Tíminn - 05.09.1957, Qupperneq 8

8
T í MIN N, flmmtudaginn 5. september 1957.
70 ára: Jónas Helgason Grænavatni
- T'- ITi Rei ií«a
Jónas Helgason hreppstjóri á
Grænavatni er sjötugur 6. sept.
1957. Skylt er að minnast hans á
þeim tímamótum, því svo víða hef
ur hann komið við sögu þeSsarar
sveitar á þessu tímabili. Hann er
fæddur á Skútustöðum í Mývatns
sveit 6. sept 1887, og á stutt að
lielja til hinna miklu merkisbænda
a Skútustöðum, Ara Ólafssonar og
Helga Ásmundssonar. Er hann
fimmti maður frá þeim báðum. For
eldrar hans voru Helgi Jónsson
hreppstjóri, Árnasonar, Arasonar
og Kristín Jónsdóttir, Jónassonar,
Jónssonar hreppstjóra á Græna-
vatni, en Hólmfríður kona Jónasar
Jónssonar var dóttir Ilelga á
Skútustöðum. Hann er því í marg
ar áttir kominn af grónum bænda
ættum hér í sveit, sem svo má auð
veldlega með aðstoð fræðimanna
rekja- til höfðingja og fornkon-
unga. En sá ættstofn sem hann á
sínar sterkustu rætur í, er sá meið
ur sem staðið hefur á Grænavatni
síðan fyrir aldamótin 1800 og hefst
þar með Þórði Jónssyni föður Jóns,
föður Jónasar hreppstjóra Jónsson
ar. Hafa þessir menn ýmist verið
grónir kjarnakarlar við búskap eða
Sveitarstjórnarmenn um langan
aldur. Á öðru aldursári, vorið 1889
fluttist Jónas með foreldrum sín-
:um að Húla í Aðaldal, en þar
hjuggu þau til vors 1892 að þau
fluttu í Grænavatni, og höfðu þá
■ eignast hálfa jörðina sem áður var
í eigu Jóns Jónassonar föður Krist
ínar. Á Grænavatni hefur Jónas
átt heima síðan, og eigi dvalist
annarsstaðar nema til náms. Hann
var einn af þeim unglingum sem
gengu í skóla hjá Sigurði Jónssyni
á Arnarvatni í þinghúsinu á Skútu
-stöðum veturna 1903—1905 stutt-
an tíma hvorn vetur. Þessi hópur
stofnaði ungmennafélag hér í sveit
og lagði á ýmsan hátt grundvöll
' að félags og menningarlífi sem
gþessi sveit býr að enn í dag. Telur
:dhann að þessi skólavera hafi verið
. sér mjög dýrmæt á ýmsan hátt, og
orðið sér á'hrifarík. Síðan var hann
í • Gagnfræðaskólanum á Akureyri
; veturinn 1906—7. Loks dvaldi
íhann alllengi í Reykjavík veturinn
1907—8 við að læra orgelleik og
: söngfræði. Tók hann alls 16
kennslustundir hjá Brynjólfi Þor-
lákssyni organista og var það öll
sú kennsla sem hann hlaut þar, en
áður hafði hanfl notið nokkurrar
tilsagnar heima hjá Kristjáni Sig-
tryggssyni sem lengi var orgelleik
ari í Húsavíkurkirkju. Þennan vet
,iir í höfuðstaðnum notaði hann á
ýmsan hátt sér til fræðslu og
skemmtunar og varð sú vera þar
honum notadrjúgt veganesti í því
Starfi sem beið hans heima, því
vorið 1908 tók hann til starfa við
bú föður síns, og hefur unnið ó-
slitið síðan, við sama búið þó það
hafi skipt um eigendur. Þá var
hann líka ráðinn til að vera orgel-
leikari og forsöngvari í Skútu-
staðakirkju, en því hafði hann
gegnt næsta ár á undan. Hann hef-
ur því gegnt þessu starfi í 50 ár
og hefur 5 sinnum verið messað á
Skútustöðum öll þessi ár, án þess
að hann hafi verið þar og gegnt
sínu starfi. Tók hann nú þátt í
ollu félagslífi hér í sveit, og
fþróttastarfsemi þó einkum glímu
sem þá var mikið iðkuð hér. Einn
ig æfði hann samkóra oftar en
einu sinni á þessu tímabili á veg-
um ungmennafélagsins „Mývetn-
ingur“. Þótti hann góður félags-
maður í ungmennafélaginu og var
hann lengur félagi í því en nokkur
annar af stofnendum þess.
Hinn 25. júní 1915 gekk Jónas
að eiga Hólmfríði Þórðardóttur frá
Svartárkoti, dóttur Þórðar Fló-
ventssonar sem var þjóðkunnur
maður. Var þá haldin mikil brúð-
kaupveizla á Grænavatni, og má
segja að það sé hin síðasta stór
veizla sem haldin hefur verið hér
í Mývatnssveit. Hólmfríður þótti
hinn mesti kvenkostur, og stað-
festi öll reynsla það álit. Hún hef-
ur staðið við hlið manns síns fram
á þennan dag og hefur öll sambúð
þeirra reynzt hin farsælasta.
Þau hafa eignast fimm börn sem
öll hafa komist til fullorðinsára og
reynst hið mannvænlegasta fólk.
Þau eru Árni bústjóri við Skóga
skóla undir Eyjafjöllum giftur Jó
hönnu Ingvarsdóttur. Þóroddur
héraðslæknir á Breiðumýri giftur
Guðnýju Pálsdóttur. Helgi bóndi á
Grænavatni giftur Steingerði Jóns
dóttur. Jakobína Björg húsfreyja
á Breiðabakka í Vestmannaeyjum
gift Trausta Eyjólfssyni og Kristín
Þuríður ógift sem vinnur ýmist
heima eða við skrifstofustörf hjá
Kaupfélagi Þingeyinga á Húsavík.
Þær systurnar eru tvíburar. Árið
1921 var karlakór Mývetninga
stofnaður, og varð Jónas söng-
stjóri hans, og þótt góður og ver
ið miki'l búningsbót í félagslífi
sveitarinnar. Mikið er Jónas Helga
son búinn að vinna fyrir þennan
félagskap frá því fyrsta, án allra
launa, en kórfélagar gáfu honum
eitt sinn vandað gullúr í þakklæt
isskyni fyrir þau störf. Hann var
líka sæmdur heiðursmerki Sam-
bands ísl. karlakóra árið 1953, sem
viðurkenningu fyrir mikið og ó-
eigingjarnt starf á því sviði. Þá
hefur hann um 12 ára skeið verið
fulltrúi söngmálastjóra þjóðkirkj
unnar hér í S-Þingeyjarsýslu. Hef
ur hann ferðast um á vetrum og
dvalið með ýmsum kórum tíma og
tíma. Þá er loks ónefnt eitt aðal-
starf hans. Hann var skipaður
hreppstjóri Skútustaðahrepps ár-
ið 1942 eftir föður sinn, en hafði
að nokkru gegnt því fyrir föður
sinn seinustu ár hans.
Ég spurði Jónas nýlega við hvað
honum hefði þótt skemmtilegast að
vinna af því sem búskap tilheyrir.
Hann svaraði, að mest gaman væri
að hirða um sauðfé og allt er því
við kemur t. d. göngur og réttir.
Hann kann líka svo vel við sig
nálægt sauðfé að hann vill alltaf
hafa einhverjar kindur að hirða
utifl. En langmesta yndi hefur hann
haft af söng og tónleikum og
aldrei talið eftir sér ferðir eða
vökur til þess að taka þátt í slíku.
Telur hann þessa löngun sína arf
Skútustaðaættar en sönghneigð
hefur verið þar mjög rikjandi. En
hvað hefur þér þótt skemmtileg
ast í hreppstjórastarfinu? Ekkert
sagði hann, það er ekkert skemmti
legt við þau störf. Þetta svar kom
mér ekki á óvart. Ég hef unnið
með honum að skýrslugerð á því
sviði og oft ha'ft ánægju af því að
sjá hvað áhyggjur hafa dreifzt af
svip hans við að fara út til kind
anna sinna snemma að morgni eða
grípa í hljóðfærið að kvöldi. I
Múgur og margmenni safnaðist saman við flugvallarhótelið til að sjá rússnesku vélina. Hluti mannfjöldans sést
á myndinni. (Ljósmyndir: Geir).
Rússneska farþegaþotan
(Framhald af 1. síðu).
voru út um morguninn. Auk þeirra
var ekki annað lestrarefni en
myndablaðið Soviet Union, sem
skrifað er á ensku.
Ýmsum Rússanna lék hugur á
því að fá eitthvað að vita um nýj
ustu flugvélar á Vesturlöndum.
Spurðu þeir fréttamennina, hvort
þetta væri fyrsta þrýstiloftsfar-
þegaflugvélin er sést hefir hér.
Lætur það nærri, því að hingað
Mafvæli
(Framhald af 7. síðu).
málmblöndur, sem í er meira en
0,50 grömm af blýi í hverjum 100
grömmum, kátsjúk, sem í er zink
eða blý. Glerungur eða önnur húð-
un má ekki innihalda zink- eða blý-
sambönd, sem eru þess cðlis, að
málmarnir leysist upp við hálf-
tíma suðu í þynntri edikssýru,
sem í eru 40 grömm af edikssýru
(CH3. COOH) í lítra. í lóðmálmi,
sem notaður er til að lóða þau
áhöld, sem um getur í 1. máls-
grein þessarar greinar, má þó vera
allt að 10 grömmum af blýi í hverj
um 100 grömmum.
Um matvæli, neyzlu- eða nauð-
synjavörur má ekki búa í pappír
eða aðrar umbúðir, sem eru litað-
ar, málaðar, gljáðar eða prentaðar
með eitruðum litum eða öðrum eit
urefnum, t. d. samböndum af ar-
sen, barýum, blýi, kadmíum, kvika
silfri, þannig, að liætta geti verið
á því, að eitthvað af þessum efn-
um komist í vöruna. Barýumsúl-
fat og zinnóber skulu þó ekki telj-
ast til eitraðra sambanda af barý-
um og kvikasilfri. Eigi má heldur
búa um þau í málmþynnum úr
öðru en alúmíni eða tini.
Ákvæði þessarar greinar ná þó
ekki tií leiðslna, íláta eða áhalda
úr zinki eða máhnum, sem húðaðir
eru með zinki, þegar þau eru ein-
göngu notuð til að geyma vatn í
þeim eða mæla það með þeim.
Blýílát má ekki nota, bótt þau
séu húðuð með zinki, tini eða öðr-1
um óeitruðum málmum, og blýpíp-!
ur aðeins til samskeyta eftir því,1
sem minnst verður komizt af með.
Ljósmyndasýning
Framhald af 5. siðu.
um eru sameiginleg. Hann og að-,
stoðarmenn hans fóru í gegnum I
hlaða af meir en tveimur milljón-!
um ljósmynda og völdu loks 503,
sem teknar voru af 273 ljósmynd- i
urum frá 68 löndum. Sýningin var J
fyrst opnuð í Nútímalistasafninu
(Museum of Modern Art) í New
York fyrir tveimur árum síðan,
var að því búnu sýnd í nokkrum
borgum Bandarikjanna, og síðan
hefir hún farið sigurför víðs veg-
ar um heim.
Þær eru hluti af sjálfum manni
blessaðar skepnurnar, og tengilið
urinn milli mannsins og landsins
segir hann.
Jónas er mjög hjálpsamur mað
ur og fljótur til ef einhverjum
þarf að rétta hjálparhönd. Ég
þakka þér og fjölskyldu þinni fyr
ir alla góða samvinnu og við-
kynningu og óska ykkur allra
heilla í framtíðinni.
Pétur Jónsson.
hafa ekki aðrar komið af slíkri
tegund, nema Comet-vélarnar
brezku er teknar voru úr umferð
fyrir nokkru.
„Minjagripir.“
Er rússneska túlknum var skýrt
frá því, að fslendingar ættu
Vickers Viscount-vélar hristi
hann liöfuðið glottandi og sagði:
„Souvenirs—Souvenirs" „Minja-
gripir — Minjagripir".
Vélin lagði af stað frá Keflavík
kl. 17.52 síðdegis í gær þegar
er veður batnaði vestra. Áætlað
var að fljúga beint til Goose Baý
á Labrador — á 3 klst. og 18 mín
útum. Þess má geta að Skymastef
flugvélar eru tæpar 8 klst. þá vega
lengd.
Hluti farþegarúmsins. — Rússar eru ekki vanir því aö leyfa vestrænum
blaðaljósmyndurum að taka myndir í flugvélum sínum, en I gaer tókst
það eftir mikið stríð.
Starf Bláa bandsins
er orðið mjög árangursríkt
Aðalfundur áfengisvarnarfélagsins Bláa-Bandið var haldinn
þriðjudaginn 16. f. m. Formaður félagsins Jónas Guðmunds-
son skýrði frá rekstri og starfsemi hjúkrunarheimiíis Bláa
Bandsins á Flókagötu 29, en þar hcfðu á thnabilinu frá 23.
okt. 1955, er heimilið tók til starfa, og til 31. des. 1956, dvalið
samtals 590 manns. Lagðir voru fram endurskoðaðir reikning-
ar félagsins og voru þeir samþykktir. Auk venjulegra aðal-
fundarstarfa samþykkti fundurinn eftirfarandi tillögur:
Aðalfundur Bláa-Bandsins 1957 um, sem vilja starfa að þeim mál-
samþykkir að heimila stjórn fé- um.
lagsins eftirfarandi: I Fundurinn telur að endurskoða
1. Að kaupa eða taka á leigu til þurfi nú þegar gildandi löggjöf
langs tíma hentuga jörð í sveit um lækningar drykkjusjúkra
fyrir framhalds dvalarheimili manna, setja Gæzluvistarsjóði sér-
handa þeim vistmönnum, sem staka stjórn, og breyta verulega
langa dvöl þurfa á vistheimili fyrir starfrækslu Gunnarsholtshælisins,
drykkjumenn, en eiga hennar jafnframt því sem unnið verði að
ekki kost annars staðar. |því að auka þekkingu manna á
2. Að leita aðstoðar ríkisins og möguleikunum til að lækna
Reýkjavikurbæjar til að kaupa drykkjuhneigð og útrýma drykkju-
hentugt hús í Reykjavík í þeim skap.
tilgangi að koma þar upp hjúkrun- j Aðalfundur Bláa Bandsins 1957
arslöð og dvalarheimili íyrir drykk fagnar því að tekizt hefir náin
felldar konur á sama grundvelli og samvinna við Bláa kross hælið á
Flókagötuheimilið er rekið. | Eina í Noregi, og í þakkarskyní
3. Að stækka lijúkrunarstöðina1 fyrir þá hjálp og fyrirgreiðslu,
á Flókagötu 29 samkvæmt fyrir-’sem íslendingum, er þangað hafa
liggjandi teikningu, ef leyfi fæst farið sér til lækninga, hefir verið
til þess og lán eða styrkur frá ' veitt, vill fundurinn heimila stjórn
Gæsluvistarsjóði. jfélagsnsi að verja nokkurri fjár-
Aðalfundur Bláa Bandsins 1957 hæð af söfnunar- og gjafafé, sem
einir þeirri áskorun til ríkisstjórn-1 Bláa Bandinu áskotnast á árinu
ar og Alþingis, að framvegis verði j 1957, til að bjóða hingað forstöðu-
tíundi hluti hreinna tekna Áfengis ' manni Eina-hælisins, ef hann getur
verzlunar ríkisins látinn renna í þegið það boð á næstunni, því lík-
Gæzluvistarhjóð og þvi fé varið legt er einnig að margt mætti af
til að vinna gegn áfengisbölinu í þeirri stofnun læra um rekstur og
landinu. ! skipulag hjúkrunar- og dvalar-
Verði Gæzluvistarsjóði ætlað heimilis íyrir drykkjusjúklinga.
það hlutverk sérstaklega að Stjórn félagsins skipa nú: Jónas
styrkja byggingu og starfrækslu Guðmundsson, form., Guðm. Jóh.
stofnana fyrir drykkjusjúklinga, varaformaður, Jónas Thoroddsen,
sem reist eru og rekin af því opin- ritari, Vilhjálmur Heiðdal og Sig-
bera og af frjálsum félagasamtök- urður Egilsson.