka Alsírmálið á dagskrá. Brezki
fulltrúinn, Pierson Dixon, hélt því
fram við það tækifæri, að ekki
bæri að taka málið á dagskrá, þar
eð þar væri um að ræða hluta af
Frakklandi, og samkvæmt sáttmála
Sameinuðu þjóðanna mætti ekki
taka á dagskrá innanríkismál ein-
stakra þjóða. Hann benti á við það
tækifæri, að gjalda yrði varhug við,
að taka á dagskrá slík vandamál,
en það kynni að hafa i för með
sér, að þau yrðu enn vandleystari
og jafnvel að af því spryttu ný
’vandamál.
/ sáttmála Sameinuðu þjóðanna
er skýrt tekið fram, að þær megi
ekki fjalla um innanríkismál nema
í því tilfelli einu, að öryggisráðið
líti svo á, að um ógnun við heims-
friðinn sé að ræða,
Frakkar litu svo á, að Alsírvanda-
málið væri ekki slík ógnun við
heimsfriðinn, og þar af leiðandi
drógu þeir nefnd sína til baka.
Hugsanlegt er, að þeir muni koma
aftur, áður en þessu þingi lýkur,
en enn hefir það ekki orðið.
Erindi Rhodens huigað er
tvíþæít, annars vegar að
kynna sér sem ítarlegast
höggmyndalist. Á meðan
hann verður hér verður efnt
til sýningar á nokkrum högg
myndum eftir hann. Einnig
mun hann flytja 2—3 opinber
erindí. Handíða- og myndlista
skólinn sér um kynningar-
starfsemi Rhodens hér, en
hann kemur hingað á vegum
bandaríska utanríkisráðu-
neytisins.
John W. Rhoden er blökku
maður, fæddur í Alabama.
Hann hóf ungur listnám, og
hefir listaferill hans verið ó-
ráðstafanir ætti að gera í
þessu efni hið fyrsta, eins og
stefnt var að með þeirri þings
ályktunartillögu, sem hér hef
ir verið nefnd. Verðtrygging-
in er vafalíti'ð áhrifamesta
aðferðin til þess að auka
spariféð og bæta úr lánsfjár
skortinum.
Þegar ákveöið var að taka kyn-
þáttavandamálið í Suður-Afríku á
dagskrá báru fulltr. landsins fram
mótmæli, en ákváðu hins vegar að
biða og sjá hverju fram yndi. Sú
ákvörðun þeirra er að framan grein
ir hafði það hins vegar í för með
! sér, að þeir munu ekki sitja leng-
ur á þessu þingi Sameinuðu þjóð-
anna.
Það eru Búarnir, sem nú hafa
völdin í Suður-Afríku. Þeir eru
menn einstrengingslegir og taka
'ítt tillit til annaiTa en sjálfra sín.
Leiðtogar þeirra hafa áður átt i
höggi við Sameinuöu þjóðirnar út
af kynþáttavandamálinu. Má til
dæmis minna á það, að 1953 var
Malan orðinn svo argur, að hann
á flokksþingi í Bloemfontein talaði
um Sameinuðu þjóðimar sem ó-
freskju, er ógnaði heimsfriðnum.
Hann talaði þá um, að annað hvort
yrðu Sameinuðu þjóðirnar að breyta
algerlega um stefnu eða þurrka
yrði samtökin út áf yfirborði jarð-
arinnar, eins og hann komst að
orði þá. Hann sagði, að Samein-
uðu þjóðirnar væiu ekki annað en
samkunda, þar sem hinum og þess-
um prelátum væri leyft að vaða
uppi með alls konar óhróður og
fjandsamlegan áróður gegn Suður-
Afríku. Innan Sameinuðu þjóð-
anna er hópur þjóða, sagði hann,
sem virðast líta svo á, að þær séu
einhver dómari um, hvað rétt er
og hvað rangt. Slíkt kvað hann
Suður-Afríku ekki mundu þola til
lengdar.
Nú eru stórir flokkar í Suður-
Afríku, sem líta sömu augum og
dr. Malan á þessi mál og álíta Sam-
einuðu þjóðimar hafi móðgað land
þeima. Strydom forsætisráðherra og
menn hans halda fast við það, að
þarna sé um algert innanríkismál
að ræða, og þeir munu aldrei fall-
ast á nein afskipti Sameinuðu þjóð
anna af þessu máli. Af þeim sök-
um var sendinefndin kölluð heim
af 10. þingi Sameinuðu þjóðanna.
venju glæshegur og liggja eft
ír hann mörg verk, sem hlot-
‘ð hafa viðurkenningu bæði
austan hafs og vestan.
*
Avarp vegna slyss-
ins í Skíðadal
Við undirritaðir viljum ein
dregið mælast til þess að
Reykvíkingar, og alveg sér-
staklega SvarfdæUngar og
aðrir Eyfirðingar, sem búsett
ir eru í bænum, leggi af mörk
um, hver sinn skerf til að-
stoöar við ungu konuna á
Másstöðum i Skíöadal, Ester
Jósavinsdóttur, er missti
mann sinn og fyrirvinnu
fimm ungra barn'a þeirra í
slysýnú fyrir skömmu.
Framlögum veitt móttaka
hjá öllum dagblöðunum í
Reykjavík.
Nokkrir Svarfdælingar
í Reykjavík.
Bandarískur myndhöggv
ari heldur sýningu hér
Væníanícsíiir liing'að til Iands í næstu vlku
Á miðvikudaginn kemur hingað t*l lanðs kunnur banda-
rískur myndhöggvari, Jo>hn W. Rhoden, ásamt konu sinni.
Munu þau dveljast hér nokkuð á aðra viku og verður haldúi
sýning á nokkrum verkum Ustamannsins. För hans hingað
er fyrsti áfanginn í langri ferð, og mun hann heimsækja
mörg önnur lönd í Evrópu.
Aðalfundur Bænda-
félags Þingeyinga
Árið 1955, þriðjudaginn 8.
nóvember var aðalfundur
Bændafélags Þingeyinga sett
ur og haldinn á Fosshóli. —
Fundurinn var vel sóttur og
urðu fjörugar umræður um
þau mál, sem lögð voru fyrír
fundinn.
Formaður félagsins Jón
Sigurðsson í Yztafelli setti
fundinn og bauð menn vel-
komna. Fundarritarar voru
Kristján Jónatansson og Jón
Haraldsson. Fundúium stýrði
Baldur Baldvinsson.
Páll H. Jónsson kennari á
Laugurn, flutti skýrslu um
það, sem gerst hafði í byggða
safnsmálinu. Söfnun muna
hafði verið haldið áfram á sl.
sumri, og gengur hún vel. Um
það kom fram svohljóðandi
tillaga, sem var samþykkt
samhljóða.
„Aðalfundur Bændafélags
Þingeyinga, haldinn að Foss-
hóli 8. nóv. 1955 þakkar boð
þjóðminjavarðar um varð-
veizlu Byggðasafns Þingey-
eyinga í bænum á Grenjaðar
stað. Lýsir fundurinn yfir því
að félagið muni á næstu ár-
um virma að því, að fullbúa
þennan bæ, að öllum þeim
munum, sem heima eiga í
slíkum bæ, eftir fornum bú-
skaparháttum. Safnið mun
þó ekki flutt að Grenjaðar-
stað, fyrr en ríkið hefir geng
ið svo frá bænum, að hann sé
öruggur geymslustaður.“
Um skólamál var samþykkt
eftirfarandi tillaga til fundar
ályktunar:
ýAðalfundur Bændafélags
Þingeyinga haldinn að Foss-
hóli 8. nóv. 1955 vísar Þl fyrri
ára samþykkta Bændafélags-
ins í skólamálum, en vill und
xrstrika það, sem mikilvæg
atriði til breytinga, að lands-
próf sé afnumið, og að skyldu
nám nái aðeins til 14 ára
aldurs, og Ijúki með fullnað-
arprófi úr barnaskóla. Skor-
ar fundurinn á fræðslumála-
stjórnina, að taka tú greina
þær raddir, sem borist hafa
utan af landi, og miðað hafa
í þessa átt, til breytinga á
skólalöggjöfinni".
Umræður urðu um fjármál
þjóðarinnar, kom fram í þvi
máli eftirfarandi túlaga, sem
var samþykkt samhljóða:
„Aðalfundur Bændafélags
Þingeyinga 8. nóv. skorar á
Alþingi og ríkisstj órn að kj ósa
nú þegar nefnd valinna
manna, sem hafi þaö stór-
brotna hlutverk með hönd-
um i fullri alvöru. að finna
leiðir til þess, að koma fjár-
málakerfi þjóðarinnar á heil-
brigðan grunn, og forða þjóö
félaginu frá algeru gjaldþroti
ef unnt er, og núverandi þjöö
armynt frá gereyðingu.“
Eftirfarandi tillögur komu
fram í rafmagnsmálum, og
voru samþykktar:
„AÖálfundur Bændafélags
Þingeyinga skorar á þing-
menn kjördæmisins a'ð berá
fram á Alþingi því, er nú sit-
ur, þá höfuðbreytingu á gild-
andi raforkumáialögum, að
heimtaugagjöld verði jafnhá,
að hverju íbúðarhúsi í land-
inu, án tillits til þess, hvort
húsið stendur í borg eða
sveit.“
Enníremur þessi tillaga:
„Fundurinn telur að raf-
magn til súgþurrkunar sé
selt alltof háu verði, og skor-
ar á Alþingi að hlutast til um
verðlækkun þess. Er það skoð
un fundarins að verðlækkun
XFranúiald á 6. síðu.)