Tíminn - 28.03.1956, Blaðsíða 4

4
T í MI N N, miðvikudaginn 28. matz 1956,
Gyðja Kýpur fæddist af löðri hafsins
Á morgni tímans, þegar frjósemis-, fegurðar- og ástar-
gyðjan Afrodít fæddist af löðri hafsins, bar vestanvindurinn
hana áfram yfir öldurnar til Kýpur. Þar steig gyðjan í fyrsta
sinn á fasta jörð.
Græn grös spruttu úr sporum hennar og blóm breiddu úr krón-
um, eins og þau gera á hverju vori enn í dag í dölum Kýpur
Afrodít til heiðurs.
Tveir guðir fylgdu Iöðurfæddri
gyðjunni til lands; þar tóku aðrir
á móti henni og enn aðrir færðu
henni gjafir og klæddu hana í
kápu úr blómum vorsins. Af þess-
um sökum nefndist hún Afrodít frá
Kýpur og var dýrkuð í þúsund
ár þar í eynni, en hof hennar stóðu
í Amaþus og Golgoi og Pofus.
Sonur Myrru.
Eyja Afrodítar var kunn frá
fyrstu tíð. Engar sagnir eru til um
Bretlandseyjar er fólk á, Kýpur
var að reisa ástargyðjunni fyrstu
hofin. Það var Kýpurkóngurinn
Kinyras, sem byggði Afrodítu hof
í Pofus. Hann var elskaður af,
Myrru dóttur sinni og þegar hann
ofsótti hana, breyttu guðirnir henni
í ilmtré, sem enn nefnist myrra.!
Eftir tíu mánuði fæddist Adonis j
af berki myrrutrésins. Afrodít
elskaði hann, en villisvín varð!
honum að aldurtila og syrgði þá
allur heimur. Þar sem blóð hans
féll á jörð spruttn ancmmónur.
Jafnvel hin myrka gyðja dauðans,
Persefone að vetrum en hverfa
til eyjar Afrodítar á hverju vori.
Margar yfirreiðir.
Assyriumenn hernámu Kýpur og
■ gerðu gríska og föneyska smákónga
að lénsherrum. Seinna réðst Tyros
inn á eyna. Þá komu Egyptar og
þegar Persar innlimuðu Egyptaland
í heimsveldi sitt, fylgdi Kýpur með
og lenti undir yfirráð þeirra. Það
var á sjöttu öld fyrir Krist ogl
um það leyti hafa íbúar Kýpurl
verið grískir. Nokkru eftir að Hell
enar sigra Persakóng eru smárík-
in á Kýpur sameinuð í eitt grískt
riki. Það var Kato yngri, sem gerði
Kýpur að rómversku skattlandi,
eftir að Cæsar rak hann frá Róm. i
ingana 1923 urðu Tyrkir að viður
kenna breytinguna frá 1914 og
höfðu þá með öllu tapað tilkalli
til eyjarinnar.
Þeir börðust einnig.
í heimsstyrjöldinni síðari börð
ust tuttugu þúsund sjálfboðaliðar
frá Kýpur í enskum og grískum
herjum. Þessir sjálfboðaliðar börð
ust við Dunkirk, í Sýrlandi, Afriku,
Grikklandi og á Krít. Á grískum
vígstöðvum einum saman féllu tvö
þúsund hermenn frá Kýpur.
Eins og sjá má af þessu stutta
ágripi um stjórn annarra á Kýpur,
er saga landsins ekki fallég. Það
hefur verið verzlað með þessa þjóð
Afrcdítar og hún hcfur lotið mörg |
um konungum, en enn vill hún!
ekki láta af þrálátri ásækni í að
komast undan erlendum yfirráðum.
Það er ástæða til að vona að
Afrodit megi fæðast að nýju af
löðri hafsins og stíga á land í
kjóli frelsisins.
r
Operan Ragnarök eftir Richard Wagner
í útvarpinu á morgun
Ný norsk upptaka - Kirsten Flagstad
syngur hlutverk Brynhildar i
Kristni barst frá til Kýpur á fyrstu
Öld og minnst er á eyna í Nýja
testamentinu enda er talið að þar
hafi fyrstu kristnu söfnuðurnir ut
an Palestínu starfað.
Þeir eiga skilið að vera frjálsir.
Ríkharður Ijónshjarta ríður fram
á völlinn.
Á morgun verða eftirmiðdagstón-'
leikar útvarpsins óvenjulega Iangir.
Þá verður flutt óperan „Ragna-
rök“, sem er fjórða og síðasta ó-
peran í óperuflokki Wagners
„Hringur Niflunganna“. Hún hefst
kl. 13 og lýkur kl. 17,30. Guðmund-
ur Jónsson mun flytja skýrlngar.
Óperan var tekin upp hjá norska
litvarpinu í janúar s.I. og hefir það
sent Ríkisútvarpinu eintak af upp-
tökunni. Sigfried eða Sigurður
Fáfnisbani er sungin af sænska
tenorsöngvaranum Set Svanholm,
en Brynhildi syngur Kristen Flag-
itad. Sjálfsagt mun mörgum sem
ekki eru kunnugir óperum Wagn-
ers þykja Ragnarök æði stór biti að
kingja, en það verður samt að
fagna því að flutt skuli vera í út-
varpið heil ópera úr „Hringnum“,
en eins og kunnugt er byggði Wagn
er að mestu leyti á íslenzkum heim !
ildum við samningu hans, enda þótt
margir telji af misskilningi að hann
hafi byggt meira á þýzka miðalda-
ljóðinu um hring Nifluganna. j
EN AUK ÞESS er þessi norska ^
upptaka merkileg vegna þess aö
Flagstad syngur Brynhildi, og á
af þeim orsökum áreiðanlega eftir
að verða söngfræg. Flagstad heíir
um margra ára skeið vcrið óum-
deilanlega fremst af þeim söng-
konum sem sungið hafa hin stóru
hetjuhlutverk í óperum Wagners.
Fyrir nokkrum árum dró hún sig
í hlé. og hætti að syngja þessi hlut
verk á sviði, en þegar hún hætíi
mátti segja að hún væri á hátind-
inum á söngferli sínum. Nú hefir
hún gert þessa upptöku, og enn er
hinn gamli ljómi yfir söng'num,
enda þótt Fagstad yrði sextug á
s.l. ári.
Á ÁRUNUM EFTIR STRÍÐ heyrði
ég Flagstad margoft syngja —
bæði á sýningum og æfingum. Að
heyra_ hana syngja er ógleyman-
legt. í söng hennar fer allt saman;
framúrskarandi rödd, afbragðs
„teknik“ og göfgi, sem varla á sinn
líka. En það er ekki aðeins sú hlið-
in, sem að áhorfendum snýr sem
KIRSTEN FLAG5TAD
í hlufverki i Wagner-óperu
heillar mann. í samslarfi hefir hún
hið sanna lítillæti sem einkennir
mikinn listamann og bregður aldrei
fyrir þeim hroka, sem því miður er
eitt höfuðeinkenni margra þeirra
kvenna sem frægð hafa riáð sem
óperusöngkonur.
FYRIR NOKKRUM ÁRUM var á-
kveðið að Kristen Flagstad kæmi
hingað á vegum Tónlistarfélagsins,
en hún var'ð að hætta við það á
síðustu stundu vegna veikinda. Nú
er hún að mestu hætt að syngja og
er því ósennilegt að hún eigi efcir
að syngja hér. En þeir, sem unna
góðum söng, munu hrósa happi að
geta nú heyrt hana sem Brynhildi,
ekki sizt vegna þess, að mjög sen.ii
legt er að á þessari uþptöku syngi
hún þetta hlutverk í síðasta sinn.
Hámundur.
Um það leyti, sem England var
skandinavísk nýlenda, lá Kýpur
undir grísk rómversku kirkjuna
og hafa trúarbrögð þjóðarinnar
ekki tekið neinum breytingum síð
an. Fyrstu kynni sín af brezkri
menningu höfðu Kýpurbúar á
krossferðatímabilinu. Rak þá flota
Rikharðar Ijónshjarta á land við
Amaþus á suðurströnd Kýpur, en
hann var þá á leið til landsins
helga. Þar sem enga heiðingja var
að finna á Kýpur, þurfti enga kross
för. Hins vegar lét Ríkharður það
ekki aftra sér frá að leggja eyna
undir sig og gerði það á tuttugu og
fimm dögum. Stuttu síðar seldir
hann eyna fyrir hundrað þúsund
sterlingspund, kaþólskri munka-
reglu, en sú regla seldi aftur
samstundis í hendur krossferðaætt,
sem réði öllu á Kýpur í þrjú hundr
uð ár.
Kaup og sala.
Að lokinni uppsteit í höfuðborg
inni Famagusta, komst Kýpur und
ir stjórn feneyska kaupmannalýð-
veldisins og héldust þau yfirráð
þar til árið 1571 að Selim annar,
Tyrkjasoldán, náði eynni á sitt vald
eftir langt umsátur um Famagusta.
Tyrkir sátu landið í þrjú hundruð
ár, en Kýpurbúar héldu tungu sinni
og grísk rómverskri trú. Það var
svo ekki fyrr en árið 1878 að ný
kapítulaskipti urðu í yfirráðasögu
Kýpur, þegar fulltrúar Tyrkja og
Stóra Bretlands settust við samn-
ingaborðið í Konstantinopel og
skiptu með sér þannig: Bretar
skyldu styðja Tyrki í stríðinu við
Rússa en fá Kýpur að launum. Og
þegar heimstyrjöldin fyrri brauzt
út komst Kýpur að fullu undir
krúnu Bretlands. Við friðarsamn
LítiS samkomulag.
DAGUR er orðin langur og
nú nálgast óðum sú ! tíð hérna
megin árs, að stjórnarráðið fari
að skipta sér af klukkunr.i okkar
og segja okkur, hvað hún eigi að
vera á tiltekinni næturstund. —
Sumum finnst þetta ágætt, öðr-
um ófært, og liklega verðum við
aldrei sammála um klukkuna. —
Okkur gengur yfirleitt illa að
vera sammála um nokkurn skap-
aðan hlut. Mér hefir borist bréf
um klukkuna, og læt það fúslega
koma fram hér í baðstofunni. Hóf
undur er Þ. J. Brv. af Austur-
landi og hann segir á þessa ioið:
Fljóta klukkan.
„NÚ MUN standa til að flýta
klukkunni, því að fljót klukka
hefir verið notuð meiri hluta árs-
ins um nokkurra ára bil.
Eg fyrir mitt leyti hefi ekkert
á móti fljótu klukkunni eins og
siður hefir verið hér á landi síð-
an úr og klukkur fóru að flytj-
ast hingað. En þá verður hún
að vera þannig allt árið, því að
annað veldur miklum ruglingi, t.
d. með veðurathuganir og ýmis-
legt fleira er veldur ósamræmi
milli íslenzks tímareiknings og
erlends.“
Hví ekki að nota Greenwichtíma?
„Eg hefi heyrt stungið upp á
því að þar sem svo vel vill til, að
ísland er i næsta tímabelti við al
heimsstjörnustöðina Greenwich,
þá verði hreinlega tekin upp sú
klukka sem þar gildir, sem er 1
klukkutíma á undan íslenzkum
meðaltíma, sem við nú að mestu
höfum sagt skilið við.
Greenwich klukkan er notuð
sem normal-klukka um allt vcst-
urhvel jarðar, aðallega þó á sjón
um og fer vel á því að við íslend
ing^r gerum hana að ókkár
klukku.
Eg segi að endingur Burt méð
þann rugling sem nú er ráðandi
í íslenzkum tímareikningi."
Þannig farast bréfritara orð, og
er víst að ekki verða allir honum
sammála. En hann rökstyður mál
sitt skörulega.
Vilja fleiri taka til máls um
klukkuna?
Skíðakeppni mioskóla-
nemenda
Dalvík, 26. marz. — Um síðustu
helgi var haldið skíðamót á Dal-
vík, og kepptu þar miðskólanem-
endur frá Ólaísfirði og Dalvík.
Komu Ólafsfirðingar undir stjórn
íþróttakennara síns, Sigurðar Guð-
mundssonar.Var keppt í boðgöngu,
svigi, stórsvigi og stökki, og
kepptu bæði drengir og stúllmr í
þeim greinum nema stökki. Unnu
Ólafsfirðingar með 123 stigum en
Dalvíkingar fengu 117 stig. Jónas
Ásgeirsson var mótstjóri og þátí-
takendur um 30. Bezta veður var.
— PJ.
Firmakeppni í bridge
á Dalvík
Dalvík, 26. marz. — Nýlega fór
fram firmakeppni í bridge á Dal-
vík. 16 firmu tóku þátt í keppn-
inni. Bókaverzlun Jóhanns G. Sig-
urðssonar bar sigur úr býtum. Spil
aði Kristján Jónsson fyrir hana og
fékk 153 stig. Næst varð Mjólkur-
bílarnir og spilaði fyrir þá Gunn-
ar Jónsson og fékk 152 stig. Þriðja
varð verzlunin Örkin og spilaði fyr
ir hana Tómas Pétursson og íekk
146 PJ.
Tóoskáídafélagið ræðir listamannalaun:
Drottning listanna lægst metin
segja tósiskáídin hér
Á fundi Tónskáldafélags íslands var nýlega samþykkt á-
lyktun um úthlutun listamannalauna og heiðursforseta fé-
lagsins, dr. Páli ísólfssyni, og formanni þess, Jóni Leifs, falið
að ganga sameiginlega frá birtingu hennar og greinargerð.
Þær fara hér á eftir:
Fundur Tónskáldafélags íslands
haldinn föstudaginn 2. marz 1956
vill einróma vekja eftirtekt á því
að mjög skortir á að viðunandi
stuðningur sé veittur þeim höfund
um, sem eiga við langerfiðustu
skilyrði að búa, en það eru tón-
skáldin, sem eru yfirleitt minna
styrktir af því opinbera en aðrir
listamenn og eiga þó mörgum sinn
um erfiðara uppdráttar en aðrir
höfundar.
Fundurinn leyfir sér að láta í
ljósi þá ósk að þeim tónskáldum,
sem vinna störf sín án launa og
verða oft að bíða áratugi eftir
arði af verkum sínum, verði veitt
höfundalaun í samræmi við aðstæð
ur og hliðstæður í öðrum grein
um.
Sérstaklega vill fundurinn
benda á að drottning listanna, tón-
listin, er ennþá lægst metin við
úthlutun listamannalauna, enda
þótt margsinnis hafi verið bent á
að hún þurfi á mestum styrkjum
að halda.
j' Fundurinn tekur einróma undir
oskir einsöngvara og túlkandi lista
' manria um að þeir skuli að öðru
jöfnu teknir fram fyrir erlenda
túlkendur í rekstri leikhúsa og
skemmtifyrirtækja.
Fundurinn beinir cinnig þeirri
ósk til viðkomandi yfirvalda og
stofnana að túlkandi listamönnum
íslenzkum verði greidd viðunandi
laun fyrir vinnu sína, veittur hinn
ríflegasti stuðningur x atvinnu
þeirra og til undangengins náms
innan lands og utan.
Greinargerð.
Kunnugt er um alla veröld æðri
menningar a'ð tónlistin er dýi-ust
allra lista, enda líka talin dýrmæt-
ust.
Viðhorf íslendinga í menning-
armálum hafa, sem eðlilegt er,
lengi mótazt einkum af bókmennta
legum sjónarmiðum. Fyrir nokkr-
um árum tók þó myndlistin að
skipa sama sess og bókmenntirn-
ar, og er það jafnvægi nú orðið
hefðbundið- í allri meðferð list-
mála og við úthlutun listamanna-
launa. Hins vegar hefir íónlistin
enn orðið útundan og laun til éin-
stakra iónlistarmanná: í úthlutun