Tíminn - 12.06.1957, Blaðsíða 5

Tíminn - 12.06.1957, Blaðsíða 5
Í3ÍMINN, miðvikudaginn 12. júní 1957. Orðið er frjálst Gísli Sveinsson, kirkjuráðsmaður Ávarp ura kirkjubyggingar Eins og alþjóð er kunnugt hefir ekki ennþá tekizt að ráða fram úr þeim megin-vandkvæðum, sem eru á því að reisa sæmileg kirkju- hús í þjóðkirkju landsins, hvorki við atbeina ríkisstjórnar né Al- þingis. Til mála mun það þó hafa komið við stjórnina á nýliðnum vetri (forsætis- og kirkjumálaráð- herra og menntamálaráðherra), að hún gerði nokkura gangskör að því að fá lögfesta aðstoð hins op- inbera við framkvæmdir í þessu efni, og til athugunar mun það einnig hafa verið meðal einhverra þingmanna, en úr flutningi frum- varps um það varð þó eigi á þessu þingi, m. a. sakir þeirra mörgu mála annarra, er þar hrúguðust upp og afgreiða þurfti. Verður þetta því að bíða næsta þings og er þess sannarlega að vænta, að þá verði ekki látið undir höfuð leggjast að sinna í alvöru þessu máli málanna til uppihalds kirkju- lífi meðal þjóðarinnar. Var og væntanlega skirrzt við nú að trufla framgang annarra kirkju- legra málefna, er fyrir þingið komu, en raunhæfa þýðingu hefir ekki síður kirkjubyggingarmálið, eiiis og það hefir á síðari árum verið flutt innan þings og utan. Frumvarp það, sem hér er átt við, kom fyrst fram á Alþingi 1944 og í enn fullkomnara formi 1946, eftir að svo til allar kirkju- legar stofnanir höfðu um það fjall að og goldið því fullkomið sam- þykki, svo sem raunar vænta mátti, því að með þeirri lagasetn- ingu, ef til íramkvæmdar kæmi, væri kleift að byggja og endur- byggja kirkjur þjóðkirkjusafnað- anna eftir þörfum, sem ella verða Bráðabirgðaákvæði. Kirkjuhús þau, sem eru í smíðum, þegar lög þessi koma til framkvæmda, falla að öliu leyti undir ákvæði þeirra, ef hlutaðeigandi sóknarnefnd æskir þess og samþykkt er um það gerð á lögmætum safnaðarfundi. Einnig getur kirkjumálaráð- herra ákveðið, í samráði við biskup, ef sömu aðilar óska eftir því sem við þykir eiga. þurfa að byggja upp á næstu fimm árum, og að þeim liðn um skal aftur fara fram samskonar rannsókn til fimm ára, og þannig áfram. í En að þeirri rannsókn lok- ( inni hvert sinn gerir húsa-1 meistari í samráði við bisk-1 up áætlun sína um bygging þessara kirkjuhúsa, sbr. 2.1 gr., með tillögum um, hve-! nær og í hvaða röð húsin skuli reist á hinu tiltekna árabili, og sé byggt á víxl í landsfjórðungunum eftir þörfum. Er ríkisstjórn því næst skylt að ætla til þess fé í fjárlögum að hluta rík- issjóðs og leggja fyrir Al- þingi. Ákvæði þessarar greinar gilda einnig, eftir því sem við á um þau kirkjuhús, sem eru að fullu í umsjá ríkisins (ríkiskirkjur). 4. gr. Kirkjuhús skulu gerð úr sem varanlegustu og eftir staðháttum hentugustu efni, og telst til byggingar þeirra allt, sem þarf til þess, að þau geti heitið vel nothæf og vönduð guðshús. Kirkju-! húsum skulu fylgja hitun- artæki 5. gr. Söfnuðir hafa sem áður full' fjásr hjá ríkisheildinni, síðan umráð kirknanna, og annast þaö, vald let gre,par scpa um all- sóknarnefndir fyrir hönd ar kirkJueiSnir Vlð siðaskiptin. safnaðanna umsjón þeirra I f þriðja lagi. Eins og nú er og viðhald, en kostnaður við komið fjármálalífi íslenzku þjóð- það skal tekinn af lögmælt arinnar (og reyndar fleiri) er það um sóknargjöldum (kirkju-1 algert ofurefli einstökum söfnuð- gjöldum). ,'um að reisa á eigin spýtur við- Af kirkjugjöldum skal unandi kirkjuhús og Báskapurmn er meira en atviima Vorið hefir löngum verið talið Um þriggja áratuga bil hefir skemmtilegasti tími ársins og svo komið út í Bretlandi lítið ársfjórð- mun enn verða, ekki sízt í sveit- um. Birta og hlýja og fjölskrúð- ugt náttúrulíf eykur þægindi og fegurð lífsins, svo að árstíð þess tekur öðrum fram, þrátt fyrir þau þægindi og yndi innanhúss, sem fylgja velmegun og menningarlííi. , „ , , Bein tengsl og snerting við nátt- þess, að aður reist kirkjuhus ^runa er jj-Ka antaf lífsfylling og kenl1 undir akv*ðl la®allna’I sálubót, þó að mönnum hafi geng- ið misjafnlega að átta sig á þeim ungsrit, sem heitir „Sveitamaður- inn“. Það er vandað myndablað, sem ætlað er meðal annars að bera borgarbúum kveðju og svip- mót sveitarinnar. Smuts hershöfð- ingi, hinn mikli forseti Suður- Afríku, skrifaði ritstjóra blaðsins einu sinni, að það væri ^.lausn og hressing þreyttum huga og taug- um. Kallið þao flótta, ef þið viijið. Þá er skáldskapur, hljómlist og Nákvæm greinargerð íylgdi mál vísindum, og þau verði ef til vill jafnvel trúarbrögð líka flótti. Slík- inu með í'rumvarpinu 1944, svo að iekkl sk-'fð að : ullu. eigi þurfti að endurtaka hana! Einhver frægasti sagnfræðingur 1946. Að því hefir og verið vikið sem nu er, uPPi 1 Bretlandi er í greinum og ræðum síðar um! prófessor í Cambridge, G. M. þessi atriði. En segja má, að höf-1 Trevelyan að nafni. Hann hefir uðmáli gegni eftirgreind fern at- j sfcrifað bók um þróun enska þjóð- riði: í fyrsta lagi. Ríkinu er sam- kvæmt stjórnarskrá landsins skylt að halda uppi þjóðkirkjunni, sem raunar fram að þessu hefir eigi verið staðið við að því, er varð- ar kostnað við kirkjuhúsin, sem það þó vissulega á að bera mestan hluta af. í öðru lagi. Kirkja þjóðarinnar I á samkvæmt sögulegum rökum of er félagsins frá miðöldum og fram á síðustu tíma. Þar segir hann meðal ur flótti er sálinni nauðsyn. Blað- ið er gluggi, sem birtir okkur e:n- faldari, heilli og náttúrlegri hlið tilverunnar". Þetta litla blað hefir jafnan riíj- að upp ummæli ýmsra viturra manna um landbúnað og sveitalíf. Þar eru fornírægar setningar, svo annars, þegar hann ræðir um land- sem orð Vergils um hinn ham- búnaðinn á okkar dögum: (ingjusama bónda, ef hann aðeins „Fræðimennirnir skildu ekki, að landbúnaðurinn er ekki einung- is einn af atvinnuvegum þjóðar- innar, heldur lífsstefna, sem ekk- ert jafnast á við vegna mannlegra og andlegra verðmæta". gerir sér ljóst sitt góða hlutskipti. Þar eru ummæli Xenophons að landbúnaður sé bezta hlutskipti göfugum manni. Og þar eru bau unimæli Ciceros, að ekkert sé betra en landbúnaðurinn, ekkert greiða kostnað við tíðagerð- ir. mun svo verða áíram, hvort sem til þess yrði efnt að öðru leyti með lán- eklu til-tök á, og sjá það nú orðið 6 gr A1Ia sérstaka Dr<,ði er söfn “IU ao, leyu, mee allir qem knnnimir ern bessnm g P Jð ’ soln i tokum, samskotum eða þvi liku allir, sem kunnugir eru pessum ugj þyklr rett ag gera vig malum yfirleitt og aðstoðu till kirkju> hvort sem er innan slíkra framkvæmda. Má og vissu- j lega ætla, að biskup og önnur ] kirkjuvöld geri sitt ýtrasta til þess að koma málinu á framfæri við stjórn og þing. Mál þetta liefir oftlega verið rætt og rakið opinberlega áður, og má því gpra ráð fyrir, að efni j þess .sé, alménhingi að nokkuru: kunnugt. Éri nauðsyn er þó enn j á því, að það sé betur kynnt í! heild eða eins og það lá fyrir þing- j inu 1946 sem „Frumvarp til laga j um kirkjubyggingar og þátttöku ríkissjóðs í stofnkostnaði kirkju-j liúsa“ (flutn.menn þess voru þá ■ Gísli Sveinsson, Gunnar Thorodd- 7 sen og Jörundur Brynjólfsson). | Það hljóðar sem hér segir, grein fyrir gréin: gr. húss eða utan, annast söfn- uðurinn sjálfur. Þar sem kirkja stendur eigi í kirkju- garði, er söfnuði skylt að halda við á sinn kostnað og í góðu standi lóðinni kring- um kirkjuhúsið, svo og vegi til kirkjunnar, þar sem hans er þörf, en stofnkostn- að vegarins leggur ríkið til móts við söfnuð og girðingu kringum kirkjulóð, hvort tveggja að % hlutum. Um bygging og viðhald kirkjugarða fer eftir lögum um það efni. Ef meirihluti einhvers safn- aðar, þó eigi færri en % safnaðarmanna, samþykkir á löglegan hátt að mynda 1. gr. Kostnað við að reisa og end- urbyggja kirkjuhús þjóð- kirkjunnar, sem eru á veg- um safnaðanna, greiðir ríkis- sjóður að % hlutum. Allan- annan stofnkostnað greiða söfnuðir. Andvirði kirkjuhúss, sem fyrir er, gengur til bygging- arkostnaðar þess eða endur býggingar, svo og eign kirkju í hinum almenna kirkjusjóði, eftir því sem til hrekkur, og kemur hlut- fallsskiptingin aðeins til greina um þann kostnað, sem fram yfir er. 2. gr. Auk þess, sem 1. gr. ákveð- ur, ber söfnuðum að sjá um, þar sem þess er þörf, að lögð verði til hentug lóð undir kirkjuhús, er valin sé með ráði húsameistara rík- isins, en hann gerir teikn- ingar af þeim kirkjuhúsum þjóðkirkjunnar, er reisa skal, nema samkomulag sé um, að aðrir húsameistarar geri það, og áætlun um byggingarkostnað, enda hlít- ir kirkjusmíðin umsjón hans eftir því, sem mcð þarf. 3. gr. Á ári hverju skal reisa kirkjuhús eða endurbyggja eldri kirkjur, þar sem þess , er þörf, unz fullnægjanlega telst byggt. Á fyrsta ári eftir að lög þessi eru komin í gildi, lætur biskupinn yfir íslandi fara fram undir um- sjón húsameistara rannsókn á því, hverjar kirkjur muni fríkirkjusöfnuð utan þjóð- kirkjunnar og fær sér við- urkenndan forstöðumann (prest), er kirkjustjórninni heimilt að gefa þeim söfnuði kost á að eignast eða taka á leigu kirkjuhús sóknarinn ar með öllu tilheyrandi, ef meirihluti þeirra safnaðar- manna, er eftir standa í þjóðkirkjunni, samþykkir það. 8. gr. Með gildistöku þessara laga eru úr gildi felld öll önnur I fjórða Jagi. 1 frumvarpinu er ætlazt til, að á ríkið komi sama hlutfalli í kostnaði við byggingu kirknanna eins og yfirleitt á sér nú stað að lögum við aðrar sam- bærilegar opinberar byggingar og stofnanir (mennta- og heilsustofn anir), þar sem þær eru þá ekki að öllu leyti á vegum ríkisins, svo sem er um sumar þeirra. í sjálfu sér ætti hvert þessara atriða að vera nægilegt til þess að réttlæta lögfestingu framan- greindra frumvarpsákvæða, hvað þá heldur þau öll saman. Og þá vrði málið söfnuðunum viðráðan- legt, en fyrr ekki. Nú er það á valdi kjósendanna f landinu fulltrúa þeirra á löggjafarþingi, auk ríkisstjórnar og kirkjuvalda, að sjá svo um, að málið nái til Þessi ummæli verða ekki út- dýrlegar eða dýrmætara frjálsum skýrð hér en á þessum tímum, manni. Það er þessi aðdáun og þegar störf margra verða stöðugt þessi trú á sveitalíf og landbúnáð, einhæfari og sérhæfðari, má vel sem blaðið vill túlka. hugleiða fjölbreytnina í störfum Víst eru takmörk fyrir því, hve sveitafólksins og þau viðfangseíni langan vinnudag fólk þolir og það og fullnægingu, sem þar fæst bæði er af mörgum ástæðum persónu- fyrir skynsemi og íilfinningalíf leg og þjóðíélagsleg nauðsyn að manna. ’ stytta vinnudag sveitafólksins og Menn fóðra ær sínar og kýr með fjölga frístundum þess. En samt það fyrir augum að þær skili sem er ástæða til að gleðjast yfir því, mestum arði. Það þarf bæði lær- að landbúnaðurinn býr yfir þeim dóm og kunnáttu til að gera það töfrum að venjulegar kröfur um svo vel, að sæmilegt þyki. En þó takmörkun vinnutíma gleýmast eru SKepnurnar hverjum bónda iðuglega af sjálfu sér. Vorgleði annað og meira en framleiðslu- sveitafólksins er samtvinnuð rækt- tæki. Núna um sauðburðinn er un, þjónustu og gróandi starfi. Það annað en arðurinn ofar í huga er sjálft með í ráðum og með í þeim, sem annast um lambærnar. Margur unglingur hefir af lífi og sál lagt sig í fjárhirðinguna um sauðburðinn til þess-að hjúkra og bjarga án þess að leiða hugann að fjárhagslegri hlið fjárræktarinnar. það Ijóst eða ekki. Hliðstæð þessu er ræktun nytja-, Einhver mun kalla svona hug- jurta. Það hefir margur bóndi leiðingar rómantík og láta sér iátt hugsað og fundið' til líkt og Um finnast. Það má hver kalla það Stephan G„ þegar hann kvað um eins og hann vill, en vorið og starfi í því árlega undri, sem ís- lenzka vorið er. Og sá er tæpast einmana, sem finnur sjálfur að hann er orðinn þáttur í gróandi vorsins, hvort sem hann gerir sér trén sín: fulinustu fram að ganga. Má og sá vanzi sízt henda ráðamenn þjóð arinnar að doka nú lengur við að gera þessu máli rétt skil, enda fellur vitaskuld á þessa aðila öll ábyrgð á meðferð og gangi máls- ins nú og framvegis, því að án þessara aðgerða, er nú hafa verið greindar, vofir yfir kirkju- og kristnihaldi þjóðkirkjunnar full- komið getuleysi í kirkjubygging- armálum á komandi árum, og þar af leiðandi tómlæti og auðn víðs vegar um land, og mun þó mörg- Og manni finnst unaður að þeim að dást, °g við uppgjafir naprar og Ijóðið sitt slitið, sem væru þau uppbót á æskuna, er brást, á auðnir og kuldann um hjörtun og vitið. lagaboð, er í bága kunna að: um þykja sem nú sé nóg að orðið koma við þau. eins og er. íslenzk sendineínd nýkomin heim ár ferSalagi um RáSstjórnarríkin Blaðamenn ræddu í gær við sexmanna sendinefnd sem nýkomin er heim frá Ráðstjórnarríkjunum. Nefndarmenn létu hið bezta af för sinni, höfðu fafið víða og alls staðar hlotið hinar beztu viðtökur. Vitanlega er starfsgleðin ekki bundin við ákveðin verkefni, og sigurgleði unnins starfs er I eðli sínu söm hvort sem verið er að búa hugsanir sínar í orð, smíða hlut úr járni eða tré eða koma fram ferð sinni. En yfirleitt mun þó fylgja dýpri lífsfylling þeim sigrum, sem fara eftir spenningi og óvissu og skýrir það seiðmagn tvísýnnar baráttu og fögnuð smala- ferða og veiðiskapar. En auk þess sveitin eru rómantísk og tapa ekki þeirri náttúru, enda þótt þau verði manni hversdagsleg. Lífið er fúllt af undrum og dámsemd og það er enginn velgjörningur að svipta menn sjón og tilfinningu fyrir fegurð. Og við megum gjarnan (Framhald á 8 6ir>u.) 147 nemendur í Tón- listarskólanum í vetur Tónlistarskólanum var sagt upp föstudaginn 31. maí. 147 nemen.d- ur voru innritaðir í skólann á ve<áinum; 102 J undirbúningí-: deild og 45 í framhaldsdeild, 91 bendir margt til þess, að nábýli og I námsmær og 56 námssveinar 0g Nefndin fór til Ráðstjórnarríkj- anna í boði félagsins VOKS í Moskvu og fór héðan 24. apríl s.l. í nefndinni voru: Sigríður Sæland, ljósmóðir, Hafnarfirði; Jakob Árnason, blaðamaður, Akureyri; Benedikt Guðmundsson, kjötiðn- aðarmaður, Selfossi; Guðbrandur Guðmundsson, starfsmaður við Þjóðviljann, Reykjavík; Jón Múli Árnason, útvarpsþulur og Adolf Petersen, verkstjóri, Reykjavík, og var hann formaður nefndarinnar. Til Moskvu var kornið 26. apríl. Nefndarmenn dvöldust þar í borg vikutíma og skoðuðu borgina eftir því sem kostur var á. Þaðan var haldið íil Tíflis í Georgíu, og síðan í fóru nefndarmenn enn víðar um Ráðstjórnarríkin, komu til Kiev, Karkov, Leningrad og víðar. Eins og fyrr segir var þeim tekið hið bezta hvarvetna og sýnt allt hið markverðasta hvar sem þau komu. hversu vel uppbyggingunni hefur Einkum virtist þeim athyglisvert snerting við friálsa náttúru sé manninum eðlisbundin nauðsyn og ærin hætta á að sálarlíf hans gangi úr skorðum, ef þau tengsl eru slit- in. miðað fram eftir stríðið, viða hafa stórir borgarhlutar verið reistir úr rústum, og hvergi virðast hús- næðisvandræði tilfinnanleg nema þá helzt í Moskvu. Fólk er frjáls- legt og glaðlynt, og kjör almenn- ings virðist vera góð. Almenning- ur virðist þekkja nokkuð til ís- lands, einkum af frásögnum þeirra sem hingað hafa komið, og margir höfðu áhuga á frekari menningar skiptum þjóðanna. íslenzkar bók- menntir hafa einnig verið þýddar nokkuð á rússnesku, og margir þekktu verk Laxness. Nefndin lagði af stað heimleið is frá Moskvu 17. maí eftir fróð- legt og skemmtilegt ferð'alag um Ráðstjórnarríkin. lögðu langflestir, eða 92 nemend- ur stund á píanóleik sem atál- námsgrein; 25 námu fiðluleik; 11 söng; 11 tónfræði; 4 organleik 4 lærðu á kiarinettu; 3 á knéfiblu og 1 á trompet. Nokkrir nemendur höfðu tvær eða fleiri aðalnámsgreinar. 4 neín endur luku burtfararprófi, allir með mjög góðum vitnisburði: Hildur Karlsdóttir og Selma Gunn arsdóttir, báðar í píanóleik sem aðalnámsgrein, Jón G. Þórariris- son í organleik sem aðalnámsgrein og loks Atli Heimir Sveinsson, er lauk fullnaðarprófi í píanóleik einvörðungu. Prófdómendur voru frú Jórunn Viðar og Páll Kr. Páls son organleikari. Opinberir nemendatónleikir voru haidnir að venju, og fóiu þeir fram í Austurbæjarbiói, cn þar komu fram 20 nemendur í ýmsum greinum. Auk þess vo:u haldnir mánaðarlega nemendatón leikar innan skólans.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.