Tíminn - 17.11.1957, Side 7

tÍMINN, sunnudaginn 17. nóvember 1957.
7
*
Hann bar hróður Islands um
A100 ára afmæli Noirna mirmisf íslenzk þjáS kins gáSa
sosiar, sem þrátt fyrir sérkennileg lífskjör í framandi
löndrnn , átti alltaf heima við nyrsta haf
■" ■ ■
_..,
í gær voru hurtdrað ár
liSin frá fæSingu hins víS-
fræga tslenzka riíhöfundar,
Nonna (séra Jóns Sveinsson-
ar). Hann hefir flestum öSr-
um rithöfundum fremur
kunnaS lagiö á því aS heilla
og hrífa hugi æskufóíksins,
eins og bezt sést á því, aS
bækur hans hafa veriS þýdd-
ar á ekki færri en 29 þjóS-
tungur og eru enn þann dag
í dag stöSugt meSal hinna
vinsælustu og mest seldu
bóka.
Séra Jón Sveinsson lifði mestan
liluta ævinnar fjarri ættjörð sinni
og dó í Köln í Þýzkalandi um
það 'leyti sem styrjaldarógmmum
lauk. En hinir Ijúfu æskudagar
lians við Eyjafjörð hafa orðið hon-
xnn mikils virði isem yrkis- og frá-
sagnarefni og ef til vill hefir fjar-
lægðin Ií'ka átt sinn þátt í því að
aiíka á 'hrifningu hans fyrir töfra-
leikjum æskunnar við Eyjafjörð.
Frá Eyjafirði íil Frakklands
Jón Sveinsson fæddist að Möðru-
völlum í Hcrgárdal 16. nóv. 1857.
Foreldrar hans voru hjónin Sveinn.

m. ± m
KápusíSa af einni Nonnabókanna
í Japönsku.
þótti tíðindum sæta, er þcssi ungi
íslendingur varð fljótle"a þeirra
fremstur í móðurmáli þeirra,
frönskunni. Ritleikni hans og frá-
sagnargáfur komu þá þegar í Ijós
og hvöttu ýmsir hann til þess að
| leggja stund á ritstörf. Jón hafði
þá þegar gerzt kaþólskur, og þann-
ig tekið hina fornu kristnu trú
íslendinga og má því segja að
hann sé sá íslenzkur rithöfundur,
sdin tekur þar upp þráðinn er ís-
Nonni með Manna bróður sínum, er einnig var meðlimur Jesúítaregiunnar
Þórarinsson amtsskrifari og Sig-
ríður Jónsdóttir.
Ungur eða aðeins 13 ára, fer
Jón utan til Danmerkur og kom
ekki eftir það aftur heim til ís-
lands, nema sem gestur árið 1930,
er hann var nálægt miðjum aldri.
Eftir skanima dvöl í Kaupmanna
höfn, eða nánar tiltekið eitt ár,
í'ór hann til Frakklands og gekk
þar á menntaskóla í bænum Ami-
ens. Var hann þar að sjálfsögðu
innanum franska nemendur og
lendingar hættu ritstörfum er lok-
i ið var gullaldartímabili íslenzkra
bókmennta í klaustrunum heima.
Bækur þessa hehnsfræga íslend-
ings eru flestar ritaðar í klaustr-
um, að vísu ekki heima á íslandi,
en eru engu að síður jafn íslenzk-
ar og sannar fyrir því.
Með Jesúítum
Eftir að Jón lauk menntaskóla-
nárni, eða um tvítugsaldur gekk
hann í Jesúítaregluna, en Manni
bróðir hans var þá þangað kom-
inn áður. Hann var listfengur rnjög
eins og Nonni, en lagði aðallega
stund á dráttlist. Manni dó ungur,
en þó eru til eftir hann nokkrar
teikningar, og sumar þsirra geymd-
>ar hér á landi. Sýna þær vel list-
ræna hæfileika hans.
Eft:r að Jón gekk í Jesúítaregl-
una, stundaoi hann heim.spekinám,
fýrst í Belgíu og síðan í Hollandi.
Fer hann þá til Danmerkur aft-
ur cg verður þar kennari í nokk-
ur ár, eða 1883—88. Þá heldur
hann til Englands til þess að
leggja stund á guðfræðinám og er
þar vígður til prests að námi loknu
árið 1891. Árið eftir tekur hann
hið svokallaða þriðia próf Jesúíta-
reglunnar og verður eft.ir þ.að full-
gildiir meðlimur hennar. Þá fer
hann aftur til Danmerkur og byrj-
ar fliótlega að fást við riístörf sam
hliða kennslustörfum. Var hann
kennari þar fram til 1912. .
I
Nonnabókin 1894
Fyrsta bók Nonna kom út í i
Kaupmannahöfn árið 1894. Fjall- ‘
ar hún um íslandsferð og vakti
þegar mikla athygli. Mun ýmsum
þá hafa orðið lióst að þarna va
á ferðinni efnilegur rithöfundu’
eins og líka átti eftir að sýna sig
Árið 1912 lagði Nonni upp í
fyrirlestrarferð til Hollands og
Þýzkalands og upp frá því má
segja, að hann hafi lengst af til
æviloka verið á stöðugum fcrða-
!ögum.
Ferðaðist hann næstu árin um
Jesit Evrópulönd og raunar víðar
im álfur og flutti að því að talið
er að minnsta kosti um fimm þús-
ind fyrirlestra. Jafnframt ferða-
’ögum og fyrirlestrahöldum skrif-
iði hann svo hinar vinsælu Nonna-
bækur, sem fljótlega fóru að koma
át á mörgum tungumálum og áttu
bvarvetna stökum vinsældum að
fagna.
Islenzka þjóðin hefir líka sjálf
notið góðs af ritstörfum Nonna
og æska Islands kunnað að meta
sögur hans, enda standa þær henni
nær en flestum öðrum. í snilldar-
legum þýðingum Freysteins Gunn-
arssonar hafa sögur hans getað
notið sín vel á íslenzku, en flest-
ar eru þær frumsamdar á öðrum
tungum, enda mun Jón hafa verið
svo til jafnvígur á vandasöm rit-
störf á þremur, eða fjórum mál-
um.
Nonnasýning 30. nóvember
Um þessar mundir er verið að
undirbúa sýningu á verkum Jóns
Sveinssonar, sem opnuð verður í
Bogasal Þjóðminjasafnsins 30.
þessa mánaðar. Er það Mennta-
málaráð, sem gengst fyrir því að
i i'íl ,i
Séra Jón Sveinsson í prestsbúningi sínum.
/
u>-aA- je/n -
Rithandarsýnishorn myndaS eftir handriti Nonna.
Nonni í Japan. Þar eignaðist hann marga vini og hér er hann að segja japönskum börnum sögur.
þ*essi sýning vei'ður haldin, en efni-
viðurinn, sem gerir íslendingum
það mögulegt að halda slíka sýn-
ingu um einn frægasta íslending,
sem uppi hefir verið, er fenginn
að láni hjá góðu fólki, sem lagt
hefir á sig mikla fyrirhöfn til þess
að safna saman öllum handritum
Jóns og bókum hans í fjölmörg-
um útgáfum á mörgum þjóðlung-
um, auk mynda, blaðaumsagna og
annars, sem snertir Nonna, og rit-
höfundarferil hans.
Nonnasafn á Akureyri
Um þessar mundir er svo veri'ð
að opna Nonnasafn á Akureyri í
húsi því, sem Sienn amtsskrifari
bjó í og var bernskuheimili
Nonna og Manna. Það er lítið
timburhús, á baklóðinni Aðal-
stræti 54. Góð og skilningsrík
hjón á Akureyri gáfu Jiúsið til
þess að þar gæti orðið minjasafn
uni þennan fræga Eyfirðing, og
Zontaklúbburinn á Akureyri.
ágæt samtök kveuna, hefir staðið
fvrir því að gera við liúsið og
koma þar fyrir því, sem minnir
á Jón Sveinsson og sanitíð Jians
hér. Verður þetta safn áveiðan-
lcga eitt. af því, sem ferðamenn
á Akureyri spyrja um í fram-
tíðimii.
Það cr Haraldur Hanncsson hag
fræðingur. sem í mcrg ár hefir að
þessu unniö með góðum árangr'
sem að verulegu levti er að þakk-
kaþólsku kirkjunni og hinum ljúf-
mannlega bisivupi hennar hér
Jandi, herra Jóhannesi Gunnar
syni Hólabiskupi. Fyrir tilstuðlar
hans hefir tekizt að fá hingað t"
lands frá klausturreglu .Tón
Sveinssonar allt það, sem fundizt
hefir af handritum og myndum
og bókum, en persónulegir munir
eru engir til. Jarðneskir munir eru
ekki til í einstaklingseign. niéSal
Jesúítabræðra, umfram 'þ’áð, sktii
er sameign þeirra, sem fylgír kýn-
slóð fram af kynslóð.
h uBan
Jón Sveinsson er grafitartfin
j Köln "L‘:
Jón Sveinsson lézt í Köfií:':j6.
október 1944 og er grafinrf þár.
Nokkru eftir andlát hans var.Har-
I aldur Hannesson þar á ferAi vg
grennslaðist þá eftir þvk þvort
(Framhald á 3. ’SÍðiu)
Leiði Nonna í Þýzkalandi.