Tíminn - 04.11.1956, Blaðsíða 7

T í M I N N, sunnudaginn 4. nóvember 1956.
7
S RIFAÐ OG SKRAFAD -
Árás Ereta og
beitir fsví. —
an í variiarmálimiiM. — Þrísöngur SjálístæSismanna á Aífjkgi. — Lofsöngur íhaldsforkgj
á Egypfaland. — Ofbeldimi verSnr aS mótmæla, án tillits til þess hver
unMaSiS hamast gegn stefnn SjálfstæSismanna frá 1949. — íslenzka stefn-
anna um hagsbætnr
Orsök stöðvnnarlagaiina. — Yfirboðstillögur á Alþingi
STÆRSTU TÍÐINDI vikunnar,!
sem leið, eru tvímælalaust árás I
Breta og Frakka á Egyptaland.i
Með þessari árás hafa þessar j
merku þjóðir sett svartan blett á
skjöld sinn. Árás þeirra hcfir líka
undantekningarlaust hlotið fordæm
ingu frelsisvina og lýðræðissinna ;
um allan heim. Aðeins á einum i
stað, virðist þessari árás vera fagn i
að. Það er hjá einræðisstjórninni
í Kreml. í skjóli þessarar árásar,
virðist hún ætla að herða aftur
tökin í Ung' rjalandi.
Atburðirnir í Egyptalandi og
Kngverjaiandi sýna, a'ð enn ev
ekki til nein alþjóðleg samtök,er
geta stöðvað ofbeldisaðgerðir stór
yelda með valdi. Það hefir hins-
yegar komið í Ijós. að almenn-
ingsálitið í beiminum getur mátt
sín mikils, ef því er skipulega
beitt gegn ofbeldismönnum. Þar
geta Sameinuðu þjóðirnar tví-
mælalaust unnið mikilvægí verk.
Rússar Iiafa áreiðanlega farið
með meiri gætni í Ungverjalandi
en ella vegna almenningsálitsins
í heiminum. Eins er víst, að Bret-
ar og Frakkar fara vægilegar
vegna afskipta Sameinuðu þjóð-'
anna og þeirrar almennu andúð-
ar, sem framferði þeirra hefir
vakið. Því bstur sem almennings-
álitið er skipulagt til þess að
stöðva umræddar ofbcldisaðgerð-
ir, því meiri vonir eru til þess, að
Rússar, Breíar og Frakkar fari
sér hófsamlegar.
Víða um heim eru nú haldnir
fundir til þess að mótmæla þeim
ofbeldisverkum, er hafa átt sér
stað í Ungverjalandi og Egypta-
landi. íslendingar mættu gjarnan
láta heyra til sín á sama hátt. Nú
hafa samtök stúdenta og rithöf-
unda boðað fund til að mótmæla
ofbeldi Rússa í Ungverjalandi.
Víssulega er allt gott um það að
segja. En því að mótmæla ekki
líka framferði Breta og Frakka í
Egyptalandi? Er ofbeldið nokkuð
betra, ef það er framið af Bret-
um og Frökkum en Rússum? Eru
sprengjuárásir úr brezkum og
frönskum flugvélum nokkuð betri
en árásir rússneskra skriðdreká?
Nei, íslenzkir stúdcntar og rithöf-
undar mega ekki flokka ofbeldið
eftir því, hver fremur það, heldur
mótmæla því í öllum þessum
myndum og án tillit til þess, hver
frémur það. Það eitt er frelsis-
hugsjón íslenzku þjóðarinnar sam-
boðið.
Stelnan Irá 1949
í sambandi við atburði bá, er
gerzt hafa i Ungverjalandi og
Egyptalandi að undanförnu, hefir
það komið betur og betur í Ijós,
hvo fullkomlega forvígisinenn Sjálf
stæðisflokksins hafa nú svikið ,þá
utanríkisstefnu, sem þeir mörkuðu
1949, ásamt Framsóknarflokkn-
um og Alþýðuflokknum, en hún
var sú, að herseta yrði ekki leyfð
hér á friðartímum.
Mbl. hefir mjög kappsamlega
reynt að túlka þessa atburSi sem
sönnun þess, að herseta sé nauð-
synleg á fslnndi um ófyrirsjáan-
lega framtíð. Þetta gerir það,
þótt flestum komi saman um, a‘ð
atburðirnir í leppríkjunum veilci
hernaðarsty. k Rússa og dragi því
úr árásarhæUu úr þeirri átt. Það
gefur sér heldur ekki tíma tf.l að
bíða cftir því, hver árangur ver'ð-
ur af miiligöngu Sameinuðu þjóð
anna í Súezdeiiunni, en vcl má
vera, a‘ð lausn hennar sé nú
nærri en margur hyggur. Fyrir
Mbl. virðisí það eitt vera áhuga-
mál að gera sem mest úr strí'ðs-
hættunni og teikna sem óíri'ð-
vænlegastar myndir á vegginn.
Þegar Búdapcstbúar höfðu velt hinu mikla Stalínlíkneski af sfalli ■ árdögum uppreisnarinnar gegn kúgun
kommúnismans, let múgurinn ekki þar við sitja, heldur hóf að lima líkneskið sundur, brjóta fennurnar og
vinna á því önnur spjöll. Að lokum var hin afmyndaða táknmynd kommúnismans dregin um göfurnar og fót-
um troðin. Þar fékk útrás margra ára innibyrgð heift fyrir kúgun og misgerðir valdhafanna.
Ef fara ætti inn á þá braut að
telja hvers konar árekstra og skær-
ur milli þjóða réttlætingu fyrir
hersetu á íslandi, er það alveg
víst, að hún yrði hér næstu aldirn-
ar. Við þetta var stefnan frá 1949
vissulega ekki miðuð. Hún var
miðuð við það, að hér væri ekki
her, nema stríðshætta væri yfir-
voíandi á Atlantshafssvæðinu.
Þetta sést bezt, ef menn virða fyr-
ir sér ástandið 1949. Þá var barist
í Kína, í Indó-Kína, í Palestínu, og
flutningabannið á Berlín stóð þá
sem hæst. Ófriðarhorfur voru þá
vissulega miklu meiri en nú. Þó
höfnuðu íslendingar hersetu þá.
Þeir féllust ekki á hana fyrr en
Kóreustyrjöldin hófst, en þar börð-
ust raunverulega Bandaríkjamenn
og Rússar og því fylgdi henni
stríðshætta á Atlantshafssvæðinu.
Þegar skrif Mbl. nú eru athuguð
í ljósi þessara staðreynd, sést það
gleggst, hve alger breyting hefir
orðið á stefnu Sjálfstæðismanna
síðan 1949.
i varnarmálunum
íslenzka stefnan
Stcfnan, sem andstöðuflokkar
konimúnista mótuðu 1949, var
vissulega byggð á sterkum rökum.
Langvarandi herseta hefir hvar-
vetna gefist illa og það alveg eins
þótt aðkomuherinn sé frá vinveittri
þjóð. Þess vegna kusu íslendingar
heldur þá áhættu, — eins og
Bjarni Benediktsson orðaði það, —
er fylgdi því að hafa ekki her, en
áhættuna, sem fylgir langvarandi
hersetu.
Framsóknarmenn og Alþýðu-
flokksmenn halda enn fast við
stefmina frá 1949, þótt forkólfar
SjálfstæSisflokksins hafi skorist
úr leik og brugðist henni. Þess
vegna beita þeir sér fyrir því, að
undirbúningur verði hafian að
brotíför hersins. Þeim er það hins
vegar ljóst, að er.n gctur syrt í
i óiinn, þótt friðarhorfur hafi far-
j ið batnandi a@ undanförnu. Þess
I vegna vilja þeir láía haJda við
í varnarmanRt'irkjum, svo að þauj
geti veri'3 til taks, ef á þarf að;
halda. En íslendmgar eiga sjálfirj
að annast þessa gæzlu, nema al-1
veg óveiijulegar aðstæður séu
fyrir hendi. Þannig verður
tryggður liér hæfilegur viðbún-
aður, án þess að þurfa að búa við
langvarandi hersetu.
Þetta er áreiðanlega hin eina
rétta íslenzka stefna í þessum mál-
um. Það mun síðar talið andstöðu-
flokkum kommúnista til gildis, að
þeir hafi borið gæfu til þess að
marka rétta stefnu í þessum mál-
um vorið 1949. Það verður hins
vegar ekki neinn vegsauki fynr
forkólfa Sjálfstæðisflokksins að
hafa brugðist þessari stefnu, þeg-
ar á reyndi. En þjóðin mun ekki
bregðast og þess vegna mun Fram
sóknarmönnum og Alþýðuflokks-
mönnum auðnast að fylgja stefn-
unni frá 1949 fram til sigurs.
Þrísöngur SjálfstæíJis-
manna á Alþingi
Sjálfstæðismenn liafa seinustu
viku haldið uppi málþófi gegn
verð- og kaupfestingarlögum ríkis-
stjórnarinnar. Umræður þessar
hafa verið hinar lærdómsríkustu
um starfshætti Sjálfstæðisflokks-
ins.
Sjálfstæðismenn hafa nefnilega
sungið þrísöng við þessar umræð-
ur. Bjarni Benediktsson og Björn
Ólafsson hafa verið látnir lýsa
því yfir, að með þessum lögum
væri raunverulega verið að fram-
kvæma stefnu Sjálfstæðismanna
og hefði hér gerzt ánægjuleg
stefnubreyting hjá Alþýðuflokks-
mönnum og kommúnistum. í ann
an stað hafa Ólafur Björnsson og
Jóliann Hafstein verið látnir deila
á lögin fyrir það, að kaupbind-
ing væri óhagstæð launþegum. í
þriðja lagi hafa Ingólfur Jónsson
og Jón á Reynistað verið sendir
fram til að halda því fram, að
verðfestingin væri andstæð bænd-
um. Þannig hefir verið reynt að
fullnægja öllum með þessum þrí-
söng Sjálfstæðisflokksins — bæði
þeim, sem eru ánægðir með lög-
in, og hinum, sem kunna að vera
andvígir þeim af einhverjum sér-
ástæðum. Um hitt hefir ekki ver-
ið skeytt, þótt slíkur málflutning
ur gerði það næsta óljóst, hver
sé liin raunverulega stefna Sjálf
stæðisfíokksins í málinu.
Þetta er hins vegar ekki neitt
nýtt. Starfshætíir Sjálfstæðisflokks
ins liafa jafnan verið svona. Þeir
hafa verið fólgnir í loddaraskap,
sem hefir beinst að því að reyna
að þóknast öllum og að því að'
leyna hinni raunverulegu stefnu.
Þessi loddaraháttur hefir þó sjald-
an komið eins glöggt fram og í
þessum umræðum.
„Hagsbætur“ dýrtítS-
arinnar
Þótt Sjálfstæðismenn hafi með
þrísöngnum reynt að leyna hinni
raunverulegu stefnu sinni, hefir
hún eigi að síður komið ótvírætt
í ljós. Hún gerði það, þegar Bjarni
Benediktsson gat ekki stillt sig um
að lýsa þeirri skoðun, að verð-
bólga tryggði næga atvinnu og
launajöfnuð milli stétta. Þar
kom fram sama kenningin og hjá
Ólafi Thors á þingi 1945, þegar
hann hélt því fram, „að dýrtíðin
hefði miðað að því að dreifa tekj-
um milli framleiðenda og annarra
og þannig orðið til eðlilegrar auð-
jöfnunar öllum þorra manna til
hagsbóta.“
Það hefir líka komið fram því
greinilegar, sem liðið hefir á
áðurnefndar umræður á Al-
þingi, að Sjálfstæðisflokkurinn
er fjandsamlegur verð- og kaup-
festingarlögunum, þótLhann þyk-
ist fylgjandi þeim í orði kveðnu
vegna hins almenna vilja, sem er
fyrir því að stöðva dýrtíðina. For
ingjar Sjálfstæðisflokksins Iiafa
með því sýnt, að þeir eru mót-.
failnir bæði þessmn og öðrum
ráðstöfunum, er miða að því að
stöðva verðbólg'una.
Andstaða þeirra stafar hins veg-
ar síður en svo af því, að verð-
bólgan tryggi næga atvinnu, eins
og Bjarni Ben. segir, eða jafni
tekjur og tryggi öllum hagshætur,
eins og Ólafur Thors segir. Ástæð-
an er þvert á móti sú, að verðbólg-
an gerir kjörin ójafnari, eykur
gróða braskara og milliliða, en
þrengir að almenningi. Þess
vegna vilja gróðamcnn og braskar-
ar viðhalda henni. Þess vegna er
Sj álf stæðisf lokkurinn andvígur
stöðvun liennar og reynir nú eftir
megni að rægja stöovunarlögin
bæði meðal launþega og bænda.
Hann er þar sem fyrr að ganga er-
inda milliliðanna, sem raunveru-
lega ráða flokknum.
| Orsök stö (Svunarlaganna
j Nokkuð hefir verið deilt um það
á Alþingi hver sé orsök þess, að
þurft hefir að grípa til ráðstafana
eins og verð- og kaupfestingarlögin
eru. Slíkt ætti þó vissulega ekki að
þurfa að dyljast neinum. Jóhann-
es Nordal liagfræðingur benti mjög
greinilega á orsökina í tímariti
Landsbankans í árslok 1954. Hann
sagði þar að hin hóflausa fjárfest-
ing myndi draga dilk kauphækk-
ana og verðhækkana á eftir sér,
nema gerður yrði sérstakar ráðstaf-
anir til úrbóta. Ríkisstjórnin hélt
hins vegar að sér höndum. Næsta
vor skullu kauphækkanirnar á
og verðhækkanirnar fylgdu svo á
eftir.
Raunverulega var þessi óheilla-
þróun mörkuð við stjórnarskiptin
1953. Sjálfstæðismenn gerðu þá
kröfu til að stórlega yrði dregið
úr öllum fjárfestingarhömlunum.
í kjölfarið fylgdi hin takmarka-
litla fjárfesting og ofþensla. Of-
þenslan hafði það í för með sér,
að mörgum stéttum var greitt
hærra kaup en taxtar mæltu fyr-
ir um. Kauphækkunin var því
raunverulega komin á að mjög
miklu leyti fyrir verkföllin 1955,
því að raunverulega gerðist þá
ekki annað en að þau félög, sem
höfðu dregist aftur úr, voru að
fá hækkun til samræmis við aðra.
Ofþenslan, sem hljóp af stokkun-
um við stjórnarskiptin 1953, er
meginorsök þess, hve illa er nú
komið.
Hvers vegna knúði Sjálfstæðis-
flokkurinn fram þessa óheillaþró-
un við stjórnarskiptin 1953? Því er
fljótsvarað. Braskararnir, sem
ráða flokknum, vildu fá ofþenslu
og verðbólgu. Þeir vissu, að það
var hagkvæmt fyrir þá. Þess vegna
settu Sjálfst.menn þetta á oddinn.
Annars hefðu þeir ekki fallist á
rafvæðingu dreifbýlisins og önnur
nauðsynjamál þess.
YfirbotSstiIIögur
SjálístæÖismanna
Sjálfstæðismenn kvörtuðu mjög
undan yfirboðum stjórnarandstæð-
inga meðan þeir sátu í stjórn.
Þessari gagnrýni sinni virðast þeir
nú búnir að gleyma. A. m. k. kepp-
ast þeir nú við að flytja yfirboðs-
frumvörp á Alþingi, þar sem gert
er ráð fyrir milljónatuga framlög-
um ríkisins, án þess að bent sé á
nokkrar leiðir til að afla umræddra
fjármuna.
Sjálfstæðismenn hafa þegar lagt
fyrir Alþingi eftirgreind frumvörp
og tillögur, sem ganga í þessa átt:
Frumvarp um jafnvægissjóð, er
ríkið leggi til 75 millj. kr.
Frumvarp um Fiskveiðasjóð, þar
sem gert er ráð fyrir, að árlegt
framlag ríkisins aukist um 10 millj.
króna.
Tillaga um eftirgjöf á 12.5 millj.
kr., er bændur á Suðvesturlandi
fengu lánaðar í fyrra vegna óþurrk
anna.
Þá hafa Sjálfstæðismenn flutt
tillögur um aukið framlag til iðn-
lánasjóðs, aukin framlög vegna
holræsagerðar í kauptúnum og um
afnám ýmsra tolla.
Vitanlega væri það æskilegt, ef
hægt væri að fullnægja þessum til-
lcgum Sjálfstæðismanna um aukin
útgjöld. En það tókst hins vegar
ekki meðan þeir sátu í stjórn, og
þess vegna hefði verið viðkunnan-
legra fyrir þá sjálfa að flytja þær,
ekki svona strax eftir stjórnar-
skiptin. Það sýnir annað tveggja,
að þeir treysta núv. stjórn betur
en sinni eigin stjórn eða að þeir
hafa fallið fyrir sömu freistingum
og þeir ásökuðu stjórnarandstæð-
inga fyrir áður.