Tíminn - 30.03.1957, Blaðsíða 5

T í MIN N, laugardaginn 30. marz 1957.
Greinaflokkur Páls Zóphóníassonar
Mýrasýsla - búskapur fyrr og nú
TÚNIN hafa stækkað og töðu
fallið aukizt, og hefir hvort um
sig margfaldazt sem hér segir:
í Hvítársíðuhreppi hafa túnin
3,4 faldazt, en taðan 3,3 faldazt
I Þverárhlíð hafa túnin
3.4 faldazt, en taðan 3,8 faldazt
í Norðurárdal hafa túnin
2.4 faldazt, en taðan 3,9 faldazt
I Stafholtstungum hafa túnin
2.5 faldazt, en taðan 3,5 faldazt
I Borgarhreppi hafa túnin
2,2 faldazt, en taðan 3,0 faldazt
í Álfatneshreppi hafa túnin
1,8 faldazt, en taðan 4,5 faldazt
í Hraunhreppi hafa túnin
2,1 faldazt, en taðan 4,0 faldazt
Hætt er við að töðuaukinn í
Álftaness- og Hraunhrepp og
raunar líka í Borgarhreppi,
stafi ekki aðeins af auknu hey-
magni af hektara í túni, held-
ur líka af því, að bændur á
byggðu jörðunum noti til slátt-
ar tún eyðijarða, og við það
komi fram taða af fleiri hektör-
um en túnum byggðu jarðanna.
En þó svo sé, sýna tölurnar, að
jafnframt stækkun túnanna hef
ir rækt túnanna batnað og þó
misjafnt .
Eins og í Borgarfjarðarsýslu
eru nokkrar góðar engjajarðir
í sumum hreppum sýslunnar,
svo sem Stafholtstungum og
Borgarhreppi, svo og í Norður-
árdal, þótt langt sé sótt á þær
þar víða.
í HREPPUM sýslunar vinna
flestir vinnufærir menn að bú-
skapnum. í Stafholtstungum
eru þó nokkur býli, þar sem
bændurnir hafa tekjur sínar
frá ylrækt, og þó þær jarðir
séu taldar í tölu byggðra jarða,
eru þær ekki teknar með, þeg-
ar reiknað er út hver sé hey-
skapur og áhöfn á meðaljörð.
Sé gengið út frá því, að álíka
margt fólk hlutfallslega sé ó-
vinnufært nú og var kringum
1920, má gera sér nokkra hug-
mynd um afkastaaukningu
fólksins við heyskapinn í hin-
um einstöku hreppum sýslunn-
ar. Eftirfarandi tölur sýna það
nokkuð:
Smetanakvartettinn frá Prag er vænf
anlegur hingað til lands bráðlega v"
Honum hefir veritJ forkunnarvel tekití í
Bandaríkjunum aS undanförnu
Þar voru á fóðri 1955—56 12
nautgripir, 514 fjár og 20 hross.
Þverárhlíð. Eins og á Hvítár-
síðu hafa bændur í Þverárhtið
bæði góða aðstöðu til fjötgunar
sauðfjár og nautgripa með vax-
andi heyskap. Sumarhagar eru
góðir og afrétt ágæt. Mest hefir
tún á Helgavatni stækkað. Það
hefir tífaldazt. Þar voru á fóðri
34 nautgripir, 512 kindur og 5
hross veturinn 1955—‘56:
Norðurárdalur. Bændur í
sveitinni hafa góða aðstöðu til
stækkunar búa sinna, þótt tæp-
lega verði hún talin eins góð og
í Hvítársiðu og Þverárhlíð.
Kemur þar til, að til muna er
snjóþyngra og illveðrasamara í
Norðurárdal en öðrum sveitum
sýslunnar. Tvö tún í dalnum
hafa ekkert stækkað síðan þau
voru mæld 1920. Stærst bú er í
Hvammi. Þar voru 19 nautgrip-
ir, 407 fjár og 4 hross á fóðri
1955—’56. Túnið þar gefur af
sér 1200 hesta, en eitthvað af
þeirri töðu mun vera af áborn-
um bökkum, sem aldrei hafa
verið mældir sem túnauki. Nú
eru 4 hross í Hvammi. Engjar
liggja langt frá bæ, og voru áð-
ur hafði 10—20 hestar undir
band, þegar flutt var af engj-
unum, enda náðust heim tvær
ferðir á dag með löngum vinnu-
degi. Nú er allt flutt á bíl, og
reiðingur ekki lagður á hest við
heimflutninginn. Og hér hefir
hrossunum verið fækkað, en
ekki höfð áfram sem skraut í
högunum.
Stafholtstungur eiga góðan
afrétt eins og hinir upphrepp-
ar sýslunnar, og hafa góða
möguleika bæði til að stækka
túnin — auka töðufallið — og
þar með fjölga kúm og sauðfé
eftir því sem fóðrið, sem aflað
er á heimilinu, eykst. Stærst
bú er í Hjarðarholti. Þar fást
yfir 1000 hestar af töðu. 1955
—’56 voru þar 22 nautgripir,
294 kindur og 71 hross. í Staf-
holtstungum og Norðurárdal
eru góðar engjar, og þar mun
haldast og á að haldast út-
engjaheyskapur, sem á svo til
U alveg að hverfa í Hvítársíðu og
3 a 3 D, 3 M iP C1 Þverárhlíð.
CtJ d 34 CC « CD £ • ° Borgarhreppur. f Borgar-
n tn >» 01 *-» _ w -C 2 hreppi var lítið meðaltún, og
01 o rC W 7T CS 01 r3 ‘3 rfi os T—1 enn verður það að teljast lítið
Oi t—( S1 s a u 3 £ .h g « eftir borgfirzkum kröfum. í
ffl 31 »—1 lO tí JS O hreppnum er gott beitiland fyr
ir sauðfé að vetrinum ,en held
Hvítárs.hr. 563 761 69 133 ur lélegt afréttarland. Sauðfé
Þverárhlíð 418 591 62 103 hefir verið talið heldur rýrt í
Norðurárd. 409 741 56 122 hreppnum, en mikil vetrarbeit
Stafh.t.hr. 473 692 58 119 og ónóg vorhirðing eiga sinn
Borgarhr. 385 459 49 80 þátt í því. Af einstaka jörðum
Álftaneshr. 268 410 39 74 í hreppnum hefir Eyrarholt
Hraunhr. 214 322 29 60 breytzt mest. Það er orðið að
tveim jörðum. Um 1920 var það
SAMANBURÐUR á milli ein jörð með 7 ha túni. Nú er
hreppa verður varla gerður full
komlega réttur, þó þessu sé hér
slegið fram, því hlutfallið milli
barna og vinnandi fólks í hrepp
unum getur verið, og er vafa-
laust misjafnt, og getur líka
verið allt annað nú en var 1920.
Tafla þessi er eingöngu gerð
til að menn sjá en gleggra af-
kastaaukningu sveitafólksins,
og gerð hér í Mýrasýslu, af því
að hér er um hreina sveita-
hreppa að ræða yfir alla sýsl-
una. Um einstaka hreppa má
segja þetta:
Hvítársíða hefir ágæta að-
stöðu, bæði til nautgripa- og
sauðfjárbúskapar. Gott hag-
lendi fyrir nautgripi að sumr-
inu og ágætis afrett fyrir sauð-
fé. Stærst bú er á Gilsbakka.
tún beggja Eystriholtanna 37,6
ha og hefir því fimmfaldast og
líkt hefir líka áhöfnin gert. —
Vera má að samgönguleysi um
upphluta hreppsins, eða réttara
ekki nógu gott vegasamband
hafi að einhverju leyti verið
orsök þess, að liægara hefir mið
að hér í framfaraátt en ofar í
sýslunni.
Álftaneshreppur. Meðaltúnið
í Álftaneshreppi hefir ekki tvö
faldast, og hefir stækkað
minnst af meðaltúnum hrepp-
anna í sýslunni. Á mörgum
jörðum í sýslunni eru túnrækt
arskilyrði líka slæm, þar sem
tún verður ekki stækkað nema
fyrst fari fram rækileg fram-
ræsla. Þar til skurðgröfurnar
komu til sögunnar var því erf-
Það hefir nú verið endanlega ákveðið að Smetana-kvartett-
itt mjög að auka túnin á meiri: jnn frá Prag, sem verið hefir á hljómleikaferð um Bandarík-
in, komi við á íslandi á heimleiðinni og haldi hér tvenna tón-
leika. Eftirfarandi viðtal við tónlistarmennina eftir tékkneska
hlaðamanninn hr. Premysl Tvarch birtist fyrir skömmu í blað-
inu Rude Pravo í Prag. Það fjallar um ferð kvartettsins um
Bandaríkin og fyrirætlanir hans í náinni framtíð.
hluta jarðanna. Þetta, ásamt
slæmum samgöngum um hrepp
inn, sem er strjálbyggður, hefir
gert sitt til að hægar hefir mið
að en æskilegt hefir verið. Á
Smiðjuhóli hefir töðufall sjö-
faldast, og mun sú jörð hafa
tekið mestum stakkaskiptum. Um það leyti, sem ferðalag
í Hraunhreppi var meðaltún- Smetana-kvartettsins um Bandarík-1 D rfsflr (j* T fkfí'ííQifiífíi
ið minnst 1920, og það er það in var hálfnað, lagði ég fyrir tón- l^Ui llCflUíl"
listarmennina nokkrar spurningar
um dvöl þeirra og tónleika hér
vestanhafs
„Hvernig finnst ykkur að banda-
rískir áheyrendur hafi tekið íón-
enn. Eins og í Álftaheshreppi
verða vart gerðar túnbætur í
Hraunhreppi nema víðtæk og,
gagnger uppþurrkun fari fram
á landinu fyrst, og hefir þetta
gert það að verkum, að áður | leikum ykkar“?
en skurðgröfurnar komu til sög ^ „Það er erfitt að svara þessari
unnar gekk túnaukingin hægt.' spurningu, en okkur íinnst viðtök-
Jarðir í Álftaness •—og Hraun- j urnar góðar. Ýmsum tónlistar-
hreppi voru oft hagsamar fyr-' mönnum finnst koma okkar hingað
ir sauðfé, og mátti komast af (viðburður. Hér í Bandaríkjunum
með litla heimagjöf á mörgum ríkir hörð samkeppni — hingað
vetrum. Það var því talið, að. koma beztu kvartettar heimsins —
hafa mætti margt fé á litlum1 en tónlistarmenn, sem við höfum
heyjum í þessum hreppum báð-' hitt, telja kvartett okkar einn af
um. En afleiðing þessarar bú- þrem beztu. En hvað um það, þér
mennskuaðferðar var sú, að voruð sjálfur viðstaddur tónleik-
dilkar úr vesturhreppunum eða
Mýrunum voru taldir lang rýr-
astir í sýslunni. Hjálpaðist þar
til að sumarland fyrir sauðfé er
ana
gær.
Columbia-háskólanum í
irláta þau
skepnum, sem meiri og trygg-
ari arð gefa.
Þrátt fyrir aukin heyskap í
Já, ég var þar, og þar gafst á
að líta. Listamennirnir voru kallað-
lélegt mjög. Samgöngur hafa \ ir fram hvað eftir annað, og lófa-
verið og eru enn ónógar, og'takinu linnti ekki fyrr en þeir
geta ekki allir bæir þessara bættu verki eftir Mozart við verk-
tveggja hreppa sent frá sér | in eftir Schubert, Smetana og
mjólk daglega. Það var því ekk ' Dvorak.
ert undarlegt þótt þeir drægj-j „Hvernig er varið flutningi tékk
ust aftur úr upphreppnunum í'neskrar tónlistar, og þá sérstak-
umótastarfinu. Nú eru hins veg lega kvartettverka eftir tékknesk
ar að skapast skilyrði til breyt. tónskáld hér í Bandaríkjunum“?
inga. Vegir eru að koma, ogl „Okkur finnst áhuginn á tékk-
vantar þó tilfinnanlega enn. neskri tónlist mikill og möguleik-
Landrými er meira í hreppun- arnir góðir fyrir tónlistarmenn
um vestan Norðurár en hinum, | okkar. Hvar sem við fórum var við-
og með skurðgröfum á eftir að t kvæðið: Sendið þetta á plötum.
gjörbreyta landinu. Fúamýrarn-1 Okkur kom á óvart, hve áhugi er
ar í Hraun- og Álftaneshreppi, I hér mikill á að fá tékkneska tón-
sem mörg kind hefir setið föst j bst á plötum, sem tékkneskir íón-
í að vorinu, eiga eftir að verða' listarmenn hafa leikið inn á“.
að grösugu valllendi. Það verð | -Hvað marga tónleika haldið þið
ur þá ekki beitt að. 1 þessari íerð“?
vetrinum, en beitilandið í heild | »Við höldum alls milli 30 og 40
margfaldast að beitarþoli. Og j tónleika í Bandaríkjunum og
hrossum fækkar, þau rótnaga Kanada. Á heimleiðinni leikum vio
þá ekki jaðrana kringum klapp á Islandi. Við hlökkum til að koma
arholtin, eins og nú, heldur eft- Þangað“. .
til beitar öðrum I »°g svo íarið í>lð heml ?
„Já, en þar verður aðeins um
j stutta hvíld að ræða, því að svo
tekur við hljómleikaferðalag um
öllum hreppum sýslunnar mun fvróPU og að því loknu annað íil
ar litlu, hvað meira hey er til Astraliu Indonesm og Nyja-Sja-
, , ’ -or a- . lands. Vio verðum 1 Prag meoan
a haustnottum mioao vio fjolda ,, irvKr7 i A
r., . , r,* _ w vortonlistarhatiðm 1957 stendur yf
fjanns, sem a foðrum er og sem
aður var, og i sumum hreppum en fdesember<i
er ann minm. „Nú, í desember, þá ættuð þið
skilið að fá hvíld".
„f janúar 1958 leggjum við af
, stað til Ítalíu, þaðan förum við til
miðað se við yeturmn 1..19- 20 Englands, Vestur-Þýzkalands, Suð-
þegar fóðurbætisgjof i syslunm j ur.Afríku> Sovétríkjanna, Japans
varð óvenjuleg, er hul1 m,1Rni 'og Indlands. Við erum nýbúnir að
nú. Þetta kemur bæoi af pvi, ao : un(jirrita samning um hljómleika-
heyfóðrið er ónógt, og þo fyrst £erg til Bandaríkjanna árið 1959.
og fremst af því að menn gefa f þó nokkrum bandarískum borg-
fóðurbæti til að geta fullnotað: um er þegar búið að biðja okkur
starfsgetu bújárins, en víða um j ag fjyfja ákveðin verk, þegar við
sýsluna eru nú skepnur, sem i komum þangað næst“.
geta breytt til meira fóðri í af- pag er engUm efa undirorpið, að
urðir, en þær geta tekið til sin • Bandaríkjanænn eru reiðubúnir að
í eins fyrirferðarmiklu foðri og knýta menningartengsl við allar
heyfóðrið er nú. ]þjóðir, einnig Tékkóslóvakíu og
Allir í Mýrasýslu verzla við önnur sósíalistisk ríki.
verzlanir í Borgarnesi, og þang
að flytja þeir sína mjólk dag-
lega, sem hafa aðstöðu til þess
vegna vegasambandsins um hér
aðið, en þó er því miður mjög
áfátt í vesturhreppunum, og
stendur það bændum þar fyrir
þrifum. í vesturhreppunum
voru og eru nokkrar hlunninda
jarðir — æðardúnstekja og
kópa — en helaur eru þau tal
in hafa gengið saman hin síð-
FÓÐURBÆTISNOTKUN er
margfalt minni. Jafnvel þótt
Þegar Loftleiðir opnuðu skrif-
stofu sína í London mánr.daginn
21. janúar s.l., var ákvcðið að
efna til happdrættis um frí flug-
för frá Bretlandi til New York,
auk nokkurra daga viðdvalar í
Ameríku og íslandi, í boði Loft-
leiða. Sendiherra íslands í Bret-
landi, dr. Kristinn Guðmundsson,
dró miða með 6 nfnum úr öskj-
unni, þar sem komið hafði veríð
fyrir miðum með nöfnum taplega
1400 ferðaskrifstofa í Bretlandi,
Skotlandi og írlandi.
Auk þeirra, sem vinninga fengu,
var ákveðið að bjóða í íörina full-
trúa ferðaskrif.ttofunnar, sem
sendi fyrsta farmiðann mcð Loft-
leiðum eftir að flugleiðin til Skot-
lands var opnuð á ný í haust og
ennfremur blaðamanni frá tímarit
inu Travel Trade Gazette, sem eiijk
um fjallar um ferðamannamál.
í happdrættinu unnu eigendur
tveggja ferðaskrifstofa í Skollandi
og fjögurra í Englandi.
Þessir boðsgestir Loftleiða komu
hingað s. 1. laugardagskvöld á leið
inni vestur yfir haf. Þeir eru vænt
anlegir hingað n.k. laugardags-
morgun. Tímann munu þcir nota
til þess að skoða sig um í höfuð-
staðnum og nágrenni hans.
Hægt að koma yið
hestum við fSuteinga
Frá fréttaritara Tímans
í Fljótum.
Mikill snjór er hér í Fljótum
og er það ekki óvenjulegt hér um
slóðir. Nokkur þægindi eru að því
að nú er orðið hægt að kcmast
ferða sinna með hesta og sleða,
ið að fara á skíðum og ílytja nauð
en fram til þessa hafa menn orS-
synjar á sjálfum sér.
Fólk er byrjað að talca þátt í
Landsgöngunni og er gengið á
fjórum stöðum í hverjum hrepp
til að auðvelda þátttöku barna,
kvenna og gamalmenna. Þátttaka
er mikil enda er fólkið vant skíð-
um og á því gott með að ganga
hina tilskildu vegalengd.
Fyrir rúmri viku var farið á
sjó héðan frá Haganesvík og afl-
aðist vel á færi. Bregst eiginlega
aldrei fiskur á Fljótamiðum, þeg-
ar róið er. Hafa nokkrir róðrar
verið farnir undanfarna \etur og
alltaf aflast vel á miðunum.
S.E.
ari ár, og má segja, að selveiði
sé horfin. Kann fækkun fólks í
sveitinni, og því minni natni í
hirðingu varplanda, að valda
einhverju um rýrnun þeirra. —
Margar jarðir í sveitinni eiga
veiðirétt í lax- og silungsám,
en allar eru þær ár leigðar til
stangaveiði og fást bændur
ekki við veiðarnar frá búskapn
um, heldur fá arð veiðinnar í
leigunni beint heim til sín, sér
að fyrirhafnarlausu. Og oftast
er hann til muna meiri en hægt
er að selja veiðina fyrir enda er
alls staðar, eða ofast nær, seld
ur aðgangur að skemrníunuin,
og fáar skemmtanir sagðar
betri en að glíma við laxana i
ánum.
BYGGÐAR JARÐIR MEÐAL JÖRÐ 1920 MEÐAL JÖRÐ 1955 '*
Tún, heyskapur, meSaláhöfn ÍBÚAR ALLS Tún, heyskapur, meðaláh. undtr SEGJA MÁ, að upphreppam
Hreppur: 1920 1955 Tún TaSa Úth. Nautg. SauSf. Hross 1920 1955 Tún Taða Úth Nautg. Sauðf. Hross 5 ha fún ir fjórir séu svipað á vegi st.add
ha hestar hestar tala tala tala 1955 1955 1955 1956 1956 1956 tala % ir á framfarabrautinni í búnað
1. Ilvítársíðuhrcppur 16 17 6,7 223 340 5,1 125 16,0 131 97 15.9 743 18 9,8 210 11,4 0 0 inum og hrepparnir í Borgar-
2. Þverárhlíðarhr. 17 16 4,2 141 277 4,9 102 16,0 114 92 14,2 541 50 9,7 201 11.5 1 6 fjarðarsýslunni en að vestur-
3. Norðurárdalur 21 18 4,5 128 281 4,5 82 9,5 154 109 10,7 506 235 9,8 203 8,0 3 3 hrepparnir hafi dregizt nokkuð
4. Stafholtst.hr. 36 36 4,1 135 338 4,9 115 13,4 290 210 10,6 484 208 11,3 144 11,3 5 14 aftur úr, og liggja til þess skilj
5. Borgarhreppur 39 38 3,7 118 267 5,2 100 11,0 307 218 8,1 364 95 7,1 142 6,8 9 24 anlegar ástæður, sem nú ætti
6. Álftaneshr. 29 26 3,6 86 182 4,1 119 11,5 215 143 8.6 389 21 7,9 142 10,6 7 27 að vera auðgert að ryðja úr
7. Hraunhreppur 39 33 3,1 82 132 3,2 101 12,8 308 176 6,5 321 11 6,5 150 12,5 12 36 vegi, og er vegleysið þar fyrstl
Alls 197 184 4,0 121 249 4,5 106 10,1 1590 1045 9,9 447 94 8,7 161 10,2 37 20 þröskuldurinn. j