Tíminn - 12.06.1957, Blaðsíða 7

7
T í M 1 N N, miðvikudaginn 12. júní 1957.
Franskt máltæki segir, að
Evrópa nái aðeins til Pyrv
eneafjalla. Sunnan landa-'
mæranna hafa Spánverjan
þessa „illgirni" í flimting-|
um, þegar minnzt er á af-;
stöðu ríkjanna, en í aðra!
röndina er þjóðin stolt af^
hinum serkneska menning-
ararfi, sem enn á djúpar!
ræfur í suðurhluta landsins,1
Andalúsíu, sem liggur víð-j
lend og sólrik milli tveggja {
skauta, þess evrópska og
þess arabiska.
Fáar Evrópuþjóðir munu jafn
blandaðar að uppruna og Spán- J
verjar. Landið hefir um aldaraðir
verið býti rásgefinna þjóða, sem
hver um sig settist að eftir unna
bardaga, blönduðust öðrum lands-
lýð að meira og minna leyti, en
fluttu þeim ný áhrif. Serkir runnu
til Spánar árið 711. í fyrstu fyrir
bænarstað og til að jafna ættar-
deilur kristinna höfðingja, en
snerust síðar gegn þeim, brutu
landið undir sig og lýstu það undir
kalífann í Damaskus. Stóð vald
þeirra nær óskorað í suðurhluta
landsins næstu sjö aldirnar og
með slíkum glæsibrag, að ekkert
annað ríki Evrópu stóðst þeim
samjöfnuð í menningarlegu tilliti.
Þótt liðin se hálf fimmta öld síðan
Granada, srðasta vígi Araba á
Spáni, féll i hendur ísabellu drottn
ingar og Kastilíumanna, gætir hins
serkneska skyldleika íbúanna enn
f dag.
Landslág er fjölbreytt í Anda-
lúsíú og hitamismunur mikill, allt
frá fimmtíú stigum á selsíus og
niður fyrir frostmark. Að austan
verðu háfjöll, sum snæviþakin
sumar og vetur, en vesturhlutinn
frjósöm slétta. Þar fellur Guadal-
quivir til sævar, skipgeng til Se-
villa, lygn en óhrein. Akuryrkja er
mikil á sléttunni, mest er ræktað
af ólífum, nokkuð af ris og baðm-
ull að ógleymdum vínberjum, sem
„guð lét vaxa“ og eru troðin í
bölum berum fótum, til þess að
merja úr þéim safann. Verkleg
tækni er eiin á lágu stigi og iðn-
aður lítill en fer vaxandi.
„El Senorito" og
þorpsbúarnir
Stéttaskipting í Andalúsíu er
ekki margbrotin. Þar eru efnum
búnir landeigendur, nokkurs kon-
ar smákonungar, hver í sínu þorpi
og verkamenn erja jarðir þeirra
í daglaunavinnu. Þorpin móka á
hæðum undir hrörlegum kastala,
menn lesið um það, hvernig skjalla
beri fríðar konur, sem þeir mæta
á förnum vegi. Annars er stöðugt
verið að mynda nýja gullhamra og
þá ekki sízt í Andalúsíu, þar sem
ímyndunaraflið starfar af mestu
fjöri. Stundum grípur þessi aðdá-
un á veika kyninu inn í trúarbrögð
in. Þegar Maríulíkneskið í Sevilla,
sem annars er kallað „Mey vonar-
innar“, er borið í skrúðgöngu í
páskavikunni, dynja á henni gull-
hamrarnir. Stundum er brotin
kampavínsflaska við fótstallinn hjá
Maríu og henni sagt, að nú sé hún
ennþá sætari en í fyrra, að hún sé
faliegasta sígaunastelpan í Anda-
lúsíu og margt fleira, sem gleður
hjörtu kvenna. Ekkert er numið
I við nögl, til þess að búa Maríu til
páskanna. Tvær til þrjár sauma-
stofur starfa að jafnaði allt árið
! að gullsaumi, sem hún hefir til
I skiptanna. Stundum er farið með
| Maríu í skemmtigöngu. Það eru
I „rómeríurnar", algengar í þorpun-
! i/i á hálendinu. íbúarnir nesta
j sig að heiman snemma morguns
i og halda til fjallkirkjunnar, sem
stundum hnipra þau sig saman úti1 hans, er þeir taka mikilvægar cðrum landsmönnum. Flamenco- stendur nokkuð afsíðis. Styttan er
á sléttunni, stundum týnast þau 1 ákvarðanir, stofna íil hjónabands söngvar eru náskyldir arabiskri borin út og lýðurinn spássérar með
inn á milli fjallanna. Venjulega er o. s. frv. Landeigandinn, „E1 ;5en- tónlist, eru dapurlegir og áitríðu- hana milli þorpanna í nágrenninu.
landeigandinn fluttur úr kastalan-' orito“, hefir einnig sínar siðferði- þrungnir, knúðir fram af áreynslu Um tvö-leytið styrkja þeir sig á
ef blóð þeirra rennur ekki í sandinn.
um og kominn til borgarinnar til
að sinna öðrum lifnaðarháttum.
Ráðsmaður sér um afganginn í
þorpinu. Og landeigandinn „E1
Senorito“, sem er nokkurs konar
hálfguð („medio dios“), kemur
Baldur Óskarsson:
legu skyldur. i og heitum tilfinningum. Svipaðar mat, en snúa heim siðari hluta
Jarðir eru misjafnar að ptærð, kenndir er að finna í ljóðum. Sorg dags, þegar dýrlingurinn er aftur
allt frá fimm að vuttugu "erkíló- in og kvalalostinn brjótast út í kominn á stall í musterinu.
metrum og misjafnt í sjóði land- myndrænum lýsingum og einmana Einkennileg er sú tilhneiging ka
eigenda. Stundum leigja eigend- leikinn stingur í stúf við hina ytri þólskra manna, að sýna mánann,
urnir verkamönnum jarðarskika og glaðværð:
£éh cy
heiff-t
£páhi
a
III. ANDALÚSÍA
öðru hvoru í heimsókn til að líta
eftir hagsmunum sínum. Einu
sinni í viku slær hann undir og
ekur til kastalans til að njóta þar
höfðinglegra tyllidaga. Þorpsbúar
sýna honum takmarkalausa virð-
ingu og undirgefni; hann er yfir
þá hafinn í einu og öllu, kann að
lesa og skrifa, á nýja bíla og víg-
óða tarfa og hefir vit á stjórn-
málum. Margir líta á hann sem
föðurlegan ráðgjafa og leita ólits
hirða afgjöldin í fríðu. Algengt er,
að stórbændurnir taki helminginn
af uppskerunni frá þessum kot-
ungum, en annars fer hagnaður-
inn eftir árferði.
Áhyggjuleysi — þunglyndi
Á Norður-Spáni segja menn, að
'■ Andalúsíubúar séu ónytjungar og
lifi á kjafthætti. Loftslagið er að
jafnaði heitt og óþægilegt til vinnu
og íbúarnir hafa óbeit á þrældómi.
Þeir eru að öðrum þræði glaðlynt
og áhyggjulítið fólk og una sér
betur við glas af víni en haka og
skóflu. Verkamaður með harðan
dal í vasanum rnætir ekki til vinnu
en gefur sig áhyggjulaust að
drykkju með félögum sínum. Þeir
eru skáldlegir í hugsun og gefa
fjörlegu ímyndunarafli lausan
tauminn. Hversdagslegir hlutir
taka á sig hin ólíklegustu gerfi í
munni skáldsins, sem lætur hug-
ann reika meðan hann situr í
skugganum eins og forfeður hans,
Arabarnir, sem mótuðu 'ífsviðhorf
íbúanna, en skildu þá eftir milli
gangna, þegar Spánverjar brutu
upp að nýju. Andalúsía stendur
á vegamótum við uppsprettu mik-
ils skáldskapar, en hin tvíþættu
áhrif skapa einnig kleyfhyggju og
þunglyndi.
Alþýðulónlist á Suður-Spáni
kalla menn flamenco. Þegar talað
er um flamenco á Spáni er í raun-
inni átt við miklu fleira en tónlist,
eða allt, sem einkennir þessa sunn-
lendinga og gerir þá frábrugðna
Vi? drykkiu.
Mi soledad sin descanso!
Ojos chicos de mi cuerpo
y grandes de mi caballo,
no se cierran por la noche
ni miran al otro lado
donde se aleja tranquilo
un sueno de trece barcos.
Gullhamrar handa Maríu
Það er mikill siður á Spáni, að
karlmenn slái konum gullhamra.
Pésar um þetta efni eru gefnir út
og seldir í búðum, og þar geta
I kyntákn konunnar, á myndum með
Maríu. Á Spáni kemur hann ósjald
an fram í trúarlegri list og annað
tákn svipaðrar tegundar, skelin,
sést þar oft á ferð með Meyjunni.
Bæði þessi tákn munu fengin að
láni úr eldri trúarbrögðum.
Kristileg hreppapólitík
Hvert þorp og byggðarlag í Anda
lúsíu hefir sérstaka Kristslíkn-
eskju til dýrkunar og eru þær
skírðar aðskiljanlegustu nöfnum.
Til dæmis má nefna „Lukta-Krist“
Códloba og „Sterka-Krist“ og
„Hvolpinn" í Sevilla. Allt eru þetta
gælunöfn, eiga sina sögu og íbú-
unum finnast þau eðlileg og sjálf-
sögð. Sumir segja, að myndhöggv-
arinn sem gerði styttuna af „Hvo-lp
inum“, hafi tekið sér dauðvona
sígauna til fyrirsetu. Tókst honum
vel að móta dauðastríð mannsins í
leirinn, en myndin átti að sýna
Krist á banastundinni. Sígauninn
var'kallaður „Hvolpurinn“. Nafnið
festist við myndina, en auk þess
er það gæluyrði og er oft haft við
börn og minnimáttar. Þorpin halda
fast, hvert með sínum Kristi og
slær oft í brýnur milli nágranna,
þegar slík mál ber á góma. Menn
géta líka rifist endalaust um það,
hvor sé fallegri „Mey vonarinnar“
cða María frá Triana. Hvor eigi
fleiri kjóla, meiri skartgripi og dýr
ari slör. Prestarnir ýta undir þess-
ar deilur og magna samkeppnina,
(Framhald á 8. síðu.)
María Mev frá Granada -»
Kristallsmáni í vramsýn.
— Santa Cruz. Það er eitthvað
glettnislegt við þessar götur, sem
virðast breyta stefnu í sifellu, en
beinast þó jafnan i sömu átt.
4