Tíminn - 16.11.1956, Blaðsíða 5

TÍMINN, föstudaginn 16. nóvember 1956.
RITSTJORI: FRIÐRIK OLAFSSON
Eftir birtingu síðasta þáttar míns.
sem fjallaði aðallega um tveggja
riddara vörn, fékk ég nokkra eft-
irþanka. Ástæðan var sú, að mér
fyrir sérhvern rnann og staðsetjið
hann þar í e:tt 'kipti fyrir öll.
Ekki er þar sem sagt, að maður-
;nn eigi að standa þarna til loka
fannst það frumhlaup af minni skákarinnar. Hér er aðeins átt við
hálfu að fara að fræða lesendur I byrjunina. Seinna, þegar til átaka
um eina ákveðna byrjun, án þess kemur, má kúðvitað grípa til hans.
fyrst að hafa minnst eitthvað á ÞesSi regla er aðailega til að koma
undirstöðuatriði skákbyrjana í í veg fyrir að sama manninum sé
heild. Ætlan mín í dag er því sú,
að leitast við að bæta fyrir þetta
brot mitt og ræða þetta efni sem
kostur er.
Skákbyrjanir eru svo sannavlega
ætlaðar þeim, sem vilja kunna
skil á fleiru en mannganginum
einum. En dokum nú við. Ér ekki
talsvert stökk frá manngangi upp
í byrjanir. Ó jú, reyndar, því að
þar kemur eitt á milli, nefnilega
undirstöðuþekking á skák og byrj-
unum almennt. Tökum til dæmis
mann, sem man kynstrin öll af
leikjum og brögðum, án þess þó
að skilningur sé fyrir hendi. Við
leggjum fyrir hann smá dæmi:
Hvítur leikur í fyrsta leik sínum
d2—d4 og svartur svarar með f7—-
f8? Við vitum að leikurinn er slæm
ur. (Okkar á milli sagt er hann
svo slæmur, að hann er ekki að
finna í einni einustu byrjanabók).
En hvers vegna? Við biðjum hinn
byrjanafróða mann um skýringu,
en hann er vitanlega engu nær en
leikið oft í byrjun. Dæmi: 1. e4—
e5. 2. Ef3—Rc3. 3. Bc4—d6. Nú,
þegar svartur hefir leikið drottn-
ingarpeðinu, finnst hvítum það á-
gæt hugmynd að leppa riddarann
og leikur 4. Bb5. En hann hefði
getað leikið biskupnum til b5
strax og sparað sér þannig leik.
Hvítur hefir tapað frumkvæðinu
og svartur jafnar taflið. Önnur
tegund leiktaps á sér stað, þegar
mönnum er leikið á óhentuga reiti.
Dæmi: 1. e4—e5. 2. Bc4—d5. Eftir
3. exd—exd, neyðist hvíti biskup-
inn til að hörfa, svartur leikur 4.
— Rí6 og hefir þannig komið
tveimur mönnum á framfæri, en
hvítur aðeins einum. Hvítur hefir
hefir tapað frumkvæðinu.
5) Gerið einn eiía tvo peðsleiki
í byrjun, ekki fleiri.
Við skulum athuga hvernig fer
fyrir þeim, sem forsmá þessa reglu.
Dæmi: 1. e4—e5. 2. Rf3—d6. 3. Rc3
—h6. Síðasti leikur svarts var al-
gjörlega óþarfur. Hann hótar engu
við. Þekkingin er vfirborðskennd og varnar engu. í þremur leikjum
og þess vegna getur hann ekki hag- j hefir hvítur því komið á framfæri
nýtt sér hið veika svar svarts. Aft- 2 léttum mönnum en svartur eng-
ur á móti veitist þeim manni, sem um. Áframhaldið gæti orðið: 4.
veit að svartur hefir vanrækt mið- Bc4—Bg4. Loksins hristir svartur
borð sitt, svipt kóngsriddarann af sér slenið og leppar riddarann.
bezta reit sínum og veikt kóngsstöð En þá fellur sprengjan. 5. Rxe5!—
una, auðvelt að færa sér í nyt Bxdl. 6. Bxf7t—Ke7. 7. Rd5t mát.
skyssu svarts. Sá maður hefir und-1 6) Notizt ekki við drottninguna
irstöðuþekkinguna. lí byrjun tafls.
Segja má að byrjanafræðin bygg | Sumir eru þeir, sem þegar í byrj
ist á ákveðnum staðreyndum. Þess; un æða með drottningu sína út og
ar staðreyndir lærast auðveldlega hyggjast máta andstæðing sinn í
og gleymast því seint. Þær eru einu vetfangi, eða öðrum kosti
þessar: jgæða sér á einu peði eða tveimur.
1) í upphaflegu stöðunni hefir Sé tilræðismönnunum rétt svarað,
hvítur frumkvæðið, því að hann á, hafa þeir einungis af ávirðingar-
lellrinn, þar af leiðandi er — j tap og skaða. Dæmi: 1. e4—e5. 2.
2) verkefni hvíts að tryggja sér Rf3—Df6. 3. Bc4—Dg6. 4. d3—
byrjanir, að þeir klippi þennan
þátt út og hafi hann til hliðsjón-
ar við byrjunarþættina eftirleiðis.
Að lokum kemur hér svo hressi-
leg skák: til þess að vekja menn
til lífsins aftur. Hún er tefld í
Ólympíumótinu síðasta.
Hvítt: Wexler, Argentínu.
Svart: J. Enevoldsen, Danmörku.
Kóngsindversk vörn.
I. Rf3—Rf6. 2. g3—d6. 3. d4—
Rbd7. 4. c4—c5. 5. Re3—c6. 6.
e4—g6. 7. Bg2—Bg7. 8. 0-0—
0-0. 9. h3—Re8. 10. Be3—De7.
II. Hel—f5. 12. exf—gxf. 13.
Bf4—e4. 14. Rd2—Df7. 15. Be3
—Rdf6. 16. f3—d5. 17. cxd—
cxd. 18. f4—Be6. 19. Hcl—Kh8.
20. Rfl—Hg8. 21. Bf2—Rd6. 22.
b3—Bh6. 23. Re2—Hg7. 24. Re3
—Hag8. 25. Dd2—Rh5. 26. Hh2
betri stöðu.
3) verkeíni svarts að jafna taflið.
Dxg2. 5. Hgl-
(Kóngurinn
—Dh3. 6. Bxf7|-
má auðvitað
-Ke7
ekki
Til grundvallar byrjunum liggjajdrepa vegna 7. Rg5t). 7. Hg3 og
tvö hugtök: Stöðuþróun (develop-í drottningin fellur.
ment, udvikling) og miðborð (cen-j 7) Reynið að hafa vald yfir mið-
ter). Hugsunin að baki „stöðuþró- borðinu.
un" er að koma mönnunum á fram
færi (koma þeim út). Miðborðið
er hinir fjórir reitir á miðju tafl-
borðsins (e4, d4, d5 og e5). Aðal-
reglan er sú, að í byrjun skuli
möhnunum komið þannig á frain-
færi, að þeir starfi í fullu sam-
ræiiii hver við annan og á þann
hátt sé leitast við að tryggja cins
hagkvæma aðstöðu á miðborðinu
og mögulegt er. Þessari langioku
til skýringar set ég nú fram nokkr
Til skilgreiningar á þýðingu mið-
borðsins þjmfti heilan þátt, svo um-
fangsmikið er það verk. Ég ræði
það ef til vill síðar, en læt hér
nægja að fara um það nokkrum
orðum. Miðborðið er vettvangur
allra heíztu átakanna á skákborð-
inu, á það má stefna frá öllum átt-
um og þar hafa mennirnir sitt há-
marksgildi. (Riddari, sem stendur
á jaðrinum hefir til úmráða 4 reiti,
en hinn, sem stendur á miðborðs-
Frá félagsfundi íslenzkra iðnrekenda.
úr
lánsfjár-
skorii iSnaðaries
Frá íundi Félags íslenzkra iðnrekenda
Almennur félagsfundur í Félagi ísl. iðnrekenda var hald-
inn í Tjarnarcafé s. 1. laugardag. Formaður félagsins, Sveinn
B. Valfells, setti fundinn með nokkrum orðum og bauð gesti
félagsins velkomna á fundinn, en þeir voru dr. Gylfi Þ.
Gíslason, iðnaðarmálaráðherra, dr. Árni Helgason, ræðis-
maður frá Chicago, og Skarphéðinn Jóhannsson, arkitekt.
Fundarstjóri var kjörinn Magnús Víglundsson, ræðismaður.
StaSan eftir 26. leik hvífs.
26...... Rxg3. 27. Bxg3—
Hxg3. 28. Rxg3—Bxf4. 29. Khl
—Bxg3. 30. Hgl—f4. 31. Rfl—
Bh4. 32. Rh2—f3. 33. Bfl—
Hxglf. 34. Kxgl—Dg6t- 35.
Khl—Bg5. 36. Db4—Bxcl. 37.
Dxd6—Be3. 38. Rg4—Bxd4.
Ilvítur gafst upp. Þessi skák
hlaut fegurðarverðlaun.
Önnur iðnbylfing
Dr. Gylfi Þ. Gíslason, iðnaðar-
málaráðherra, flutti yfirgripsmikla
ræðu um vandamál og framtíðar-
horfur í iðnaði
hann mál sitt með því að segja
að sér hefði verið það sérstakt á-
nægjuefni að fá tækifæri til þess
að fjalla um iðnaðarmálin, en iðn-
aðurinn væri nú orðinn stærsta at-
vinnugrein landsmanna og þar
væru stærstu verkefnin óunnin.
Enda þótt búast mætti við mikl
ar regiur, sem eru þess virði, að reit 8). Þar sem hreyfifrelsi mann-
gaumur sé gefinn, enda þótt reynd
ur skákmaður kynni að finna
margar undantekningar. Ég útskýri
hverja reglu fyrir sig og sýni henn-
ar dæmi, ef þess þarf með.
1) ByrjiS annað hvort með
kóngspeíi eða drottningarpeði.
anna er mest á miðborðinu, er þýð
ingarmikið að óvinaherinn geti
ekki hindrað það og því er það
sagt, að miðborðið sé þýðingar-
mesti þáttur skákarinnar. Sá aðil-
inn, sem hefir miðborðið á valdi
sínu, getiu- litið framtíðina björt-
Framrás þessara peða opnar um augum.
tveim mönnum leið, þar sem sér- 8) ílrókerið eins fljótt og mögu-
hver annar peðsleikur múndi að- legt er, og þá helzt á kóngsvamg.
eins opna einum eða engum manni Öryggi kóugsins framar öllu, því
leið. Annars er ekki liægt að segja að með kóngnum stendur skákin;
að þessir leikir séu neitt betri en og fellur. j
t. d. c4 eða Rf3 en þetta er ágæt 9) Reynið að halda að minnsta
reglr. fyrir byrjendur. kosti einu peði á miðborðinu.
2) Reynið, ef mögulegt er, að Peðin auðvelda hreyfifrelsi sinnaj
hóta einhvcrj’.i, þegar bTð komið eigin manna, en hindra hreyfing-
manni eða peíi á frannæri. i ar óvinahersins. Greinilegt er,
Dænu: 1. e4—e5. 2. Rf3. Ridd- hvers vegna þau hindra óvinaher-
araniim er koinið á framfæri og inn, því að á miðborðinu hafa þau
hann hótar jafnframt peðinu á eó. hornauga á tveimur reltum íyrir
3) Leikið' úí riddurunum á und- framan sig og svlpta því menn
an Biskupum. ! andstæðingsins þeim reitum.
Riddararnir ná belur valdi á 10) Fórnið ekki esnu eða neinu
iriðboróinu í byrjun en biskupar. j án greinilegrar ástæðu.
Riádarar, sem standa á f3 og c3,1 Þetta atriði er erfitt að skil-
hafa t. d. vald á öl’um miðborðs- greina, en reyndir skákmenn
munu fljótlega sjá ástæðuna. Merg
ur málsins er sá, að þáð, sem mað- i
ur sér ekki framúr, er bezt að láta1
kyrrt liggja. j
Þá hefi ég nú lokið þessu rabfai |
mínu og voija,.-a3.. ég Jiafi í helzlu
afi'jðum ;ge)ta‘.ð iprfc, g^iíi^l^'Vij
jsem um er að ræða. Rá'ðfcgCWæri
fyrir menn, sem fræðast vilja um
ÁráskáUngverja
svívirSing,
segir Nehrú
Nehrú, forsætisráðherra Ind-
lands, hélt ræðu í gær á fundi
hjálparnefndar Sameinuðu þjóð-
anna í Indlandi, þar sem liann
mótmælti harðlega ofbeldisverk
um Ráðstjórnarinnar í Ungverja
landi og nefndi þau ,ýsvívir@i
ingu“ við frelsið og mannleg
verðmæti. Hann hélt því einnig
fram, að þau væru svívirðilegt
brot á þeim fimm ákvæðum, sem
liggja til grundvallar „friðsam-
legri sambúð“, og Nehrú hefir
sjálfur lagt allt kapp á að halda
fram í baráttu sinni fyrir friði
í heiminum — en þau eru hin
sömu og Ráðstjórnin hefur und-
irritað hátíðlega, og lýst sig fylgj
andi. Nehrú hefir fylgt mótmæl-
urn sínum á framferði Ráðstjórn
arríkjanna úr hlaði með opinberri
diplómatiskri orðsendingu til
Moskvu, þar sem því er lýst yfir,
að atburðir þessir valdi Indverj-
undirbúning málsins og lausn
þess. Reynt myndi að útvega er-
lent lánsfé til ýmsra framkvæmda
og mundi Iðnaðarbankanum þá
íslendinga. Hóf ekki og því loforði sem
honum hefði verið gefið. Að lok-
’ um skýrði ráðherrann frá því, að
á döfinni væri skipulagsbreyting
varðandi meðferð iðnaðarmála í
stjórnarráðinu, væri ákveðið að
alveg á næstunni yrði sett á
stofn iðnaðarmálaráðuneyti og
mundi til þess fenginn sérstakur
um breytingum á mörgum sviðum t™nf®arma®ur’ se™ sfmtok löm
á næstu áratugum, mundu breyt- f,ðarlns, gætu borlð . traust tlk
ingarnar verða mestar á sviði iðn- Gerðu. tundarmonn g°ðan rom að
aðar, því segja mætti, að önnur ræðu iðnaðarmalaraðherra og fund
iðnbyltingin væri hafin og stæði arstTorl bakkaðl vinsam]('g um‘
nú fyrir dyrum. Kæmi þar eink-, mæh um lðnaðmn’ sem bæru vott
anlega til greina sú þýðing, sem
um góðan skilning á þörfum þessa
aukin hagnýting kjarnorkúnnar' framtíðaratvinnuvegar
mundi hafa fyrir iðnaðinn. Mundi I , . ,
sú þróun án efa ná til okkar og Felagsmenn beindu
gerbreyta lífsskilyrðum þjóðarinn ' sPurnmgum tl] raðherrans,
ar. Ennfremur mundi hin aukna
sjálfvirkni gerbreyta öllum skil- . , .
yrðum í iðnaðinum. Nefndi ráð- °Y99m9 sýningarskala
lands-
ýmsum
sem
hann síðan svaraði.
herrann það sem dæmi, að í
brezkri verksmiðju, þar sem 200
manns hefðu unnið, ynnu nú ein-
ungis 4 og skiluðu sömu fram-
leiðsluafköstum. Verkefnin fram-
Annað dagskrármálið var bygg-
ing sýningarskála. Sveinn Guð-
mundsson var framsögumaður og
gerði grein fyrir tillögum að sam
komulagi um byggingu sýningar-
undan væru þess vegna margþætt j og íþróttahúss í Reykjavík, sem
og þýðingarmikil. Ráðherra kvað þæjarráð Reykjavíkur hefir þegar
íslenzkan iðnað búa við skert skil- samþykkt. Er í íillögum þessum
yrði til þess að færa út kvíarnar. gerj. rag fyrir samstarfi milli sam-
Væru bætt skilyrði til fjáröflunar taka atvinnuveganna annars veg-
því höfuðmál iðnaðarins í dag.
Ræðumaður las síðan tölur um
skiptingu á lánsfé bankanna milli
atvinnugreina, sem sýndu glöggt,
hve iðnaðurinn er afskiptur með,
lánsfé.
ar og Reykjavíkurbæjar og íþrótta
hreyfingarinnar hins vegar, um að
hrinda þessu þýðingarmikla máli
í framkvæmd. Jafnframt er gert
ráð fyrir því, að á sama stað
skuli skipulagt sýningarsvæði, þar
_ _ sem samtökum atvinnuveganna
Þörf á stóru átaki skal gefinn kostur á að reisa sína
Hér þarf stórt átak sagði ráð- eigin sýningarskála. Hafði Félag
herrann. Það bezta, sem hægt er ísl. iðnrekenda á sínum tíma for-
fyrir iðnaðinn að gera, er að göngu um, að samtök atvinnuveg-
bæta úr lánsfjárskorti iðnfyrir- anna fóru þess á leit við bæjar-
tækja. Kæmi, þá fyrst til greina yfirvöld Reykjavíkur, að þeim
efling Iðnlánasjóðs og svo útveg- yrði sameiginlega látið í té lands-
un á 15 milj. kr. láni því, sem svæði fyrir þessa aðila. Hófust
Iðnaðarbankanum hefði verið síðan umræður um samstarf milli
um miklum áhyggjum og hryggð, lofað. samtaka atvinnuveganna og Reykja
og að hann geti engan veginn; Iðnlánasjóðsmálið mundi verða víkurbæjar um hugsanlegt sam-
látið sánnfærast af svari Ráð-1 tekið til athugunar nú á þessu starfi og voru tillögurnar árangur
stjórninnar um, að „afturhalds- þingi og mundi verða haft fullt af þeim viðræðum.
öfl" séu völd að þessu öllu. I samráð við samtök iðnaðarins um Fundurinn var mjög fjölsóttur.
Hvernig er G
o
litinn ?
reitunu n. Biskupar, sem standa a
c4 ng f4 valda aðeios helming
mioborðsins. Styrkleiki þeirra kem
ur yíírlöiti í Ijós, þegar líSa fer á
taflið. Amiars er úgæt regla að
loika fyrst út riddara síðan biskum
t. d. í. á5. :ii' •;/'.»
(Spá’nski IeifelúrMnusýoÍ^Illo?jf
4) Veljið sem hentugastan réit
Hinn 14. þ. m. birtist í Tím-
anum grein eftir G.J.K. undir
fyrirsögninni „Hvernig er of-
beldi á litinn?“ Ég hafði satt
að segja frekar átt von á að
lesa slíka grein í öðru dagblaði
en Tímanum.
Atburðir síðustu daga í Ung-
verjalandi og Egyptalandi eru
í greininni bornir saman og
heitir útrýmingarstyrjöld Rússa
í Ungverjalandi á máli G.J.K.
„Vopnuð íhlutun Ráðstjórnar-
ríkjanna í málefni Ungverja-
éri 'hins,',ýégai er svö'
og Frakka“. Þá eru óeirðir á
Kýpur, Túnis, Alsír og Marokkó
og byltingu í Guatemala jafnað
við þessa atburöi.
Ég tel ekki ástæðu til að
iræSa um slíkan málflutning
eða greinina að öðru leyti. Af
greininni er augljóst af hvaða
hvölum hún er rituð. Hins veg-
ar vil ég vekja athygli á því,
að við íslendingar verðum nú
að gera okkur grein fyrir því,
að við lifum í litlum heimi.
Reykvíking að fara til Italíu,
en til Norðurlands fyrir 40 ár-
um. Einræðisskrímsli eftir-
stríðsáranna hefur nú dregið
loppur frá trýni svo augljós-
lega, að allir sem ekki hafa
rautt bindi fyrir augum hljóta
að sjá hver voði er búinn öllum
frjálsum þjóðum, sem ekki hafa
styrk til varnar. Hver sá, sem
á undanförnum árum hefur
viðurkennt varnarþörf þessa
lands, hlýtur að -skilja, að nú
áð þjöðúm' heims samán.
talað uih' „árásarstyrjöld Breta 1 tekur nú skemmri tíma fyrir
Tækni síðugtu ára hefur þjapp' er méiri þörf tað vtíra á Varð-
1. ÞaÓ' ' ’ bergi‘én.'TiökiSáf'ikitífei'íýrf:''*"1
Vilhjálmur Jónsson.