Tíminn - 09.02.1956, Blaðsíða 5

83. bláð.
TÍMINN, fimmtudaginn 9. febrúar 1956.
!
ERLENT YFIRLIT:
Fimmtud. 9. íebrúar
Tvíeyringurinn
■' f i . •
:: Fréttir berast af því, að hlegið
. var um land allt og á hafi úti, þeg-
ar Eysteinn Jónsson um daginn í
útvarpsumræðunum talaði um
Þjóðvarnarflokkinn á Alþingi og
líkti honum við tvíeyring.
Menn sáu skopmyndina í leiftur-
sýn og það varð þjóðarhlátur.
Menn minntust aumingja tví-
eyringsins, sem orðinn er svo
verðlaus, að hann þykir varla í
pyngju hafandi og ekki svara
kostnaði að reikna með honum
eða rétta hann milli sín. Og ef
hann dettur á gólfið, þykir varla
borga sig að lúta eftir honum.
Mönnum duldist ekki, að tví-
eyringur Þjóðvarnarflokksins á
Alþingi er álíka gildislaus þar, og
hringlar helzt í auradós kommún-
ista til þess eins að auka glamrið.
Frumvarpið, sem Eysteinn Jóns-
son minntist á, um skiptimyntina
kitlaði líka til hlátursins. Þar
:tala þeir Gils og Bergur um af-
: nám tvíeyringsins. Greinargerð
■ þeirra fyrir frumvarpinu hefst
kmeð þessum orðum:
'v „Tilgangur þeirrar breytingar,
sem hér er lagt til að gerð verði
á myntkerfinu, er fyrst og fremst
: sá, að draga úr erfiði og kostn-
aði við aurareikning, létta af rík-
inu kostnaði af sláttu þarflausrar
smámyntar, sámræma myntina
hagkerfinu og viðurkenna þá
j staðreynd, að verðgildi hinna
í smæstu mynta samsvarar engan
j veginn fyrirhöfninni, sem því
k fylgir að hafa þær í umferð“,
t Þetta er allt satt og rétt, sem
'þeir segja, og ætti Alþingi að fall-
jast á tillöguna, sem að vísu er
lekki frumleg, því að oft hefir
Verið vakið máls á þessu í blöðum
Óg manna á milli.
En Þjóðvarnarflokkurinn ætti
um leið Og hann flytur þessa til-
lögu í frumvarpsformi á Alþingi
að minnast sjálfs sín, skoða sig
sjálfan í skuggsjá málsins, athuga
að hann er í landsmálunum gildis-
laus og óþarfur sem tvíeyringur.
Gera sér fulla grein fyrir því, að
hann er aðeins til óþæginda og
fyrirstöðu því, að heildarleg sam-
staða myndist hjá þeim, sem ann-
árs stæðu saman. „Viðurkenna þá
staðreynd", eins og segir í greinar
gerðinni, „að verðgildi hinna
smæstu mynta“ (líka í flokka-
pólitík) „samsvarar engan veginn
fyrirhöfninni, sem því fylgir að
hafa þær í umferð".
Vilji flokkurinn sýna þjóðholl-
ustu, getur hann á engan hátt
gert það betqr en með því að
'leggja sjálfan sig niður og ráð-
^tafa efni -smu í sláttu stærri
myntar, sem -kemur þjóðinni að
notum.
Bréfaskipti um vináttusátt
Er tilboi) Búlganíns til Eisenhowers aíeins leikur í kalda stríftimi eSa
Rússar raunverulega vingast vitJ Bandaríkjaraenn?
a
Miðvikudaginn 25. f. m. gekk
rússneski sendiherrann í Washing-
ton, Georgi N. Zarubin, á fund
Eisenhowers forseta og afhenti
honum persónulega orðsendingu
frá Búlganín forsætisráðherra Sov-
étríkjanna. Frá þvi hafði áður
verið sagt opinberlega, að sendi-
herrann hefði óskað eftir að mega
ganga á fund Eis.enhowers og af-
henda honum orðsendingu frá
Búlganín. Af hálfu Rússa var það
óspart látið í veðri vaka, að orð-
sending Búlganíns hefði mikilvæg-
an boðskap að flytja.
Mikið umtal varð um orðsend-
ingu þessa bæði fyrir og eftir að
hún var afhent, eða þangað til
að efni hennar var birt opinber-
lega. Athygli sú, sem orðsending-
in vakti, var enn meiri sökum
þess, að hún var afhent meðan
Eden forsætisráðherra var á leið
til Bandaríkjanna í þeim erindum
að ræða við Eisenhower. Augljóst
var að Rússar lögðu á það mikið
kapp að Eisenhower fengi orð-
sendinguna áður en að fundur
hans og Edens byrjaði.
Orðsending Búlganíns var birt
opinberlega af Bandaríkjastjórn
þremur dögum eftir að hún var
afhent, eða laugardaginn 28. jan-
úar. Jafnframt var þá birt svar
Eisenhowers við henni. Áður hafði
það kvisaztmt, eins og líka kom
á daginn, að aðalefni orðseriding-
arinnar var að bjóða upp á vin-
áttusáttmála milli Sovétríkjanna
og Bandaríkjanna, sem gilti til 20
ára.
í orðsendingunni er það rakið,
að sambúð þjóðanna í heiminum
sé nú ábótavant og sé því þörf
að bæta hana. Einkum sé þó mik-
ilsvert að bæta sambúð stórveld-
anna. Þá er sagt, að það myndi
reynast sérstaklega mikilvægt, ef
sambúð Bandaríkjanna og Sovét-
ríkjanna balnaði. Sagt er, að oft-
ast hafi verið góð sambúð milli
Sovétríkjanna og Bdndaríkjanna
og þau hafi aldrei átt í styrjöld.
Þvert á móti hafi hernaðarleg sam
vinna Sovétríkjanna og Bandaríkj
anna átt meginþátt í því að yfir-
vinna nazismann. Af þeim ástæð-
' um sé núverandi misklíð Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna enn leið
inlegri en ella. Þjóðir beggja land
anna séu þess líka áreiðanlega fýs-
andi, að sambúð þeirra batni. Auk
in samvinna Bandaríkjanna og Sov
étríkjanna myndi tvímælalaust
greiða fyrir lausn ýmissa þeirra
alþjóðlegra vandamála, sem nú
gengur erfiðlegast að leysa. Alveg
sérstaklega megi nefna afvopnun-
armálin í því sambandi, Þýzka-
landsmálin og deilumálin í Aust-
ur-Asíu.
I framhaldi af þessum röksemd-
um er það svo lagt til, að þessi
ríki geri með sér vináttusáttmála,
er gildi til 20 ára. Uppkast að
slíkum sáttmála var látið fylgja
orðsendingunni.
Búlganín og Eisenhower á Genfarfundinum.
Kommúnistar
og vinnan
f Tímanum var nýlega sagt frá
lögfræðingi, sem hvatti skjólstæð-
ing sinn til að vinna, en að hlaupa
ekki eftir röngum blaðaskrifum.
Þjóðviljinn hefir tekið þetta ó-
stinnt upp og telur að þessi frá-
sögn beri vott um ógeðslegan
hroka, steigurlæti q. s. frv. Lætur
hann óspart í það skína, að vinn-
an sé hið mesta böl og það lýsi
vilja til þrælahalds og kúgunar að
hvetja menn til að rækja hana.
Ef Þjóðviljamenn væru raun-
verulega þessarar skoðunar,
myndu þeir ekki eiga nógu stór
orð til að fordæma rússnesku vald
hafana. Hvergi í veröldinni, nema
kannske í Kína, er nú lögð meiri
áherzla á það en í Rússlandi, að
í svari Eisenhowers er það sagt
fyrst, að hann líti á það sem
skyldu allra þjóða að draga úr
viðsjám í heiminum, en mest á-
byrgð hvíli þó á stórveldunum i
þeim efnum. Þessi skylda sé nú
enn ríkari en áður sökum hinna
nýju ægilegu gereyðingarvopna,
sem hafi verið fundin upp. Það j
sé líka áreiðanlega vilji allra þjóða
í heiminum, að ekkert sé látið ó- j
gert til að treysta friðinn, og sú
skylda hvíli sérstaklega á leiðtog-.
um þjóðanna að starfa í samræmi
við þennan viija fólksins.
Með framangreindar staðreyndir
i huga, segist Eisenhower hafa i-
hugað orðsendingu Búlganíns og I
komizt að eftirgreindum niður-1
stöðum: ;
Bandaríkin og Sovétríkin eru
aðilar að sáttmála Sameinuðu þjóð
anna og felast í honum öll þau
atriði, sem eru í uppkasti Búlg-
aníns að vináttusáttmála milli
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna.
Þess vegna er slíkur sáttmáli ó-
þarfur, enda ekki neins árangurs
að vænta af því, þótt gerðir séu
nýir samningar, sem ekki gera
annað meira en að endurtaka það,
sem er í eldri sáttmálum.
Reynsla, sem fengin er af sátt-
mála Sameinuðu þjóðanna, sann-
ar það, að til þess að bæta sambúð
þjóðanna, þarf annað og meira en
sáttmála. Það þarf fyrst nýjan
anda og að láta hann sjást í verki.
Genfarfundur æðstu manna stór
veldanna á síðast liðnu sumri,
vakti þá von Bandaríkjamanna, að
það andrúmsloft væri að skapast,
sem myndi auðvelda lausn deilu-
menn vinnl bæði vel og mikið.
Þar er mönnum kennt, að hyer ein
staklingur og þjóðin öll beri því
meira úr býtum, sem meira er
unnið. Og þar eru mönnum borg-
uð laun eftir vinnuafköstum.
Það sést aldrei í Þjóðviljanum,
að hann ásaki rússnesku valdhaf-
ana fyrir þennan áróður og beri
þeim ógeðslegan hroka og steigur-
læti á brýn. Þvert á móti hælir
hann þeim á hvert reipi.
Hvað veldur þessu ólíka við-
horfi kommúnista til vinnunnar
austan og vestan járntjalds?
Hvað veldur því, að kommúnist-
ar beita sér jafnt fyrir óþörfum
og réttlætanlegum verkföllum
vestan tjalds, en hindra verkföll
með vopnavaldi austan tjalds?
Hvað veldur því, að Alþjóðasam-
band verkalýðsfélaga ákvað ný-
lega að beita sér fyrir mjög stytt
um vinnutíma í Vestur-Evrópu,
en hefir enga slíka samþykkt
gert varðandi vinnutíma í Aust-
ur-Evrópu, þótt hann sé nú
miklu lengri þar?
Fyrir þá, sem þekkja raunveru-
legan tilgang kommúnista, er auð-
velt að skilja þetta. í lýðræðis-
löndum vilja þeir draga úr fram-
leiðslu og ríra lífskjörin. Það skap
ar jarðveg fyrir kommúnisma.
Þess vegna stimpla þeir vinnuna
þrældóm vestan járntjaldsins. Fyr
ir austan tjald er hún hins vegar
hin æðsta dyggð og undirstaða
batnandi lífskjara. Þar er vinnu-
tíminn nú lengri en nokkurs stað
ar annars staðar í heiminum.
Þegar þetta er athugað, þarf
engann að undra, þótt Þjóðviljinn
hafi reynt að snúa lit úr áður-
nefndum ummælum í Tímanum og
eigi vafalaust oft eftir að gera
það enn. Þeir útúrsnúningar munu
hins vegar engan blekkja, sem eitt
hvað þekkir til framangreindra
starfshátta kommúnista.
málanna. í þeirri von og trú hefðu
utanríkisráðherrar vesturveldanna
flutt tillögur á síðari Genfarfund-
inum um lausn Þýzkalandsmál-
anna og aívopnunarmálanna og um
bætta sambúð austurs og vesturs.
Því miður hefði þeim öllum verið
hafnað.
Að öllu þessu athuguðu, segist
Eisenhower ekki álíta, að umrædd
ur viháttusáttmáli milli Sovétríkj-
anna og Bandaríkjanna mundi
nokkru breyta. Það, sem nú þuríi
til að bæta sambúðina í heimin-
um, séu athafnir í stað orða. Það
þurfi athafnir til að uppræta tor-
tryggnina og í því sambandi seg-
ist hann vilja benda Búlganín á,
hve miklu það myndi áorka, ef
samkomulag næðist um samein-
ingu Þýzkalands, um viðurkenn-
ingu á rétti allra þjóða til að
ráða stjórnarháttum sínum, um
gagnkvæmt eftirlit með því að á-
rás sé ekki undirbúin, um tak-
mörkun vígbúnaðar og um frjáls-
legri samskipti milli austurs og
vesturs.
Bréfi sínu lýkur Eisenhower
með því, að Bandaríkin séu jafn-
an reiðubúin til að ræða um
lausn allra þessara mála.
Með þessu svari Eisenhowers
var tilboði Bulganins urn vináttu-
sáttmálann raunverulega hafnað.
Yfirleitt var þessu svari Eisen-
howers fagnað meðal vestrænna
þjóða. Álit vestrænna blaða er yf-
irleitt á þá leið, að ekkert hefði á-
unnist við slíkan sóttmála. Hins
vegar hefði hann getað hjálpað
kommúnistum í þeim áróðri þeirra
að friðarhorfur fari batnandi, án
þess að nokkur raunveruleg breyt
ing til bóta hafi átt sér stað. Blöð
in telja, að í samskiptum sínum
við Rússa verði vesturveldin að
leggja áherzlu á athafnir í stað
orða. Með þeim hætti verði Rúss-
um helst þokað til samkomulags.
í þessu sambandi hafa blöðin
bent á, að reynslan sýni líka, að
vináttusáttmáli við Sovétríkin sé
ekki mikils virði. Rússar hafi oft
ráðist á ríki, sem höfðu vináttu-
samninga við Sovétríkin, m. a. Pó-
land, Eystrasaltsríkin og Finnland.
Þá sé ekki liðið ár síðan að
þau sögðu upp vináttusamningn-
um við Bretland og Frakkland
vegna þátttöku Vestur-Þýzkalands
í vörnum Vestur-Evrópu.
Talsvcrt hefir verið rætt um
það, hvað hafi einkum búið á bak
við orðsendingu Bulganins. Yfir-
leitt kemur mönnum saman um,
að hún hafi fyrst og fremst verið
send í áróðursskyni. Rússar hafi
talið sér hag að þessu, hvort held-
ur, sem tilboðinu væri tekið eða
hafnað. Ef því var tekið, gátu þeir
fært það í'ram sem sönnun fyrir
bættum friðarhorfum og reynt
þannig að nota það til að draga
úr árvekni keppinautanna. Ef þvi
var hafnað, var hægt að halda því
fram, að það sýndi minni friðar-
vilja Bandaríkjanna en Sovétríkj-
anna. Slíkt mun að vísú ekki
gagna í Vestur-Evrópu, þar sem
menn hafa aðstöðu til að fylgjast
með málunum frá öllum hliðum.
Öðru máli gegnir um kommunista
ríkin, þar sem málin eru flutt frá
annarri hliðinni eingöngu. Svipað
getur og gilt um Asíu, þar sem
allur almenningur fylgist enn lítið
með málunum.
Nokkra athygli hefir það vakið,
að orðsending Bulganins var að-
eins sendi stjórn Bandaríkjanna,
en eklti stjórnum Bretlands eða
Frakklands jafnframt. Ýmsir draga
af því þá ályktun, að Rússar telji
það nú vænlegast til að veikja
vestræna samvinnu að vera vin-
samleg við Bandaríkin og reyna
þannig að draga úr varðgæzlu
þeirra. Áður voru það Bretar og
Frakkar, sem Rússar voru vinsam-
legri við, en ekki nægði það samt
til að veikja þátttöku þeirra í vest
rænu samstarfi. Þess vegna hugsi
Rússar sér nú að reyna við Banda
ríkin.
Loks hefir þeirri kenningu ver-
ið hreyft, að raunverulega vilji
Rússar bætta samvinnu við Banda
'ríkin, því að þeir telji sér hag að
henni, eins og sakir standa. Enn
séu þeir þó ekki tilbúnir að stíga
þau skref, sem myndu helst miða
að bættri sambúð þessara þjóða,
og hugsi sér því að gera það á
nokkrum tíma.
Þótt svar Eisenhowers fæli í sér
fulla synjun á tilboði Bulganins,
hefir Bulganin ekki látist skiíja
það svo. Hann hefir sent Eisen-
hower nýtt bréf, sem er dagsett
1. þ. m. og var birt opinberlega í
Washington strax daginn eftir. I
þessu bréfi endurnýjar hann til-
boðið um vináttusamning. í bréfi
þessu svarar hann jafnframl ým-
isri gagnrýni, er fólst óbeint í
svari Eisenhowers, og er tónnino
allur heldur kaldari i garð Banda-
ríkjanna en í fyrra bréfinu.
í þessu bréfi, lýsir Bulganin yf-
ir því, að Sovétríkin séu reiðubú-
in til að gera samskonar samning
við Bretland og Frakkland, þótt
ekki sé liðið ár síðan, að þau sögðu
upp hliðstæðum saniningi við þessi
ríki. Sést vel á því, hve pólitísk
veðrabrigði geta fljótt orðið í
Moskvu.
Vafalaust er talið, að svar Eis-
enhowers verði á sama veg og
áður. Þá hefir og komið fram af
hálfu stjórna Frakklands og Bret-
lands, að þær telji ekki neinn
ávinning að slíkum samningi sam
kvæmt fyrri reynslu.
Þótt mál þetta sé að þvi leyti
úr sögunni, að umræddu tilboði
Sovétríkjanna hafi verið hafnað,
er eftirmálsins beðið með nokkurri
forvitni. Nota Rússar þessi mála-
lok til aukins áróðurs gegn vest-
urveldunum? Eru þessar orðsend-
ingar þeirra þáttur í því að herða
kalda stríðið? Eða hefir þetta til-
boð verið alvarlega meint og átt
að stuðla að bættri sambúð? Mál-
flutningur Rússa næstu vikurnar
mun veita svör við þessum spurn-
ingum.
Þ. Þ.
Ráðstefna urn baeda
lag Yestur-íiidia
Lundúnum, 7. febr. — Fulltrúar
frá 5 nýlendum Breta í Vestur-
Indíum h^Ida ráðstefnu í Lundún-
um þess dagan. Ræða þeir um
stofnun bandalgsríkis fyrir allar
nýlendurnar, en þær eru Barbados
Jamaica, Trinidad, Antillaeyjar og
Haiti. Lenox-Boyd nýlendumála-
ráoherra Breta sgði fulltrúunum
að frumvarp um stofnun banda-
lagsins mundi iagt fyrir þingið og
afgreitt sem lög á þessurn vetri, ef
ráðstefnan mælti einróma með
þeirri skipan. Síðar væru miklar
líkur til að bahdalagsríki þetta
gæti orðið sérstakt samveldisland
innan brezka ríkjasambandsins. ,