Tíminn - 07.05.1957, Blaðsíða 7

Tíminn - 07.05.1957, Blaðsíða 7
T í MI N N, þriðjudaginn 7. maí 1957. Um eyðingu refa og minka Jón Dúason Álit og athngasemdir dr. Finns Guð- mimássnnar við frumvarpið um eyð- ingu refa og minka Fyrir Alþin^i liggur nú frum- varp um eyðingu refa og minka. Það er samið af 3. manna nefnd, sem skipuð var samkvæmt þings- ályktun, sem samþykkt var á Al- þingi 22. marz 1956. í nefndina voru skipaðir Páll Zóphóníasson, fyrrv. búnaðarmálastjóri, tilnefnd- ur af Búnaðarfélagi íslands, Andr- és Eyjólfsson, fyrrv. alþingismað- ur, tilnefndur af Stéttarsambandi bænda, og Páll A. Pálsson, yfir- dýralæknir, án tilnefningar. Var Páll A. Pálsson jafnframt skipaður formaður nefndarinnar. Nefndin hsfir bersýnilega unnið mikið og gott starf með söfnun gagna um rnörg þau atriði, sem mestu máli skipta í sambandi við eyðingu þessara meindýra. Athuga semdir við frumvarpið og fróðleg ritgerð, sem frumvarpinu fylgir, bera þess vott. Að því er ég bezt veit, er þetta í fyrsta skipti, sem alvarleg tilraun hefir verið gerð til að kryfja þetta vandamál til mergjar, þannig að meginatriði þess liggi ljóst fyrir. Ber að þakka nefndinni fyrir þetta mikilsverða framlag til lausnar þessu máli. VEIÐISTJÓRI. Eitt mikilsverðasta fyrirmæli frv. tel ég vera ákvæði 1. gr. um skipun veiðistjóra. Ef vel tekst til um val á manni í þá stöðu mun það hafa ómetanlega þýðingu fyrir framkvæmdir í þessum málum í framtíðinni. Hins vegar tel ég á- kvæðin um menntun væntanlegs veiðistjóra ekki nógu skýr. í frv. segir, að veiðistjóri skuli hafa sér- þekkingu á lifnaðarháttum minka og refa og veiðiaðferðum þeim, er unnt sé að beita gegn vargdýrum þessum. Þetta er mjög teygjanlegt orðalag með þá undirstöðumennt- un, sem að mínu áliti er höfuðskil- yrði fyrir því, að starf væntanlegs veiðistjóra komi að tilætluðum not um. Eg vil því gera það að tillögu jninni, að 2. mgr. 1. gr. verði orð- uð svo: Ráðuneytið nýtur aðstoðar veiðistjóra, sem skipaður er af landbúnaðarráðherra. Skal hann hafa lokið háskólanámi í dýrafræði og hafa sérþekkingu á lifnaoarhátt um minka og refa og veiðiaðferð- um þeim, sem unnt er að beita gegn vargdýrum þessum. Eins og frá er skýrt í greinar- gerð með frumvarpinu lagði ég til í bréfi til nefndarinnar, dags. 12. nóv. sl., að væntanlegum veiði- stjóra yrði markað nokkru víðara starfssvið en kveðið er á um í frv. Eg tel, að eyðing refa og minka sé aðeins eitt af þeim verkefnum, sem veiðistjóri ætti að hafa með höndum. Önnur og ekki veiga- minni verkefni eru rannsóknir, er lúta að nytjun hluninda, og á ég þar einkum við fuglaveiðar, eggja- og dúntekju, selveiðar og eftirlit með hreindýrastofninum íslenzka. AFLALEYSÍÐ Finnur Guðmundsson, Akveði þessarar greinar hafa valdið harðvítugum deilum í blöð um og hafa margir lýst sig and- víga eitrunarskyldunni, þar á með al reyndar refaskyttur og grenja vinnslumenn. Telja þeir sig hafa reynslu fyrir því, að eitrun hafi mjög takmarkað gildi í baráttunni við refinn og geti jafnvel orðið til ills eins. Eg verð að játa, að mig brestur þekkingu til að dæma um réttmæti þessara skoðana, en eigi að síður tel ég hina skilyrðislausu eitrunarskyldu 11. gr. mjög var- hugaverða. Ástaðan til þess er sú, að með slíkri allsherjareitrun, ef framkvæmd yrði, myndi hafernin- um verða gereytt í landinu á skömmum tíma, og auk þess myndi fálkanum stafa mikil hætta af eitruninni. Málavextir eru því í stuttu máli þeir, að þeir, sem sam þykkja eitrunarskyldu 11. gr., lýsa sig þar með samþykka þvi, að fórna erninum á altari tilraunar, sem mikill vafi leikur á, að muni nokkurn tíma bera tilætlaðan ár- angur. Með því að útrýma ernin- um þannig vitandi vits myndum viS fremja svo stórfeUd náttúru- spjöll, að engin dæmi munu slíks meðal menningarþjóða nútímans. Samt virðist höfundum frv. ekki óa við að taka þetta skref, að minnsta kosti verður ekki annað( ráðið af eftirfarandi ummælumí eitrið geti útrýmt þeirra í greinargerð með frv.,: „Fuglafriðunarnefnd hefir í bréfi til nefndarinnar tjáð sig andvíga eitrun fyrir refi og minka og fært sem rök fyrir þeirri skoðun sinni, að hætta sé á, að útrýmt verði á þann hátt tveim tegundum ís- lenzkra ránfugla, erninum og fálk- anum. Aðrir telja þó meira um vert eyðingu þá, sem minkurinn veldur, einkum á sundfuglum, held ur en þótt örn og fálki hyrfu af að eitra fyrir refi og minka ár hvert í afréttum og heimalöndum um land allt, að viðlögðum sekt- um allt að 10.000 krónum. Hér virðist mér gæta meira kapps en forsjár. Ef ákvæði þessi kæmu til framkvæmda myndi það leiða til þess, að iandið yrði allt stráð eitr uðum hræjum, og má þá jafnvel ekki mikið út af bera, ef ekki eiga að hljótast af slys á mönnum. Mér er ekki kunnugt um, að nokkur þjóð hafi árætt að grípa til jafn- róttækra ráðstafana í baráttu við meindýr. BRE YTIN G ARTILLÖ GUR. Landbúnaðarnefnd Efri deildar hefir borið fram nokkrar breyt- ingartillögur við frv., sem munu hafa verið samþykktar í deildinni Þar á meðal er breyting á 11. gr., sem felst i því, að eftirfarandi á- kvæði er fellt inn í greinina: „Veiðistjóri getur þó ákveðið, að ekki skuli eitrað á vissum svaeðum, ef henta þykir eða hætta er á, að sjaldgæfum náttúruríki ur séð, en að þessir „aðrir“ hljóti að vera höfundar frumvarpsins. Að minnsta kosti hefi ég ekki séð því fyrr haldið fram, að það sé ekki áhorfsmál, þótt örn og fálki hverfi af sjónarsviðinu. Eg vil bæta því við, að ég hef ekki minnstu trú á því, að eitrun geti nokkurn tíma orðið að verulegu liði í barátlunni við minkinn. NEFNDIN ÓSAMMÁLA. Skylt er að geta þess, að nefnd- in hefir ekki orðið sammála um orðalag 11. gr. Minni hlutinn íPáll A. Pálsson) leggur til, að í stað „Skylt er að eitra“ í upphafi grein arinnar komi „Ileimilt er að eitra“. Eg tel alveg sjálfsagt að fara eftir áliti mingi hlutans um fuglategundum landsins." Þessi undanþága frá eitrunar- skyldu frv. er til bóta, en nær að mínu áliti of skammt. Má í því sambandi benda á, að ungir ernir reika víða um land í uppvexti sín- um og dveljast þá oft langdvölum fjarri hinum eiginlegu átthögum sínum. Eg tel miklu meira öryggi fólgið í því, að breyta eitrunar- skyldu frv. í heimild, og fela land sjónarsviðinu“. Eg fæ ekki betur) búnaðarráðherra að ákveða með reglugerð, í samráði við væntanleg an veiðistjóra, hvernig þeirri heim ild yrði beitt. Þjóðdansasýning á morgun Starfsvetri félagsins er um það bil að ljúka í sjötta sinn. Öllum námskeiðum er lokið, og hafa þau verið ágætlega sótt bæði af börn- um og fullorðnum. Sem undanfarin ár hefir félagið haft æfingar í Skátaheimilinu við Snorrabraut, og efnir nú til vor- sýningar þar þ. 8. maí. Það er á allra vitorði, að þjóð- öansar eru í hávegum hafðir í ná- þetta atriði, ef menn á annað borð > grannalöndum okkar, og stöndum telja, að ekki verði hjá því kom- við þeim þar langt að baki, jafnvel izt að grípa til eitrunar í barátt- miðað við fólksfjölda. Þó virðist, sem áhugi sé að aukast fyrir þess ari fögru og skemmtilegu íþrótt. Mun fleiri hafa iðkað ísl. dansa í unni við ref og mink. Með því móti myndi fást meira tóm til að undir- búa aðgerðir í þessu máli, án þess Hann ætti með öðrum orðum að þó að til nýrrar lagasetningar vetur en áður hjá fdlaginu, og þar hafa með höndum hagnýtar dýra-jþurfi að koma. Eg tel einnig sjálf- á meðal nokkri útlendingar, sem fræðirannsóknir aðrar en fiski-|sagt, að fella burt úr 11. gr. á- hér eru við nám eða búsettir. Sýn- rannsóknir. Allt til þessa hefir kvæðið um, að stýfa skuli hægri1 ir það hve íslendingar hafa van- þessum málum verið lítill sómi væng fugla, sem eitraðir eru. Þetta rækt sína dansa, að erlent fólk, er reglugerðaratriði, sem á ekki | sem hefir kvnnst þjóðdönsum i heima í lagafrumvarpinu. Þar eru.sínu heimalandi, vill ekki missa af hvort sem er engin ákvæði um það; þeirri ánægju, sem dansarnir veita hvaða eitur skuli notað, hvað eigi því. að eitra og hvernig eitrun skuli i Heyrst hefir að íslenzkir dansar hagað að öðru leyti, en um þetta væru svo einhliða, að ekki þýddi sýndur og er því löngu kominn tími til, að þau verði tekin fastari tökum. Eg tel æskilegt, að væntan legum veiðistjóra verði þegar frá byrjun falin stjórn þessara mála jafnframt eftirliti með eyðingu refa og minnka. EITRUN. Sú grein frv., sem að mínu áliti orkar mest tvímælis, er 11. gr„ en hún hljóðar svo: „Skylt er að eitra fyrir refi og minka ár hvert í af- réttum og heimalöndum, þar sem þessara vargdýra hefir orðið vart. Skal við eitrun fylgja leiðbeining- rnn og fyrirmælum veiðistjóra. Stýfa skal hægri væng fugla, sem eitraðir eru. Oddvitar eða bæjar- stjórar sjá um eitrun hver á sínu Svæði. Héraðslæknar og lyfjaverzl anir láta oddvita í té eitur sam- kvæmt fyrirmælum landbúnaðar- Og heilbrigðismálaráðuneytisins.“ allt hljóta því að verða sett nán- ari ákvæði með reglugerð. Allir munu sammála 'um það, að leita beri sem flestra úrræða í bar áttunni við refi og minka. Eg vil taka það skýrt fram, að ég er ekki mótfallin því, að eitrun sé reynd á tilteknum svæðum undir eftirliti sérfróðs manns og að hans fyrir- sögn, en þó því aðeins að búið sé svo um hnútana, að erni og fálka geti ekki stafað hætta af eitrinu. í máli sem þessu ber að fara að öllu með gát og reyna í lengstu lög að forðast glappaskot, sem síð- ar verða ekki bætt. Ákvæði 11. gr. frv. um eitrun eru allt annars að bjóða fólki upp á svoleiðis nú til dangs. Unga fólkið, sem þykir gaman að „rokka“ ætti að kynna sér fjöibreytni þióðdansanna, og sannfærast um sígilt ágæti þeirra. Helzta áhugamál félagsins er að útbreiða þióðdansa, og heitir það á Hvar sem tveir menn eða fleiri taka tal saman, verður umræðu- efnið nú oftast aflaleysið. •— Aflaleysið er þó ekki nýtt fyrir- bæri fyrir þá, sem sjóinn stunda. Og aflaleysið hittir nú ekki ís- lendinga eina. Hvorki Færeyingar eða Norðmenn hafa aflað vel. En fyrir báðar þessar eljan-þjóðir vorar, horfir málið öðru vísi við en fyrir oss. Fyrir Norðmenn blasa við framundan tvær fiskvertíðir, önnur við Finnmörk, er Lofot- fiskiríinu sleppir, en hin við Græn land. Við Færeyingum blasir upp- gripaafli við Grænland í allt sum ar, er veiðunum lýkur hér við land, og svo máske síldarvertíð austur í hafi á fyrri hluta næsta vetrar, þegar skipin eru komin heim frá Grænlandi. Þessar sumar-útgerðir Færey inga og Norðmanna éru þeim kostn aðarlitlar. Skipin eiga þeir. Vexti af lánum, afborganir, afskriftir og viðhald á skipunum verða þeir að borga, hvar sem skipin eru og þau fara ekki ver á neinu öðru en „iðjuleysi“. Ný veiðarfæri þurfa þeir ekki að kaupa, heldur slíta þeir upp því gamla, sem þeir eiga, frá vetrarvertíðinni, og sem þeir myndu ekki geta byrjað nýja vetrarvertíð með, og yrðu ella að henda. Þótt ein vetrarvertíð bregðist fyrir þessum eljanþjóðum vorum, er von framundan fyrir þeim, en fyrir íslendinga engin. Það er ekki furða, þótt hugir margra hvarfli nú til hinnar miklu óðalsstærðar vorrar í vestri, þar sem íslendingar eru nú réttlaus- ari en nokkur önnar þjóð, vegna ranginda Dana, er sitja þarna yfir rétti vorum. Hvernig myndu mól útgerðarinn ar horfa við, ef íslenzk fiskiskip hefðu sama rétt til hafna á Græn- landi og uppsáturs sem hér við land? Volgur sjór er þyngri en kald- ur. Vatn er þyngra við 4° hita Þess vegna flytur hinn volgi Golf- straumssjór á ca. 100 faðma dýpi, inn undir Pólstrauminn við Græn- land. Tilvist og samband þessara strauma er undirstaða hins geysi mikla lífs og fisks í sjónum við Grænland. Einhverntíma að vetrinum, lík- lega þó ekki fyrr en eftir jól,.hefir Pólstraumurinn við Vestur-Græn- land kólnað svo, að fiskurinn flýr úr honum ofan í volga sjóinn fyrir neðan 100 faðma dýpi. í marz, apríl, maí og júní standa ár hvert í vesturhöllum grunnanna fyrir vestan Grænland á ca. 130—- 150 faðma dýpi, þ.e. niðri i volga sjónum, 30—40 faðma þykkar kas- ir af þorski, sem híður eftir því að Golfstraumurinn yfir grunnun- um (fyrir ofan ca. 100 faðma dýpi) volgni svo að fiskurinn geti geng- ið inn á grunninn og lifað þar í ofáti á loðnu og síli. Til þess að þetta geti orðið þarf hiti sjávar- ins við botn að komast upp í tæp ar 2° fyrir þorsk en 3° fyrir lúðu. Þetta verður í júlí, stundum ekki fyrr en undir miðjan júlí. En þótt fiskuririn korriist upp á grunnin sjálf í júlí er þar fyrst mikill afli. En svo gengur fiskurinn norður rrieð landinu, óg dreifist um allan sjó. Meðan fiskurinn stendur eins og réttað fé í vesturhöllum grunn- anna við Græniand, umgirtur ann ars vegar af hafdjúpinu, en hins vegar af sjávarkuldanum á grunn unum, er þarna öldungis vís mok- afli. Ekki má draga þarna botn- vörpu nema örstutta stund, svo varpan ekki springi. Ef lögð er na niður í þessar 30—40 faðma sem í sjóinn kemur og gefur skugga, t.d. bera öngla, því fisk- urinn stendur þarna í sveltu, og margir eru um boðið ef eitthvað sézt ætilegt. Hvernig ættu íslenzk skip að hag nýta sér þennan afla við Græn- land, þegar þeir hafa náð rétti sínum þar? Að mínu áliti þannig, að ísa fiskinn óaðgerðann (aðeins blóðgaðan), og þegar lestin er full, sigla með hann inn á næstu græn- lenzka höfn, láta gera að honum þar, og helzt festa hann upp og herða sem skreið. Ég er sann- færður um að í kalda sjónum við Grænland getur þetta vel gengið, þótt það myndi ekki ganga hér, enda væri auðvelt að hafa eitt- hverja kælingu í lestunum. I alla sanna Islendinga sér tii aðsloð I fiskikasir, er vís fiskur á hverju ar. Húsnæðisleysi stendur því'járni. Fiskiskipin liggja þarna ró- mjög fyrir þrifum, en félagið er ungt, og framtíðarverkefni nægi- leg. Nú gefst tækifæri til þess að sjá bæði islenzka og erlenda dansa. — Dansað verður í þjóðbúningum. Þá vill félagið minna félaga sína á að- alfundinn, sem verður um miðjan eðlis. Þar eru menn skyldaðir til maí. Sjá nánar í auglýsingum. leg og gera að aflanum. Tíminn fer í aðgerð fisksins, en sáralítill í það, að veiða. Ekki hef ég fulla reynslu fyrir því, að engin vandhæfni sé á beitu öngla, sem lagt eru ofan í fiski- kasirnar þarna í marz—júní, en líklega gleypir fiskurinn þá allt- eins hvíta beitu sem síld, eða hvað Aðalfundur Féíags ísl. stórkaupmanna ■ Aðalfundur Félags ísl. stórkaup- manna var haldinn sl. þriðjudag 16. þ. m. í stjórn voru kosnir: Páll Þorgeirsson, formaður og með- Stjórnendur þeir Bjarni Björnsson, Guðmundur Árnason Sveinn Helga son og Tómas Pétursson. í vara- stjórn voru kosnir þeir Bergþór Þorvaldsson og Björn Haligríms- son. ...... «■ M . | Athugasemd ' Vegna yfirlýsinga, sem birzt hafa að undanförnu í nafni At- vinnudeildar Háskólans varðandi sóttvarnarlöginn „Dróma“, fram- leiðandi Selfoss Apótek, óskar Iðn- aðardeild Atvinnudeildar Háskól- ans að taka fram eftirfarandi. Rannsókn, sem framkvæmd hef- ir verið á efnarannsóknarstofu Iðn aðardeildarinnar á sýnishorni at „Dróma“-sóttvarnarlegi, sem tekiff var í verzlun í Reykjavík, af starfs manni deildarinnar, rannsókn. F57/59 ctogs. 4. maí 1957, stað- festir að lögur þessi er sá sami og áður var rannsakaður undir nafn- inu „Sóttvarnarlögur“. Rannsókn á sýnishorni þessu, sem sent var frá Selfoss Apóteki er staðfest með vottorðum frá efna- og gerlarann- sóknastöfum deildarinnar, rann- sókn nr. F56/66 dags. 5.3. 1956 og nr. 230 dags. 17.3. 1956. Reykjavík, 6. maí 1957, Atvinnudeild Háskólans, IðnaðarcL Jóhann Jakobsson. AðalfundurFéíags veggfóðrara Nýlega var haldinn aðalfundur Félags veggfóðrara í Reykjavík. Voru þá í því bæði meistarar og sveinar og hefir sú skipan verið á um 12 ára skeið. Gerði formaður ítarlega grein fyrir störfum félags- ins á starfsárinu og skýrði frá hag þess. Fyrir fundinum lá tillaga er áð- ur hafði verið samþykkt um að meistarar í iðninni stofnuðu með sér sérstakt meistarafélag, þar sem. flest hliðstæð félög hafa nú þegar skipzt í sveina- og meistarafélög og telja sér það hagstæðara og eðli legra fyrir félagsstarfsemina. Var þegar að loknum fundi Veggfóðr- ara settur nýr fundur þar sem ein- ungis voru mættir meistarar í iðn- inni, og stofnað meistarafélag skv. áðurgreindri tillögu. Var lagt fram frumvarp að lög- um fyrir hið nýja félag og það samþykkt sem lög fyrir Félag vegg fóðrarameistara í Reykjavík. í stjórn hins nýja félags voru þessir menn kjörnir: Sæmundur Kr. Jónsson, formaður; Ólafur Ól- afsson, varaformaður; Einar Þor- varðarson, gjaldkeri; Halldór Ó. Stefánsson, ritari og Friðrik Sig- urðsson, meðstjórnandi. Endurskoðendur: Guðmundur Kristjánsson og Sveinbjörn Stefáns son. —i '

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.