Tíminn - 20.08.1957, Blaðsíða 5

T í MI N N, þriðjudaginn 20. ágúst 1957.
5
HéraSssýning á hrossum í Skagafirði:
Hestar eru fieiri tamdir og betur
byggðir es var um síðustu aldamót
Aí hverju stafar munurinn á
arðsemi búanna?
Yngri kynsióíiin áhugasöm um hestamennsku
og kynbætur
og utan — móðins eins og grænar
húfur.
Loks sagði Gunnar Bjarnason
þau tíðindi, að á þessu ári hefðu
verið sett á stofn þrjú hótel í
heiminum, sem hefðu íslenzka
gæðinga handa gestum sínum: í
Þýzkalandi í Bjarnardal í Svörtu-j
skógum, í nágrenni Edinborgar og'
í Varmahlíð í Skagafirði. Tvö hin j
fyrrnefndu hótel hefðu verið stofn- j
sett beinlínis vegna hestanna.
Ðómsorðin
Þegar Gunnar Bjarnason hafði;
lokið ræðu sinni, las hann upp
dómsorð og einkunnir hrossanna
jafnóðum og þau voru sýnd, en
þegar dómsorð hafði verið lesið,1
sté knapinn á bak og spretti úr
spori um 'völlinn. Sýndir voru 25
: stóðhestar í þremur flokkum. í
fyrsta flokki hestar, sem voru
meira eða minna tamdir. í öðrum
flokki ótamdir hestar 4 vetra og
eldri og í þriðja flokki 3 vetra
hestár. Hestunum var raðað með
áhorfendásvæðinu frá austri til
vesturs og bezti hesturinn vestast,1
I næst Mielifellshnúknum.
Nr. 1 var Iíreinn frá Þverá,
eign Hólabúsins. Hann var sýnd-
ur með tveimur sonum sínum
nr. 4 og nr. 5 og hlaut heiðurs-
verðlaun þúsund krónur. Hann
hlaut meðaleinkunn, sem einstakl
ingur 8,17 en sem stóðhestur
með afkvæmum 8,92. Hreinn kom
fyrst á héraðssýningu árið 1944,
var þá efstur og síðan hefir eng-
inn hestur farið upp fyrir hann.
Nr. 2 var Sörli, eign Hrossa-
ræktarsambands Skagfirðinga.
•Hann fékk einnig heiðursverð-
laun og sýndir voru með honum
þrír synir hans. Einstaklings
einkunn hans var 7,84 cg einkunn
fyrir afkvæmi 7,53.
Nr. 3 var Háfeti af Svaðastaða-
stofni, eign Hestamannafélagsins
Stígandi. Meðaleinkunn 7,56.
Nr. 4 var Blesi frá Djúpadal,
eign Hrossaræktarsambands Skag
firðinga. Meðaleinkunn 7,53.
Nr. 5 var Gustur frá Ríp, eign
Péturs Þórarinssonar. Meðal-
einkunn 7,50.
Alls fengu 8 hestar fyrstu verð-
laun.
Þá voru sýndar 13 hryssur alls,
7 tamdar og 6 ótamdar. Af tömdu
hryssunum fengu 4 1. verðlaun.
Nr. 1 var Vaka, eign Hólabús-
jns.
Nr. 2 var Katla, eign Björns
Björnssonar, Sauðárkróki.
- Nr. 3 var Síöa, eign Sveins Guð
mundssonar, Sauðárkróki.
Nr. 4 var Gráskjóna, eign Stef-
óns Stefánssonar, Brennigerði.
Þegar öll hrossin höfðu verið
sýnd, mælti Gunnar Bjarnason
nokkur hvatningarorð. Hann
sagði, að skagfirzkir hestar væru
nú vel byggðir með ótvíræða reið
hestshæfileika og Skagfirðingar
ættu að setja markið hátt og
vinna vel næstu fjögur árin og
höfuðatriði væri að yngri kynslóð
in leggði lóð á vogarskál.
Góð stemmning
Pétur og Páll vildu láta Gunnar
Bjarnason dveljast á staðnum fram
eftir kvöldinu, en hann mátti ekki
vera að því. Hann varð að fara
suður tafarlaust til þess að gera
ráðstafanir vegna útflutnings á
hestum, því að farmannadeilan
hafði sett punkt í áætlunina. Hann
hafði enga ferð vísa suður, en
þegar hann kom að Varmanlíð,
fékk hann ferð svo að segja sam-
stundis. Þeim, sem brennur af
áhuga verður flest íil hjálpar.
Eftir sýninguna lét Gunnar
Bjarnason svo ummælt, að hjá sýn
ingargestunum hefði verið framúr-
skarandi hestamánnastemmning.
Þetta fólk flest með þess' hesta-
mannastemmningu dvaldist á staðn
Á skagf.rzkum gæS.ng. a Vallabokkum . sumar. Hestur.nn er Gutfur fra hyer heim ta sín vig döggfall Jóns
Ríp, og er tvöfaldur verSlaunahafi sem stóShestur. Eigandi hestsins er nressunætur.
Pétur Þórarinsson, knapi aS þessu sinni Leifur Þórarinsson. Ljósm.: El. H. | Björn Egilsson.
Héraðssýning á hrossum í Skaga
firði var haldin við Mælifellsrétt
sunnudaginn 23. júní. Veður var
gott, léttskýjað og úrkomulaust, en
norðan gola. Aðstaða til sýningar
er þarna allgóð. Réttin er nýbyggð
úr steinsteypu og annað alhafna-
svæði rúmgott. Hestamannafélagið,
Stígandi sá um sýninguna og ann-
aðist allan undirbúning. Veitingar
voru seldar á staðnum og Skag-
firðingabúð var reist þar, en svo
kallast stórt samkomutjald, sem
ýms félög í sýslunni hafa látið
gei-a. Um kvöldið var svo dansað í
Skagfirðingabúð til kl. 1 eftir mið-
nætti.
Dagana á undan höfðu sveita-
sýmngar verið haldnar í héraðinu.
í uomneínd meö Gunnari Bjarna-
syni áttu sæti Jón Jónsson, bóndi
á Hofi, og Páll Sigurðsson gest-
gjafi í Varmahlíð. Pall var fjarver-
andi og gat ekki mætt á héraðssýn-
ingunni, en í stað hans mætti vara-
maður, Steingrímur Arason frá
Sauðárkróki. Heraössýningin átti
að hefjast kl. 5 síödegis en hófst
litlu siðar. Eyrr um daginn höíðu
sýmngarhrossin verið íiokkuð og
dómar uppkveðnir. Þegar sýningin
hófst, var komið allmargt manna
eftir því sem við mátti búast, lík-
lega tvö til þrju hundruð manns.
Fyrsfa hrossasýningin
Formaður Bunaðarsamhands
Skagfirðinga, Kristján skólastjóri
á Hólum setti sýninguna með
stuttri ræðu. Hann rakti nokkuð
sögu hrossasýninga í Skagafirði og
lét þess getið, að fyrsta hrossa-
sýningin hefði verið haldin á Reyni
stað árið 1881, en sú sýning var
jafnframt fyrsta búfjársýning í
landinu. Aö ræðu sinni lokinni gaf
skólastjórinn Gunnari Bjarnasyni
hrossaræktarráðunaut B.I. orðið.
Gunnar Bjarnason flutti því
næst skemmtilega og að mörgu
leyti athyglisverða ræðu um
hrossarækt og hestamennsku og
kom víða við. Hann fékk gott
hljóð. Hér skal nú drepið á nokk-
ur atriði úr ræðu Gunnars, þó að
ekki verði það orðrétt. Hann kvað
þátttöku í sýningum minni nú en
áður, en _ hestarnir væru fleiri
tamdir og betur byggðir og munaði
það miklu, miðað við síoustu alda-
mót. Þá hefðu vaxtargallar komið
í veg íyrir útflutning á mörgum
hestum. Þá taldi hann að hrossa-
sýningarnar á Jiðnum áratugum
hefðu átt drjúgan þátt í að móta
smekk og kröfur hestamanna. Um
hrossasýningarnar sagði hann, að
sýningarhrossin fyrr á tímum
hefðu flest öll verið ótamin og
dómarnir um reiðhestahæfileika
þeirra oroið að vera spádómar.
Höfuð markmiðið væri það, að
vaxa frá þessum spádómum og því
marki yrði náð með því að öll kyn-
bólahross væru fulltamin og hægt
að sýna hæfileika þeirra á hrossa-
sýningunum.
Hamingja á hsimaslóð
Um orsakir þess, að þátttaka í
hrossasýningunum væri minni nú
en áður, sagöi Gunnar, að yæru
eðliiegar að öðrum þræði. Hið
hagfræðilega gildi hestsins íyrir
ísienzkan landbúnað hefði stór-
minnkað með íilkomu vélanna.
Hins vegar leitaði hugur fólksins
í aðrar áttir. Fóikið vildi fara burt
úr sveitunum til Reykjavíkur og
fólkið í Reýkjavík væri nú ekki
allt ánægt. Það vildi fara til
Ameríku. Þessa óeirð og þetta los
kallaði hann eins konar sálsýki.
Þetta fólk leitaði hamingjunnar og
héldi að hún væri langt x burtu,
en hún væri ekki langt í burtu.
Allir gætu fundið hana í næsta
umhverfi, ef þeir leituðu þar. Það
væri áreiðanlega hægt að )ifa ham-
ingjusömu lífi í íslenzkum sveit-
um, ef fólkið vildi hagnýta sér þau
gæði, sem þær hafa að bjóða.
Hér væru beztu reiðhestar, sem
til væi’u í heiminum og mætti gera
þá verðmæta til útflutnings, en til
þess að það gæti orðið, yrðu lands
menn að rækta þá og temja og
sýna það sjálfir í verki, að þeir
vildu nota þá sér til gagns og' gleði.
Til samanburðar benti Gunnar á,
að Bretum hefði tekizt að gera
sína ómjúku brokkhesta verðmæta
og eftirsótta til reiðar. Sömu tök-
um þyrftu íslendingar að ná og
ætti það að vera auðvelt með
heimsins beztu reiðhesta að gera
þá eftirsótta og móðins innanlands
Páll Zóphóníasson við skrifborð sitt.
Eftir Pál Zóplióiííasson
Mér þykir nú rétt, lesari góð
ur, að athuga með þér, hverj-
ar séu nú orsakir þessa mikla
mismunar á arði búanna, sem
fram kemur í þessum tveim
dæmum, því þær eru þær
sömu, sem orsaka, að bændur í
heilum héruðum hafa miklu
minni tekjur af búum sínum
en ætla mætti, eftir stærð
þeirra og heymagni því sem
þeir afla, og tekjui’, sem ei’u
of'litlar til að lifa af.
Dilkarnir eru vænni.
Ég veit vel, að mjög margir
vilja kenna landgæðum og .kyn-
ferði fjárins um anismuninn á
vænleika dilkanna ó einstaka bæj-
um og í einstökuim héruðum.
Þetta er oft rétt að meira eða
minna leyti, en svo til aldrei er
það höfuðástæðan, heldur inismun
ur á nieðferð fjárins. Lambið tek-
ur út aðalvöxtinn í móðurlíifi ó
6—8 vikum meðgöngutimans, og
þá þarf ærin að hafa nægjanlegt
fóður, til þess að það geti náð
eðlilegum þroska. Það er þetta,
sem vantar hjá öllum þeim, sem
linfóðra féð. Frá því í marz og
þangað til um miðjan maí eða til
burðar, verður ærin að þyngjast
helzt sem nemur þyngd fóstursins
eða um 6—8 kg. Geri hún það ekki
þá verður hún að taka af sjölfri
sér til þess að leggja lambinu, og
það gera að vísu allar mæður, þvi
náttúran hugsar ætíð meira um
framhald'slífið og viðhald þess en
einstaklinginn. En þá ver'ður lamb
ið ekki eins þungt nýborið. En að
fá það þá sem þyngst, hefir mikið
að segja, til þess að fá það vænt
að haustinu. Og jafnfrasnt því, sem
ærin verður ma'grari, með því að
þurfa að leggja lambinu til frá
sjálfri sér, verður 'hún verr fær til
þess að mjólka því íyrst eftir burð
| inn, haifi hún þá ekki nóg fóður,
: en oft er gróður það lítill framan
af sauðburði, að þá þarf hún að
í geta lagt af til þess að geta mynd-
að mjólik, því hún hefir ekkert
efni til þess af gróðurlausri jörð,
þó hún kroppi 'sinu og vetrarlauk
frá fyrra ári, sér sjálfri til við-
halds. Þetta kemur mjög greini-
I lega frani í mörgum fóðurbirgða-
] félögum, þar sem ærnar ekki
þyngjast, frá imiðsvetrarvigtun til
vorvigtunar, er fallþungi dilkanna
að haustinu alls staðar verri en
þar sem þær þyngjast. Og léleg-
ust eru lö'mhin að haustinu, þar
sem ærnar létta'st síðari hluta vetr
ar, en það er því xniður algengt,
að þær geri það. Eftir að ærin er
borin, þyngist lambið, hafi það
næga mjólk, um minnst 350 gr. á
dag og allt upp í 450, en hafi ær-
in sjálf lagt af á'ð'ur, og sé gróður
ekki kominn næ:gur, þá verður ær
in að taka af eigin skrokk til
mjólkurmyndunar, og þá mjólkar
hún minna, larnbið þyngist minna
og vel getur það endað með, að
lambið drepist Og stundum líka
ærin, ef langt er að bíða gróðurs-
ins.
Fyrsta skilyrðið til þess að fá
gott fall af dilkunum að haust-
inu, er því að fóðra ærnar svo,
að þær þyngisl síðustu vikur með
göngutímans og hafi af nokkru
að má fyrst cftir burðinn, ef tíð
fellur, svo að þær þurfi þess
vegna gróðursins.
Lambið nýborið á að vega 4—5
kg. og gerir það á vel fóðruðum
ám. í heilum héruðum fæðast ekki
svo þun:g lömh, heldur lömb, sem
eru 2—3 kg. að þyngd nýborin, og
þau ná sjaldan nema 24—35 kg.
þunga að haustinu, og leggja sig
með 9—14 kg. falli. Hin, sem eru
4—5 kg. nýborin, vega að haust-
inu 40—60 kg. og hafa 16—25 kg.
fall.
Þið, sem vanir eru að láta ærn-
ar léttast eða ckkert þyngjast síð-
ari hluta vetrarins, þið þuffið að
fara að smá bæta við fóðrið, úr
þvi ærin er hálfgengin með, og
herða síðan á því smám saman,
svo hún fái 1 fe á dag síðustu vik-
urnar fyrir burðinn eða helmingi
meira en þið gáíuð henni fram um
miðjan vetur. Með þessari breyt-
ingu fáið þið 2—4 kg. þyngri
meðalvigt að haustinu. Þetta hefi
ég oft sagt áður, en ég segi það
enn, því vera >má, að einhver heyri
nú, sem ekki hefir heyrt áður og
hver sem hækkar meðalþunga
dilka sinna, eykur hag sinn og
allrar þjóðarheildarinnar.
Tiiraun, sem verður að gera.
Þeir, sem ekki trúa því, að þessi
aukagjöf, sem orsakar þyngdar-
auka ærinnar, sem nemur ca. lamh
þunganum borgi sig, ættu að taka
'svo sem 10 ær frá og gefa þeim
svo þær þyngiist, og vega svo lömb
þeirra bæði nýborin og að haust-
inu, og bera saman við lömbin
undan hinuim ánum. Eg skora á
heysparnaðarsteínumennina að
gera þetta og sjá hvort þeir geti
ekki öðlazt trúna. Sumir öðlast
trúna við að sjá sjálfir, þó hinir
séu til, sem loka augunum fyrir
staðreyndum, cins og bóndinn,
sem deildi við prestinn sinn um á-
kveðna ritningargrein, og þegar
prestur sóttf hina helgu bók, og
sýndi honum'grcinina, sagði bónd
inn: „Svona stendur það nú ekki
í minni biblíu heima“.