Tíminn - 31.05.1956, Blaðsíða 6

6
T í MI N N, fimmtudagurinn 31. maí 1956,
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Símnr: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsinf«r 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
SjálfstæSismenn og Bandaríkin
T HINNI AGÆTU grein
Hermanns Jónassonar,
sem birtist hér í blaðinu í gær,
er það rakið, að Sjálfstæðis-
.menn hafa nú alveg gefist upp
við að halda því fram, að her-
'setan sé nauðsynleg áfram af
öryggisástæðum eða að íslend-
inga bresti réttur til að láta
herinn fara. Svo gersamlega
hafa þessar mótbárur þeirra
verið kveðnar niður. í stað þess
hampa þeir því nú orðið sem
aðalmótbáru, að hér verði neyð
og atvinnuleysi, ef herinn só
iátinn fara. Um þetta fórust
Hermanni Jónassyni orð á þessa
leið:
„EN AÐALÁRÓÐURINN í
þessu máli byrjaði sumpart á
fundum, sem Sjálfstæðismenn
héldu, en aðallega þó bak við
tjöldin, um leið og verktakar á
Keflavíkurflugvelli sögðu mönn
um upp vinnu eftir að tillagan
um brottför hersins var sam-
þykkt á Alþingi. Gilti þetta al-
veg sérstaklega um iðnaðar-
menn. Um allan bæinn bergmái
aði það, að svona mundi það
verða, ef Framsók.narflokkurinn
fengi að ráða. Öll vinna hætti
á Keflavíkurflugvelli og ekkert
væri framundan nema atvinnu-
leysi og hrun. Ég hefi talað við
marga menn, sem hafa hlustað
á þennan áróður, og þessum ves
; almannlega áróðri er haldið að
þjóð, sem þarf allt sitt vinnu-
afl og meira en það, við arð-
gæfa framleiðslu — ef rétt er
stjórnað.
Og það einkennilega ske'ð-
ur, að blöð í Bandaríkjunum
láta sér það um munn fara,
að ekki sé enn vissa fyrir því,
að herinn fari frá íslandi, því
að í hönd fari kosningar 24.
júní og íslendingar séu illa
stæðir, vanti gjaldeyri, og þú
sé möguleiki á því fyrir Banda
ríkjamenn að liafa áhrif á
kosningarnar. — Síðan hefir
verið skrifað enn þá opin-
skárra um málið og er sagt,
að á íslandi sé hægt að kaupa
allt fyrir dollara. Þegar her-
inn stöðyaði ýmsar fyrirhug-
aðar franikvæmdir á Kefla-
víkurflugvelli, sem leiddi til
uppsagnar, var sagt, að engar
ákvarðanir yrðu teknar uin
fyrirhugaðar framkvæmdir
fyrr en 24. júní.
Vitanlega er ekkert við það
að athuga, nema síður sé, að
Bandaríkjamenn hætti hér fram
kvæmdum. En þegar tónninn
um leið og það er gert, er sömu
legundar og í áróðri Sjálfstæð-
isflokksins, þá getur naumast
talizt óheiðarlegt að álykta, að
hér sé um samvirkar aðgerðir
að ræða, ekki sízt þegar lesið
Hverju svara íslendingar?
I
ÁÐURNEFNDRI grein
Hermanns Jónassonar
er vikið að því, hvílík óvirðing
íslendingum sé sýnd með þeim
áróðri Sjálfstæðismanna og
ýmsra amerískra blaða, að hér
megi kaupa allt með dollurum
og hez-naðarvinnu. Um þetta
segir Ifermann m. a.:
„Sá hugsunarháttur, sem felst
í þessum áróðri, er lágkúru-
legur og ósamboðinn frjalsri
þjóð. Al|di’ei hefir íslending-
um verið sýnd önnur eins ó-
vii-ðing og trúin á það, að þessi
áróður muni verða sigursæl-
astur í dag. Og enginn þarf
framar að segja neinum það,
að sjálfsvirðing þjóðarinnar sé
heilbrigð, ef hún z-ís ekki gegn
þessari vanvirðu. Við þurfum
ekki að fara í neinar grafgöíur
með það, að blöð, sem skrifa
þannig um íslendinga eins og
amerísk blöð hafa skrifað,
hljóta að hafa fullkomna fyrir-
litningu á þjóð, sem þeir á-
líta að hugsi eins og þeir gera
því skóna.“
HERMANN lýsir því síðan,
hvernig forseti Indonesíu hafi
rætt um svipað mál, er hann
ávarpaði Bandaríkjaþing fyrir
er og lagt við það, sem amerísk
blöð skrifa um þetta mál, senv
er vægast sagt óviðeigandi, eins
og rakið er hér að framan.
Ég dreg það ekki í efa, að
Bandaríkin haldi gerða samn-
inga og fari héðan, þegar upp-
sagnarfresturinn er liðinn. Þau
hafa yfirleitt haldið milliríkja-
samninga og þau munu eins
gera það hér. Hitt er jafnvíst,
að þau vilja fá samkomulag um
það, að herinn dvelji hér áfram,
þó að nú séu friðartímar, og
þannig með samningum kom-
ast yfir þá markalínu, sem ís-
lendingar drógu, er þeir gengu
í Atlantshafsbandalagið og
leyfðu bandarískum her að
koma hingað 1951.
NÚ ER SVO ástatt, að Sjálf-
stæðisílpkkurinn hefir skorizt
úr leik og vill leyfa hér her-
setu, þótt friðartímar séu, og
þannig brjóta þá reglu, sem lýð-
ræðisflokkarnir settu sameigin-
lega og þjóðir.ni var lofað að
staðið yrði við út í æsar.
Það er því alveg augljóst
mál, að vonir bandarískra
blaða um, að málstaður Banda
ríkjanna sigri í kosningunum
24. júní, geta ekki byggzt á
öðru en því, að Sjálfstæðis-
flokkurinn vinni í kosningun-
um. Bandaríkjastjórn hefir
því beinlínis hagsmuni af því,
eins og bandarísk blöð hafa
látið í Ijós hvað eftir annað,
að Sjálfstæðisflokkurinn vinni
í þessum kosningum. Þegar
svona er koniið, er sú hætta
alltaf yfirvofandi, að erlend
ríkisstjórn reyni með ýmsum
ráðum að efla til valda þann
fiokk, sem gengur hennar er-
inda gegn íslenzkum málstað.
Ég skal ekkert um það segja,
hvort þessi samvinna á sér stað
eða hvernig henni er liáttað, en
það er eitt meðal annars nokk-
uð einkennilegt, að bandarísk
blöð gefa í skyn, að það sé hægt
að kaupa hér allt fyrir dollara.
Hvaðan hafa þeir þá skoðun?
Og Sjálfstæðisflokkurinn virð-
ist beinlínis trúa á það sem
beztu áróðursaðferðina til þess
að vinna í kosningunum að lofa
mönnum vinnu hjá hernum og
viðskiptum við hann áfram og
hóta beinlínis með því, að ef
herinn fari, muni verða hér
hrun.“
HÉR ER VISSULEGA vakin
athygli ó staðreyndum, sem
þjóðin vorður að átta sig vel á.
Það er auðsýnt af framkomu
Bandaríkjamanna, að þeir telja
kosningaúrslitin miklu varða,
og að þeir líta á Sjzilfstæðis-
flokkinn sem flokk sinn hór.
Sjálístæðisfiokkurinn gefur líka
óspart tilefni til þess.
ERLENT YFIRLIT:
Christian Pineau
Höíundur nýrrar franskrar utanríkisstefnu
SIÐAN MENDES-FRANCE gekk
úr stjórn Guy Mollet hafa þær
spár fengið byr undir vængi, að
hún eigi ekki marga lífdaga eftir.
Þó telja ýmsir, að tvennt geti orð-
ið til þess að lengja líf stjórnar-
innar. Annað er það, að íhalds-
menn vilii ógjarnan fella hana, því
að heppilegast sé að láta jafnaðar-
menn hafa forustu um liernaðar-
aðgerðirnar í Alsír. Hitt er það, að
kommúnistar vilji ekki fella hana
af ótta við að fá aðra stjórn, sem
verði Rússum andstæðari í utanrík
ismálum.
Hvoi’t, sem stjórn Mollet situr
að völdum lengur eða skemur, hef-
ir sá árangur alltaf hlotist af setu
hennar, að komið hafa fram á svið
alþjóðamála þrír menn, sem ekki
hefir borið mikið á áður, en allir
virðast líklegir til að eiga eftir að
koma þar meira við sögu. Þetta
eru aðalleiðtogar jafnaðarmanna-
flokksins, Mollet, Lacoste og Pi-
neau.
Það er sammerkt um alla þessa
menn, að þeir hefjast ekki til á-
hrifa í flokki jafnaðarmanna fyrr
en eftir síðari styrjöldina. Þeir
eru því fulltrúar nýrrar kynslóðar
í flokknum. Sú staða, sem jafnaö-
armannaflokkurinn hefir í írönsk-
um stjórnmálum, er líkleg til þéss
,að gera það að verkum, að þessir
menn eigi allir eftir að koma veru
lega við sögu í framtíðinni, þótt
ráðherradómur þeirra verði ekki
öliu lengri að þessu sinni.
AF ÞESSUM þremur mönnum
mönnum hlaut Guy Moliet mesta
virðingarstöðu, er það féll í hlut
jafnaðai'manna að mynda stjórn
eftir kosningarnar á síðastl. vetri.
Hann varð forsætisráðherra stjórn-
arinnar. Það er erfitt verk að
veita forustu minnihlutastjórn í
Frakklandi og er enn ekki sýnt,
hvoi’t Mollet tekst að leysa þann
vanda þannig, að það auki álit
hans. Á ýmsan hátt hefir hann þó
sýnt lægni og hyggindi.
Sá, sem hlaut eríiðasta hlutverk
ið af þeim þremenningum, er án
efa Lacoste, sem var gerður að
ráðherra Alsírmála eftir hina mis-
heppnuðu för Mollet til Alsír. Upp
haflega hafði Mollet ætlað honum
yfirstjórn efnahagsmálanna. La-
coste hefir að undanförnu verið
PINEAU
skömmu. Forsetinn hafnaði í
ræðu sinni sérhverri erlendri
aðstoð, ef henni fylgdu noklc-
ur skilyrði, er takmörkuðu
sjálfstæði þjóðai’innar. Um
þetta segir Hermann:
„Þannig talaði forseti Indó-
nesíu, sem er bláfátæk þjóð,
sem flest skortir. Og sömu dag-
ana og þessi ræða er birt í
blöðum vestra, — er um það
skrifað þar, að á íslandi sé
allt falt fyrir dollara. Við, sem
græddum þjóða mest í styrjöld
inni, eigum ágæt atvinnutæki,
höfum þegið Marshallaðstoð í
stórum stíl og höfum óþrotlega
möguleika í aukinni og bættri
framleiðslu — við eigum að
hugsa og tala þannig: Þó að
við höfum lýst því yfir, að
hér verði aldrei her á friðar-
tímum, þá viljum við, ef Banda
ríkjunum þóknast, leyfa honum
að vera hér áfram um ófyrir-
sjáanlegan tíma, því að an þess
að vinna hjá hernum og fá
þaðan dollai’a, getum við ekki
lifað.
Þetta á að vera okkar hlut-
skipti."
ÞETTA ER ÞÓ enn ekki
orðið hlutskipti íslendinga. ís-
lenzkir kjósendur eiga eítir að
segja sitt álit. í kosningunum
24. júní tala þeir fyrir hönd
þjóðar sinnar. Ætla þeir að
fylgja Sjálfstæðisflokknum og
framselja sjálfsákvörðunarrétt
sinn og sjálfsvirðingu fyrir doll
ara og hernaðarvinnu? Svarið
við þessari spurningu muh ráða
örlögum og áliti íslendinga urn
langa framtíð.
talinn hinn „sterki maður“ jafn-
aðarmannaflokksins og hefir það
álit styrkzt síðan hann tók við
stjórn Alsírmálanna. Hann hefir
sýnt þar ótvírætt, að hann er
stjórnsamur, viljafastur og órag-
ur. Álit hans hefir því vaxið og
nær nú langt út fyrir raðir flokks
bræðra hans.
Af þessum þrernenriingum hlaut
Pineau auðveldasta hlutverkið.
Hann varð utánríkisráðherra. Hann
þurfti ekki að leysa nein sérstök
vandamál, en fékk hins vegar tæki
færi til að láta bera á sér. Það hef
ir hann líka hiklaust r.otað. Af því
verður þó ekki enn fullkomlega
ráðið, hve mikilhæfur stjórnmála-
maður hann er, en samt hefir
hann þó íryggt sér með íramkomu
sinni, að honum vez-ður án efa veitt
jrnikil athygli í framtíðinni.
i ÞAÐ HEFIR einkennt þá menn,
| sem verið hafa utanríkisráðherrar
Frakka undanfarin ár, að þeir
hafa fylgt eindregið vest-
rænni samvinnu. Aðstaðan liefir
líka verið slík, að þeir hafa vaz’t
getað annað. Þetta hefir hins veg-
ar ýtt undir það, að það orð hefir
lagzt á, að Frakkland hefði ekki í
fullu tré við hin vesturveldin og
væru eins konar fylgiríki þeirz’a.
Pineau hefir síðan hann vaz’ð ut-
anríkisráðherra markað sér tals-
vert aðra stefnu. Að vísu má segja,
að z grundvallaratriðum hafi hann
fylgt stefnu fyrirrennaranna, en
hann hefir hins vegar Ieyft sér að
gagnrýna miklu ákveðnara ýmsa á-
galla, sem hann hefir talið vera
á stefnu vesturveldanna. Hann hef
ir t. d. talið illa haldið á afvopn-
unarmálunum af þeirz-a hálfu og
látið í Ijós, að stofnun Bagdad-
handalagsins væri vafasöm. Hann
héfir talið að of mikið v'æri gert
úr striðshættunni og vígbúnaður-
inn látinn skipa fyrirrúm um of.
Vesturvoldin hefðu hagað áróðri
símzm Idauíalega í þessum málum
og vegna soinlætis og skilnings-
leysis látið Rússa ná frumkvæð-
inu sem forvígismenn friðarins, a.
m. k. z augum znargra Asíuþjóða.
MeSal Frakka hefir þessi mál-
flutningur Pineau fundið góðan
jarðveg og þótt merki þess, að
Frakkland væri að taka i-pp óháð-
ari utanríkisstefnu en áður. Slíkt
kann að einhverju leyti að vera
rátt. en þess ber jafnframt að
gæta, að hinar ytri aðstæður hafa
yerulega breytzt, zn. a. vegna
breyttrar stefnu Rússa, og Pineau
getur því leyft sér ýmislegt, er
fyrii'rennarar hans gátu ekki.
CRISTIAN PINEAU er fædd-
ur 1904, sonur háttsetts herf'or-
ingja, er kominn var af cfnuðum
ættum. Hann missti föður sinn
ungur og giftist móðir hans þá
rithöfundinum Jean Giraudozzx, er
Pineau segir að hafi haft mikil
áhrif á skoðanir sínar. Þau áhrif
eru m. a. talin hafa valdið því,
að Pineau hefur iðkað ritstörf
í tómstudnum sínum. Hann hefir
t. d. skrifað tvær ævintýrabækur,
en þessi ævintýri segist hann fyrst
hafa sagt börnum sínum, sem eru
I sex að tölu.
Pineau hneigðist að skoðun jafn
aðarmanna strax á námsárum sín
um. Hann var þó ekki neitt knúinn
til þess af ytri ástæðum, því nð
efnahagur hans var vel rúmur. Eft-
ir að hafa lokið háskólaprófi í
stjórnmálafræðuzn gerðist hann
starfsmaðzir við Frakklandsbanka,
en varð að víkja þaðan, er hann
reyndi að fá starfsmennina tif'.að
mynda stéttarfélag, Skömmu síðar
varð hann einkaritari Jouhaux, hins
þekkta verkalýðsleiðtoga Frakka.
Þeirri stöðu gegndi hann um all-
langt skeið. Á þeim árum hafði
hann líka náin kynni við Leon
Blum. Pineau telur sig eiga þess-
um tveimur mönnum mikið að
þakka.
ÞEGAR heimsstyrjöldin síð-
ari braust út, gerðist Pineau starfs
maður í upplýsingaráðuneytinu.
Eftir ósigur Fraldca, varð lzann
starfsmaður í matvælaráðuneytinu
í Vichy, en byrjaði samtímis að
starfa í andspyrnuhreyfingunni.
Hann fór margar leynilegar ferðir
til London í þágu hennar. Þegai*
hann kom úr seinustu ferðinni,
tókst Þjóðverjum að handsama
hann rétt eftir að hann hafði lent
í fallhlíf. Hann slapp með naum-
indum við dauðadóm, og sat síðan
í 18 mánziði í hinu illræmda fang
elsi í Buchenwald. Hann hlaut
mjög gott orð meðfanga sinna fyr
ir æðrulausa og lcarlmannlega
framgöngu. Ifonum er annars svo
lýst, að hann sé maður rólyndur
að eðlisfari, flíki ekki mjög skoð-
unum sínum, en standi fast við
þæz’. Hann er sagður bjartsýnis-
maður og hafi fangavistin í Bueli-
enwald ekki unnið neinn bug á
því viðhoz’fi hans.
Þegar de Gaulle myndaði stjórn
sína eftir styrjöldina, varð Pineau
gerður matvælaráðherra. Honuzn
vaz’ð það á að afnema brauð-
skömmtunina of fljótt og missti
hann því ráðherrasæti sitt eftzr
kosningarnar 1945, en sjálfur var
liann þá kosinn á þing í fyrsía
sinn og hefir setið þar síðan. Árið
1947 varð hann ráðherra samgöngu
znála og opinberra mála og gegndi
því í flestum stjórnum síðan til
1951, er jafnaðarmenn hættu að
taka þátt í ríkisstjórn. Pineau lét
þá þingmál meira til sín taka og
var helzti talsmaður flokks síns í
þinginu, þegar efnahagsmál og
nýlendumál voru á dagskrá. Álit
hans rná nokkuð marka á því, að
1954 fól forsetinn honum að reyna
stjórnarmyridun, en honum mis-
tókst það. í vetur voru um skeið
talin áhöld um það, hvort forset-
inn myndi fremur fela honum eða
Mollet stjórnarmyndun eftir kosn-
ingarnar.
PINEAU hefir jafnan verið
jharður andstæðingur kommúnista
j og er talinn það enn. Hann telur
i gagnrýni sína á stefnu vesturveld-
anna síður en svo stafa af undan-
látsemi við kommúnista. Hann
segist álíta, að vesturveldin ■— og
á hann þá einkum við Bandaríkin
— mæti ekki kommúnismanum á
z’éttan hátt. Það sé eklci hyggilegt
að ætla að mæta honum fyrst og
fz-emst með varnarsamtökum eða
vígbúnaði, þótt þotta hvort tveggja
sé nauðsynlegt að vissu markí.
Það sé heldur ekki rétt að reyna
að draga allar þjóðir sem mést
í dilk með vesturveldunum. Þvért
á móti vez-ði þær þ'jóðir, sem
vilja vera hlutlausar, að finna
það, að ekki sé ætlunin að beita
þær neinum þvingunum. Þetta
skilji Rússar bétu'r en vesturveld-
in. Til þess að gez’a þessum þjpð-
•um Ijóst, að viðhörf yesturveld-
anna sé að breytast að þessu leyti,
leggur Pineau til, að öll efnahags-
hjálp, sem bágstöddzzm þjóðum sé
veitt, sé látin fara fram á vegum
S. Þ. Hingað til hefir þetta sætt
mikilli andspyrnu Bandaríkjá-
manna.
Framhald á bls. 8