Tíminn - 04.07.1956, Page 5

T í M I N'íf, 'miðvikudaginn 4. júli 1956.
„Sagan, sem hefir varöveizt, endurreisir
nú með ómótstæöilegu afli Skáíholtsstaö/1
r r
Avarp forseta Islands á Skál-
hoítshátíðinni 1. júíí s, 1.
Háttvirt samkoma, lærðir og leik
ir, konur og karlar!
Vér erum í dag vottar mikilla
tíðinda. Biskupinn yfir íslandi hef
ir lagt hornstein hinnar nýju Skál-
holtsdómkirkju í viðurvist þessa
mannfjölda og norrænna kirkju-
höfðingja. Vér fögnum því, að
endurreist Skálholtsstaðar er hafin
á níu alda biskupsafmæli ísleifs,
sonar Gissurar hvíta, er ríkan þátt
átti í kristnitöku, og föður Giss-
urar biskups, hins vígða goða, þess
ér mestan þátt hefir átt í vexti og
viðgangi þjóðlegrar kirkju á ís-
landi. Kirkja íslands var engin
annexía neinnar erlendrar þjóð-
kirkju á þjóðveldistíma, heldur
sér um svip og' stíl eins og sjálft
íslenzkt þjóðerni. Og svo er enn
£ann dag í dag. Milli þeirra feðga,
ísléifs og Gissurar, og vor, sem
hér erum saman komin, liggur
glögg! og óslitin gata, sem blasir
við á þessari hátíðastundu. Margt
J>að bezta í uþpgangi vorra tíma
er ekki nýtt af nál, heldur endur-
reist og framhald samf elldrar
J, iisögu. .'o.-...lö.
■ Vér íslendingar eigum marga
sögustaði, sem hræra hug vorn til
■’* ^fhugunár óg éinirigaf, en fáar ini.ri};
— áfi'En bjart ér yfir mórgni kfisiri?
• “ ;,innar"héf"á'láridi.' Það er eins 'ég
■ 'lákh óg forspá,' að hér fundust
bjöllur og báékrir við upphaf ís-
'láttdshýggðar. Og fátæklegt altari
feg þrédikúriárstoll eru vorir hslgu
''dórriaf í dag,"því við altarið söng
magister Brynjólfur messu, og í
stólnum fluttí meistari Jón kristi-
"fégári boðskáþ af stórri snilld og
.^rriiklum skaþsmunum.
Áð öðru íeyti eru það mest tóft-
ir, traðir og troðningar, sem tala
til vor um feíðalög fortíðarinnár
og ‘heimilishæiíi. Ég hefi aldrei
skilið tíí fulls hvers vegna kaþólsk
kirkja færði os eigi heim hina ó-
brotgjörnu list steinsmíðinnar.
Máske jarðskjálftarnir séu ein á-
stæðan. En vér skulum ekki kvarta
þyí kirkjan færði oss aðra list enn
óbrotgjarnari, og betur talandi en
steininn — list stafrófs og bóka-
gerðar. „Mundirðu vilja skipta á
bökmenntunum og öðrum fornminj
um?“ spurði síra Magnús frá Birt-
ingaholti mig eitt sinn. Vér svör-
uðuin öll neitandi einum rómi.
Rristirnar hefðu aldrei getað end-
urheimt glataða sögu hins lifandi
lífs. En sagan sem hefir varðveizt
endurreisir nú með ómótstæðiiegu
afli sjálfan Skálholtsstað til þeirr-
ar þjónustu við þjóðlega kristni og
menningu, sem Gissur biskup hef-
ir til ætlast
Þar þjónar sagan vorri þörf og
hjartans þrá. Musteri, sem gnæfir
yfir mannanna bústaði, þar sem
vér getum framið vora helgiþjón-
ustu. Veglegt musteri, sem ómar af
helgum söng, þar sem altari drotl-
ins, háreist bvelfing og steindar
rriðrir vekja til lotningar og til-
heiðslu. Þessa er oss öllum hiu
rnesta þörf. Og þó er öll mannleg
list og íþrótt áðeins viðleitni og
■ dáriít endurskin af þeim krafti,
þeirri vizku og snilli, .sem skóp
• himin óg jörð. Tvö hin dýglegustu
mustéri drottins allsherjar eru
hinn riiikli alheimur, og hinn litli
héímrir hvéfrar mannssálar. En
fsésöum eru gefin þau barnsau.gu,
lofriirig óg undrutt, 'á‘(T-sjá til fulls,
. það sem vér höföm''daglega fyrir
augum, nema máske á lífsins björt
ustu — og myrkustu stundum.
Tiridráridi stjörnur á nætur-
himni tala skýru máli, svo bæði
fjölvís óg fávís skilur. En heimur
dagsins, sólarljóssins, blámans,
grænkunriar og'þéssá ilms úr jörðu
er engri síðri, — þö hann sé hvers-
dagsheiriiuf vor. Og þó hann sé
þrengri, þá er viðsýnið mikið liéð-
an frá biskupsstólnum til hvítra
jökla, bíárra fjalla, óg út um græn
ar sveitir. Úr þessari Hliðsjálf sér
pg vel of liðnar aldir.lOg af níu
alda sögu slær í dag bjarma á fram
tíðina.
Mikil saga hefir varðveizt, og
vér sjáum röð biskupanna bregða
fyrir eins og tindum út við sjón-
deildarhring. Sú fylking er svo
fríð, að aðra slíka getur vart í sögu
þjóðarinnar. Gissur biskup, sem
gaf þetta óðal guðs kristni, vil ég
einan nefna sem ímynd allra þeirra
vígðu manna, sem íslenzk þjóð á
mest að þakka á öllum öldum sak-
ir höfðingsskapar, menningar og
kristilegs hugarfars. Og þó eru
þeir til í flokknum, sem vcraldar-
vafstur villti ym of fyrir, og hinir
þó verstir, sem í fylgd með.verald-
legu valdi stöðugt juku áheghfng-
ar fyrir litlar yfirsjónir. Dysjar
hlóðust upp á leiðum utangarðs-
er kristilegt, að það sé ósnortið af
breytilegum kennisetningum og
siðaskiptum, á sinn hátt eins og
Fjallræðan, sem allt stendur af
sér. Vísast verður þessi saga aldrei
skráð, öðru vísi en hvað á hana
glilrar í gömlum þulum, sálmum,
Ijóðum og öllum góðum skáldskap.
En ekki gleymdust konurnar í guð-
spjöJIum -né íslendingasögum, og
minnast vil ég Maríusaltarans, sem
Bnynjólfur biskup tók saman. Það
má telja að ísland liafi aldrei verið
alheiðið, en fullkristið hefir það
ekki heldur verið nema á blettum,
sem gróið liafa kring um nafn-
lausa menn og konur, sem lielgað
hafa sinn afmarkaða reit.
Og þó er máttur kristriinnar mik
ill með þjóð vorri frá upphafi. Ég
get ekki skilið við mitt mál, án
þess að minnast þess atburðar sem
■mestur hefir orðið: Kristnitökunr.-
ar sjálfrar. Þeir Þorgeir Ljósvetn-
ingagoði og Hallur af Síðu eru enn
við líði í lífi þjóðarinnar. Ræðu
manna af grjótkasti, þrátt fyrir Þorgeirs að Lögbergi má jafna til
hina ströngu og mildu áminning til
þess, sem kastar fyrsta steininum.
Og þó getum yér hælt því, að slíkt
var allt linara og skammærra hér
en í ýmsum öðrum löndum og aldr
ei í ofsóknarskyni. Með havðýðgi
verður heimurinn ekki bættur ré
kristnaður, og það er bölvun
mannkynsins fram á þennan dag,
þegar svokölluð hugsjón og hvers-
konar rétttrúnaður birtist í
grimmd og ofsóknaræði.
Þó mikil saga hafi geymst, þá
hefir og mikil saga gleymst. Tind-
arnir blasa við, og íslenzka kirkju-
sögu má rita svo, að vart sé getið
nema biskupa og höfuðklerka. En
á sléttlendinu, þar sem lífið grær,
hefir margt það fegursta gerst í
Kristni-sögu þessa lands. Kirkju-
sögu má rita svo, að vart sé getið
nokkurrar konu, en í kristnisögu
myndi hlutur þeirra vérða riiikill'.
í uppeldi æskunnar og heimilislífi
gætir mest þess hugarfars, sem svo
Gamla Sáttmála. íslenzkt þjóðfé-
lag hefir aldrei verið statt í meiri
hættu en þá, og gifta þjóðarinnar
aldrei meiri, að fá borgið friði, lög-
um og kristni. Þorgeir talar jafnan
til vor, er vanda ber að höndum,-
og afsökun vor er engin, ef vér fá-
rim ekki borgið málefnum vorum á
friðsamlegan hátt — með þetta
mikla fordæmi fyrir augum. Vissu-
lega eiga þeir Þorgeir og Hallur
mikla sök á því, að íslenzk kristni
eignaðist engan píslarvottinn, en í
mínum augum er sú staðreynd vort
mesta hrós og traust.
Guð gefi að stjórnvísi og kristni-
hald megi haldast í hendur með
þjóð vorri á líkan hátt og landvætt
irnir, sem jafnframt eru frá fornu
fari tákn hinna f jögurra guðspjalla
manna, bera uppi þrílitan kross-
fánann í skjaldarmerki vors unga,
eridurreista lýðveldis.
Að svo mæltu lýsi ég yfir því, að
hin almenna Skálholtshátíð er sett!
Þrjú ný heimsmet á banda-
ríska úrtökumótinu fyrir OL
Á bandaríska úrtökumótinu 120,8 sek. Nýi heimsmethafinn Sime
fyrir Ólympíuleikana náðist stór-1 gat ekki keppt sökum meiðsla, og
kostlegur árangur í flestum grein \ kemst því ekki á Ólympíuleikana.
um og þrjú ný heimsmet voru j Bob Riehards sigraði örugglega í
sett. Fyrsta metið kom í 400 m stangarstökki, stökk hæst 4,59 m.
grindahlajíipi, en Glenn Davis
hljóp á 49,5 sek, og annar mað-
ur, Eddie Southern, hljóp á 49,7
sek, en gamla heimsmetið var
50,4 sek. og átti«Rússinn Litu-
jev það. Þriðji maður í grein-
inni, Culbreth, jafnaði þann ííma.
I hástökkinu setti Charlie
Dumas met, stökk 2,146 m. Eldra
metið átti Jack Davis og var
það 2,13 m. Næstu menn í liá-
stökkinu urðu Vern Vilson og
Phil Reavis.
í 400 m hlaupi bætti Les Jon-
es helmsmet sitt og hljóp á 45,2
sek. Annar varð Jim Lea á 45,8
og þri'ðji Jenkins á 46,1 sek.
f 100 m hlaupi hlupu þrír menn
á 10,2 sek., þeir Ira Murchison,
Thane Baker og Bobby Morrow.
Þeir munu einnig skipa svéitina
í 4x100 m boðhlaupi ásamt Lea-
mon Kingj
Parry O’Brien sigraði í kúlu og
jafnaði viðurkennda heimsmetið,
18,54 m. Annar varð Ken Bantum
með 18,15 m og þriðji Bill Nied-
er með 17,79 m. í sleggjukasti
kom nýr maður mjög á óvart með
að sigra. Heitir hann A1 Hall og
kastaði 60,24 m. Annar varð Cliff
Blair með 60,03. og þriðji Hal
Connolly með 59,90 m.
í 800 m var keppnin gífurlega
hörð. Tom Courtney sigraði á 1:46,
6 mín., sem er nýtt bandarískt
met. Annar varð Arne Sowell á
1:46,9 og þriðji Lon Spurrier á
1:47,6 mín. í 200 m hlaupinu sigr-
aði Morrow á 20,6 sek. Baker
hljóp á 20,7 og Andy Stanfield á
Annar varð Mattos með 4,52 m
og þriðji Graham með 4,47 m. í
kringlukasti var Gordien langbezt-
ur með 57,20 m. í spjótkasti sigr-
aði Cy Young með 74,65 m og í
þrístökki sigraði I. Davis á 15,66
m.
Margir af þeirn mönnum, sem
sigruðu á síðustu Ólympíuleikum,
eins og t. d. Stanfield, Richards,
Young, O’Brien og Aschenfelter
komust aftur í liðið, en aðrir biðu
íægri hlut. _ Má þar nefna Mal
Withfield, Ólympíumeistara í 800
m 1948 og 1952. Ifann var fyrst-
ur í 800 m hlaupinu þar til um
100 m voru eftir, en þá fóru
fjórir framúr honum. Einnig má
geta þess, að Bud Held, liástökkv-
arinn Shelton, stangarstökkvararn
ir Laz og Bragg, komust ekki í
liðið.
Sennilegt, að Valbj. Þorláksson
stökkvi 4,40-4,50 m. þegar í sumar
segsr sænski siangarstðkkvarinn Lind
Sænsku frjálsíþróttamennirnir frá Stokkhólmsfélaginu
Bromma. sem keppt hafa hér undanfarna daga, hafa verið
góðir fulltrúar þjóðar sinnar jafnt á íþróttavellinum sem
utan hans. Þeir liafa unnið hylli áhorfenda með drengi-
legri keppni og góðri framkomu, og áreiðanlegt er, að fé-
lagakeppnin milli ÍR og Bromma, verður meðal merkustu
íþróttaviðþurða á hverju ári, en fyrirhugað er, að félögiu
skiptist á heimsóknum.
Blaðamaður frá Tímanum hitti
einn Svíanri að máli í .fyrradag,
stángárstökkvarann Lennart Lir.d,
senl ér 26 ára gamafi'ög lýkur
námi í verkfræði frá Stókkhólms-
háskóla í haust.
Lind hefir a:ft starigárslQkk frá
því hann var smástrákur, og á síð-!
ristu árum hefir hann v.crið örugg-,
ur maður í landsliði Svía, og því
haft tækifæri til að ferðast ineð
því og keppa i mörguin loridum.
En samt sem áður kvaðst Lind
ekki áður hafa séö jáfri fallegt
landslag Qg hann hefir kynnzt hér
á landi — eða mætt- jafn mikilli
gestrisni. Væri þetta almenn skoð-
un þeirra Bromma-manna, og yæru
allir í flokknum mjog ánægðir yf-
ir því að hafa fengið tækifæri til
að koma til íslands.
Lind stökk fyrst yfir 4 m. árið
1949, en bezti árangrir, sem hann
hefir náð í stangarstökki er 4,30
metrar. Hann keppti á Ólympíu-
leikunum í Helsinki 1952 og stökk
þay 4,10 m. og varð ellefti. Á
Evrópumcistaramótinu í Bern 1954
stökk'úind;4.20' fn., en'Jiáð riægði
rikki riieir en í tíunda sæti, en af
þvf sést bezt, hve mikil og stöðug
framför hefir á undanförnum ár-
Um ' verið í frjáísiþróttuni, þótt
þessi eina grein sé tekm sem
dæmi.
Er Lind var að því spurður hvort
hann myndi reyna að tryggja sér
sæti í Ólympíusveit Svía á Óiym-
píuleikana í haust, brosti hann að-
cins og sagðist mundu reyna l’.vað
hann gæti, en erfitt nám hindrar
hann þó mjög frá æfingum. Til
þess að komast á Ólympíuleikana
þyrfti hann að stökkva 4.40 metra,
eða 10 cm. meir en hann hefir náð
bezt. Ragnar Lundberg hefir þegar
tryggt sér réttinn, en hann stökk
nýiega 4,46 m., sem er sænskt mct
í ,-tangar.stökki.
Blaðamaðurinn spurði Lind um
álit hans á Valbirni Þorlákssyni
sem stangarstökkvara, og sagði
Lind, að það væri ekki svo gott aö
segja hvað hann myndi stökkva
hátt. En Valbjörn er mjög efnileg-
ur og sennilegt er, að hann stökkvi
t.i* *
LENNART LIND”
þegar í sumar 4.40 til 4.50 m'étra,
en það er árangur á heimsmæli-
kvarða. Það sem Valbjörn skorti
fyrst og fremst nú, sé riiéiri hraði
í atrennuna, og betri Tythmi í
stökkið. Stangarstökk "er erfið
grein, og það tekur mörg ár að ná
góðum árangri, og því ætti ,-Val-
björn að standa mjög vel að vígi,
því hann er aðeins 22 ára, sagði
Lind að lokum. ,
Rússar unnu Dani
í knattspyrnu
Kaupmannahöfn, 2. júlí. — Stærsti
íþróttaviðburður- ársins, og sögu-
legur dagur í Idrettsparken, skrifa
blöðin um fyrsta landsleik í knatt-
spyrnu í Kaupmannahöfn milli
Danmerkur og Rússlands. Leikur-
inn var mjög spennandi og Danir
sýndu frábæran leik í fyrri hálf-
leik. í síðari hálfleik tókst Rússuni
hins vegar betur upp og sigruðu
með 5—2. Um 50 þúsund áhorfend-
ur sáu leikinn, og um 2 milljónir
fylgdust með lionum í útvárpi eða
sjónvarpi. — Aðils.
1
Útsvarsskrá Akranesskaupstaðar i |
lögð fram - jafnað niður 8,4 millj. kr. ;
Frá fréttaritara Tímans á Akrar.csi. !
S. I. laugardag var lögð fram skrá yfir útsvör á Akra-
nesi á þessu ári. Alls var upphæð niðurjafnaðra úts.vara 8,4
milj. kr. og var þeirri upphæð jafnað niður á 1150 gjald-
endur, einstaklinga og félög.
Sidío hefir bætt
heimsmetið í
spjótkasti
Gleði Finna yfir að hafa end-
urheimt heimsmetið í spjótkasti
stóð ekki lengi. Á laugardaginn
setti Pólverjinn Sidlo, sem hefir
verið bezti spjótkastarinn í lieimi
undanfarin ár, nýtt heimsmet á
móti í Mílanó. Sidlo kastaði
83,66 m, en það er 10 sm lengra
en heimsmet Nikkincn, sem liann
setti fyrir viku síðan.
Lagt var á eftir sama skattstiga
og 1955 og upphæðin síðan lækk-
uð um 5% eins og þá. Ýmsar teg-
undir veltuútsvara voru þó lækk-
aðar nokkru meira.
Þeir einstaklingar og fyrirtæki,
sem bera yfir 30 þús. kr. í útsvar
eru sem hér segir:
Har. Böðvarsson og Co. kr. 626.190
Fiskiver h. f. — 161.385
Heimaskagi — 93.790
Vélsm. Þorg. og Ellerts — 65.485
Kaupfél.S-Borgfirðinga — 41.020
Fríða Proppé, lyfsali — 38.985
Þórður Ásmundss. h.f. — 37.180
Skeljungur h. f. — 35.000
Axel Sveinbjörnss. h.f. — 32.660
— GB.
Verkfall hjá bifreiða-
verksmiðjum í
Birmingham
London, 2. júlí. — 2, þús, verka-
menn í Birmingham, sem fyrir
helgina lögðu niður vihriii "tjá. bif
reiðaverksmiðjum Britikft Motor
Corporation, hurfu til VirinU'* aftur
í morgun, en þó er meirihluti
verkamanna, sem hjá fyrirtækinu
vinna enn í verkfalli. Er bað gerb
(Framhald á 6. r::/5u.) ,