Tíminn - 25.03.1958, Qupperneq 7

T í M1N-N, .þriðjudaginn 25. marz 1958.
7
LeikfélagitJ Mímir, Seífossi:
Kjarnorka og kvenhylli
eftir Agnar Þóríarson
Frumsýning á Selfossi s.I. íimmtudagskvöld
Leikfclagið Mímír á Selfoss1'
fruinsýndi ganianleikinn Kjarn-
orku og kvenhylli ef’tir Agnar
Þórðarson í Selfossbíói síðastlið-
ið fimmtudagskvöld fyrir nær
húsfylli álteyrenda.
Leikstjóri var Hildur Kalman.
Sigmundur bándi (Guðmundur Jóns-
son). Það er oft erfitt að tala í síma
og að láta heyrast mun á járnkarl
og hákarl. Ljósm.: Ben. Guðmundss.).
Hvað viltu verða?
Þctta er fyrsta viðfangsefni Mím
is, sein eins og áður hefir verið get
ið var stofnað í janúar sl. ,,Starf-
semi félagsins byggist að iniklu
leyti á nýjum kröftum, en styðst
þó við fengna réynslu þeirra aðila,
sem áður hafa fengizt við leikstarf
semi hér ú Selfossi", eins og segir
í leikskrá. Ekki verður annao sagt,
en að Mímir fari vel af stað og
spái góðu um framhakíið, svo fram
arlega sem góðir leikstjórar ráðast
til þess, eins og nu varð raunin. á.
Ungfrú Hildur Kalman hef>r ver'
ð leikstjóri hjiá ýmsum Ieikfélög-
um bæði í Reykjavík og annars
staðar og hvarvetna getið sér gott
orð. Hún virðist hafa tekið á mál-
unum með mikilli festu og hlýtur
bað að vera, þar eð æfingatíminn
var stuttur, en eflaust strangur. En
leikstjóri og leikendiu- mega vera
mjög ánægðir með árangurinn. —
Sýningin var góð út í gegn. Leik-
endur skiluðu allir hlutverkum
sínum vel og skal getið þeirra
helztu:
Þorleif alþingismann lék Magnús
Aðalbjaniarson. Þetta er mikið
hlutverk og erfitt. Hann skilaði því
vel og á köflum með prýði, en þó
fannst mér hann þuría að vera á-
Þorleifur alþingismaður (Magnús AS
(Svafa Kjartansdóttir).
kveðnari og me ra afgerandi í
hreyfingum.
Karítas konu Þorleifs lók Svava
Kjartansdóttir. Leikur liennar var
reglulega góður og stundum lék
hrin af hreinni snilld. Þetta er að
vísu stórt orð, en hún stendur
fyllilega undir því. Hún var örugg
i fasi, hreyfingar góðar og allt tal
skýrt og glöggt. Hlutverkið gefur
góð tækifæri til að sýna skapgerð-
arleik, sem Svafa nýtli til hins
ýtrasta. Sérstakl. tókst henni vel
að túlka hin örvæntingarfullu Við-
brögð frú Karítjsar í fjórða þætti.
Sigmund bónda lék Guðmundur
Jónsson og vakti hann kútínu á-
horfenda með leik sínum, sem var
rnjög góður. Sama er að segja um
gervið.
Sigrúnu dóttur þeirra Þorleifs
og Karítasar lék Elín Arnoldsdótt-
ir af prýði og smekkvísi. Hún var
frjálsleg í fasi, ófeimin og örugg.
Dr. Alfreðs, svikaihr'appinn og
kvennamanninn lét Ólafur Jóhanns
son. Gervið var gott, leikurinn
albjarnarson) og Karítas kona hans
(L'ósm.: Ben Guð.).
cinnig. í -st 'iiuiijm vel að ná
virðulcik hins ,,lærða vísinda-
manns“ og heimsmanns.
Einnig má geta Daníels Þor-
steinssonar, sem lék Valdimar,
stjórnmálaleiðtoga, hinn slungna
og reflynda pólitíkus, svo og
Halldórs Magnússonar, sem lék
Elías, ajómann hróður frú Karítas-
ar. Það er erfitt að leika drukkna
náunga, en Halldóri tókst vel upp
og hefi óg sjaldan séð eðlilegri leik
á manni í þessu ástandi.
Aðrir leikendur skiluðu hlutverk
um sínum með prýði.
í leikslok fögnuðu áheyrendur
leikendum og leikstjóra aíbragðs
vel. Voru Hildi Kalman, Svövu
Kjart'ansdóttur og Guðmundi Jóns-
syni færðir blómvendir.
Næslu sýningar á Kjarnorku og
kvenhylli verða á Selfossi þriðju-
daginn 25. marz og í Gunnars-
hólma 29. marz.
Þökk sé Mími fyrir góða skemmt
un.
gáj.
léföbeiningar um starfsval
Komin er út önnur útgáfa af
kverinu „Hvað viltu verða?“ eftir
Ólaf Gunnarsson, sálfræðing. Bæk
lingur þessi kom út fyrir þrem
árum, en er nú fyrir nok-kru upp
genginn, og kemur því önnur út-
gáfa nú, svipuð í sniðum en lítið
eitt aukin. í bæklingnum er að
fina stuttar lýsingar á um 90
starfsgreinum ásamt nokkrum al
inennum leiðbeiningum um starfs
val og formála höfundar. Einnig
er í kverinu allmargt mynda af
ýmsum störfum og eru skemmti
lega valdir ljóðatextar við þær.
Þetta er handhægt kver og nauð
synleg handbók unglingum og for
eldrum, sem huga að ævistarfi
sér eða börnu msínum til handa.
Þriðji starffræðsludagurinn er
í Iðnskólanum í dag, hefst kl. 2
síðd. Áðsókn að starffræðslunni
hefir verið mjög mikil.
Hvers vegna Stalín
var ekki skotinn
Kaupmannahöfn, 19. marz. -
Danskur íhaldsþingmaður, sem
heimsótti Rússland í maí 1956,
kveðst hafa lieyrt Bulganin segja,
að það hafi verið „ærnar ástæður1
til að, skjóta Stalín. Segist þing-
maðurinn hafa hitt' Bulganin og
Krústjoff við hátíðlega móttöku í
Kreml, er hann heimsótti Rússland
ásamt öðrum döns’kum stjórnmála-
mönnum. í stuttorðu ávarpi, segist
hann hafa vogað að spyrja, hvers
vegna forustumenn Rússa hafi ekki
losað sig við SLalín, úr því að hann
hefði framið hina skelfilegustu
hluti. Síðan kveðst hann hafa bætt
við: Þið kunnuð engin ráð til þess,
eða hvað? Þá svaraði Bulganin
marskálkur. „Samkvæmt lögum'
hefðum við getað gert það hvenær
sem við kærðum okkur um. Það
voru ærnar ástæður til aftöku, en
fólkið hefði bara ek’ki getað skilið
það.“
H. Öligaard biskup sjötugur
í janúar síðast liðn.xim lét einnmikill og ferðagarpur. Fjallgöngur
af kunnustu kirkjumönnum Ðanaog ferðalög eru honum yndi enn í
af embætti fyrir aldurs sakir. Erdag. Hefir hann oftsinnis sótt á
það Hans Öllgaard biskup í Óðins-brattann í fjalllendum Sviss og
véurn. Þykir mér vel hlýða, að
þessa merka manms og íslandsvin-
ar sé getið hérlendis, er hann læt-
ur af opinheru starfi.
Ungur gerðist H. ÖHgaard sókn-
arprestur á Fjóni. Vakti hann
slíka alhygli fyrir sakir starfs-
hæfni og mannkosta, að hann var
kjörinn biskup í Fjóns-stiíti árið
1938, þá fimmtugur að aldri. Sem
biskup reyndist hann atfevæðamik-
ill bæði í emhætti og utan.
Þegar danska þjóðin reis til and-
spyrnu gegn nazistum, varð Frelsis-
ráðið svokallaða hin raunverulega
stjórn Danmerkur. Gerðist 011-
gaard biskup snemma meðfimur
þess og átti sæti í því, þar til yfir
lauk. Var hann því einn af helztu
varðmönmun þjóðar sinnar á ör-
lagastund. Um langt skeið vissi
hann ekki betur en að nazistum
væri kunnugt um þátttöku sína x
ráðinu og átti því von á fangels-
un eða öðru verra hvenær sem
var. Fyrir bænarstað konu og
barna leyndist hann utan heimilis
um nætur, en sat á skrifstofu
sinni urn daga, er síðiu' var þess
von, að óvinirnir sæktu hann heitn.
Þar senx svo reyndist, að í Óðins-
véunx var baráttan hvað hörðust
og ógnarverk hvað mest frarnin, þá
gefur að skilja hvílík þreki'aun
þetta var biskupnum, sem hér
veitti forustu í blóðugri írelsisbar-
áttu. Sjálfur gerir Öilgaard biskup
ekki mikið úr þessu starfi sínu.
Og hann benti mér á, er ég ræddi
þetta við Iiann, hve miklu meira
ótal aðrir hefðu í sölurnar lagt
og lítil laun eða þökk fyrir hlotið’.
„Það var trúnaður og þjóðhollusta
hinna mörgu nafnlausu, sem aflt
valt á“, sagði hann.
Öllgaard biskup er máður þétt-
,ur á velli og þéttur í lund. Hann
er gáfáður lærdómsmaður, víð-
sýnn trúmaður, er stendur föstum
fótum á grundvelli hinnar evangel
isku kirkju. Hreystimaður er liann
Skandinavíu. En þó er hann glað-
astur heima á Fjóni, sem hann
ann af heilum hug. Þar var starfið,
heimilið og hamingjan.
Hingað til xands kom Ollgaard
biskup sumarið 1956 sem fulltrúi
dönsku kii’kjunnar á Skálholtshá-
tíðinni ásanit kirkj.uinálaráðherr-
anum, Bodil Koch. Hafði þá aldrei
fyrr danskur biskup stigið fæti á
íslenzka grund. Betri fulltrúa gat
danska kirkjan ekki sent. Eftir há-
tiðina íerðaðist hann um landið.
Dvaldist. hann þá uin tíma í Reyk-
holti. Var mér það mikil uppbygg-
ing að kynnast þessum ágæta
manni. Fann ég bæði þá og síðar,
hve einlægan vinarhug hann bar
til íslands og íslendinga. Hefir
hann síðan sýnt þann hug í verki
rneð vinveittri afstöðu sinni í hand
í'itamálinu. Þess má geta til gam-
ans, að tengdir eru milli Öllgaards
ættarinnar og Finsensæltarinnar,
hvað Öllgaard biskupi, sem er
mikill’ sögumaður og ættfræðing-
ur, er vel kunnugt um.
Síðar um sumarið 1956 dvöldum
við hjónin nokkra daga á heimili
Öllgaards biskups í Óðinsvéum.
Þeir dagar eru okkur ógleymanleg-
ir sem öll sú för. Slíkri gestrisni
áttum við að mæta þar og hvar-
vetna, er við komum. Ferðalög
okkar með biskupi í bíl hans víðs
vegar urn Fjón þessa daga væru
efni í rneira en blaðagrein. Þá
voru heimsóttir margir sögurík-
ustu staðir þessarar fögru eyjar.
Og í fylgd með manni, sem eisk-
aði þessa eyju og þessa staði og
gjörþckkti hcr allt, varð þetta
meira heillandi en orð fá lýst.
Sunnudaginn, sem við dvöldumst
í Óðinsvéum, vorum við viðstödd
guðsþjónustu í Sankti Knútskirkju,
dómkirkju Óðinsvéa. Biskupinn
messaði og það var altarisganga.
Að guðsþjónustu lokinni sýndi
biskupinn okkur kirkjuna og fylgdi
okkur síöan niður í undirhvelfingu
hennar að skríni Knúts konungs
helga, sem dómkirkjan er vi’ð
kennd, þar sem bein hins sæla
konungs og píslarvotts hafa nú
hvílt í nær níu aldir. Og sem við
nú stóðum þarna á helgurn sögu-
stað við lúið þessa hetjubiskups,
varð hann mér tákn þeirrar von-
ai', sem við vestrænir menn gerum
okkur um lifið og framtíðina. Boð-
skapur hans aí stóii, sakramentið,
er hann veilli okkur við altarið,
og nú. sagan, sem talaði hcr á
þessum stað, allt varð lietta mér
sönnun þess, að ekki her að ótt-
ast neitt, heldur stai'fa í trú á
lífið og á Guð.
Og ég sá annað og skildi. Ég
sá nú biskupinn, sem tók sæti í
frelsisráði þjóðar sinnai' og barð-
ist óhvikull, þar lil yfir lauk með
lífið að veði. Ifann var úr þeini
jarðvegi vaxinn, að hann hlaut að
1 taka slíka afstöðu. Og óg gekk út
úr þessari fornhelgu kirkju bjart-
sýnni en ég kom þar inn. Ég hafði
séð af raun, að enn á kirkja Krists
þjóna, sem eigi aðeins halda í
horfi málefni hennar, heldur vísa
til vegar — cru ljós á vegi kom-
andi kynslóða.
Einar Guðnason
A víðavangi
Sóknin að stólunum
Það er alkunnugí, að Vinnu-
veitendasambandið liefir stur.d-
um verið líkast því að vera eitt
að fyrirtækjum Sjálfstæðis-
flokksins. Um tíma var svo að
sjá, seni Morgunbl. væri gefið
út 3f þessari llokksdeild, en nú
eru nokkur ár síðan. Yfirborðs-
breytingin kemur glöggé í Ijós
í grein í Morgunblaðinu á sunnu
daginn. Þar er yfirlit um þróun
mála í verkalýðshreyfingunni síð
ustu árin. í því yfirliti er liælst
yfir því, að kosningar í ýmsum
verkalýðsfélögum hafi sýnt að
Sjálfslæðisflokkurinn eigi þar
„sterk og vaxandi ítök.“ Síðan
er að því vikið að órólegt hafi
verið á vinnumarkaði í sumum
félögum á liðnu ári og að lokinn
er óbein lióéun um ,að meira
kunni eftir að fara, ef Sjálf-
stæðisflokkurinn verði ieiigi
„útilokaður" frá stjórn landsips.
Þessi grein í Morgunblaðinu á
sunnudaginn er ágæt lýsing á
því, hvernig sókninni að ráð-
herrastólunum er háttað þessa
stuiidina. Eitt vopnið er „ítökin"
í verkalýðsfélögunum, og' það er
beitt í báða enda; .snýr aimar að
fi'amleiðslunni en hinn að stjóru
málunum. ítökin eiga að vetka
beint á framleiðsluiia með verk
fallshótunum og undirróðri, og
óbeint á stjórnarsamstarfið með
hótunum um meiri ófrið ef Sjálf
stæðisflokkurinn er lengur „úti-
lokaður“. Mbl. þykist skáka í
liróksvald þegar það liælist ura
yfir þessari aðstöðu. Það hefir
koinið Trójuhesti atvinnurek-
enda inn fyrir rnúra í sunnim
verkalýðsfélögum. Þar hafa menn
allt í einu vaknað upp við þann
drauni, að atvinnuveitendasam-
bandið er komið inn á mitt gólf
í líki íhaldsins.
Reimleikar í verkalýðs-
félögunum
Ef menn vilja áíta sig á því
livað þetta merkir, ættu þeir að
liugleiða, hver tíðindi það mundu
þykja í Bretlandi eða Danmörku
t.d. ef verkalýðsfélögin vöknuðu
við það einn góðan veðurdag að
atvinnurekendasambandið væri
búið að fá meirihluta í einhverj-
um verkalýðsfélögum og byrjað
að reka óábyrga kaupkröfupóli-
tík gegn sjíáifu sér og þjóðfé-
laginu í heild. Verkalýðnum
í þessum lönduin mundi ekki
verða meira um þótt hann sæi
draug um hábjartan dag. En
í'eimleikarnir hér á íslandi eru
orðnir með þeinx hætti, að Mbl.
ci' farið að liælast yfir því að
„ítökin“ séu orðin „sterk“, og
þegar vopn gegn stjórnarvöld-
ununi ef þau fari ekki að vilja
Sjálfstæðisflokksins. Svona fyrir
bæri þekkist hvergi á Vestur-
löndum nema á íslandi. Það þekk
is’t ekki í Noiður-Ameríku. Það
munu eiga sér einhverjar lilið-
stæður í Suðui'-Ameríku.
Brjóstvörn frelsisins
í helgidagspistli Mbl. er hug-
lei'ðing unv einræðisstefnur og
kúgunarstjórn, og er lagt út af
pistlinum Dagbók Önnu Frank.
Gyðingaofsókmi' nazista voru
andstyggð, segir Mbl., sem viðr-
ar þannig þá von, að nazisminn
sé úr sögunni fyrir fullt og alít.
Mbl. reynist vonandi réttsýnt í
þessu efni, en lítið hefir það
samt lagt af mörkum til að út-
rýma nazismanum. Hver liefði
trúað því árin 1937 og 1938 t.d.
að slík grafskrift yfir nazisman
um ætti eftir að sjást í Mbl.?
Samileikurinn er, að baráttan
gegn einræðis- og kúgunaröfl-
um, livort heldur eru nazismi
cða kommúnismi, lvefir lítinn
stuðning fengið frá ofstækis-
mönnum. Það er liið trausta, lýð
ræðissinnaða fólk, sem aldrel íét
glepjast af sigrurn né fagurgíla
eiivræðisseggjanna, eða keuni-
setningakcrfi þeirra, senv var
bi'jóstvörnin fyrir frelsið og er
það enn í dag.