Alþýðublaðið - 17.08.1927, Síða 2

Á.LP YiJUJöI^.-MMlJ
ALÞÝ9UBLAÐIÐ
kemur út á hverjum virkum degi.
1
Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til ki. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
9’/2 —10' 2 árd. og kl. 8—9 siðd.
Simar: 988 (aígreiðslan) og 1294
(skriistofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
(i. sama húsi, sömu simar).
hækka félagsgjölcíin að mun. Enn
þá er engin ákvörðun tekin um
það. Laun starfsmanna ríkisins
lækka að miklum mun, og þó
mest hinna lægst launu'óu. Rús-
inuna vantaði þó í pylsuendann,
en hún kom síðar, og hún er
sú, að atvinnumálaráðherrann
yfirvegar nú, hvort segja skuli
300 manns upp vinnu við jám-
brautirnar.
Þannjg lauk 6 mánaða störfum
hinnar máttugu vinstri stjómar.
Porf. Kr.
NiðBTSburður stjórnarínnar
fnllnaðnr.
Khöfn, 2. ágúst.
Allar bænir og mótmæli gegn
niðurskurði stjórnarinnar vdðvíkj-
andi kjörum sjúkra, vinnulausra
og gamalla reyndust þvd nær á-
rangurslausar. Þó gátu jafnaðar-
menn komið þvi svo fyrir, með
breytingum við ellistyrktarlögin,
að þau fóru þó heldur skárri frá
þinginu, en stjórnin hafði upp-
runalega ætiað. — Sjúkrasjóðum
urðu þessar aðfarir þinsins þung-
ur hnekkir. Fyrir einstaka sjóði
neraur lækkun 300 000 kr. árlega.
Meðalastyrkur hverfur að mestu
eða öllu leyti, dagpeningar lækka,
og launalágmarkið er fært svo
niður, að þúsundir manna verða
útilokaðir frá sjóðunum. — Elli-
styrkurinn lækkar fijá flestumj .að
eins þeir, eru eru einyrkjar og
ekkert eiga og ekki hafa meir en
200 kr. annars staðar frá á ári
og komnir eru að sjötugu, fá
nokkra hækkun. Dýrtíðaruppbót
hverfur og ókeypis læknishjálp
og meðul einnig, en styrkur tii
þessa verður greiddur eftir mati,
alt að helmingi kostnaðar. Þús-
undir manna missa styrk með öllu
sakir þess, að þeir. hafa átt eign-
ir eða haft arðberandi vinnu,
sömuleiðis ef. þeir hafa ebistyrk.
Styrkur til örkumla manna er
færður niður úr 800 kr. á ári
i 500, og aðgangur að þess-
ttm styrk er gerður örðugri en
áður.
Vinnuleysissjóðimir eru settir
undir meira eftirlit en áður. Eft-
irlitsmanni þeirra af hálfu stjórn-
arinnar er falið að ákveða, hve
nær álíta skuli misklíð innan við-
komandi stéttar þannig lagaða, að
greíða skuli vinnuleysisstyrk, og,
sty’rkurjnn auk þess Iækkaður að
mun. Verkamönnum þykir hér
gengið á rétt sirrn, og munu mörg
verkamanriáfélö taka til yfirveg-
rmar, hvort ekki muni réttara að
vera án ríkisstyrks, enda má svo
segja, að umboðsmaður stjómar-
£ inriá'r geti eftir geðþótta ákveðið,
l' hverjar , af kröfum verkamanna í
| striði milli þeirra og atvinnurek-
enda séu réttmætar eða ekki, og
- eftir þvi fer, hvort þeir fá styrk-
inn greiddan eða ekki. Taki verka-
menn það ráð að afsala sér op-
inberum styrk, verður það þeim
þungur baggi, og verður þá að
„Drykkjupen!iigar.“
Ætla Danir einnig aft af-
nema þá?
ÞJónar tel|a |»að skömm fyr-
ir stétt sína að lifa á gjöfum
og vilja hafa fast kanp.
Eins og kunnugt er, hefir sá ó-
siður að launa gistihúsa- og veit-
inga-þjóna með svo nefndum
,,dTyikkjupeningum“ eða „þjórfé‘“
breiðst út um ailan mentaðan
heim á síðari tímum.
Fyrst varð þessi siður»til á
þann hátt,. að einstöku gestur í
veitingahýsum tók upp á þvi áð
bæta örfáum aurum við handa
þjóninum tii að fá fljótari af-
greiðslu. Hinir gestimir tóku brátt
eftir því, að þjónarnir auðsýndu
þessum örlátu gestum sérstaka
lotningu og liðleik og neyddust
til að gera hið sama. Þá þótti
það „flott“ af gesti, sem kom oft
á sama staðinn, að gefa alt af 5
aura aukreitis. Það dró sig líka
saman, þegar margir gáfu. — En
nú var svikamylnan opnuð. Þeir
gestir, sem höfðu mætur á því
að leika höfðingja og láta þjón-
ana beygja sig í duftið, voru
heldur ríflegri á þjórfé'ð, og smátt
og smátt urðu allir að fylgjast
með, til þess að þjónarnir hefðu
þá ekki út undan. j
Um tíma var það ágæt staða að
vera þjónn í gistihúsi eða veit-
ingaskála. Hetta sáu gestgjafamir
og fóru að ráða til sín þjóna
kauplaust. Þá gerðu þjónar sam-
tök mikil um það, hvernig þeir
ættu að haga sér við gesti, til
þess að hafa út sem mest þjórfé.
Varð að samkomulagi að láta það
glögglega i ljós við gestina,
hversu ánægðir eða óánægðir þeir
væru. Þeim, sem ekkert eða mjög
lítið gáfu, var sýnd fyrirlitning,
en ofur-kurteisi hinum örlátu.
Mjög einkennilegt, þótti það, að
gistihúsa-þjónar gerðu sér um
tíma mikinn mannamun við út-
lendinga, sem þeir þó höfðu aldr-
gj séð, voru mjög liðlegír við
suma, en hundsuðu aðra. — Það
»t6ð m> á þessu, að þeir höfðu
fundið upp á því að merkja far-
angur allra ferðamanna svo, að á
honum sæist, hvort eigandnuj
væri ör eða sínkur á þjórfé.
En gestgjafarnir fylgdust alt af
veí með því, hvað þjónar þeirra
græddu, og nú urðu þjónarnir að
fara að borga með sér svo og svo
mikið á mánuði, til þess að fá
að halda stöðu sinni.
Það kom nú í ljós, að atvinna
þjóna var ákaflega misjöfn og
stppul. Sums staðar græddu þeir
vel, þótt þeir yrðu að gefa með
sér, en annars staðar lifðu þeir
við sultarkjör. — Gestir voru
einnig fyrir löngu orðnir leiðir
á því að láta hafa sig að fífl-
um og féþúfum, og sterk h.reyf-
ing myndaðist móti þjórfjárfarg-
aninu. I ýmsum löndum er það
nú að mestu leyti afnumið á þann
hátt, en á gistihúsareikninga og
veitingareikninga er þó bætt við
10 af huridraöi fyrir þjónustuna.
I þetta horf er það alment kom-
3ð i Noregi og á Þýzka'andi, að
Bayern undanskyldu, þar sem í
gistihúsunum standa smekklausar
auglýsingar um, að hér taki þjón-
ar við þjórfé!
Það er mál margra, að há-
marki sínu hafi drykkjufjárfarg-
anið náð i Danmörku. Þjónar
hafa haft þar mjög sterk samtök
og alt af verið mjög kröfuharðir.
Hafa þeir haldið því fram, að
þetta væru sín réttmætu laun, og
einu sinni stefndu þeir manni,
sem neitaði að gefa drykkjufé,
og fengu hann dæmdan til að
greiða það. Dómurinn ákvað, að
, 10 af hundraði væri sanngjarnt
gjald og þáð ættu þjónarnir rétt
á að fá. En á stríðsárunum þótti
þeim þetta yfirleitt of lítið af
smáum upphæðum og eru síðan
ekki vel ánægðir, nema þeir fái
25 aura af einni krónu og að
minsta kosti 15 af hundraði, þeg-
ar um fáar krónur er að ræða.
Hér á landi má segja, að þessi
danski siður sé gildandi í sláeirstu
veitingahúsunum. Kunnugir segja
þó, að fjöidi manna séu það
„flott“ að gefa 25<>/o, enda þótt
greiðsluhæöin skifti mörgum
kiónum! Þéir um þaðs en „flott-
ræfilsháttur" mun slíkt þykja,
jafnvel í Danmörku.
En nú, eftir að danska krón-
an komst i gullgildi, hefir það
.rxmnið upp fyrir mönnum, að
drykkjufjárfarganið sé löngu
komið út yfir öll skynsamleg tak-
mörk. Þjónarnir eru nú einnig
farnir að kvarta um, að þeir verði
mjög misjafnlega úti, liklega
vegna þess, að menn hætta að
sækja veitingastaðina í sama mæli
og áður. Vilja veitingaþjónarnir
nú margir komast á föst laun og
hætta að vera háðir þjórfénu. Heyr-
ast nú orðið hjá þessari stétt þær
raddir, að það sé óverðugt heið-
arlegum starfsmönnum að lifa á
gjöfum og þurfa að haga sér eins
og hálfgerðir betlarar. Sýnast þ\i
nú nokkrar horfur á því, að
drykkjuf járfarganið veröi af-
numið í Danmörku — og þá e. t
,v. Lika í Rfeykjav k!
V
Þrastaskógur.
Viðtal við Aðalstein Sigmunds—
son.
Frétfaritari Alþýðublaðsins hittl
Aðalstein Sigmundsson, skóla-
stjóra á Eyrarbakka;', í Þrastrskógí
s. I. sunnudag. Bað hann Aðal-
stein að segja Alþýðublaðinu um
skóginn og ýmislegt viðvikjandi
honum. Fer hér á eftir það, sem
hann sagði:
, Tryggvi heitinn Gunnarsson,
sem aílir íslendingar kannast við,
gaf U. M. F. í. Þrastaskóg árið
1910. Hefir hann bezt trúað hinu
unga íslandi aÖ vernda og gæta
þessa dýrgrips okkar Sunnlend-
inga. Skógurinn er um 142‘/2 dag-
slátla að stærð. Landamerkin eru
að norðan Álptavatn, að vestan
Sogið og að austan svo nefnt
Öndverðanessland, sem skógurinn
lá undir, áður en hann komst í
eigu Tryggva heitins. Þeim meg-
in er skógurinn afgirtur með sjö-
þættri gaddavírsgirðingu.
Fyrir nokkrum árum var lítið
hirt um skóginn, en U. M. F. I.
sá, að svo búið mátti ekki lengur
standa og ákvað að gera eitthvað
til að gæta þessa staðar, sem
gefandinn hafði trúað þvi fyrir.
Var nú farið að vinna að ýmsu,
sem lagfæringar þurfti við, og
ég var ráðinn skógarvörður yfir
sumartímann, á tímabilinu frá 1.
Júní til 15. september. Hefi ég
ráðið dreng mér til aðstoðar og
vínnum við því báðir í samein-
ingu að okkar ætlunarverki.
Undanfarin sumur hefir fjöldí
fólks komið í skóginn, jen aldrei
hefir gestafjöldinn verið eins mik-
ili og í sumar.
U. M. F. 1. sá, að nokkur kostn-
aður myndi verða við skógar-
vörzluna og tók þvi upp það ráð
að setja aðgang að skóginum. Var
það svo áður, að enginn skyldu-
greiðsla var lögð á, og greiddu
því fæstir fyrir að fá að sjá skóg-
finn. i 'sumar hefir verið fast gjald
fyrir það, og kostar merkið 50
aura. Flestir, sem koma hingað,
greiða þetta gjald góðfúslega, en
ýmsir horfa í aurana og Láta sér
nægja að hafast við utan girð-
ángar.. Hyggjast þeir að sjá þaðan
alla fegurstu staðfij skógarins, en
þaðí komast þedr að raun um,
áð ex mikill misskilningur.
. Seinni partinn í fyrra sumar
mátti sjá það, að athygli manna
var vakin á þessum fagra stað'.
í sumar befir fjöldi fólks komiði
hingað. Er það heldur eigi að
undra, J>ó að fólk hænist að þess-
um stað, þegar það fer í skemti-
ferðir. Inni í skóginum er skjöi
í öllum áttum, hvar sem verið er.
Hér er hægt að sjá margt, sem
er unun að. Tvö stór. reynitré
eru innarlega i skóginum. Er ann-
að þeirra 7—8 metrar á hæð;
heitir það Tryggvatré. Hitt tréð
er nokkuð lægra, en laufmeira og
því ölhi fegurra. Að trjárrum ligg-
ur bein gata alia leið frá inn-