Tíminn - 05.06.1956, Síða 6

G
T í M IN N, þrigjudaginn 5. júni 1956,
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur I Edduhúsi við Lindargötu.
Sír::_’: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsin?*«r 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
£rtu meS eða móti glundroSanum?
AU TÍÐINDI berast nú
frá Frakklandi, að
pingræðið hafi sjaldan staðið
þar valtari fótum. Ástæðan er
sú, að flest málefni Frakka eru
t ólestri, bæði inn á við og
út á við. Orsök þessa er aug-
Ijós. Síðan styrjöldinni lauk,
befir engin starfshæf ríkis-
stjórn farið með völd. Það hef-
ir ekki verið hægt að mynda
stjórn, nema með stuðningi
fleiri flokka. Þessir flokkar
hafa verið svo ólíkir, að þeir
hafa komið sér sarnan um fátt
annað en að gefa viðkomandi
stjórn líf í stuttan tíma, en ekki
til að koma fram neir.um meiri-
háttar endurbótum. Þegar ein-
hver stjórnin hefir ætlað að
fara að afhafast eitthvað að
gagni, hefir hún verið felld
jafnharðan.
Minnihlutastjórn sú, sem nú
fer með völd í Frakklandi, virð
ist ætla að verða ný staðfesting
þessarar raunasögu. Hún fær
meirihluta til að lifa, en ekki
til að framfylgja neinni mark-
vissri stjórnarstefnu. Mesti á-
rangurinn, sem vænta má af
störfum hennar, er sá, að hún
geti spornað við því, að enn
meira sigi á ógæfuhliðina.
ÞETTA VIRÐIST engum Ijós-
ara en sjálfum forsætisráð-
herra Frakklands, Guy Mollet.
Hann hefir nýlega látið svo um-
mælt, að ekkert geti bjargað
Frakklandi, nema róttæk breyt-
mg á stjórnarskránni, sem skapi
meiri festu í stjórnarháttum en
mögulegt sé, eins og nú er .á-
statt.
Svo sjúkt er ástandið, að með-
al ýmsra frjálslyndra manna er
nú farið að ræða um að fela de
Gaulle einræðisvald í 2—3 ár.
Ánnars geti tekið við enn verra.
Hið mikla fylgi, er hinn nýi
öfgaflokkur Poujades fékk í
5einustu þingkosningum, er
glögg sönnun þess, hve vonlaus
almenningur er orðinn á þá
Stjórnarskipun, sem nú er búið
Við.
FYRIR ÍSLENDINGA getur
þetta upplausnarástand í Frakk
landi vissulega verið lærdóms-
ríkt. Á ýmsan hátt hefir stefnt
hér í sömu ófæruna og þar. Um
nær tuttugu ára skeiö liel'ir
ekki verið til samstæður meiri-
hluti á Alþingi. Afleiðingin hef
ír orðið sú, að sambræðslu-
stjórnir ólíkra flolcka hafa far-
:ið með völd. Þessar stjórrnr
hafa ekki getað fylgt neinni
markvissri stjórnarstefnu. Flest
ar hafa haldið sér á floti með
því að eyða um efni fram. eins
og nýsköpunarstjórnin gerði og
eins og núv. stjórn hefir gert.
Eftir eru svo skuldadagarnir.
Því hafa framtiðarhorfur í efna
hagsmálum íslendinga sjaldan
verið óglæsilegri en nú.
Það má vera öllum Ijóst,
ef sams konar glundroði og
flokkaskipan helzt á Alþingi á-
fram og verið hefir um skeið,
mun engin lækning fást á þessu
hættulega ástandi. Þá muni
sami glundroðinn haldast á-
fram — en hins vegar enn
hættulegri en áður vegna þess,
að vandamálin verða því örð-
ugri viðfangs, sem lengur
dregst að leysa þau.
ÞAÐ ÆTTI að vera ljóst öllum,
er íhuga framangreindar stað-
reyndir, hvert er stærsta við-
fangsefni íslenzku þjóðarinnar
í dag. Það er að sigrast á glund-
roðanum og skapa starfhæfan
meirihluta á Alþingi. Öðru vísi
verða vandamálin ekki leyst.
Frá þessu sjónarmiði verða
kjósendur að skipa sér í flokka
í kosningunum 24. júní næstk.
Höfuðspurningin, sem hver kjós
andi þarf að svara, er því þessi:
Ertu með eða móti glundroðan-
um?
Það liggur alveg í augum uppi
að starfshæfur meirihluti
verður ekki skapaður á Alþingi
með að kjósa Þjóðvarnarflokk-
inn eða kommúnista. Hvorugur
þessara flokka getur fengið
nema fáa þingmenn og senni-
legast er, að Þjóðvarnarflokkur-
inn fái engan. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefir enga möguleika til
að fá meirihluta, enda allt ann-
að æskilegra. Bandalag umbóta
flokkanna hefir hins vegar öll
skilyrði til að geta fengið traust
an meirihluta. Efling þess er
því eina leiðin til að sigrast á
glundroðanum.
Með því að efla það, er það
jafnframt bezt tryggt, að efna-
hagsmálin verði leyst með hag
alþýðustéttanna fyrir augum og
að fylgt verði íslenzkri stefnu
í utanríkismálum, en bæði ame
rískri og rússneskri leppstefnu
hafnað.
Hinn 24. júní verður valið um
það, hvort sigrast skuli á glund-
roðanum eða skapað verði hér
stjórnmálalegt öngþveiti að
franskri fyrirmynd. Þetta þurfa
kjósendur að gera sér ljóst, og
það jafnframt, að efling banda-
lags umbótaflokkanna er eina
leiðin til að vinna bug á glund-
roðanum og hindra það öng-
þveiti, er elía bíður framundan.
Sjálístæðismenn og olmskipið
Mc
íORGUNBLAÐIÐ ræddi
allmikið um aukningu
ikipastólsins á sjómannadaginn
og fór réttilega mörgum fögr-
um orðum um þá endumýjun
og aukningu, sem þar hafði átt
sér stað. Þó láðist því að minn-
ast einu orði að stærsta atburð-
inum, er nýlega hefir gerzt á
þessu sviði, en það eru kaup
samvinnumanna á hinu stóra
olíuskipi, er mun bætast í ís-
ienzka flotann næsta haust.
Þetta er í samræmi við það,
að þegar Mbl. sagði í fyrsta
skipti frá þessum stóra atburði,
gerði það eins lítið úr honum
og það gat og valdi frásögninni
um hann sem lítilfjörlegasta
fyrirsögn.
Góðviljaðir menn kunna að
vilja afsaka þetta með klaufsku
blaðamannanna. Þegar forsaga
málsins er athuguð, nægir þó
slík afsökun ekki. Sjálfstæðis-
menn börðust gegn kaupunum
á olíuskipinu eins lengi og þeir
gátu og þorðu. Þeir hindruðu,
að það væri keypt, meðan verð-
lag á slikum skipum var stór-
um lægra en nú. Af því leiðir,
að þjóðin tapar mörgum millj.
króna í erlendum gjaldeyri.
Ástæðan fyrir þessari fram-
komu Sjálfstæðismanna er sú,
að þeir gátu ekki unnt sam-
vinnumönnum að hafa forustu
í þessu máli, en sjálfa brast þá
dug til hennar. Þeir kusu held-
ur að skaða þjóðina stórkost-
lega en að greiða fyrir framtaki
samvinnumanna.
Það sýnir vel, hvað samvinnu
hreyfingin á 1 vændum, ef völd

■ fcssfrV1*:...;
ERLENT YFIRLIT:
áöherraskiptin í Sovétríkjunum
Hirnii nýju utanríkisstefnu verftur nú fylgt enn fastar fram en áíur
OÍÐASTLIÐIÐ föstudagskvöld
^ var tilkynnt í Moskvu, að
Vjatsjeslof Molotoff hefði látið af
istörfum utanríkisráðherra, en við
því hefði tekið Dimitri Shepiloff,
aðalritstjóri Pravda. Jafnframt var
tilkynnt að Molotoff yrði einn af
fyrstu varaforsætisráðherrum
stjórnarinnar.
Margt hefir verið rætt í heims-
blöðunum um þessi ráðherraskipti
síðan þau urðu kunn. M. a. er
blöðunum tíðrætt um, hvort þau
muni boða breytingu á stefnu
Sovétríkjanna eða aukin völd ein-
hvers af þeim ráðamönnum Sovét
ríkjanna, sem taldir eru líklegir
til að skipa innan tíðar þann sess,
er Lenin og Stalín höfðu áður.
Verður liér leitast við að rifja
það upp, er komið hefir fram í
blöðum um þessi mál.
ÞAÐ KEMUR yfirleitt ekki á
óvart, að Molotoff lætur af embætti
utanríkisráðlxerra. Því hefir verið
spáð seinustu missirin eða síðan
menn þóttust kenna breytinga á
utanríkisstefnu Rússa. Molotoff var
svo mikið bendlaður við hina ó-
vægnu og einangrunarsinnuðu ut-
anríkisstefnu á tímum Stalíns, að
ekki gat talist klókt frá rússnesku
sjónarmiði að láta hann vera á-
fram utanríkisráðherra, ef breytt
stefna yrði tekin upp. Einkum
þótti þetta þó fyrirsjáanlegt eftir
að tekin var upp sú „lina“ á flokks
þingi kommúnista í vetur að for-
dæma Stalín. Molotov hafði um
MOLOTOFF
langt skeið verið nánari samverka-
maður hans en nokkur maður ann
ar og það minnti því alltof mikið
á stjórnartíma Stalíns að láta hann
vera áfram aðalfulltrúa Sovétríkj-
anna út á við.
Þótt Molotoff láti af störfum sem
utanríkisráðherra, þykir það eng-
an veginn víst, að áhrif hans verði
minni enáður. Allmikið er gisk-
að á það, að hann verði gerður að
forseta Sovétríkjanna síðar á þessu
ári, en talið er líklegt, að Vorosi-
loff, sem er orðinn 75 ára gamall,,
láti þá af því embætti. Lítil völd
fylgja forsetastarfinu í Sovétríkjun
um, en hins vegar þykir það mikil
virðingarstaða. Molotoff er orðin
66 ára gamall.
MJÖG ERU skiptar skoðanir
um það, hvort ráðherraskiptin þýði
aukin völd fyrir Krustjeff eða
ekki. Það er kunnugt, að góður
kunningsskapur er milli hans og
Sjálfstæðismanna ykjust. Þess
vegna getur líka enginn sannur
samvinnumaður fylgt Sjálfstæð
isflokknum að málum.
Af þessum ástæðum reynir
Mbl. að vera sem þögulast um
olíuskipið. Það veit skömmina
upp á flokk sinn. Sú skömm
er hins vegar meiri en svo, að
henni verði leynt með þögn
Mbl. Hennar verður áreiðan-
lega minnst af samvinnumönn-
um á réttan hátt I kosningun-
um.
SJEPILOFF
hins nýja utanríkisráöherra. Hins
vegar liefir líka verið talið, að
Molotoff væri fylgismaður þeirra
Bulganins og Krustjeffs og hafði
átt drjúgan þátt í því á sínum
tíma að Malenkoíf var steypt af
stóli.
Blaðadómar eru annars mjög á
reiki um það, hvort aðstaða Krust-
jeffs sé að styrkjast eða ekki. Hins
vegar fjölgar þeira blaðadómum,
er spá því, að áhrif Zukoffs mar-
skálks fari vaxandi. Hann er nú
yfirleitt talinn helsti keppinautur
Krustjeffs um völdin. Það er og
einnig fullyrt, að frá hernum megi
vænta mestrar mótspyrnu gegn því
að einhver einn af flokksforingjun-
um hefjist til svipaðra valda og
Stalín hafði. Herinn er talinn hafa
átt mestan þátt í því að Bería var
steypt af stóli, og hann er íalinn
fylgjast mjög vel með athöfnum
Krutsjeffs. Hershöfðingjarnir eru
yfirleitt sagðir því fylgjandi, að
stjórnin sé í höndum fleiri manna,
en ekki eins manns. Ósennilegt er
ekki, að þessi afstaða hersins geti
átt drjúgan þátt í því, að nýju ein-
veldi verði afstýrt í Sovétríkjun-
um.
AÐ SJÁLFSÖGÐU skrifa heims
blöðin mikið um Molotoff í tilefni
þess að hann lætur af embætti ut-
anríkisráðherra. Skrif þeirra sýna,
að það er mjög umdeilt, hve áhrifa
mikill Molotoff hafi verið. Sum
blöðin telja, að hann hafi fyrst og
fremst verið verkfæri Stalíns og
framfylgt vilja lxans og því átt
lítinn þátt í að móta stefnu Sovét-
ríkjanna. Önnur telja, að Stalin
Iiafi metið hann mikils og því farið
mjög eftir ráðum hans. Hitt kem-
ur blöðunum saman um, að Molo-
toff hafi réynst slunginn og harð-
skeyttur talsmaður þeirrar stefnu,
sem hann var fulltrúi fyrir, og ekki
verði því efast um gáfur hans og
dugnað.
í vestrænum löndum er brott-
farar Molotoffs úr utanríkisráð-
herraembættinu ekki saknað. Hann
hefir verið merkisberi stefnu, sem
hefir einkennt af ósáttfýsi og tor-
tryggni í þeirra garð.
SKOÐANIR eru skiptar um
það, hvort umrædd ráðherraskipti
muni boða eihverja breytingu á
utanríkismálastefnu Sovétríkjanna.
Flest blöðin eru þeirrar skoðunar,
að svo sé ekki. Hins vegar séu ráð-
herraskiptin líkleg til að tákna
það, að aukin áherzla verði lögð
á hina nýju utanríkisstefnu, sem
hafi verið að koma til framkvæmda
að undanförnu. Þess vegna megi
búast við því, að rússnesku stjórn
inni leggi nú á það enn meira kapp
en áður að afla sér vinsælda með
stjórnmálalegum og viðskiptaleg-
um aðgerðum og muni það skapa
vesturveldunum aukinn vanda,
nema þau mæti þessari sókn Sovét-
ríkjanna með breyttri og heppi-
legri starfsaðferðum en þau hafa
beitt að undanförnu.
Það þykir sérlega táknrænt, að
Molotoff skyldi láta af ntanríkisráð
herraembætinu meðan Tito var á
leið til Moskvu. Þetta er talið
tákna það, að Rússar vilji sýna
Tito sérstaka virðingu og tilíití-
semi, því að Molotoff hefir verið
talinn andstæðingur hans frá gam
alli tíð. Af þessu er dregin sú á-
lyktun, að valdamenn Rússa leggi
nú ekki aðeins kapp á að fá Júgó
slavíu aflur inn í hina kommún-
istísku ríkjafylkingu, heldur hugsi
þeir sér að nota Toto sem eins
konar tengilið milli kommúnista og
jafnaðarmanna, en Títo hefir að
undanförnu haft allnáið samband
við jafnaðarmannaflokkana í Vest-
ur-Evrópu. Takmark rússnesku
valdhafana sé bersýnilega að reyna
að koma á samvinnu milli komm-
únista og jafnaðarmanna í lýðræð-
isríkjunum.
HINN NÝI utanríkisráðherra
Sovétríkjanna, Dimitri Sjepiloff, er
51 árs gamall, ættaður frá Krasno
dor. Hann hefir.starfað í þjónustu
flokksins frá því hann lauk háskóla
námi sínu. Fyrst vann hann fyrir
fíokkinn í heimahögum sínum, en
var síðan kvaddur til Moskvu. Ár-
ið 1949 var hann skipaður yfir-
maður þeirrar deildar flokksins, er
leggur á ráðin um það^ hvernig
haga skuli áróðri hans. Árið 1953
var hann svo gerður aðalritstjóri
Pravda. Á þessum árum var talið,
að hann væri fylgismaður Malen-
koffs, enda hafði sá síðarnefndi
stutt að frama hans. Það kom því
nokkuð á óvart, þegar Pravda réð-
ist á þá stefnu Malenkoffs að auka
ZUKOFF
neysluvöruframleiðsluna á kostnað
þungaiðnaðarins. Skömmu eftir þá
árás, var Malenkoff steypt úr stóli.
Eftir það hefir verið litið meira
á Sheppiloff sem fylgismann Krust-
jeffs.
Shepiloff hefir komið meira og
meira við sögu utanríkismála að
undanförnu. Hann hefir verið for-
maður utanríkismálanefndar þings
ins um skeið. Hann hefir fylgt
þeim Bulganin og Krustjeff í öll-
um þeirra utanferðum. Það var
hann, er samdi við Nasser um
vopnasöluna til Egypta. Fyrir
meira en ári var því farið að tala
um hann sem líklegan eftirmann
Molotovs.
Sheppiloff er að því leyti ólíkur
öðrum forvígismönnum Rússa í út
liti, að hann er hár vexti. Hann er
unglegur og frjálslegur í hreyfing
um og mjög dökkur yfirlitum.
Hann hefir sig ekki mikið í frammi
á mannamótum. Ræðumaður er
hann góður.
Sheppiloff hefir um skeið ver-
ið talinn sá maður, sem hafi ráð-
ið einna mestu um „línu“ komm-
únistaflokksins og áróðursaðferð-
ir. Margir hafa talið hann kreddu-
bundinn, en fleira bendir þó til,
að hann geti vel fylgt sveigjanlegri
og tækifærissinnaðri stefnu. Því
verður vissulega mikil athygli veitt
hvernig hann muni halda i
málunum sem utanríkisráðherra
Sovétríkjana. Hann kemur fram á
sjónarsviðið, sem fulltrúi nýrrar
kynslóðar, sem nú er óðum að
(Framhald i % slðu).