Tíminn - 16.03.1958, Qupperneq 7

TÍMINN, suiHindaginn 16. marz 1958.
7
— SKRiFAÐ OG SHRAFAÐ -
Sagan um „brask“ Regins og leyfi varnarmálanefndar - Hnn hefir nú verið afhjépnð sem
hrein lygasaga - Áðalriisljéri verSiir lítill karl á Álþingi - Hin nazistiska sagnagerS Mbl
- Fjandskapurinn í garð samvinmifélaganna - Olík viðhorf blaðanna til efnahagsmálanna
- Ályktun, sem er bændastéttinni til sóma - Fordæmi sem aðrar stéttir mættu veita athygli
Laiigardaginn 22. februar síð-
aist/liSitm gat að iesa stóra fyrir-
sögn á útsíðu Mbl., er hljóðaði á
þessa ieið: Stórfeldasta braskmál,
sem um getur, er nú í uppsiglingu
í grein þeirri, sem fylgdi þess-
ari fyringögn, segir fyrst, að und-
anfarið feafi verið flutt allmikið af
vörum friá Keflavíkurflugvelli í
vöruskála, som h. f. Reginn, dót't-
urfyrirtæki SÍS eigi í Silfurtúni.
í framhaldi greinarinnar segir
síðan:
„Þessi einstæðu og furðulegu
viðskipti, sem þarna voru á úpp
siglingu í stöð döttunfyrirtækis
SÍ'S voru þannig til komin að h.f.
Reginn tókst að fá heimild Varn-
armáladeiJdar sem lýtur utanrík-
isráðherra, til vörukaupa af varn
arliðinu og verkfræðifirmum þess.
Svo stendur á að Vilhjálmur
Ámason löigfræðingur Sambands
ísl. samvinnufélaga er fu'lltrúi h.
f. Regiirs í stjórn íslenzkra aðal-
verktaka, en hann er bróðir Tóm
asar þess, sem er deildarstjóri í
varnarmáladeild. Er því Jjóst að
beinar götur Iiafa legið á milli
dótturfyrirtækis SÍS og Varnar
máladeildar og er það vafalaust
skýringm á því, að svo auðsótt
var að £á leyfi til að stofna til
þess brasks með varnarliðsvörur,
sem fara átti fram frá Silfurtúni,
enda skyldi h. f. Regin-n annast
sölu vörunnar."
í framhaidi greinarinnar segir
ennfmnur:
„Þeir aðilar, sem að þessu
standa og þá sérstaklega h. f. Reg
inn, sem hefir haft allan veg og
vanda af málnu, munu hafa talið
mjög mikla hagnaðarvon í sam-
bandi við þessi viðskipti, þar sem
um er að ræða vörur, sem nesna
vafalaust .mtlljónatugum að verð
mæti. Var 'liér um að ræða vöru
flokka, sem skipta hundruðum og
eru þar á meðal margar verðsnikl-
ar og eftirsóttar vörur.“
„Milijónatuga hagnaftur”
Þá er því haldið fram, að h. f.
Reginn hafi keypt vörur af varn
arliðinu fyrir miklu hærra verð
en Sölunefnd setuliðseigna hefði
gefið fyrir þær. Segir um það á
þessa leið í ’ áðumefndri grein
Mbl:
„Hins vegar mun h.f. Reginn
Iiaf'a fest kaup ’á vörumnn við
miMu hærra verði en gerzt hefir
í viðskiptu-m milli Sölunefndarinn
ar og varnarliðsins, en afleiðingin
er sú að eyða verður verðmætum
dol'laragjaldeyri, umfram það sem
annars hefði orðið. Hefir Varn-
arm-áladeildin sýni'lega ekki horft
í gjaldeyriseyðslu, þegar Iiún
veitti leyfi sitt ti'I þessara einstæðu
viðskipta um leið og hún gefuri
leýíshafanum mlljóna- eða millj |
óna-tuga hagnað, sem af þessuml
viðskiptum getur orðið.
Þess skal getið að hér munl
vera um að ræða Iangstærstu við
skipti, sem farið hafa fram milli
varnarliðsins og íslenzkra aðila,
svo hér er ekkert smáræði á ferð
inni.“
Þannig hljóðaði þá þessi saga
urn h. f. Reginn, sem birtiist í
Morgimblaðinu 22. febrúar s. 1.
o;g skrásett hafði verið af engum
öðrum en sj'álfum aðalritstjóra
blaðsins, Bjarna Benediktssyni.
„Þa<S stendur
óhaggalS... . ”
Næstu daga hélt hann áfram aö
skrifa í bLaðið í þessuin tón og
haimraði stöð.ugt á því, að h. f.
Reginn hafi hér fengið leyfi Varn
armálanefndar til' stórfelldrar
braskstarfsemi eftn* að hafa gert
óhagstæð kaup við varnarliðið.
Þann 25, ferbúar sagði t.d. aðal-
ritstjóriun á þessa leið:
SNJÓÞUNGUR VETUR: Harðindi um mikinn hiuta landsins valda vaxandi erfiðleikum. Einn mestu/ sn,opungi
mun vera á Norðausturlandi. Þar eru miklir samgönguerfiðleikar og er orðinn skortur á olíu, kolum og öðrum
nauðsynjum í mörgum sveitum. Þessi mynd var tekin úr flugvél yfir Akureyri fyrir nokkrum dögum. Þegar
húsunum sleppir, sést ekki á dökkan díl. Kiettabeltin i Vaðlaheiði eru hulin snjó, íshroði er á Pollinum.
„Það stendur eftir sem áður ó-
haggað að hér er um að ræða
mesta vörubrask, sem stofnað hef
ir verið til og að það var Reginn
h.f., sem hafði al'la forgöngu um
það mál. Það er ennfremiu* óhagg
að, að hér ætlaði Reginn h.f. sér
að komast fram hiá Sölunefnd
varnarliðseigna og ná stórkostleg-
um hagnaði, sem annars hefði
runnið í ríkissjóð, auk þess sem
ekki var horft í þá gjaideyris-
eyðslu, sem af þessu vörubraski
leiddi."
Ástæða væri til að rífja upp
íleiri slík ummæli aðalritstjórans,
en þessi nægja til þess að sanna
þær fuilyrðingar hans, að h. f.
Reginn hafi verið húinn að fá leyfi
til stórfelldra sölu á vörum frá
Keflavíkurílugvelli og að þetta
leyfi hafi verið óeðlilega fengið
vegna tengsla milli s'tarfsmanna
Regins og varnarmálanefndar. í
skjóli þess hafi svo vérið undir-
búið hið stórfelldasta brask í þágu
Samhands íslenzkra samvinnufé-
laga.
Skýrsla uvanríkís*
ráðherra 'WMM.
Til þess að geiw .'.anga sögu
stutta, skal næst vikið að þvi, er
þetta stóra „hneyfeslismál“ að dómi
aðalritstjórans, bar á góma á Al-
þingi 14. þ.m. Tilefni þess að
m'álið kom til umræðu þar, var
tillaga frá Einari Olgeirssyni þess
efnis, að skipuð skyldi sérstök
nofnd þingmanna til að rannsaka
verzlunarviðskipti íslendinga við
varnarliðið og verktaka þess.
Eftir að Einar Olgeirsson hafði
mælt fvrir þessari tillögu, kvaddi
utanríkisráðherra sér hljóðs og
gaf ítarlega skýrslu um þessi mál.
'Meginkjarninn í upplýsingum
þessum var þessi:
Tvö íslenzk fyrirtæki, Sameinað-
ir verktakar og íslenzkir aðalverk-
takar fengu leyfi til þess á síðastl.
hausti að flytja nokkra vöruaf-
ganga af Keflavíkurflugvelli gegn
því að sjálfsögðu að greiða af
þeim full aðflutningsgjöld. Leyfið
sem Sameinaðir verktakar fengu,
var byggt á þvi, að þeir voru að
hætita starfrækslu á vellinmn, en
afgangarnir voru eingöngu af vör-
um., sem félagið hafði .jálft flutt
inn eða keypt með leyfum við-
komandi stjórnarvalda. Leyfið ti3
íslenzkra aðalverktaka var sum
part byggt á því, að þeir höfðu
með fullum leyfum keypt inn
timbur, sem ekki reyndist allt not
hæft á vellinum, þegar til kom,
og að þeir höfðu fyrir til'hlutan
utanríkisráðuneytisins keypt
bragga á vellinum af amerískum
verktökum, sem eru nú farnir það
an, og höfðu ekki þörf fyrir ýmsa
notaða murii, er fylgdu bröggun-
um, eins og rúm, dýnur, ísskápa
og fl. Það gilti .jafnt um leyfið
til Sameinaðra verktaka og ís-
lenzkra aðalverktaka, að þau voru
veitt fyrir afgöngum á vörum, sem
þeir höfðu keypt með leyfum og
samþykki íslenzkra stjórnarvalda,
og heyrðu því ekki undir hin
venjulegu viðsfeipti varnarliðsins
og Sölunefndar varnarliðseigna.
Þá upplýsti ráðherra að Samein-
aðir verktakar höfðu flutt út af
vellinUm vörur fyrir 600 þús. kr.,
en Islenzkir aðalvérktakar fyrir
216 þús. kr. Að gefnu tilefni eða
vegna blaðaskrifa, færi nú fram
athugun á því, hvort þessir aðilar
hefðu misnotað leyfin nokkuð.
Aíalritstjórinn vertSur
lítill á Alþingi
Þegar utanríkisraö'ncrra hafði
loikið skýrslu sinni, var auðséð að
veruleg eftirvænting var hjá þing
hekni. Aðalritstjóri Morgunblaðs
ins, Bjarni Benediktsson, á nefni-
lega sæti á Alþingi og er óspar
á að vera þai* bæði margmáll og
stórorður. Nú átti hann upplagt
tækifæri til að reifa hið mikla
hneyksUsmál, sem hann hafði
skrifað mest um undanfarna daga,
Reginsmálið. Nú gat þessi vígreifi
baráttumaður hinnar ,,liörðu“
stjórnarandstöðu, látið ljós sitt
skina og flett ekki aðeins rækilega
ofan af braski SÍS og dótturfyrir-
tækis þess, heldur sagt utanríkis-
ráð'herra rækilega til syndanna fyr
ir að láta varnarmáladeildina veita
Reginn leyfi til hins stórfelda
brasks, sem Mbl. hcfir skrifaö mest
um.
Það brást ekki að vanda, að
Sjarni kveddi sér hljóðs og kæmi
í ræðustólinn me'4 íangið fullt af
Morgunblaðinu. Það gat gefið till
kynna, að nú ætti að lesa upp úr
því áhriíamestu greinarkaflana
um Reginshneykslið. Eftirvænt-
ing á svip sumra íhaldsþingmanna,
eins og Ingólfs á Hellu, var líka
augljós.
En útkoman varð hins vegar sú,
að það var enginn sigurglaður bar-
áttumaður ,,harðrar“ stjórnarand-
stöðu, er birtisit í ræðustólnum á
Alþingi að þessu sinni. Það var
en-ginn völlur á ræðumanninum,
sem þarna flutti mál sitt, heldur
var hann ósköp hógvær og mjúk-
máll. Yfirleitt taldi hann að varn-
armáladeildin og ráðherra hefðu
gert afllt rétt, og á Reginsheykslið
var ekki minnzt einu orði. Það var
ekki hinn orrusluglaði aðalrit-
stjóri, sem talaði á Alþingi, held-
ur ósköp lítill karl’, sem vissi
skömmina upp á sig og reyndi því
að fara sem gætilegast.
Lygasögur afhjúpaÖar
Hver var ástæða þess, að Bjarni
Benediktsson minntist ekkert á
Regin í sambandi við umræðurn-
ar á Alþingi eftir að hann var bú-
inn að halda því fram vikum sam-
an í blaði sínu, að Reginn hafi með
ósæmilegum hætti fengið leyfi
varnarmálanefndar til stórfelld-
asta vörubrasks í þágu SÍS? Á-
stæðan var einfaldlega sú, að alit,
sem Bjarni hafði skrifað um Reg-
in í Mbl., var til'hæfulaus lygi, sem
Bjarni treystis't ekki til að standa
við á Alþingi. Það var lygi, að
Reginn hefði fengið leyfi til að
flytja vörur af Keflavíkurvelli.
Það var lygi, að Reginn hefði
keypt vörur af varnarliðinu og or-
sakað með því stórfellt gjaldeyri's-
tap. Það var lygi, að Reginn hefði
flutt nokkrar vörur af Keflavíkur-
flugvelli. ÖH skrif aðalritstjórans
um hið „stórfellda hraskmál"
Regins og SÍS voru þannig ein
saanfeld lygasaga að öðru leyti en
því, að íslenzkir aðalverktakar
höfðu fengið vöruhús Regins til
afnota um stund. Á því eina at-
riti er cll lygasagan um hið „stór-
fellda brask“ Regins byggð.
Menn standa hér frammi fyrir
inákvæml'ega sömu haráttuaðferð-
um og nazistar heittu í áróðri sín-
um, þegar Hitler var að brjótast
til valda. Lítið atvik, er notað til
þess að bú:1 til stórkustleeustu Lvga
-ögu. Hiklaust er hamrað á henni,
þótt hún sé strax afsönnuð. ÞaS
ii* ekki gefizt upp við ósannindin
'yrr en í fulla hnefana, eins og
Ijarni Benedifctsson neyddist loks
til við umræðurnar á Alþingi í
íyrradag.
Þetta er svo ennfremur gott
dæmi um það, hve taumlausuin
lygaáróðri er nú beitt gegn sam-
vinnuhreyfinigunni. Fyrir sam-
vinnumenn er sannarlega ástæða
til að vera vel á verði gegn starfs-
háttum eins og þeim, sem Bjarni
Ben. hefir beitt í þessu máli.
i
Umræður kla<$anna
um eínahagsmálin
Allmikið hefir verið rætt um
efnahgasmálin að undanförnu. í
þeim umræðum hafa komið fram
þrjár meginstefnur. Mbl. hefir haft
a'llt á hornum sér og lýsit ástand-
inu á hinn versta veg, en þó forð-
azt að benda á nokkrar leiðir ti|
úrbóta. Þjóðviljinn hefir hins
vegar látið eins og allt væri í bezta
lagi og lítið eða ekkert þyj-fti að
gera. til úrbóta. Tíminn og Alþýðu-
blaðið hafa hins vegar lýst bæði
kostum og göllum. Þau hafa sýnt
fram á, að núv. stjórn hafi tekizfi
að gera ýmislegt, sem stefnir í
rétta átt, en fjarri fari samt því,
að enn sé búið að lækna hið sjúka
efnahagskerfi, er hún tók við.
Þannig muni óhreýtt uppbótar-
kerfi, ásaim't 'hinum þungu ál’ögum,
er fylgja því, reynast óheppilegt
til frambúðar fyrir afkomu át-
vinnuveganna og almenntngs.
Almenningur in-un við nánari at-
liugun vafalaust gera sér Ijóst, hver
þessai*a þriggja stefna muni vera'
ábyrgust og hyggilegust. Ótrúlegt
er, að það reynist Sjálfstæðismönn-
um gott til framdráttar að tala
illa urn ástand efnáhagsmálanna,
því að höfuðorisakir þess, hvernig
komið er, er að rekja til stjórnar-
tíma þeirra. Það mun og ekki bæta
úr skák, þegar þeir geta nú ekki
fremur en áður bent á leiðir til
úrbóta. Aðstandendum Þjóðvilj-
ans munu og varla reynast það sig-
urvænlegt að telja allt hafa batn-
að við það, að flokksmenn þeirra
komust í 'stjórn, þótt enn hafi
ekki orðið teljandi breyting frá
þeirri stefnu, sem áður var fylgt
og þeir töldu þá bæði óalandi og
Ófei*iainrii.
Almenningur mun áreiðanlega
íreysta þeim bezt, sem segja jafnt
kost og löst og hafa kjark til að
benda á raunhæf úrræði, þótt
þeim kunni að fylgja einliver á-
reynsla í þili, en þó rniklu minni
en sú, sem biði framundan, ef ekk-
ert væri að gert.
llykiun, sem er bænda-
stéttinni til sóma
Búnaðarþing, sem hefir verið
hér að störfum að undanförnu,
hefir nú afgreitt margar merkileg-
ar tillögur, sem sagt hefir verið
frá hér í blaðinu og mun sumra
þeirra getið nánar síðar. Að sjál'f-
sögðu er erfitt að fella dóm um
það, hvaða ályktun þess heri að'
teljast mikil'vægust, en hér skat
hins vegar ekki hikað við að tel.jai
'samþykkt þá, sem það gerði um
óþurrkalánin, til mests sóma fyrir
bændastéttina. Með samþykkt þess*
ari hafnaði Búnaoarþing kröfu um
að bændur á Suðvesturlandi færu
fram á eftirgjöf á óþurrkalánunum
i stað þess að sælta sig við þá af-
greiðslu, að lánin yrðu greidd
Bjargráðasjóði og gætu þannig aft-
iu* komið bænda^téltinni að not-
um. Á þeim uppbóta- og eftirgjafa-
tímum, sem nú eru, hefði vel mátt
búast við því, að þessi krafa félli
í góðan jarðveg. Búnaðarþing hafn
aði henni hins vegar eindregið með
(Framh. á 8. síðu). .