Tíminn - 09.02.1956, Blaðsíða 3

RITSTJÓRI: ÁSKELL EINARSSON,
Betri nýting jarðhitans myndi auka að mun
fjöíbreytni ísienzkra atvinnuvega
STÓRA BORHOLAN í KRÝSUVÍK
Jívergi eru meiri möguleikar til hagnýtingar jarðhitans en í Krýsuvík.
þar hefir komið til crða að reisa sióefnaverksmiðju og jafnvei þunga-
vantsvinnslu.
Tæknitímabil rafmagnsins stend
ur nú á hástigi. Hins vegar er
runnin upp ný tækniöld, kjarn-
orkutímabilið.
Framleiðsla á þungu vatni.
Þær stórstígu og fjölbreyttu
framfarir, sem rafmagnið hefir
fært mannkyninu valda því, að
menn hafa nú almennt opin augu
fvrir beim stórkostlegu möguieik-
um. sem friðsamleg notkun kjarn-
orku felur í sér. Allar þjóðir bæði
stórar og smáar, keppast við að
vinna að framförum á sviði kjarn-
orkuvísinda. Sýningin „Kjarnork-
an í þjónustu mannkynsins," sem
opnuð var í Rvík á laugardag opn-
ar augu manna fyrir þeim miklu
möguleikum, sem felast í hagnýt-
ingu kjarnorkunnar.
Það liggur því í augum uppi,
þegar í morgunsári kjarnorkuald-
arinnar, að efni sem þárf að nota
við friðsamlega framleiðslu henn-
ar, hijóta að verða geysilega
verðmikil. Talið er, enda reynsla
fengin fyrir því, að álitlegt sé að
hagnýta jarðhita til framleiðslu
á þungu vatni, sem er mjög þýð-
ingarmikið efni í sambandi við
kjarnorkuframleiðslu til friðsam
legra nota.
Bandaríkjamenn hafa að vísu
fundið upp aðferðir, sem taldar
eru mjög góðar án þess að nota
við það jarðhita. Eigi'að síður
framleiða nú Ný-Sjálendingar
þungt vatn með aðstoð jarðhitans.
Lítil fjárhagsleg áhætta.
Þótt þetta frumvarp, sem hér
liggur fyrir til umræðu, sé fyrst
og fremst ætlað til leitunar á jarð
hita til hitaveitu fyrir byggðalög
og einstaka bæi og þólt þau önn-
pr skilyrði, sem þarf til fram-
leiðslu á þungu vatni séu ekki alls
staðar fyrir hendi, þar sem jarð-
hiti er, þá er þó auðsætt, að leit
þarf að fara fram til að rannsaka
skilyrði fyrir slíkri framleiðslu og
eðlilegt væri því og hagkvæmt að
hún færi fram jafnhliða leitun að
heitu vatni til hitaveitu.
Á fjárlögum þeim, fyrir árið
1956, sem samþykkt voru á hæst-
virta Alþingi fyrir nokkru, eru
veittar 250 þús. kr. til að gera til-
raun með framleiðslu á þungu
vatni. En liugmyndin mun einmitt
vera sú að hagnýta jarðhitann í
því skyni. Þar sem skilyrði til hita
vcitu og framleiðslu á þungu
vatni fara saman, minnkar fjár-
hagsleg áhætta við leitun að
jarðhita, þar sem þess má vænta,
að meira kæmi í aðra liönd.
Ef það kemur á daginn, eftir
að tilraunir hafa verið gerðar,
að hægt yrði að hefja útflutning
á þungu vatni, þá er þar til kom
in ný útflutningsatvinnugrein
fyrir landsmenn. Atvinnugrein,
sem getur stuðlað að auknum
gjaldeyristekjum fyrir þjóðina
og ennfremur breikkað og styrkt
grundvöllinn, sem öflun gjald-
eyris byggist á.
Aukning útflutnings-
framleiðslunnar.
Þótt ég hafi hér sérstaklega
bent á, að líklegt sé, að hægt væri
að hagnýta heita vatnið til fram-
leiðslu á þungu vatni, þá er ég
(Framhald á 6. áíðu.)
NÝJA HITAVEITAN í HVERAGERÐI
Jarðhiiinn í Hveragerði er máske ein heirta undirstaða aluminiumiðn
aðar hér á landi.
Hvernig ver íhaldið
milliliðagróðanum?
Merkilegt frumvarp Tómasar Árnasonar og
Karls Kristjánssonar um leit a$ jarShita
Gestaþraut handa æskulýtíssíftu MorgunblaÍSsins
Eins og fyrr er getið hér í blaðinu flutti Tómas Árnason jómfrú-
ræðu sína á þingi fyrir skömmu og gerði að umtalsefni frumvarp
sitt og Karls Kristjánssonar um betri nýtingu jarðhita. Tómas á
góðan feril að baki og cr fuil ástæða að vænta mikils af honum
i framtíðinni. Hann tók lögfræðipróf frá Háskóla fslands —
var síðan erindrcki Franisóknarflokksins á Norðurlandi nieð aðsetri
á Akureyri. Fór síðan í framhaldsnám í lögum við heimsfrægan há-
skóla í Bandaríkjunum. Tómas er nú deildarstjóri í varnarmáladeild
utanríkisráðuneytisins, en gegnir nú þingstörfum sem varamaður 1.
þingmanns Eyfirðinga, Bernharðs Stefánssonar. Bér hirtist fyrsta
þingræða Tómasar:
■'i
ÉG SÉ ENGA ástæðu til að
bæta neinu við mjög glögga og
greinargóða framsöguræðu hátt-
Virts þingmanns S-Þingeyjar-
sýslu um málið sjálft og þau at-
riði þess, sem hann ræddi aðal-
lega um. En í sambandi við mál-
ið tel ég rétt að fram kæmi
nokkru nánar, við fyrstu um-
ræðu þess, sú þýðing, sem það
gæti haft livað við kemur aukn-
um gjaldeyristekjum.
í
Höfuðatvinnuvegir þjóðarinnar
eru eins og^ kunnugt er landbún-
aður og sjávarútvegur, svo og vax-
andi iðnaður. Sjávarútvegurinn er
sá atvinnuvegur, sem aflar beint
nær alls gjaldeyris, sem þjóðin
notar til neyzlu, uppbyggingar og
framfara.
Óvissar gjaldeyristekjur.
Þessi atvinnugrein er hins veg-
ar með þeim hætti, að ýmis óvið-
ráðanleg atvik geta valdið því, að
gjaldeyristekjur af henni hljóta að
verða misjafnar. Nægir í því sam-
bandi að benda á, hversu afar mis
jöfn aflabrögð eru, hvað veðrátta
getur torveldað sjósókn og að við
erum algjörlega háðir erler.du
verðlagi á sjávarafurðum okkar.
Þessar staðreyndir hljóta að
leiða til þeirrar niðurstöðu, að
það sé þjóðarnauðsyn að koma á
fjölbreyttari atvinnuháttum í land
inu, þannig að þegar einhver þau
atvik, sem ég benti á áður, steðja
að sjávarútveginum, þá kæmi til
stuðnings aðrar atvinnugreinar,
sem ekki eru háðar sömu atvik-
um.
Leit að jarðhita.
Þetta mál, sem hér er borið
TÓMAS ÁRNASON
fram af mér og háttv. þingmanni
S-Þing.. um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til þess að láta gera leit
að jarðhita til virkjunar, er liður
í þeirri stefnu að gera atvinnu-
vegi landsins fjölbreyttari og hag-
nýta betur þá möguleika, sem land
ið hefir að bjóða. Ennfremur til
þess að spara gjaldeyri og mjög
sennilega afla gjaldeyris.
Af viðtölum við verkfræðinga
og því, sem ég hefi lesið mér til
og síðast en ekki sízt af þeirri
reynslu, sem við höfum af hag-
nýtingu jarðhitans, þá virðist mér,
að jarðhitinn kunni e. t. v. að
verða mjög þýðingarmikill aflgjafi
í framtíðinni, meiri en menn gera
sér afmennt Ijóst. Það dylst cng-
um, sem t. d. skoðar borholurnar
í Krísuvík, að þar er gcysilegt afl.
Fyrir nokkrum vikum síðan
birtist á æskulýðssíðu íhaldsblaðs-
ins grein, sem nefndist Samvinnu
þáttur í Austurstræti. Grein þessi
sýnir ljóslega hugsunarhátt all-
flestra Heimdellinga. Greinarhöf-
undur minnist á að Framsóknar-
menn ráðstafi tekjuafgangi kaup-
félaganna og annað þar eftir. Svo
og telur hann samvinnustefnuna
lítilsvirða filosófu og á borð við
hinar miklu rimmur þeirra Heim-
dellinga austur á Volgubökkum í
ímyndaðri frelsisbaráttu.
Hinn ungi Heimdellingur vill
auðsjáanlega ekki eyða miklu
púðri á að ræða um arðskipting-
una hcr innanlands enda helzt að
sjá á skrifum hans að hann tclji
hana sjálfsagða í höndum hrask-
aranna. Nú vill svo vel til að fyr-
ir liggja opinberar heimildir um
hvernig samvinnufélögin ráðstjfa
tekjuafgangi sínum. Hins vegar
hafa ekki birzt neinar skýrslur
um hvernig kaupsýslustéttin ver
sínum ágóðahlut. Eflaust munu
Heimdellingar segja að þetta sé
einkamál kaupsýslustéttarinnar.
Sú „lífsfílosófa,“ sem ihaldið ótt-
ast mest, samvinnustefnan, beinir
ágóðanum af verzluninni út til
fólksins. Slikt og þetta samrýmist
ekki kokkabókum íhaldsins, sem
lítur á verzlunarágóðann sem frið
helga eign sína og samvinnusam-
tök fólksins sem beinan þjóð-
hættulegan fjandskap við sig.
Það er sjálfsagt að upplýsa
hinn heittrúaða Heimdellinga um
hvernig samvinnuhreyfingin hefir
veitt ágóðanum út til fólksins á
ný. — Á 10 árum hafa kaupíélög-
in endurgreitt
39.000.000 kr.
Á 15 árum hefir SÍS endurgreitt
kaupfélögunum
26.612.918,48 kr.
Á 7 árum hafa Samvinnutrygging-
ar endurgreitt
6.815.000 kr.
Hér með er skorað á Æskulýðs-
síðu Morgunblaðsins að upplýsa
lesendur sína hvernig kaupsýslu-
stéttin ver ágóða sínum. Það mun
eflaust verða langt að bíða að
svar berist.
Ennfremur er rétt að upplýsa
um skattgreiðslur samvinnufclag-
anna. — Á 15 árum hafa kaupfé-
lögin greitt í opinber gjöld kr.
39.305.466,45.
(Frámhald á 6. síðu.)
EYJÓLFUR GUDMUNDSSON
KVÆÐI
UM
RANGÁRÞING
SögofriEga byggðin breiða.
— Byggöin fagra Rangárþing,
Alif frá sævi upp fil heiðs
eru býiín víff um hrir.g.
Úfi fyrir sfröndu sfarir
staeifur ægir iartdið á.
Meoan lífsins ieiftur varit
landiö girðist köidum sjá
Hektuveldi, Kctlukyngi
kveða iáta stundum brag
fjciium undir svo í syngi
sigurvoldugt styriarlag.
Elfur renna út að sævi
ólga þær í strauma hring.
Heitt ég óska hetms um æv
hefjist, blessist Rangárþing.
Sögufræga byggðin breiða.
— Byggðin okkar furðu kæi
Megi iífsins sól þtg leiða,
lífga þíður sunnan biær.
Megi dafna iist með Ijóðí .
lífið þróast ailt í hring. •
Efiist hagur gæða góði
göfgist, biessist Rangárþing.
Eyjólfur Guðmundsson,
Hciðarbrún, Holtum, Hang. j