Tíminn - 08.05.1956, Qupperneq 7

T í M I N N, þrigjudaginn 8. maí 1956.
sækja sjóinn meö hjálp véia og nýrra tækja
Margs að minnast eftir 27 mánaða dvöl meða!
fiskimanna og embættismanna á Indlandi,
segir GUÐJÓN ILLUGASON skipstjóri
-Guðjón Illugason skipstjóri í Hafnarfírði er Kominn heim
eftir 27 mánaða dvöl austur í Indlandi, þar sem hann dvaidi
á'vegum Sameinuðu þjóðanna og kenndi Indverjum fisk-
veiðar á vélknúnum bátum og einnig meðferð véla. Blaða-
maður frá Tímanum átti tal við Guðjón daginn eftir heim-
komuna Og spurði hann frétta úr förinni.
Vélknúnir bátar voru óþekktir.
— Á hverra vegum íórst þú þessa
ferð?
Það var á vegum F. A. O., Mat-
væla og landbúnaðarstofnunar Sam
eitiuðu þjóðanna eða öllu heldur
fiskideildar hennar. Ég fór einsam-
all héðan til Indlands. Þorði eklci
að fara með fjöl-
skylduna vegna
hitans.Var hrædd
ur við hann til
að byrja með.
Fjölskyldan kom
svo til Indlands
í nóvember 1954
og var þar í 11
mánuði.
— Hvernig lík-
aði þér loftslagið
þar syðra?
mi
GuSjón
Illugason
aftur. Fáum held ég að hefði tjó-
að að bjóða slíkan þrældóm netr.a
Indverjum. Mistök stjórnarinnar
lágu fyrst og fremst í því að ætla
sér að nota sömu veiðarfæri á vél-
bátunum og notuð hafa verið um
aldaraðir á seglbátum.
— Hvernig leizí Indvcrjum á
vélbáta?
— Vegna mistakanna, sem ég
sagði frá áðan, með hákarlaveið-
arnar, álitu þeir vélbátana ekki
taka ílekunum þeirra fram í neinu.
Fyrir tilstilli Hilmars Kristjánsson
ar sendi F.A.O. tvo dansksmíðaða
trillubáta til þess að kenna á. Ann-
ar var sendur til vesturstrandarinn
ar en hinn til austurstrandarinnar.
úr býtum á þennan hátt, vaknaði
áhuginn, og þar kom, að sumir
vildu ekki sleppa bátunum eftir
sinn tilskilda tíma.
Hér er samningur, sem ég gerði
við fiskimennina, segir Guðjón, og
kemur með vélritað blað. Þar er
allt fram tekið, sem máli skiptir
um útgerð bátsins. 38% fara í sór-
stakan sjóð, sem greiðir svo aftur
kostnað við útgerðina, svo sem
| oiíu cg fieira. Kauphæsti maðurinn
| um borð er vélamaðurinn. — Það
| gerði ég, segir Guðjón, til að sem
i flestir lærðu meðferð og hirðingu
j véla, enda var vélamannsstarfið
! orðið mjög eftirsótt um það leyti
j er ég fór,
j Fæsíir þessara manna eru læsir
j eða skrifandi, enda hefir viðkom-
j andi sjómaður sett fingrafar sitt í
; stað undirskriftar.
Nýir fiskibátar.
— En hvað um frekari endur-
reisn útgerðarinnar þar syðra?
— Verkfræðingur, sem starfar
í ao þessum málum á vegum F.A.O.
! hefir teiknað nýja gcrð báta, og
! smíði þeirra fyrstu er haf in. Þetta
j eru trillubátar líkir að gerð og þeir
i sem hér tíðkast, og verða aðallega
i notaðir til snurvoðarveiða. Þá
jveiðiaðferð kenndi ég Indverjum
j ásamt botnvörpu- og þorskaneta-
— Nokkuð heitt til að byrja
með en maður venst því. Þegar ég
fór frá Bombay var þar 47 stiga
hiti'á Celsíus. Mér fannst það rétt
nolalegt.
i— Hvaða veiðiaðferðir kenndir
þú Indverjum?
‘— Að sjálfsögðu okkar íslenzku
aðferðir. Þessir indversku sjómenn
þekktu ekkert til vélknúinna báta.
Þeirra fiskifloti, ef hægt er að
kalla hann því nafni samanstóð af
hinum svonefndu „Catamaran“,
sem eru einskonar flekar smíðaðir
úr trjám og eru þrjú til átta á
liverjum fleka. Flekinn er höggv-
inn til að framan, svo að stefni
myndast, en að aftan eru tvö
trjánna lengri og standa aftur úr
flekanum. Þar stendur stýrimaður-
inn og stýrir meö breiðri ár.
Eftir stríðið ætlaði stjórnin að
konna fiskimönnunum meðferð vél
knúinna fiskibáta, en það fór allt
í handaskolum. Gamlir flutninga-
bátar, 50—60 lestir að stærð, voru
keyptir, en þeir voru mjög óhent-
ugir, engi vinda á þeim og fyrir-
komulag allt slæmt. Indverjarnir
stunduðu hákarlaveiðar á þessum
bátum og sú útgerð gekk hörmu-
lega. Skipstjórnarlærðir menn eru
þarna ekki til, og enginn kunni á i
áttavita. Þeir gátu því ekki farið
lengra frá landi en svo, að þeir sæu
mið. Hákarlinn veiddu þeir á línu,
sem ekki hafði nema 25—30 öngla.
Ég vildi láta þá hafa önglana fleiri,
tvö til þrjú hundruð, en þeir sögðu ;
að ómögulegt væri að liafa hana j
lengri eða veiða á dýpra vatni. Ég
komst brátt að ástæðunni. Flot, I
svipuð því sem hér eru notuð a j
línuveiðum eru óþekkt í Indlandi. I
Hinsvegar höíðu þeir fjögurra gall
óna brúsa undan olíu fyrir flotholt
til að halda línunni uppi. En þcgar ,
línan var höfð lengri eða lögð á.j
dýpra vatni, lögðust blikkbrúsarn-
ir saman og allt sökk tii bolns.Þann
ig voru hákarlaveiðar einu veiðarn
ar sem stundaðar voru með þess
um bátum, en auk þess voru þeir
notaðir til þess að draga flekana,
sem fyrr getur, út á sjó, og þar
voru þeir notaðir til handfæra-
veiða. Einnig drógu þeir kanóa út
á peflumiðin.
Indverjar eru náinfúsir og góðir
sjómenn.
Ég gerði tilraun með togveiði á
einum þessara óhentugu báta. Lét
smíða handspil og trollgálga. Fór-
um út og toguðum í hálftíma. Eftir
það \'ar að ná vörpunni inn, en það
tók tvo og hálfan ldukkutíma og
þá v'ar allt skinn farið úr lófunum
á okkur. Mér var ljóst að þetta var
tilgangslaust og það var ekki reynt
Tjiósm. : Sv’oinn
Fjölskylds Gj?ións fór til Indlands og dvaldist þar oystra í ellefu mán-
uöl. Á myndinni er GuSjón me3 tveim dætrum sínum, klæddum ind
verskum „sari". Louisa er til vinstri og Björk hægra megin.
Stjórnin hafði þann hátt á manna-
ráðningum, að hún greiddi fiski-
mönnunum fást kaup, 2 rúpíur á
dag. Þetta kaup fengu þeir hvort
sem mikið fiskaðist eða ekkert.
Þessu breytti ég upp á mitt ein-
dæmi, þvi að ég sá að áhuginn var
ekki fyrir hendi við veiðarnar og
mönnunum var sama hvernig gekk.
Þeir fengu .sinar 2 rúpíur og voru
ánægðir með það. Ég fór með bát-
inn ti! fiskimannanna og sagði þeim
•að nú gætu þeir fiskað á bátinn í
fjóra daga Undir minni stjórn og
átt allan aflann. Síðan mættu þeir
fá bátinn leigðan í nokkrar vikur,
éf að þeim litizt vel á þetta. Áhrif-
in voru undraverð. Eftir að þeir
sáu, hve miklu meira þeir báru
veiðum. Fiskimennirnir, sem
kynntust vélknúnu bátunum og
lærðu að fara með þá, skilja nú,
hverja kosti þeir hafa fram yfir
þeirra gömlu „Catamaran“.
Hvernig Indverjar veiða
flugfisk.
— Einu sinni er ég var á ferð
meðfram ströndinni á litlum vél-
bát, koimum við að heilum flota af
Catamaran-flekum og stunduðu á-
hafnirnar flugfiskveiðar. Þeir voru
flestir búnir að vera 4—5 daga úti
á sjó, og líðan mannanna var orð-
in slæm. Það var hvass aflandsvind
ur og þeir gátu ekki komizt í land,
geta ekki krusað á þessum flek-
um, sem hafa aðeins eitt rásegl.
ik5i«-.n r •
Sjálfur yfirsöngstjórinn
Margar fjólur prýða urtagarð
Morgunblaðsins og eru þær feg
urstar, sem sagðar eru beint
úr vermihúsi „landsfundar“
Sjálfstæðisflokksins. En álykt-
anir fundarins fylla nú orðið
marga tugi dálka í blaðinu.
Samkvæmt þeim hefir flest í
landi hér gerzt „fyrir forgöngu
menntamálaráðherra“, nema
þcgar „dómsmálaráðherra hefir
beitt sér fyrir endurbótum".
f sunnndagsútgáfu Mbl.,
þeirri síðustu, er haldið áfram
að telja upp afrekin og í sama
dúr. „ . . . Fundurinn lýsir
1! ánægju yfir þeim endurbótum,
| sem MENNTAMÁLARÁÍ)-
iii HERRA hefir beitt sér fyrir á
| lögum um ríkisútgáfu náms-
böka“, segir í einni málsgrein,
og á næsta leiti þetta: „Fund-
urinn álítur að lög um slmenn-
ingsbókasöfn, sem sett voru fyr
ir FORGÖNGU MENNTA-
MÁLARÁÐHERRA . . . “ o. s.
í frv. Það dylst ekki, hvað hér
i er aðalatriðið: Það er „for-
i gangan“, enda málin litið sem
; ekkert reifuð. En þó er skraut-
i blómið ótalið enn: „Fundurinn
[ fagnar því, að MENNTAMÁLA-
[ RÁHiIERRA hefir stuðlað að
eflingu söngmenntar f land-
i inu . . . “ Það var líka óiík-
p, Icgt, að þeir mundu gleyma
iii sjálfum yfirsöngstjóranum. Eft
ii ir þessa yfirlýsingu Inirfa menn
| ekki að hafa áhyggjur af söng-
| menntinni fyrst um sinn.
Persónudýrkunin
Vottorðið um verndara söng-
listarinnar rifjsr upp hvernig
komið var tónlistarmálum i
Rússlandi meðan persónudýrk-
unin þar var í alglevmingi. Ár-
ið 1951 birti iímaritið ..Nýjar
bókmenntir“ grein eftir frægt
rússneskt tónskáld. Þar gerði
listamaðurinn þá játningu, að
Stalin hefði kennt sér að komp-
ónera. Hann kvaðst auk heldur
ekki hafa haft réttan skilning
á takíinum í rússneska þjóð-
söngnum fyrr en Stalin hefði
leitt hann í allan sannleika.
Hann og ýmsir samstarfsmenn
lians lýstu því yfir, að eir.vald-
inn hefði vissulega ..eflt söng-
menntina í Iandinu“. Að vísu
hafa tónskáld hér enn ekki lýst
því yfir, eða fengið samþykkt
á „Iandsfundi“, að Bjarni liafí
kennt þeim kontrapúnt, en
samþykktin styður sannleiks-
gildi frásagnar eins af fulltrú-
unum á landsfundinum, sem
lýsti því yfir í blaðagreein norð
ur í landi, að menn hefðu rætt
um persónudýrkun og þær hætt
ur, sem henni eru samfara á
þessari samkundu. Er það H
merki þess, að ýmsir Sjálfstæð- ||
ismenn eru ekki blindir fyrir ||
því, hvert stefnir, þótt lítið ||
mark sé takandi á því, sem 1
menn muldra í barm sér, en [|
þora ekki að segja upphátt j|
fyrr en fjöll og lieiðar eru í ||
milli þeirra og foringjanna. iii
1
:?5S
„ . . . hangir leyniþráSur"
Það vakti eklsi litla athygli,
að Morgunblaðið skyldi verða
á undan Þjóðviljanum að segja
frá ályktunum kommúnista í
Siglufirði út af framboði Áka
Jakobssonar. Er þetta enn ein
áminning um þau dularfullu
tengsl, sem jafnan eru í milli
Morgunblaðsins og yfirher- ||
stjórnar kommúnista. Önnur p
áminning um þetta nýlega var II
frétt Mbl. af svörum kommún- jjj
ista við fyrirspurn Framsóknar- j|
manna um hlutleysi gagnvart jj|
kosningastjórn. Morgunblaðið j;|
birti svarið mörgum klukku- ji
stundum áður en það barst |jj
Fram^óknarflokknum. Þá urðu jjj
lifandi á ný hin gömlu og dul- ii
arfullu tengsl í milli Ólafs 1
Thors og Brynjólfs Bjarnason- B
ar. Þetta minnir sterkiega á, ii
að foringjar Sjálfstæðisflokks- 1
ir.s hafa í rauninni enga sam- jji:i
fellda stefnu í landsmálum. ij
AHt þeirra bauk og braml mið- j
ast við eitt aðeins: Að halda
völdum og gróðaaðstöðu. Það ;
er hinn eini áttaviti flokksfor- ;;;[
ustunnar.
Yfirmenn og undirqernir
Ýmis fyrirtæki, scm hafa úti- jl
bú í hverfum bæjarins, leggja j :
nokkurt kapp á að fá haganleg ijiii
símanúmer fyrir starfræksluna i i
og helzt í röð. Á þetta að auð- iiij
velda viðskiptamönnum að átta j
sig.
Þet.ta búmannsbragð kunna ; ;i
kommúnistar. Þeir auglýstu í
Þjóðviljanum á sunnudaginn H
nýja tilhögun símanúmera fyr- i
ir alla sína starfsemi og er röð- [;;;
in þessi:
7510 skrifstofa Kommúnista- I
flokksins,
7511 Alþýðubandalagið,
7512 Miðstjórn kommúnista- I
flokksins,
7513 Æskulýðsfylkingin.
Þetta er eins og það á að j;
vera. Fyrst eru höfuðstöðvarn- j
ar og aðalskrifstofan og allir j
dírektorarnir, en síðan útibúin jj
og útibússtjórarnir. Röð númer- |
anna og auglýsingin í Þjóðvilj- j;
anum gefa til kynna, hverjir j
eru yfirmenn og hverjir undir- j
gefnir í þessum „sameinuðu I
verktökum“ í pólitíkinni.
Mcnnirnir voru orðnir vatns- og
niatarlausir. Allir veifuðu og vildu
láta draga sig til lands, en flekarn-
ir skiptu þúsundum. Við fórum að
einum þeirra og dróum har.n síðan
til lands. Sá fleki ætlaði síðan að
sigla út með vatn og vistir til hinna
sem úti voru.
Það er stórfurðulegt að sjá hvern
ig Indverjar fanga flugfiskinn. Þeir
flétta saman mörg blöð af kókos-
trjáti) og láta þau síðan fljóta á
yíirborði sjávarins. Flugfiskurinn
kemur og hrygnir undir blöðunum.
Mennirnir á flckunum hafa línu
festa í blöðin og þegar þeir álíta
að tími sé til, draga þeir flekana
að blöðunum. Flugfiskurinn er í
einskonar dái eftir hrygninguna,
og fiskimennirnir geta mokað hon-
um upp með litlum háfum.
Þessar veiðar eru stundaðar
átján til tuttugu mílur undan landi
og það er vosbúð hjá fiskimönnun-
um að sitja blautir á flekanum all-
an tíman sem verið er úti í einu.
„Guðjón“.
— Indverjum barst nýtt fiski-
skip að gjöf í október s.l. Það skip
cr af sömu gerð og „Fanney“, smíð
að í Noregi. Ég fór til Bombay tii
að sækja það. Stjórnin skírði skip-
ið ,,Guðjón“ í höfuðið á mér. En
mistök áttu sér enn stað og engin
veiðarfæri komu með skipinu. Ég
lét þá taka trollgálgana af bátnum
; sem við gerðum tilraunina á og
! setja þá á „Guðjón“. Þurfti að
! teikna þetta allt fyrir smiðina og
það er nokkuð, sem ég hefi aldrei
! gert áður.
j En þetta gekk allt og einn dag
i sigldum við úttil togveiða. Þennan
| fyrsta dag fengum við í tveim hol-
1 um, 900 pund af rækjum og öðrum
. smáfiski. Fundum veiðisvæði, þar
: sem mikið er af rækju og öðrum
1 smáfiski. Það er 136 mílur á lengd
j og 6 mílna breitt.
Ég reyndi að fá stjórnina til að
j kaupa veiðarfæri fyrir „Guðjón“
j en stjórnarfarið er þungt í vöfum
i og enginn þorir að gera neitt. Bréf
j um er svarað seint eða aldrei og í
; embættum sitia gamlir og duglaus-
1 ir menn. Þarna sér maður ríkis-
reksturinn í allri sinni dýrð, enda
voru veiðarfærin ókomin þegar ég
fór.
Þar mátti ekki tæpara standa.
— Hvað er þér nú minnisstæðast
úr ferðinni?
— Sennilega er það sjóferð, sem
ég fór á öðrum trillubátnum frá
Madrasfylki til Andhara. Við vor-
um fjórir í bátnum og vegalengdin
var um 450 mílur. Ströndin er lítið
lýst. Vitar mjög fáir og einn, sem
var sýndur ljóssterkur á kortinu,
logaði ekki. Ég komst seinna að því
að Ijóstækin vantaði í hann. Ég
Framhald á 8. siðu.