Tíminn - 13.11.1957, Page 5

T f MIN N, miðvikudaginn 13. nóvember 1957.
5
Þarf kirkjan nýjar starfsaðferðir?

Erindi séra Jakobs Jónssonar á kirkjukvöldi í
Hallgrímskirkju fyrir skömmu
Maður nokkur, sem legg- erfðum, heldur strjálbýlar, fámenn
hina miklu kvöldmáltíð (Lúk. 14.)
Húsráðandinn „bauð mörgum”,
hann sendi þjóna sína út á götur
og stræti borgarinnar, og loks út
_ _ á þjóðveguna og að girðingunum.
ur stund á merka vísinda- ‘ir byggðir, nokkur þorp og smá- Tilraunir til kirkjulegs heimboðs
_ bæi, og aðeins eina stóra borg, hafa verið gerðar bæði í Ameríku,
grein, spuroi íyrir nokkrum sem er í rauninni ný borg, orðin j>ýzkalandi, Sviþjóð og Noregi.
árum: Hefir kirkian fundið ti] við skjótan innflutning fólks, j
. . , sem enn hefir ekki runnið saman ii • r i ..
nokkrar ny|ar aðferðir við í heild. — Alvarlegasta orsökin til HVernig ler petta
að biðja til guðs? — Sneiðin Þess, að kirkjan hefir ekki haft heímboÖ fram?
tök á að hagnýta ýmsar nýjung-
VATNSMÆLINGAR ÍHALDSINS
var auðskilin. — Læknisfræð
ar, er þó sú, að segja má um oss
í stórum dráttum þannig, að
nokkur hópur presta og leik-
in, verkfræðin og aðrar vís- Islendinga hið sama, sem Rósen- ,
indaoreinar er fialla um Qulst b;skuP sagði um sænsk- .a 1 tekn s g sa a ’ og ía | j
indagreinar, _er t,alla um pinn að þejr væra enn undjr emar nefr.dir eru skipaðar, sem
tækmleg efm, geta svo að hrifum þeirra me„ningarstrauma, haía ™eð ,hondunl. undl^uning-
segja daglega bent á nýjar Sem ruddu sér til rúms kringum inn' ^okkrir smahopar. Clnbeita 11
cg betri aðferðir til að ná 1880. Natúralismi og efnis- ser að bænmm til guðs þvi að
,, _ , . , Vixrrrrrío „ru __4 her er fvlgt reglu sera Matthiasar
akveðnum arangri við starf j^®a er rlk meðal mennta- Jochumssonar> sem hafði það að
eða rannsóknir. „En kirkjan ‘ þetta sama - að miklu leyfi við venju að gera bæn sína, áður en
stendur i stað", seg,a menn. um Evrópulöndin yfirleitt, og ^ann reið heim að bæ i husvitj-
„Hún er eins og hún alltaf nýjungar í starfsaðferðum kirkj- unarferð. _ Sumar nefndirnar bua
hefir verið oq verður Þróun nnnar 1 nágrannalöndunum mið- va2ftahlega Þatttakendur undir
iciir verio og verour. nroun “ sjalft starfið, gera ur garði sma-
hennar er stöðnuð". 1 ast einnlltt miklð við það, hvern- „ n
VINNUBRÖGÐ íhaldsins eru
oft einkennileg. Eitt rekur sig
þar á annað. Gætir þar oftast
lítils vits eða fyrirhyggju. Á-
gætt dæmi um vinnubrögðin
og stjórnvizkuna eru vatnsmæl-
ar, sem settir hafa verið í allar
fiskbúðir. A sama tíma og borg-
arlæknir sendir 7 manna lið um
bæinn, til að fylgjast með
þrifnaði í fiskbúðum og öðrum
stöðum, þá setur Vatnsveitan
upp sérstaka vatnsmæla í allar
fiskbúðir. Þykir forkólfum
Vatnsveitunnar líklega vatns-
austur nokkuð mikill í búðun-
um. Undirstaða alls hreinlætis
í þeim er þó að sjálfsögðu mik-
il og stöðug vatnsnotkun. En ||
undirstaða þess, að hægt sé að
verzla í fiskbuðunum er full-
komið hreinlæti. Þegar vatnið ||
er svo mælt í fisksalana spara ||
þeir eðlilega notkun þess. Það !|
eru skiljanleg viðbrögð.
AF ÞESSU má sjá, að íhaldið
hefir ekkert gert til að auð- |1
velda fisköflun eða sölu. Það gi
er eingöngu hugsað um að 1;
hirða alls staðar peninga, hvar g
sem hægt er að ná í þá.
Geta viðkomandi aðilar varið
þessi vinnubrögð? Ef svo er, þá
ættu þeir að gera það.
Ég skal taka það fram, að ég
er sammála þessum manni í því,
að kirkjan hefir ekki fundið og
mun aldrei finna neina aðra að-
ferð betri ftil að biðja til guðs en Nor^Urlondum ?
þá, sem hún lærði í upphafi af ,
ig eigi aftur að sveigja aídarand- rit; sem htbjtt verður o. fl. þess
ann í áttina til sann-kristinnar hattar' Sialíur .undlrbumngurinn
1 storum sofnuði tekur allt ab þvi
eitt ar. — Að þessu loknu eru
U jp auglýstar daglegar samkomur í
íivao er ao gerast |eina viku í kirkju (eða kirkjum)
' prestakallsins, og ræðumenn eru
' ,ekki aðeins prestar, heldur og leik
meistara sínum, — að biðja til! . 1. maí-mánuði í vor átti ég því menn, en helgiþjónustan í kirkj-
guðs eins og barn biður til góðs lani að ta°na að sitía samnorræn- Unni, messan, er í rauninni það,
föður, sem það treystir og trúir an’ kirk.ÍuIe§an fund, þar sem ,sem hugum rnanna er fyrst og
á. Hitt er annað mál, að kirkjan karlar °S konur frá öllum Norð- fremst beint að. Á hverjum degi
hefir þörf fyrir hvort tveggja, urlondum skýrðu frá ýmsum til- fara sendiboðar, tveir og tveir
endurnýjun gamalla aðferða og raunum> sem verið er að gera til saman, hús úr húsi, heim á hvert
leit að öðrum nýjum, þegar til ný'rra starfsháDta. Þar var mapgt heimili, senf til næst, og erindi
þess kemur að boða trú sína, ná ý. sem bar vott þeirra er að bjóða heimilisfólk-
til fólksins og safna því saman um’ að krlsJ;ln kirkja er síður en | inu á samkomuna í kirkjunni.
til bænarinnar. Hún þarf að hafa svo.dauð eða sofandi, heldur lif- Norski presturinn Grasmo, sem ég
vakandi auga á því, að guðsþjón-1 andi °® yakandl gagnvart viðfangs Reyrði aðallega lýsa þessu, sagði,
ustuform, helgisiðir og starfsað-1efnum tlmans. Mér virtist, að að upphaflegá hefði sendiboðun-
ferðir yfirleitt séu í samræmi við gymna mættl 1 marga flokka hinar 1 um ekki verið ætlað annað en að
nyju aðferðir, eftir því til hverra fiytja heimboðið og skilja eftir
kirkjan snýr sér í hvert sinn.
Bæiidaráðstefna Sjálfstæðisflokksins
nýja mannþekkingu og nýjar nið-
urstöður guðfræðinnar á hverjum
tíma. Guðfræðin er í heild sinni
kerfi margra vísindagreina, sem
allar miða að því að útskýra og
kynna hina kristnu opinberun.
Svo framarlega sem vér höfum
rétt fyrir oss í því, að ekkert sé
heiminum þýðingarmeira en krist-
in opinberun, er heldur engin vís-
indagrein æðri guðfræðinni og
enginn félagsskapur ofar kirkj-
unni í vitund vorri. En af þessu
leiðir einnig, að ábyrgð kirkjunn-
ar er óendanlega mikil, og það
er stórhættulegt menningunni, ef
kirkjan staðnar í starfsaðferðum
sínum. Og það er næsta eðlilegt,
að á tímum umbyl'tinga og breyt-
inga á öllum sviðum, með nýjum
þjóðfélagsháttum, verði kirkjan
einnig að nota nýjar aðferðir.
Seinagangur í starfi
íslenzku kirkjunnar
Sé Iitið til hinnar íslenzku
kirkju, er þessa ekki síður þörf
en annars staðar. Ástæðan til
seinagangs í þessum efnum hefir
ekki verið sú, að íslenzkir prestar
séu verr að sér en aðrir um nauð
syn þessara hluta. Allt frá því
ég fyrst fór að hafa kynni af ís-
lenzkum prestum og það var á
unga aldri, og tók að fylgjast með
fundum þeirra og umræðum um
kirkjumál, hefir það einmitt
vakið athygli mína, að prestastétt-
in hefir haft hug á mörgum breyt-
ingum og nýjungum í starfsaðferð
um. Ýmislegt nýtt hefir einnig
verið reynt á síðari árum, en sann
leikurinn er sá, að undirtektir al-
mennings í landinu hafa að jafn-
aði verið fremur daufar. Söfnuð-
irnir hafa ekki skilið, hvað fyrir
kennimönnunum vakti. Það fé,
sem veitt er af almenningsfé til
kirkjulegs starfs er svo að segja
allt miðað við hinar gömlu, hefð-
bundnu starfsaðferðir, svo að nýj-
ungarnar hafa verið bornar uppi
Messan er lífæðin
smárit til upplýsingar, en þeir
hefðu ekkr átt að taka upp nein-
ar trúmála-umræður við fólkið, en
, . raunin hefði orðið sú, að á 35—
I fyrsta flokknum tel ég til- 50% heimilanna hefði þeim verið
raunir til að auka aðsókn að sjálfri boðið inn, svo að heimilisfólkið
helgidagsguðsþjónustunni, mess-1 gæti tekið þá tali. — Það kom á
unm sem frá upphafi hefir verið daginn, að á heimilunum var
lrfæð kirkjunnar. Per Voksö rit- þessu vel tekið. Sumir höfðu við
stjori frá Noregi skýrði frá því, 0rð, að nú væru þeir búnir að
að þar í landi hefði fanð fram eiga heima í sókninni í mörg ár
rannsókn á kirkjugöngu fólks í en þetta væri í fyrsta skipti sem
14 sunnudaga samfleytt. Rannsókn þeir fyndUj að kirkjan bæri um-
m hefði leitt ýmislegt _ markvert hyggju fyrir þeim að fyrra bragði.
i Ijos. Aðeins 2,6% þjóðarinnar f margmenni borganna og hinna
hefði sótt messur þessa sunnudaga. stóru byggða höfðu húsvitjanir
Yngra fólkið væri minna kirkju- prestanna orðið óframkvæmanleg-
rækið en hið eldra. Miðstéttirnar
ar. Þetta hafði þau áhrif, að að-
sæktu kirkjuna betur en bæði auð- sóknin að samkomunum í kirkj-
kyfingar og öreigar. í smærri unni óx stöðugt. í Noregi, þar sem
prestaköUum væri kirkjusóknin trúmála-ágreiningur hefir verið
betri en 1.hinum stærri. En það mikill, báru menn nokkurn kvíð-
hcföi einnig komið í ljós, að að- boga fyrir því, að hinir kirkjulegu
eills tolks ettir manntah og guðfræðilegu flokkar gætu ekki
hefði moguleika til að sækja kirkj komið sér saman um þetta starf.
una. Ungborn, gamanmenni, sjúk- j>ar eins 0g viðar hefir það einn-
lingar o. f 1. komast ekki til messu. ],g 0rðið þróun undanfarinna ára-
— Af þvi Ieiðir, að það eru í raun tuga, að flokkar manna ættu ýmis-
ínm 8 9,0, sem sottu messur konar samkomuhús, félagsheimili
þessa sunnudaga, af þeim, sem á- 0g bænahús að andlegu heimili,
stæður hofðu til þess. Þegar en hefðu jafnvel horn í síðu þjóð-
spnrí var um astæður fyrir því, kirkjunnar, en í undirbúnings-
að menn létu sig vanta, aðallega
meðal æskumanna, voru svörin á
ýmsa vegu. Flestir svöruðu því,
að þeir hefðu ekkert út á mess-
una að setia í sjálfu sér, en kunn-
ingjar og félagar væru þar ekki.
Aðrir töldu heimilislíf sitt til
hindrunar og margir sögðu, að í-
starfinu tókst þó að sameina hugi
manna um kirkjuna, guðshúsið
sjálft. — Annað, sem gat orðið
til hindrunar, þótt undarlegt
kunni að virðast, var það sem
ræðumaður nefndi „skippermenta-
litet“ hjá prestunum sjálfum.
Presturinn lítur á sjálfan sig sem
þróttalífið stæði í vegi fyrir kirkju kafteininn á skútunni, og er jafn
gongu. — Meðal þeirra, sem ekki, vel hálfsmeykur um, að stjórnin
sottu kirkju, yoru 33%, sem létu, fari flt um þúfur, við tilkomu
þa skoðun í Ijósi, að guðsþjónust- j hinna mörgu aðstoðarmanna.
an Jæ,ri hátíðarstund’ scm.hetðl Raunin varð samt sem áður sú,
gíeði i för með sér, þá sjaldan að engir urðu glaðari en prest-
þeir færu, og sumir kváðust biftja ^ arll;r, þegar tij kom. í söfnuðun-
til guðs 1 einrúmi. um komu fram nýir og óvæntir
Bæði í Svíþjóð og Noregi hafa ' slarfskruftar, og „presturinn stóð
verið gerðar nokkrar tilraunir til i ekki lengur einn uppi.“ Sjálflir
þess að hafa örvandi áhrif á orðaði Grasmo þetta þannig:
kirkjusókn í bæjum, einkum það, j ;jÉg hefi fengið 70 aðstoðarpresta."
sem ég leyfi mér að kalla kirkju- j — Eg spurði norskan prest, hváða
fjárhagslega af litlum áhugahóp; leg heimboð. A erlendum málum áhrif allt þetta hefði eftir á, _________________
.. .... -V.. „ :_1 • • 1_ r 1 'J _ T n .’11 iv* nnf 4n trni.i'X n f V, 1 . .. .. .. . ...... ....
um eða einstökum félögum. I
þessu sambandi verðum vér einnig
að gæta þess, að ekki eru allar
aðferðir, sem eiga við íslenzka
slaðhætti, þótt þær virðist gefast
vel erlendis.
AcSstaftan er önnur
Vér eigum t.d. hvergi gamlar
Sigmar), en ég kýs að nota heitið
kirkjulegt heimboð, því að það er
í rauninni ekfcert annað en fram-
kvæmd þeirrar skipunar, sem
borgir með rótgrónum menningar Jesús gefur í dæmisögunni um
hefir þetta verið nefnt ýmsum hvort það hefði skilið svo mikið
nöfnum, sem erfitt er að þýða, eftirj að kirkjusóknin hefði orðið
3VO að vel fari. (Evangelism, | varanleg í þeim sóknum, þar sem
menighetsaktion o. s. frv.) Á ís- þetta kirkjulega heimboð hefði ver
lenzku hefir það verið nefnt „per- J ið reynt. Hann sagði, að auðvitað
sónulegt trúboð“ (Síra Haraldur vœru margir, sem ekki yrðu stöð
ugir í rásinni, en þegar á heild-
ina væri litið, hefði þetta borið
góða raun, sérstaldega vegna þess,
(Framhald i 8. síðu.)
Dagana 25. og 26. október Sam-
band ungra Sjálfstæðismanna ráð-
stefnu ungra bænda í Reykjavík.
Á ráðstefnunni mættu „forvígis-
menn landbúiia3arins“ þeir Árni
Eylands, er talaði um ný viðhorf
í landbúnaðarmálum, Guðmundur
Jónsson Hvanneyri, er talaði um
véltækni, og Haraldur Árnason er
ræddi um búfjárræktina og fram-
tíðina (Sbr. Morgunblaðið 31.
okt.).
Eftir að hafa hlýtt á þessi er-
indi og rætt þau í tvo daga, var
komist að ákveðinni niðurstöðu og
gerðar ályktanir um landbúnaðar-
mál sem byrjar svo:
„Ráðstefna ungra bænda og ann
ars ungs fólks úr sveitum lands-
ins haldin á vegum Sambands
ungra Sjálfstæðismanna í Reykja-
vík 25. óg 26. okt. 1957 telur þjóð-
arnauðsyn að arðvænlegur búskap-
ur blómgist og framleiðslan auk-
isi eftir því sem markaður fyrir
búsafurðir fer vaxandi með aukn-
um maimfjölda.“
Með þessu er stefnan mörkuð.
Framförin á að verða það ör og
mikil, að búsafurðirnar aukist
með ári hverju í réttu hlutfalli við
fólksfjölgunina.
Hin síðari ár hefir aukning bús-
afurðanna orðið miklu niiniii, en
ráðstefnan telur að eigi að vera.
Við ffamleiðum nú nálægt Vs
meiri mjólk eða mjólkurafurðir
en neytt er í landinu og’ nálægt
% meira kindakjöt. Við höfum því
verið allt of stórstígir í framleiðsl
unni að dómi ráðstefnunuar. En
live stórstígir vilja þeir vera?
íbúum landsins fjölgar um ná-
lægt 3000 manns á ári hin síðari
ár. Meðalmjólkurneyzla er kring-
um 1,5 pottur á dag á mann, og
er því vilji þeirra að mjólkur-
neyslan aukist um 1,5x3000x365=
1642500 kg. Þetta svarar til þess
að kúnum fjölgi um vel 500 kýr
á ári hverju, eða helmingi minna
en þær hafa gert. Kindakjötsneysl
an er nokkuð misjöfn, en er venju
lega með heimaslátrun kringum
45 kg á mann yfir árið. Hún þarf
því að vaxa um 135000 kg. á ári
hverju til þess að fólksviðbótin
fái jafnan kjötskammt og meðal-
íbúi hefir nú. Þetta svara til þess
að sauðfénu fjölgi um 1/10 af
þeirri fjölgun sem orðið hefir síð-
ustu árin.
Spyr sá, sem ekki veit.
En við erum margir bændurnir
sem viljum ekki láta ræktunarmál
in ganga hægara en þau gera nú,
og stækkun búanna, fylgir aukin
fóðuröflun, þar sem fóðurásetning-
ur er orðinn góður, en annarra
fara til að gera hann góðan.
Því að þó það sem stendur þurfi
að gefa bæði með landbúnaðarvör
um og sjávarútvegsvörum sem
seljast á erlendum markaði, þá
kemur að því að verðgrundvöllur
í landin uverður lagaður, og þeg-
ar það verður gert er eins hægt
að selja landbúnaðarafurðir í sam-
keppni við sams konar vörur ann-
arra þjóða og sjávarútvegsvörur.
Og því skildum við ekki fram-
leiða vörur ti lútflutnings þegar
við getum það? Því að bóndinn
hefir alltaf mestan arð af búi sínu
að öðru jöfnu, þegar stærð þess er
sniðin eftir vinnuaflinu sem á bú-
ínu er, en það, að svo er ekki nú,
á fjölda býla minnkar bæði arð
þeirra er á jörðunum búa og þjóð
artekjurnar.
Þess vegna er það hættuleg fals
kenning að miða framþróunina við
það eitt, að auka framleiðsluna
eftir því sem fólkinu í landinu
fjölgar. Þið Sjálfstæðismenn, farið
ekki eftir þessum kenningum for-
vígismanna ykkar, hún er röng.
Bóndi.
Skáídið, exin og
báturinn
Fátt liefir vakið meiri athygli í
þorpi einu nærlendis en tilburðir
.skálds nokkur.s, sem nýlega er
setzt þar að. Skáld þetta settist að,
í gömlu húsi þar í þorpinu og lét
það verða sitt fyrsta verk að búa
sér rúm í einu herberginu og er
rúm þetta að því leyti frábrugðið
rúmum vanalegra manna, að það
er gert úr steinsteypu og einna lík
ast baðkari. Þar sefur skáldið á
daginn og breiðir yfir sig dagblöð
en um nætur vakir skáldið og yrk
ir. Trúði hann mönnum fyrir því,
að hann hefði leikrit í smíðurn,
en gengi hálf stirðlega að fá and-
ann yfir sig. Loks hugkvæmdist
þessu snjalla skáldi ágætt ráð til
að fá andann á sitt vald. Skáldið
festi kaup á gömlum nótabát, sem
lá á hvolfi uppi í fjöru. Fékk hann
sér síðan exi bitra og hljóp út á
næturþeli, réðist á bátinn af
kappi og offorsi og hóf að brytja
hann í spón með exinni. Er skáld-
ið hafði höggvið hamstola um
stund hljóp það aftur inn í hús
sitt og hófst handa við að skrifa
leikritið af engu minna kappi. Og
var nú ekkert því til fyrirstöðu,
að andinn kæmi yfir hann. Bætt-
ust nú langir kaflar við leikritið á
hverri nóttu og mun það hafa
staðið á endum, að þrotinn var
báturinn, þegar tjaldið var látið
falla eftir síðasta þátt í leikritinu.
Nýr liðssamdrátíur
við landamæri
Tyrkíands og Sýr-
fands
Beirút-NTB, 11. nóv. Frétta-
skeyti frá Beirút herma, að sýr-
lenzka stjórnin hafi boðað til
skyndifundar vegna frétta um
nýjan liðssamdrátt Tyrkja við
landamæri Sýrlands og Tyrk-
lands. Nánari fregnir hafa ekki
borizt frá landamærunum, cn sýr
Ienzka stjórnin mun hafa gert
nauðsynlegar varúðarráðstafanir
að því er fregnir frá Damaskus
Iierma.
AUGLYSIÐ I TIMAHUM
------ J