Tíminn - 09.10.1956, Blaðsíða 7

£hI‘
J M I N N, þriðjudaginn 9. október 1956.
Flytja þarf fé Jtil framleiðslunnar
og í framkvæmdlr, sem sitja fyrir
Velja verSiir fsær leiðir, sem hagfelld
astar eru viunandi fólki í landinu
Nokkur atriði tir ræðu Eysteius Jónssonar
fjármálaráðhérra á fundi Framsóknar-
manna siðastS. sunnudag
Allt, sem gerzt hefir í fjármálum og framleiðslumálum
þjóðarinnar síðustu mánuðina staðfestir, að það var rétt
stefna, að reyna nýjar leiðir í stjórnmálum landsins á s. 1.
vori. Það sannast æ betur, að þau viðfangsefni, sem við er
að glíma, verða ekld leyst nema í samvinnu við alþýðusam-
tökin og samtök framleiðenda. Vegna kosninganna og stjórn-
armyndunarinnar hafa skapazt ný viðhorf. Þótt miklir erfið-
leikar séu framundan, er von um að úr þeim greiðist vegna
þess að gagnkvæmt traust ríkir í milli ríkisvalds og alþýðu-
stéttanna. Næstu verkefni eru tilfærzla fjármuna til fram-
leiðslunnar enn á ný, og öflun fjármagns til aðkallandi fram-
kvæmda með aukinni sparifjársöfnun landsmanna, sem þarf
að hvíla á nýju viðhorfi í peningainálum almennt og með
erlendum lántökum.
Þetta eru nokkur atriði, sem Eysteinn Jónsson, fjármálaráð-
herra lagði áherzlu á í ágaetri framsöguræðu um horfur í efna-
hagsmálum og stjórnmálum, er hann flutti ájfundi Framsóknar-
félaganna í Reykjavík á sunnudaginn. Fór fjármálaráðherra
nánar inn á svið efnahagsmálanna en forsætisráoherra hafði
gert í framsöguræðu sinni, sem rakin er annars staðar í þessu
blaði.
í kjölinn, jafnt togara, sem báta
og frystihúsa.-Að því er nú unnið.
Það þarf að rannsaka ástandið
í húsnæðismáiunum og marka
stefnuna í framkvæmd þeirra.
Það þarf að rannsaka fjár-
festingarmálin og þeirra þátt í
þjóðarbúskapnuirt að undanförnu,
gera fjárfestingaráætlanir og á-
kveða hvað sitja skuli fyrir.
Það þarf að raunsaka áhrif
þeirra á lándbúnað og iðnað.
Það þarf að rannsaka nánar
og bera saman þær höfnðleiðir,
sem til greina Atoma.
Þessi mál eru í senn flókin og
vandasöm og raða verður saman
mörgum brotum og gera heildar-
mynd, sem stjórnin getur síðan
lagt fyrir þjóðina. En þótt verkið
sé umfangsmikið þarf það að sækj
ast svo greitt, að höfuðstefnan geti
orðið ákvörðuð í tæka tíð fyrir
næstu áramót.
Enginn greiSsluafgangur í ár
Meðan þessi athugun fer fram,
hlaðast vandamál líðandi stundar
upp við dyrnar. Nú er ljóst, að
þótt búskapúr rlkissjóðs hafi hing-
að til verið í: góðu lagi, verður
enginn greiðsluafgangur um ára-
mót. Greiðsluafgangur ríkisins hef
ir undanfarið orðið til að leysa
margs konar vandræði, og standa
undir lánum til framkvæmda, sem
fyrir um ástand í efnahags- og í ella hefðu stöðvazt, þar sem er-
framleiðslumálum sýna, að ekki j lend lán hafa verið af mjög skorn
var seinna vænna að reyna að; um skammti og lánsfjármyndun í
snúa við. Ef menn líta yfir þjóð- landinu sáralítil.
Dómur reynslunnar
í upphafi ræddi ráðherrann
um ástæðurnar fyrir því, að stjórn
arsamstarfi við Sjálfstæðisflokk-
inn var slitið í vetur er leið. Það
var sannarlega ekki að ófyrir-
synju'gert. Reynslan liafði sýnt,
að efnahags og frainleiðslumál
landsins voru algerlega óviðráð-
anleg með Sjálfstæðisflokknum.
Framsóknarflokkurinn berst fyr-
ir auknu réttlæti í þjóðfélaginu
á grundvelli samvinnustefnunnar.
Þessu höfuðmáli flokksins sýndi
Sjálfstæðisflokkurinn vaxandi
fjandskap. Það varð líka æ ljós-
ara, að ekki var hægt að halda
uppi öflugri framfara stefnu í
þjóðfélaginu nema í nánu sam-
starfi við aðalsamtök vinnandi
fólks til sjávar og sveita, enda
ýmsir þýðingarmestu þættir efna-
hagsmála í rauninni í hendi alþýðu
samtakanna.
Að því hafi lengi verið stefnt,
að komið yrði á stofn pólitískum
samtökum til að vinna að slíku
samstarfi, og uppliaf þess breytta
viðhorfs, sem nú ríkir í stjórn-
málum er að rekja til bandalags
Alþýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins. Á það Iagði ráðherr-
ann mikla áherzlu og hvatti til
þess, að samstarf flokkanna yrði
eflt óg aukið.
Þær upplýsingar, sem nú liggja
Eysfeinn Jónsson
útvega hið bráðasta. Nú fyrir ára-
mótin vantar 18 milj. kr. í áfallinn
kostnað.
Ræktunarsjóður er hin nauðsyn-
legasta stofnun fyrir sveitirnar.
Fjöldi bænda bíður eftir íöstum
lánum úr honum. Ríkissjóður hef-
ir að undanförnu getað hlaupið
undir bagga af greiðsluafgangi, en
nú er fokið í það skjól. En þetta
þarf að leysa hið fyrsta og verður
leyst.
Fiskveiðasjóður þarf óhjákvæmi-
lega einhverja úrlausn strax í
haust.
um lánum einvörðungu. Þarf ekki
síður innlenda fjármagnsmyndun
og innlent lánsfé. Þar væri þjóð-
inni stór vandi á höndum.
Fjárfestingarverkefni þau, sem
næst liggja og gera þarf á næstu
árum, eru mörg og mikilvæg.
Nefndi hann fyrst Sogsvirkjunina.
Eftir 2 ár verður rafmagnsskortur
farinn að gera vart við sig á orku-
svæði Sogsins og þá þyrfti að vera
búið að ljúka þessari virkjun, sem
kostar 165 mili. króna að því áætl-
að er. Því miður er þannig búið að
þessari stofnun — Sogsvirkjuninni
— að henni er fyrirmunað að eign-
ast nokkuð. Lágt rafmagnsverð er
vinsælt, en á það er líka horfandi,
að endurnýjun og stækkun er hag-
ur fyrir þjóðina, sem menn þurfa
að leggja nokkuð á sig til að fá.
Þá þarf að-byggja upp frystihús,
mjólkurstöðvar og vinnslustöðvar
fyrir landbúnaðinn. Það kostar
mikið fé. Rækíunarsjóður þarf ár-
lega á nýju lánsfé að halda.
Uppbyggingin við sjávarsíðuna
kallar á mikið fé. Við ætlum að
láta smíða 15 togara, sag’ði ráð-
herrann, og það er hin nauðsyn-
legasta ráðstöfun fyrir áframhald-
andi framfarir í landinu, og við
þurfum að cndurnýja bátaflotann
enn stórlega á næstu árum. Halda
verður áfram að byggja fiskiðju-
ver og víða þarf að leggja í fjár-
festingu vegna aukinnar togaraút-
gerðar úti um landið og þar koma
hafnarmálin einnig til greina.
RafvæSingin heldur áfram
Það þarf að halda áfram rafvæð-
ingu dreifbýlisins og byggingu
orkuvera. Þá þarf að ljúka sem-
entsverksmiðjunni og í það verk
vantar enn stórfé. Þá þyrftum við
að geta byggt fosfatverksmiðju.
Þetta eru nokkur áberandi atriði,
er snerta sjálfa framleiðsluna, en
er þó margt ótalið. Þá eru stór-
mál eins og íbúðabyggingar
fleira og íleira.
og
Innlent fjármagn
Þótt vel tækist til um erlend
lán, getum við ekki byggt allt á
erlendum lánum.
Ef tryggja á öflugar framfarir
í landinu verður að gjörbreyta
hugsunarhætti í fjármálum og
skapa aðstöðu til þess að þar
komi festa og ráðdeild og traust
í stað tortryggni og lausungar. .
Að því marki m. a. vinna þau
pólitísku samtök, sem nú eru orð
in og hver vill leyfa sér að halda
því fram, að það hafi'að ófyrir-
synju og ástæðulausu verið til
þeirra stofnað? Eða hvað sýnir
ástandið? Sannleikurinn er, og er
margsannað af reynslu undanfar-
inna ára, sagði ráðherrann, að
þessi mál verða ekki tekin full-
nægjandi tökum nema með sam-
vinnu verkalýðsstétta, bænda og
annarra vinnandi framleiðenda
og samvinnumanna í landinu. Ef
þessir aðilar geta ekki sameigin-
lega leyst vandann og tryggt ör-
uggari íramleiðslu og efnahags-
grundvöll en við búum nú við,
þá er það áreiðanlega ekki á ann-
arra færi.
Sjálfsfæði og heilbrigð
framleiðsla
Að lokum varaði ráðherrann við
þeirri hættu, sem lítilli þjóð er bú-
in af því að verða í efnahagslegum
greinum of háð öðrum. Traustasta
stoð sjálfstæðisins væri heilbrigð
samkeppnisfær framleiðsla og eðli
leg fjármagnsmyndun í landinu
sjálfu.
Hvatti hann landsmenn til að
sameinast um að stefna að þessu
marki. Það væri gæfuvegurinn,
þótt torsóttur virtist um sinn, sagði
Eysteinn Jónsson að lokum.
málasviðið og hafa í höndum
glöggar upplýsingar um raunveru
legt ástand, hljóta menn að sam-
færagt um, að Framsóknarflokkur
inn tók rétta stefnu á s. 1. vori,
er hann ákvað að slíta samstarfi
við Sjáífstæðisflokkinn og freista
þess að koma á samstarfi til
vinstri til að fyrirbyggja stói’fellt
hrun og kjararýrnun.
Rannsókn gerð
Ráðherrann lýsti því, hvernig
stjórnin reynir að trcysta sam-
band við alþýðustéttirnar í gegn-
um starf 5-manna nefndarinnar,
sem vinnur að rannsókn efnahags
og framleiðslumála. Erlendur sér-
fræðingur hefur gert heildaryfir-
lit, og var það lieppilegt, því að
hann verður ekki sakaður um,
að líta hlutdrægt á málin. Ilins-
vegar er það okkar manna, að
vinna að rannsóknum út frá
heildaryfirlitinu, og það er mikið
verk og vandasamt og verður ekki
afgreitt í einni svipan. Verkcfnin
eru ekki smávaxin: Það þarf að
rannsaka hag sjávarútvegsins ofan
En fjármagnsþörfin er nú gífur-
leg og blasir við bæði nú á næstu
vikum og á næstu árum.
Er þörf verijlegs lánsfjár er-
lendis frá, og verður að því unnið,
að útvega slík lán, en ekki er síð-
ur þörf stóraukinnar sparifjársöfn
unar í landinu sjálfu og nýs við-
horfs til peningamála almennt, til
ao eðlileg lánsfjármyndun verði
innanlands. -
Stór verkefni bíða
Til dæmis um þau verkefni, sem
nú bíða úrlausnar á þessum vett-
vangi nefndi ráðherrann sements-
verksmiðjuna. Þegar skortir 7—8
inilj. til greiðslu áfallins kostnaðar
á þessu ári og á næsta ári 20—30
inilj.
Raforkuáætlúnin kostar stórum
meira fc en upphaflega var áætlað,
eða sennilega' nær 500 milj. alls
í stað 300 milj. króna. Er hvort
tveggja, að meira er nú færzt i
fang en ráðgert var í upphafi, og
á skemmri tírjia, og dýrtíð hefir
aukizt stórlega. Þarna vantar stór-
fé, sem hin ípesta nauðsyn er að
í framhaldi af þessu ræddi ráð-
herrann um það óréttlæti að kjöt-
frystihús og vinnslustöðvar fyrir
landbúnaðinn njóta ýmist engrar
eða alveg hverfandi lítiliar fyrir-
greiðslu um lán, og kemur þetta
liart niður á samvinnufélögum
bænda og er óréttlátt og óviðuu-
andi. Þarna er stórt mál, sem ,
greiða þarf úr.
í opinbera fjárfestingu vantar
a. m. k. 50—60 milj. svo að segja
næstu vikurnar, til greiðslu þess,
sem 'búið er að vinna.
FramleiSslunni heldur við
stöSvun
Þá rakti ráðherrann nokkuð á-
standið í framleiðslumálum og
minnti á neyðarráðstafanir þær,
sem gerðar hafa verið á þessu ári.
Stjórnin varð að hefja starf sitt
með neyðarráðstöfunum vegna síld
veiðanna í Faxaflóa og síðan hefir
hvað eftir annað þurft að grípa til
þeirra ráða að lofa uppbótum úr
Framleiðslusjóði, sem þó er gjör-
samlega févana til þess að standa
undir öllum þeim skuldbindingum.
Þar er því eitt fjáröflunarvanda-
málið enn. Þenslan, fjárfestingar-
kapphlaupið og öngþveiti fram-
leiðslumálanna hefði svo þau áhrif
á gjaldeyrisaðstöðuna, að gjaldeyr-
iseign landsins væri minni en ekki
neitt og lítið svigrúm þar lengur.
Tiifærsla fjármuna
í framhaldi af þessu, sagði Ey-
steinn Jónsson, má hverjum
manni vera það ljóst, að framund
an er óumflýjanleg nauðsyn að
færa fjármuni til framleiðslunn-
ar frá öðrum greinum þjóðarbú-
skaparins. Undan því yrði ekki
flúið, en tryggja þyrfti að það
yrði gert á þann hátt sem heilla-
vænlegast væri fyrir vinnandi
fólk í Iandinu.
Framundan væri svo að finna
varanlega lausn efnahags- og íram
leiðsluvandamálanna og skapa nýtt
viðhorf til fjármála og peninga-
mála, sem stuðlað gæti að eðlilegri
og heilbrigðri fjármagnsmyndun í
landinu.
Þörf fyrir erlent lánsfé
Fjármálaráðherra ræddi þörfina
fyrir erlent lánsfé. Hún væri mik-
il, sagði liann, og vonandi greidd-
ist úr í því efni, eftir því sem
hægt væri að ætlast til. En ekki
mætti blekkja með því að telja sér
trú um að öll framkvæmdamál
I yrðu á næstunni leyst með erlend-
Fulltrúar á héraðsfundinum: Efri röð: Eyjólfur Eyjólfsson, Hnausum, Jón
Jónsson, Teygingalæk, Brynjólfur Oddsson, Þykkvabxjarkláustri. Neðri
röð: Sr. Jónas Gíslasori, Sfefán Hannesson, Litla-Hvammi, sr. Sigurður
Pálsson, Sveinn Einarsson, Reyni, sr. Gísii Brynjólfsson, Þórður Stefáns-
son; Vík, sr. Valgeir Heigason, Sumarliði Björnsson, Hlíð, Jóhannes Guð-
mundsson, Herjóifsstöðum, Páll Pálsson, Efri-Vík.
H éraSsíniiáur V estur-Skaf taf ells-
prófastsdæmis
Héraðsfundur Vestur-Skaftafellsprófastsdæmis var haldinn
í Þykkvabæ í Veri (Þykkvabæjarklaustri) 23. sept. s. 1. Fund-
inn sóttu allir prestar (3) og fulltrúar úr öllum sóknum sýsl-
unnar (8). Séra Sigurður Pálsson var gestur fundarins.
í upphafi fundarins var guðs-
þjónusta; sr. Sigurður prédikaði,
sr. Jónas í Vík var fyrir altari en
Samþykkt var svohljóðandi til
laga eftir nokkrar umræðurí
Héraðsfundurinn mælist. til
Víkurkirkjukór söng undir stjórnlþess við ábúendur Þykkvabæjar
Óskars Jónssonar. Kirkjan var þétt klausturs, sóknarnefnd og sóknar
setin, þrátt fyrir vont veður — rok
og regn. — Hlýddu kirkjugestir á
mest af því, sem fram fór á héraðs
fundinum. —
Prófasturinn, sr. Gísli Brynjólfs
son setti fundinn og stjórnaði hon
um, en sr. Valgeir Helgason í Ásum
var fundarritari.
Yfirlit var gefið um kirkjulegt
starf í prófastdæminu á s.l. ári,
lagðir fram reikningar kirknanna
og kosnir endurskoðendur þeirra,
ennfremur reikninga Ekknasjóðs,
sem stofnaður var af sr. Magnúsi
Bjarnasyni á Prestbakka. —
prest Þykkvabæjarklausturs, að
þessir aðilar gangist fyrir því, að
reist verði minningartafla um
Þykkvabæjarklaustur á þeim stað,
sem talið er að klaustrið hafi stað
ið.
Sr. Sigurður Pálsson flutti er-
indi um kirkjulíf í Bandaríkjunum,
sem gaf lifandi mynd af hinu þrótt
mikla og sívaxandi starfi kirkjunn
ar vestan hafs.
Eftir fundinn sat margt manna
að rausnarlegum veitingum hjá hús
bændunum í Norðurhjáleigu og á
Þykkvabæj arklaustri.