Tíminn - 24.01.1958, Qupperneq 5

TÍMINN, föstudaginn 24. janúar 1958.
r 5
Fríverzlunarmál Evrópu þokast
hægt að settu marki
Skýrsla dr. Gylfa Þ. Gíslasonar, iðn
aðarmálaráðherra um ráðherrafimd
í K.höfn og París um fríverzlimarmál
Um síSastliðin áramót tók gildi samningur sexveldanna)
svokölluðu, þ.e. Frakklands, Þýzkalands, Ítalíu, Belgíu, Hol-|
lands og Lúxemborgar um sameiginlegan markað þessara
landa. Ákvæði samningsins koma til framkvæmda í byrjun
næsta árs og eru í megindráttum þau, að á næstu 12—15
árum verða felldir niður smám saman allir tollar og öll
ihöft á viðskiptum milli þessara landa innbyrðis, en sömu
tollar lögleiddir gagnvart umheiminum fyrir öll löndin, þ.e.
stærstan hluta meginlands Evrópu.
Upphafleg hugmyr.d Breta var
sú, að hin fyrirhugaða friverzlun
skyldi aðeins ta-ka til iðnaðarvöru,
þ.e. ekki til landbúnaðarvöru, að
fiski meðtc'Idum. Þetta .mætti mik-
illi andstöðu þeirra þjóða, sem
fly-tja út slíkar vörur, þar eð þær
hefðu þá þurft að opna lönd sín
fyrir iðnaðarvörum frá iðtnaðar-
þjóðunum, án þess að þær opn-
uðu markaði sína í sama mæli
fyrir framleiðslu matvælafram-
leiðsluþjóðanna. Á fundi í Efna-
h a gs sa mv i n n u stof nu n i n n i í október
síðast liðnum var kosin sérstök
nefnd til þess að fjalla um málið
í heild, og eiga í henni sæti þeir
ráðherrar aðildarríkjanna, sem
fara með málefni Efnahagssam-
vinnustofnunarinnar, hver í sínu
landi. Hefir nefnd þessi þegar
haldið fjóra fundi í Paris.
Furtdur í París
Á hinum síðasta, sem haldinn
var seinni hluta síðastliðinnar viku,
var boðað, að brezki ráðherrann.
mr. Mauding, sem er fonmaður
nefnd'arinnar, mundi leggja fram
tillögur um viðskiptin með land-
búnaðarvörurnar, að fi&kinum með-
töldum. Sátum við dr. Jóhannes
Nordal, sem er einn helzti ráðu-
nautur ríkisstjórnarinnar varðandi
þetta mál, þennan fund, ásamt
Hans Andersen sendiherra og
Niels Sigurðssyni sendiráðsritara.
Til undirbúningis þessum fundi
hafði danski ráðherrann Krag boð-
ið Norðurlandaráðherrunum til
fundar í Kaupmannahöfn, og sát-
um við dr. Jóhannes einnig þann
fund. Var finnski ráðherrann þar
einnig, þótt Finnar séu ekki að-
ilar að Efnahagssamvinnustofnun-
inni. Reyndist fundur þessi mjög
gagnlegur, og var ákveðið, að Norð
urlöndin skyldu styðja málstað
hvers annars á fundinum í París.
Ræddum við íslendingarnir tals-
vert við Norðmennina um sam-
eiginleg ‘haígsmunamál okkar var'ð-
andi fiskverzlunina.
Tilíögur Breta
Á fundinum í Paris voru tillög-
ur Breta varðandi landbúnaðar-
vörurnar gagnrýndar mjög. Var
enn um að ræða verulegan skoð-'
anarnun, bæði milli fulltrúa sex-
veldanna, sérstaklega Frakka, ann-
ars vegar, og ýmissa annarra ráð-
gerðra aðila að fríverzlunarsvæð-
inu hins vegar, og svo milli út-
flytjenda iðnaðarvöru og matvæla.
En meðal þeirra atriða, sem sam-
komulag varð um á fundinum, var
eitt, sem miklu máli skiptir fyrir
okkur fslendinga og Norðmenn
fyrst og frernst, enda bar rr.álið á
góma a.ð undirlagi okkar. Samkomu
lag varð um, að umræður og á-
kvarðanir um sjávarafurðir skyldu
greindar frá umræðum og ákvörð-
unum um landbúnaðarvörur.
Hefir þetta þýðingu vegna þess,
að allt bendir til, að þótt fríverzl-
unarsvæðinu verði komið á, muni
viðskipti með landbúnaðarvörur á-
fram verða 'háð ýmsum takmörk-
unum. Eftir að fallizt hefir verið
á að ákvarðanir um landbúnaðar-
vörur skuli ekki taka til sjávar-
afurða eru mun meiri líkur til
þess, að reglurnar um f iskinn verði
svipaðar reglunum um iðnaðar\’ör-
urnar, þ.e. að fiskinnfkitningur til
Á þessu tollabandalagssvæði eða [
þessum sameiginlega markaði búa
nú 160 milljónir manna svo að
faér verður um mjög stóran mark-
að að ræða, sem án efa mun
ílcapa skdyrði til framleiðslu í
sdærri og hagkvæmari stíl en áður
ihefir þekkzt í Evrópu.
AÖstaSa íslands
Stofnun þessa ríkjabandalags
mur, að öllum líkindum hafa nokk-
ui ó'hrif á utanríkisverzlun íslend-
inga. Að vísu er ekki vitað enn
með vissu; hvaða reglur verða
látnar giid'a um viðskipti með
landbúnaðarvörur, en til þeirra
faafa fiskur og fiskafurðir verið
taldar í samningunum. Þó má gera
ráð fyrir, að einhver tollur verði
tekinn upp á innflutningi saltfisks
til ítaEu. Nú er þar enginn toll-
ur, en Ítalía er og hefir verið á-1
gætt markaðsland fyrir íslenzkan
eaitfisk. Hins vegar mun hinn hái [
iisktolLur í Frakklandi væntanlega
lækka, og e.lv. yrðu breytingar á
tolium í Þýzkalandi, en erfitt er
að spá um heildaráhrifin. Senni-
tegt er þó, að þau yrðu íslend-
ánigum óhagstæð, þar eð megin-
Ihluti Vestur-Evrópu hefði reist um
eig einhvern tollmúr gagnvart um
heiminiuim, þannig að fiskframleið-
endur innan isvæðisins stæðu betur
að vlgi en keppinautar þeirra utan
þess.
Áhrif sexveldabandalagsins
Áhrif sexveldabandalagsins á
ut'anríkisverzlun íslendinga eru þó
emávægiileg í samanburði við þýð-
togU þess fyrir ýmsar aðrar Ev-
rcpuþjóðir utan bandalagsins, svo
sem Breta og Dani. Bretar selja
mikið af iðnaðarvörum til megin-
landsins. Af þeim verður áfram
igreiddur tollur. En toUar falla
niður af samskonar vörum, fram-
teiddium innan totlabandalagssvæð-
ásins, iþótt þær séu fluttar á milli
Iianda. Þýzkar iðnaðarvörur verður
t.d. hægt að flytja tolllaust til
Erakklands, og ítalskar til Hol-
lands, svo að samkeppnisaðstaða
farezks iðnaðar í þessum löndum
6tór\'’ersn!ar. Markaður Dana fyrir
landbúnaðarafurðir í Þýzkalandi
or og í faættu, því að t.d. Hollend-
ingar geta væntanlega flutt land-
búnaðarafurðir sínar tolllaust til
Þýzkalands.
Það var þvi sízt að undra, að
Bretar og raunar fleiri þjóðir
bei.ttu sér fyrir því, að samning-
ar væru teknir upp um að gera
eínahaigssamvinnuna víðtækari og
stoiná svonefnt fríverzlunarsvæði,
sem taka skyldi til allra landa, sem
eru aðilar að Efnahagssamvinnu-
stofnun Evrópu, þ. e. 17 landa.
Settu Bretar þessar hugmyndir
sínar fram innan Efnahagssam-
vinnustofnunar Evrópu í París, þar
sem þær hafa verið ræddar síðan.
Það, sem vera skyldi sameigin-
tegit fríverzlunársvæðinu og hinu
samieiiginlega markaðssvæði sex-
veldanna, var, að yfirleitt skyldu
aínumin höft og tollar. Munurinn
yrði hins vegar sá, að sexveldin
m.unu hafa sameiginlega tolla út
á við, en fríverzlunarríkin skyldu
ge-ta haft hvert sína tolla gagnvart
ríkjum uitan fríverzlunarsvæðisins,
og þyrftu ekki að breyta tollum
sínum nema gagnvart fríverzlun-
arrikjunúm.
þessara landa verði sem frjáls-
astur.
Á næstunni mun fonmaður ráð-
heiranefndarinnar, mr. Maudling,
skipa sérfræðinganefnd til þess
að athuga viðskiptin með sjávar-
afurðirnar sérstaklega, og hefir
því verið íbeitið, að bæði við ís-
lendingar og Norömenn fáum full-
trúa í þeirri nefnd.
MarkaSssksIyrSi í Evrópu
Er.n er cf snemmt að spá nokkru
um það, favort af stofnun þessa
fríverzlunarsvæðis verður. En
megináherzla er nú Iögð á, að
frumvarp að samningi geti legið
fyrir upp úr miðju ári, þannig að
hægt yrði að láta samninginn taka
gildi næstu áramót. Ef til stofn-
unar fríverzlunarsvæðis kemur,
hafa íslendingar mikilla hagsmuna
að igæta í sambandi við það, að
verzlun með fisk og fiskafurðir
verði sem írjálsust.
Rétt er þó að benda á, að þótt
fiskinnflutningur til allra Evrópu-
landa yrði algjörlega haftalaus
og tollfrjáls, mundi það eitt ekki
hafa í för meff sér skyndilega
stórbreytingu okkur í hag, þvi
aff söluskilyrffi eru enn ekki góð
í Vestur-Evrópu fyrir affahitflutn
ingsvöru okkar, frefffiskinn,
vegna skorts á geymslu- og dreif
ingarkerfi fyrir fryst matvæli.
Þess vegna þarf jafnhliffa því,
sem unniff er aff því aff fisk-
verzlunin geti orffiff sem frjáls-
úst, að gera mikið átak til þess
aff bæta markaffsskilyrðin í Vest-
ur-Evrópu.
Þangað til það hefir tekizt eða
nýjum útflutningsiðnaði hefir
verið komið hér á fót, getum við
íslendingar ekki teikizt á hendur
fullar skuldbindingar til þess að
gefa frjálsan innflutnmg á iðnað-
arvörum frá Vestur-Evrópu, auk
þess sem við þurfum að sjálfsögðu
að kappkosta að halda hagkvæm-
um útflutniingsmörkuðum okkar í
löndum þeim, sem við höfum nú
vöruskiptasamninga við.
- kurteisi
Það er skyniaamiiegt að fá aiMoff'
erlend-ra miantn.a tcil að entíúdbætta
starfs'aðiferffii' í ýrr.isuim greinutn;
hafi þeir reynski fyrdr því, að st'örf i
in megi vinna- á hagkvæimari hiátt |
en á'öíur hleifiir þaklkisit Ihér. En |
situ'ndum þamf eikfki nie'inar nýjár,
aðiferðir t:i úrbötla — a'ðeins vak-
andi áibuiga.
HINGAÐ hafa kioimið sértfræiffing-
ar í söl'utæikin'i fré öítenrat löndurn
og vafai'auBt h;efir margít veri®
faægt að haigtnýta. af góðum tiQS'ög-
'Um þeirra, e® ekfisi þarf að fara í
laniga veirztliunarfer'ð í Reýkjavík
svo að það hvarfOi að manni, hvaða
ábendingar og fyirirmæQ'i Sulmt
starfsfólk vierzliamia miuni hafa ferng
Ið um sötotækni — hivort það orð
hafi vterið metfoit við það, hvað þá
mieira.
VleClgegni. hverrar verzllunar bygg
i-it á því að affla sem fJeatra cg
'tryggaistra viðL-lkiiptaviinia, og það
teikist bezt m'eð því, að afgreiðsflu-
fólkiið sé vefl að sér í Söillutækni.
Sölum'efflnska er eikiki: auðfl'ært
starf, hwer byrjanidi þarf á teið-
beiningiuim og ráðfaim að haflda.
Slkapflyndii ög aðrir persónufliegir
ejginfieilk'air ráða m'Itíiu um hwe
auðveilit það nám verður. Méir
gl'e'ym’iklt t. d. ekki fyrsta staxfs-
, systiir. mfln í þeíim slarfa. Hún var
I svo a'ðliaðandi, broslhýr og geðlgóð,
að fl'estir W'iðt-Qriptaivinir krvödldu
har.ia brosand'i', hversiu úriflllir, sem
þeiir virtulslt vera, er þeir kbmu
inn. .
FYPJR SKÖMMU fór ég í verzl-
anór tifl þöits að k.au.pa vatn'sgillcte.
í einnii búðinni svarað'i óisköp al-
úðfl'eg stúflka fyrinsipiuTn mmni í af-
scikunrirtón: „Ja — við efllgum nú
ekkiert mama svcína þunn @flas“, og
sý’ndi mér lj ómiandi fa'lll'eg gflöls,
sem voru m’eira að segja trveimur
Bandarísk kaupskip endurbyggS
samkvæmt kröfum kjarnorkualdar
SeiiHÍÍegt, aí hinu hef'Shundma lagi verííi
breytt og hrat&i skipanma stóramkimii
Portland, Oregon, 22. jan. — Ráðherra sá, sem fer með
málefni bandaríska kaupskipaflotans, Clarence G. Morse,
sagði í dag, að verið væri að gera ráðstafanir til að endurnýja
kaupskipaflotann og gera róttækar breytingar á gerð og fyrir-
komulagi skipanna, þannig að þau gætu ihnt af hendi hlutverk
sitt á friðartímum og ekki síður, ef ófrið bæri að höndum.
Ráðberrann sagði í ræðu, að
sflripun hefði verið getfin friá æðstu
stöðum um að hefjast handa i
þeissu efn.i. Flotinn yrði að vera
vaxinn því hflutvenk.i að geta hafld-
ið uppi flutningum tffl vinveiittra
þjóða á hverju sem gtenigi.
160 milíjón dollara.
Þeasu tifl sönnunar vit.naði hann
í fjiárlagafrumvarp Eisenfaowers,
þax sem hann fór fram á 160 mdlj.
dolflara tifl að endurbyggja kaup-
sfloipaiijlotann. RáSherrann sagði,
að nú væru 1.141 skip bandaríisk,
siem væru í siglingium þjóða í
miöfli.
Ráðherrann lagffi á þaff á-
herzhi, aff bandaríkjas’íjórn ætl-
affi ekki aff láta tækifæri þau,
sem tækni o-g vísindi nútimans,
hefffu skapaff til aff margfalda
hæfni skipanna, ganga sér úr
greipum ónotuff.
Breytt byggiegarlag.
Hann taidi ýmfls'legt benda tifl
þess, að horfið yrði að því að
breyta hinu hefðbundna lagi sfldp-
anna til þess að auka hraða þeirra
og atfkasitagetu. Þegar væri leyist-
ur sá vandi að hagnýta kjaraork-
una, sem aflgjatfa sikipsvé'la. Mögu
flei-kar þeir sem fyrir h.endi væru
tifl að færa sér í nyt þessar fram-
tfarir o@ mörg ný tæki, væru ó-
tefljandi.
Hann kvaff nú unniff aff rann-
sókrn á smíffj olíaskips, sem faxiff
gæti algerlega neðansjávar, og
einnig hvort unnt væri aff nota
sérstaka tegund olíu til að S’tór-
auka hraffa stórra fiutniitga-
skipa.
krónuim. cdýrarí en sama gerð í
næstu búð. Amn'ars S’taðar leiddi
röskfleg síúJika mi'g að gfl'asas'kiá'P,
Iteit snöggt á mflg og sagði: „Það
á lSkl'ega oð vera eáttJbvað _ ódýrt‘‘?
Er þsltta s'cflumie'muflca? Á öðrum
sta'ðnum er raunverufliega verið að
■gera Iti® úr vörunni, sem þó á að
seflja, í hiiwulm uimmæliunum gæti
faJ'izt aðdróttun uim, að viðskipita-
vtfininiuLTi rnuni ekki þýða að sýnia
narna vissan verðtflokik.
'Esn svo l;lom ég í þriðju verzHun-
iaia. MiðaJidra kona kom á móíti
mlér fram á mitt gófllf og sagðd
btriosanda: „Hvað get ég gert fyrir
yið'ur, i£rú“? í faverja þessara
þrig'gja verziiana haflídi® þið að ég
muni: hefllzt leita á næsitunni?
Það örvax engan: tii kaup'Sikapar,
þó að iagl'eg stúfl'ka eða diáfríður
piflitur standi innan við búðarborð-
ið og flitorfi. fjarrænu augnaráði yf-
ir hötfuð vilðsk iptavin ari ns, sem
íininsit bann. vera áwE'jkiomimn gest-
ur að tlrrulfJ'a dra.ur.nijýn'ir söilu1-
mannsir.G. Má vel vera að það
þurli n'cfltítra leiflcarahæ'filieika til
a® vera góður söflamaður. í fyrstu
geúur það tattað á'tak að lláta swo'
sem ekikerit sé jafn áríðandi og
það, hvaða vara sé álkjó'sanl'eguist
fyrir viffsk'Iptavininin. En það er
M'ka spennandi hvort miki'ð sellsf
eða Bfilð, það er gaman að fleiggja
silg fram uim að vinna werkið vel
og f'á þau lau.n að sjá sömu við-
sfiriptavóninu koma atf'tur og aft-ur.
ViFðurkenniing hjúsbændanna fyrir
unmdn Störf er flíika mikifl örvun.
OFT DETTUR mér í hug svar
sam ég fékik, þegar ég hæfldi starfls
etúQkuim i eriiendri stórverzillun fyr
ir vikaflipuirð þeirra og glaðiega
framlkiijrr.rj: „Þær fengju ekki at-
vinnu hérna, etf þær kynnu ekM
að brosa“. S. TH.
Chi-yun Eskelund, sem bókin
„Ronan mán borðar með prjón-
um“, dregur nafn af, hefir gefið
danska biaðinu „Hjemmet“ eftir-
farandi uppskriftir á kínverskum
mat.
Hæna irte'ð grænum
pipar
Vel breinsuð 'hæna, 1%—2 kg
2 sléttfullar tesk. kartöflumjöl,
2 sléttfU'llar tesk. saflt
3 stk. þurrkaður, spáixskur pipar
1 knippi hvítlaukur
Vz bolfli matarolía
3 stk. 'grænn pipar (má sleppa)
1 matsk. sherry
1 boflli kjöitseyði
2 bollar niðursoðnar, gr. baunir
Brjóstið af hænunni er skorið í
smábita (afgaaginn af fuglinum
(Framhald á 7. síðui
SkipiííögS íræðslu- og kynningarstarf
semi Bandaríkj. við önnur ríki 10 ára
Washington, 22. jan. — Næstum 50 þúsund menn hafa
notið g'óðs af lögum þeim, er gengu í gildi í Bandaríkjunum
fyrir 10 árum, þar sem lagt er fram fé til náms- og kynnis-
lerða einstaklinga frá öðrum löndurn til Bandaríkjanna og
gagnkvæmt. í tiikynningu, sem ráðuneytið gaf í dag út um
þessa starfsemi segir, að menn frá 80 löndum auk Bandaríkj-
anna hafi tekið þátt í henni.
Af þeanurm 50 þúaund þátttak-
endum voru 38 þús. erflendis frtá,
sem heimisótitu Bandaríikin til þess
að stunda þar náim, kynna sér nýj-
ungar í íræðigrein sinni um
flienigri eða sk'eirjmri líima. 14 þús.
Bandarikjaim'enn fónu söcnu er-
inda tifl annarra landa.
Stænsiti hópurinn enu stúdentar
eða urn 24 þúis., sem stunduðu
f ramfaaldsnim. Forysfcumienn og
sértfræðing.ar á ýmeum sviðum
voru röskflega 10 þúis. Komiu þeir
fl'estir aðeins til skamimrar kynnis
! dyaflar og ferðuðust um Bandaók-
i in. Meðafl þeirra, sem heimisótt
| hatfa Bandarfkin á vegum þessara
samitaka sein.uistu 10 árin eru um
6 þús. kennarar og 7 þús. liáskóla
kejiinarar og fræðimenn.
Fjcidi þdtttakenda skiptist næst
um jaínt rniflli eóllisíræðivisinda,
þjóðfélagofræði, bókmennta og
lásta' og uppefldiisvísinda.
Auk þessara kynnis- og náms-
fierða befir Baindaríkjastjórn veitt
50 þúis. einistaklingum frá mörg-
um rikjum styrk tifl að heknsækja
Bandaríkin á bessu tímabifli.